Morgunblaðið - 17.08.1955, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 17. ágúst 1955
MORGUHBLAÐIÐ
9
II
UNDAKNIK geltu óskaplega og ýlfruðu grimmdarlega. skafti, krækir í minkinn og dreg-
Vetfangi síðar skauzt mjóslegið dýr undan klettahell
unni, þaut sem örskot yfir grastó og stefndi á urðarmunnann
skammt fyrir neðan í brattanum. En dýrið hafði teflt á
tvær hættur og tapað. Eins og örskot stukku lágfættu veiði-
hundarnir þrír á það, sá fyrsti þeirra glefsaði til þess með
kjaftinum og andartaki síðar höfðu hinir tveir einnig náð
í bráðina. Jarðvistarlífi minksins, sem lifað hafði átta vet-
ur í sjávarbökkum Geldinganess var, lokið. Hann var kom-
inn yfir til hinna eilífu veiðilanda til ótal framliðinna frænda
sinna, en nesið jafnframt einu dýri minkfærra.
Karlsen minkabani stakk skottinu í veiðitösku sína, kall-
aði á hundana fjóra og hélt umyrðalaust áfram göngunni
eftir sjávarbakkanum í leit að öðru minkagreni.
—♦...9 - I ur sig um tóna og andar út um
Við höfðum lagtuppsnemma um aliar sprungur á jarðveginum.
morguninn í dumbungsveðri Oft tekst að svæla minkinn út
og skyldi haldið á minkaveiðar. ( á þennan hátt. En í þetta sinn
Karlsen ók í hlað jeppa sínum. * þarf meira til. Karlsen hefir brátt
Það er hið bezta farartæki og ! grafið sundur grastóna, og hund-
honum mjög til liðs við veiðarn- j arnir hamast í kring um hann af
ar. í bílnum hefir hann hunda- I sama eldmóðinum sem fyrr. Loks
ur hann út spriklandi. Hundarnir
fjórir ærast með öllu og stökkva
upp af miklum móð í sama mund,
sem Karlsen slöngvar minknum
af króknum. Hundarnir henda
hann á lofti og grípa hann milli
tannanna. Andartaki síðar hefir
hann yfirgefið þessa veröld. —
Snoddas bryður hauskúpuna,
en B-rúnó hleypur brott með
skrokkinn í kjaftinum, sigri hrós-
andi á svip. Skottið eitt er eftir,
Karlsen hirðir það og nælir við
veiðitösku sína.
Síðan er haldið af stað aftur í
leit að nýju greni Hundarnir
taka enn á rás: einhversstaðar
leynist ánnar minkur í holti.
Hundarnir hafa fundið minkagreni útf á Geldinganesi, rétt niðri
við sjó. Þeir grafa sem óðast, enda af dönsku grafhundakyni, en
Karlsen sprengir upp grenið með járnkarli og reyksprengjum.
En í þetta skipti fór illa. Minkurinn slapp niður i fjörugrjótið.
búrið, spennifjöl fyrir byssur
sínar og járnkarla, sem hann not-
ar við grenjabrotin.
Við ókum sem leið liggur inn
fyrir Reykjavík, allt út að Geld-
inganesi, þar til stórt skiiti, sem
á stóð: Óviðkomandi bannaður
aðgangur, hefti för okkar.
Karlsen stöðvaði bílinn og
Weypti hundunum út, fjórum að
tölu. Þeir eru mestu afbragðs
dýr, kátir og léttlyndir, á sifelldu
iði og hlaupum kringum vin sinn
og húsbónda, sem kom í humátt
á eftir þeim.
Brátt komum við niður að sjó.
Hundarnir rásuðu á undan með
nefið niður að jörðu, þefandi bak
við steina og moldarbörð. Allt í
einu rekur einn þeirra upp sker-
andi ýlfur og hinir þrír safnast
að honum. Þeir taka allir að
ýlfra í kór og grafa af áfergju
mikilli í grastó fremst á sjávar-
bakkanum. Þeir hafa fundið
mink.
