Morgunblaðið - 16.08.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 16. ágúst 1955

úig.; H.í. Árvakur, Reykjavik.
Framkv.stj.: Sigíús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgöarsa.)
Stjórnmálaritatjóri: SigurSur Bjarnason tr& VÍCW<
Lresbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýaingar: Árnl Garðar KristinssoB.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiösla:
Austurstræti 8. — Simi 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði Innanlanda.
í lauaasölu 1 krtaa alntakið.
Lagfærim fer fram
Nýlendupólitíkin hefur
gengið sér til húðar
FYRIR tiltölulega fáum áratug- leitni Breta, Frakka, Hollendinga
__ 1 ' r .< • y _J. lr/.on o w-, A
KIRKJUBÆJARKLAUSTRI, 15.
ágúst: — Fyrir hálfum mánuði
fór Brandur Stefánsson, vegaverk
stjóri í Vik í Mýrdal, úr Skaftár-
tungu, Fjallabaksleið, vestur í
Landmannalaugar til að athuga,
, hvað gera þyrfti svo að leið þessi
; yrði sæmilega fær fyrir bifreiðar.
, Var síðan ákveðið eftir tillögum
, hans að fá jarðýtu til að lagfæra
| verstu kaflana. Hefir það nú ver-
ið gert. Var Brandur þarna í f jóra
j daga með sex manna vinnuflokk
! og ýta var fengin frá Kirkjubæj-
! arklaustri, þegar hún hafði lokið
j vinnu við varnargarð við Kúða-
fljót og vegagerð í Meðallandi.
1' um þótti það eðlilegt og
sjálfsagt, að stórveldi og jafnvel þjóð eins og íslendinga í
smáþjóðir Evrópu réðu fyrir fjar- unarmálunum.
og Belga til þess að kúga smá
frið-
lægum löndum og þjóðum í
Asíu og Afríku og víðar. Herra-
þjóðirnar reðu yfir þessum lönd-
um og fólki þeirra sem sinni
eigin eign. Löndin voru fyrst og
fremst nytjuð með hagsmuni
yfirþjóðanna fyrir augum. Hags-
munir hinna „innfæddu“ voru
hinsvegar aukaatriði.
Þetta var hið svokallaða ný-
lenduskipulag. Og mestu ný-
lenduveldin voru Stóra-Bret-
land, Frakkland, Holland, Belgía
og um skeið Þýzkaland. Fyrr á
öldum voru Spánn og Portúgal
einnig mikil nýlenduveldi.
í dag eru það fyrst og
fremst Bretland og Frakk-
land, sem talizt geta nýlendu-
veldi. En mjög hefur þó geng-
ið af þeim. Nýlenduskipu-
lagið er að hruni komið. Hin-
ar undirokuðu þjóðir hafa fyr-
ir alllöngu séð og skilið að
yfirþjóðir þeirra áttu engan
rétt til þess að arðræna þær
og kúga. Þær hafa ennfremur
séð, að engin þjóð er svo
Sú ráðabreytni þessara
þjóða, að ætla sér að hindra
íslendinga í að vernda fiski-
miðin við strendur íslands
Lagfæring á Fjallabaksvegi
gekk vel, enda var veður hið bezta
nema síðasta daginn. Farið var
alla leið vestur á Kýlinga, en það-
an mun vegur vera allgóður í
LandmannSlaugar. Telur Brand-
ur Stefánsson að nú sé leið þessi
mjög vel fær öllum bílum með
hún
áður verið farin nokkrum
m á svoleiðis farartækjum.
— G. Br.
gegn eyðileggingu, sýnir (jrjfj á öllum hjólum, enda hefir
greinilega, að þær skilja ekki
hinn nýja tíma. Sá tími er lið-
inn, að nýlenduveldi geti arð-
rænt smáþjóðir að geðþótta
sínum. Það er þýðingarlaust
fyrir Breta og fylgiþjóðir
þeirra, sem mótmælt hafa frið
unaraðgerðum íslendinga, að
ætla sér að sannfæra heiminn
um það, að þeir eigi „helgan
rétt“ á því, að eyðileggja ís-
lenzk fiskimið og kippa þar Á sólskinsdegi
með grundvellinum undan lífs ri MÁBÍLSEIGANDI sagði mér
afkomu íslenzku þjóðarinnar. ^ nýlega raunir gínar j löngu
Fréffabréf frá Hvammsfanga
a
bygging
Hv
a
'C
Fjórir umsækjendiar um Reykjaikéia í Hrúfiafirði
Hvammstanga, 11. ág. 1955. eða á nálægum miðum, fremur
TÍÐARFAR OG SPRETTA j en áður, utan nokkur kolaveiði
TÍÐARFAR mátti heita all gott um tíma í vor.
í vor og grasspretta varð ' í sumar var byrjað á að leggja
sæmileg. Sumstaðar var byrjað háspennulögn til Hvammstanga
slá í júníiok, en sláttur hófst al-;frá Laxárvatnsvirkjuninni hjá
mennt um miðjan júlí. Heyskap- Blönduósi og mun hún nú vera
artíð hefur verið heldur erfið, j komin að Gljúfurá. Gert er ráð
rök og köld, en ekki stórfelldar fyrir að þessu verki verði lokið
rigningar og því ekki til veru-
legra skemmda. Um verzlunar-
mannahelgina var góður þurrk-
ur í nokkra daga, svo að bændur
náðu að þurrka hey og hirða, eða
koma því upp í sæti og bólstra.
Allgott útlit er um seinni sprettu
á túnum.
FISKGENGD
hefur engin verið
Miðfirði
ULá andi áhrifar:
Meðan nýlendu- og arðráns-
skipulagið stóð með blóma á
18. og 19. öld var e. t. v. hægt
að halda slíku fram í skjóli
fallbyssna og byssustingja. Nú
er það ekki hægt.
Það er vissulega kaldhæðni
örlaganna, að íslenzka þjóðin,
frumstæð eða fátæk" að henni minnsta lýðræðisþjóð heimsins
skuli njota þeirrar „verndar
hins brezka bandamanns síns í
vegna ekki betur sjálfstæðri
en undir drottinvaldi yfir
þjóðar.
bréfi. Rakti hann þar sárgræti-
legan atburð, sem eyðilagði al-
gerlega hamingju hans og fjöl-
skyldu hans einu sólskinshelg-
ina, sem komið hefur hér sunn-
anlands.
Þannig var, að hann ætlaði á-
samt konu sinni og tveimur
börnum í skemmtiferð á bílnum
sínum upp í Borgarfjörð. Sum-
arið brosti við þeim, þegar þau
Nýlendur Portúgala
í Indlandi
En þrátt fyrir það að ný-
lenduskipulagið sé á fallandi
fætifæti og hver þjóðin á fætur
annari hafi á undanförnum árum
endurheimt frelsi sitt, eru þó
stöðugt að gerast atburðir, sem
minna á leifar þess. Um þessar
mundir rifjast það t. d. upp, að
Portúgalar eiga skika lands á
strönd Indlands. íbúar þar eru
nokkur hundruð þúsund manns.
' an heim. Er heimurinn að batna
Hafa Portúgalar „átt“ þetta land manna veki mikla alhygli um all.
1 nokkur hundruð ár. f
Nú vilja Indverjar að þessi
hluti lands þeirra sameinist því.
Auðvitað verður það einnig nið-
urstaðan. Engin rök hníga til
þess að smáríki vestur á Pyrenea
skaga „eigi“ lönd og fólk austur (
í Asíu. Góa og aðrar nýlendur
Portúgala þar eystra eru hluti
af Indlandi og hljóta þessvegna
Hér sem svo oft áður koma
hinir austrænu valdhafar á óvart.
Það hafði enginn maður hug-
að véra"‘hlutraíhinu indverské mynd um fynrfram, að þeir
j ætluðu að skera her smn niður
með einu pennastriki. — Hefði
Evrópuráðinu, Atlantshafsbanda- óku inn steinsteypta kaflann á
laginu og Sameinuðu þjóðunum, Suðurlandsbraut inn að Elliða-
sem birtist í löndunarbanninu á ám. Eftir tvær til þrjár klukku-
íslenzkum fiski í Bretlandi, lyga- stundir yrðu þau sennilega kom-
herferð brezkra útgerðarmanna jn upp ag Hreðavatni og farin
og „Hvítu bók“ brezku stjórn- að baða sig þar í gólskininu, sem
arinnar, þar sem hver ósannind- þeim veitti ekki af> eftir hið sól-
in á fætur öðrum eru sett fram arjausa Sumar.
um viðleitnina til þess að hindra En þegar þau voru komin upp
eyðileggingu fiskimiðanna við Is- á holtið fyrir norðan Qrafarholt,
landsstrendur. j ^ ár bænunl) þa gerðist
I óhappið. Bifreiðin fór að láta
1 einkennilega að stjórn. Það var
Mirtir Á|'g|wA(|#nnktlAffii ekki um það að villast. Það var
ninií ö&Jií6IKHa!1l6yll sprungið undir bifreiðinni og það
í upphafi ferðar.
Hann stöðvaði bifreiðina og
fór út og viti menn, vinstra aftur-
hjól bifreiðarinnar lá flatt undir.
... _. ., . , , , Hann hafði sennilega ekið eina
svo storlega,að hættulegastaher- 20_30 mgtra , þyi sprungnu og
veidi heims bjoði nu emlæglega sennil var það því geronýtt.
að leggja mður vopn? Er bjarn- -t úr hliðinni á þvi stóð lang.
dynðgrimmaiaustriaðbreytast !r nagU> kolryðgaSur gaur> fer-
í vi og sa aus am . | kontuð firtomma) bogin og skæld,
en hún hafði hárbeittan odd.
EÐLILEGT er að tilkynning
Rússa um afvopnun 640 þús. her-
skyldan vera strönduð fjarri allri
byggð.
E’
þjóðfélagi.
Sennilega reyna Portúgalar að
halda í þessa „eign“ sína. En
þróunin verður ekki stöðvuð.
Nýlendur Evrópuþjóða týna töl-
unni. Fyrir 7 árum fengu Ind-
0'
Snúið við
G nú hugsaði bréfritari minn,
smábílstjórinn, hvað gera
skyldi. Þetta hafði verið nýlegt
dekk, sem eyðilagðist. Það eitt
út af fyrir sig var sárgrætilegt,
slíkt verið ákveðið í hinum vest-
rænu löndum, sem við þekkjum
bezt til, þá hefði allt það mál ver-
ið vitað fyrirfram af mánaðalöng að hann hafði ekki alls fyrir
verjar sjálfstæði sitt. Þar með um rökræðum og eðli og tilgang- / löngu greitt það með 500 krónum.
missti Bretadrottning einn feg- ur þeirra aðgerða öllum ljós. | En — varadekkið — sem nú kom
ursta gimstein k.órónu sinnar um | En nú vitum við því miður þarna undir í staðinn, það var
leið og hún hætti að vera keisari ekkert annað en að valdhafarnir ! eldra og orðið mjög slitið. Já,
Indlands. En Indland er .ennþá í Moskvu hafa gefið út tilkynn- j bætt og með kappa. Ætlunin var
hluti af brezka samveldinu, enda (ingu. Við vitum ekkert um, hver
þótt það sé sjálfstætt ríki. Frakk- ; tilgangurinn er, sumir geta jafn-
ar reyna ennþá að halda í slit- J vel efazt um að einlægni sé á
ur af nýlenduveldi sínu í Afríku bak við. Enginn getur sagt um
og Asíu. En það kostar þá stór- með vissu hversu stór hinn rúss-
kostlegar fórnir. Stöðugar óeirð-' neski her er, en líkur benda til
ir eru meðal hinna undirokuðu aS hann hafi verið stærstur og sé
þjóða.
Landhelgi sdeilur
og nýlenduandinn
! að það yrði notað aðeins, þegar
I í nauðirnar ræki, e. t. v. í baka-
leið. En myndi það þola Hval-
fjörðinn báðar leiðir? Nei, það
var með öllu óvíst. Svo að það
varð loks hin leiða niðurstaða
eftir vandlega íhugun, að bif-
enn stærstur allra herja, sem ver- reiðinni var snúið við að þessu
ið hafa á friðartímum. Og eng-
inn getur einu sinni sagt um,
hvort tilkynningin verður fram-
kvæmd í verki. Eða hvort önnur
I tilkynning verður gefin út eftir
En þótt nýlendupólitíkin hafi | viku um stækkun hersins. Þetta
þannig gengið sér til húðar, lifir' er kjarni hins alvarlega vanda-
þó ennþá í glæðum hennar. Birt- máls, hinir rússnesku einræðis-
ist það á ýmsa lund, t. d. í við- herrar eru enn óútreiknanlegir. asti hjólbarðinn springa og fjöl-
sinni og ekkert varð úr ferðinni.
Fjölskyldan hélt sig þessa einu
sólarhelgi á grjóti gráu.
Það var slæmur kostur, en þó
var hann e. t. v. betri heldur en
að ferðast langa leið yfir grýtta
vegi, stöðugt með ugg í hjarta,
um að á næsta leiti myndi síð-
Ekkert eftirlit
FTIR þessa frásögn víkur
bréfritarinn að því, að aldrei
hafi verið eins mikið og í sumar
um nagla á götum Reykjavíkur.
Valdi þetta nú stöðugum óþæg-
indum fyrir bifreiðaeigendur og
sennilega stórkostlegu fjárhags-
tjóni fyrir þjóðina, því að gúmmí-
vörur eru dýr innílutningur,
í tilefni bréfs bíleigandans hef
ég við athugun komizt að raun
um, að göturnar í Reykjavík eru
vissulega alsettar hættum fyrir
bíla. Svo virðist einnig, sem ekk-
ert eftirlit sé haft með þessu.
Hverjum sem er líðst það átölu-
laust, að dreifa kengbognum
nöglum og naglasaum út
helztu umferðargötur borgarinn-
ar. —
Það er alvarlegt, að víða út um
borgina þar sem verið er að
smíða eitt og eitt hús, verzlunar-
hús og verksmiðjuhús, er um-
gengni mjög sóðaleg. í tilefni
bréfsins gekk ég víða um bæinn
innan Hringbrautar og varð þess
vísari, að hvarvetna við þessar
nýbyggingar liggur urmull af
ryðguðum nöglum.
Slík umgengni sem þessi getur
ekki gengið. — Viðgerðarmenn
hjólbarða segja, að aldrei fyrr
hafi verið eins mikið um
skemmda hjólbarða og í sumar.
Níu af hverjum tíu skemmdum
stafa af nöglum. Það er undar-
legt hve lögreglan hefur verið
skeytingarlaus um þetta. — Og
annað er enn verra, — hér er
starfandi félag bifreiðaeigenda.
Það gerði gott verk á verzlunar-
mannahelginni með því að hjálp
bíleigendum á þjóðvegunum. E.
t. v. hefur það einmitt hjálpað
mörgum, sem var strandaður
með síðasta hjólið sprungið. Fé-
lagið hefði getað unnið betur ef
það hefði staðið betur vörð um
hagsmuni bíleigenda. En það hef-
ur vanrækt það.
Hér þarf að slá varnagla við
naglahættunni. Umgengnin við
nýbyggingar hefur að líkindum
því aðeins verið svo sóðaleg,
vegna þess að menn hafa komizt
upp með það. Hér þarf að taka
upp strangt eftirlit og setja þung
viðurlög við þessu óþarfa hirðu-
leysi.
MerkiS,
sem
klæðir
<ndi{.
fyrir haustið, eða snemma í vet-
ur. Búið er að mæla fyrir raf-
lögn í Hvammstangaþorpi, en
ekki enn hafizt handa um fram-
kvæmdir. Ætlazt er til að nokkr-
ir bæir í Víðidal — 10 til 20 —■
fái rafmagn frá þessari lögn.
BRÚ Á VÍÐIDALSÁ
Nú er svo langt komin smíði
brúar á Víðidalsá, skammt fyrir
sunnan Víðidalstungu, að búizt
er við að því verki verði lokið
um miðjan ágúst. í fyrra var
ýtt upp vegarstæði frá Fitjá að
brú þessari, sem nú er í smíð-
um. Er þetta allt hin ágætasta
samgöngubót og hin þarfasta, því
að Víðidalsá var leiður farar-
tálmi því fólki, sem á heima
austan Víðidalsár í sunnanverð-
um Víðidal.
í fyrra haust var hafin bygg-
ing nýrrar kirkju á Hvamms-
tanga og var grunnurinn þá
steyptur. í sumar hefur þessu
verki verið haldið áfram og er
kirkjuhúsið nú komið undir súð.
Ákveðið er að gera það fokhelt
fyrir vetur. Einnig eru 5 íbúðar-
hús í smíðum á Hvammstanga.
Þá er kaupfélagið nýbyrjað á
stækkun sláturhúss síns og á að
halda því verki áfram eftir slát-
urtíð.
Eins og kunnugt er var Reykja
skóli í Hrútafirði ekki starfrækt-
ur s. 1. vetur og stóðu húsin auð
og ónotuð. í sumar hefur verið
dittað að húsunum og í ráði er
að hefja þar aftur kennslu í
um haust, ef nægilega margir nem-
endur gefast. Auglýst hefur verið
eftir skólastjóra og 4 umsóknir
borizt. Umsækjendur eru: Séra
Þorgrímur Sigurðsson, prestur að
Staðastað, Helgi Geirsson, skóla-
stjóri í Hveragerði, Ólafur
Kristjánsson frá Núpi í Dýra-
firði og Oddur Sigurjónsson frá
Neskaupstað.
Hin árlega samkoma kvenna-
bands Vestur-Húnvetninga, hald-
in 31. júlí s. 1., var fjölsótt að
vanda. Öllum ágóða er varið til
sjúkrahússbyggingar á Hvamms-
tanga.
Héraðsmót Sjálfstæðismanna á
Laugabökkum í Miðfirði 7. ágúst
s. 1., þótti takast mjög vel og
var einnig fjölsótt mjög.
DAUÐSFALL
Þann 10. júní lézt á heimili
sínu, Laufási, Hvammstanga,
Margrét Bjarnadóttir, tæplega
103 ára að aldri — fædd 12. sept.
1852. — Frá því í desember s. 1.
mun hún hafa verið elzti lif-
andi íbúi þessa lands. Hún var
jarðsett að Kirkjuhvammi þann
18. júní, að viðstöddu fjölmenni.
AFMÆLI
Skarphéðinn Bjarnason, verka
maður á Hvammstanga átti 70
ára afmæli 2. ágúst s. 1. Margt
manna heimsótti hann í tilefni
dagsins, enda er Skarphéðinn
skemmtilegur maður, vinsæll og
vel látinn.
ÚTSVÖR
Á Hvammstanga var alls jafn-
að niður kr. 216.00. — Hæstu út-
svör bera: Kaupfélag Vestur-
Húnvetninga kr. 39.200, Sigurð-
ur Pálmason kaupm. 22.400,
Brynjúlfur Dagsson héraðslækn-
ir 14.400, Ástvaldur Bjarnason
oddviti 9.900, Guðm. Gunnars-
son kaupm., 8.400. Br. D,