Karlsen kemur brátt að gren-
inu, og hefst nú handa. Allt í
kring um grenið liggja minka-
slóðir, nöguð fiskbein, og tættir
kríu- og svartfuglsvængir. Hann
setur járnkarl sinn niður í jarð-
veginn á þeim stað, þar sem hund
arnir grafa sem óðast, allir í
þvögu. Síðan setur hann tvær
reyksprengjur í holurnar og
kveikir í.
Hundarnir þjóta frá og eftir
örstutta stund við hár
dynkur. Blále’t ,'0,Tkiar.ciæða vef,
er komið innst í tóna að botni
grensins. Minkurinn hvæsir æsi-
i iega við hundgánni og Karlsen
sér glytta í hann.
Ilann tekur ífæru mikla upp
pússi sínu, öngul á löngu
Það vita víst fáir að á íslandi
lifa minnst 10.000 minkar. —
Kannski eru þeir líka miklu
fleiri. Enginn veit það nákvæm-
lega. Hitt er víst að aldrei hefir
þeim fjölgað sem í ár og vex nú
stofninn stórlega. Hamingjusam-
ir megum við fslendingar vera
að lifa í nær rándýrslausu iandi.
En minkurinn er versta mein-
dýr íslenzks náttúrulífs, silungs-
ins í ám og vötnum, varpsins um
land allt, eggja og unga, og jafn-
vel eru þess dæmi, að hann hafi
unnið á nýfæddum lömbum. —
Hann hefir farið um landið sem
logi yfir akur á fáum árum; sem
engisprettupiágur Egyptalands.
Hvar sem minkur hefir skotizt í
holti hefir auðn og íóm fylgt í
fótspor hans, fuglar hafa þagnað
og flogið á braut, vörpin gjör-
eyðst og árnar þorrið af silungi.
Landið eitt hefir staðið ó-
breytt eftir, þögulla og fátælcara.
Karlsen minkabani veit ekkert skemmtilegra en veiðarnar, enda
hefir hann lengst af fengizt við þær. Hér er hann uppi við Rauða-
vatn með einn bezta hundinn sinn, Snoddas. Hann er hálf íslenzk-
ur og fékk Karlsen hvolpinn frá Jóhannesi á Borg.
Gegn þessum 10.000 minkum
hefir einn maður barizt með
skammbyssu að vopni og veiði-
hunda sér við hlið.
Það er Karlsen, sem hlotið hef-
ir kenningarnafnið ,,minkabani“
í viðurkenningarskyni hjá al-
þýðu.
En enginn má við mörgum og
þótt Karlsen sé allur af vilja
gerður sér vart högg á vatni þrátt
fyrir aðgerðir hans. Síðast liðið
ár drap hann hátt á fjórða
hundrað minka á ferðum sínum
um landið þvert og endilangt, þar
sem þeir höfðu gert hvað mestan
usla og óskunda. Einstaka menn verri mistök, að ekki voru settar
aðrir hafa haft það sér að hjá- hörkustrangar reglur um gæzlu
stundargamni að drepa mink, en dýranna og meðferð, né þess gætt
um öngva skipulagða herferð er
þar að ræða. Er víst ekki of hátt
talið þótt sagt sé, að langt innan
við þúsund minkum hafi verið
komið fyrir kattarnef á s.l. ári.
Þegar við lítum svo til þess, að
hver minkalæða á að jafnaði 5—8
yrðlinga á ári, en getur átt 12,
sést greinilega hve vonlaus
minkastyrjöldin er í þeirri
mynd, sem hún nú er rekin á
Islandi, ósigrarnir bíða á næsta
leiti.
Vafalaust mun verða talið í
framtíðinni, að fá mistök hafi
meiri verið gerð hér á landi, en
þegar ábyrgir aðilar samþykktu
að leyfa að flytja minkinn inn til
landsins að lítt athuguðu máli.
Líklega verða það þó talin hálfu
ur
Minkurinn hefir veriS hrakinn út úr greninu. — Hundarnir eltu hann uppi eins og örskot, gripu
hann og rifu sundur á milli sín í einni svipan. Þannig sálga þeir flestum minkunum, en suma
skýtur Karlsen með skammbyssu sinni.
Myndin er tekin rétt þegar hundamir hafa náð minknum.
til hins ítrasta, að þau slyppu
ekki laus til ránsferða í helztu
fuglaverum. landsins. En um orð-
inn hlut þýðir ekki að sakast.
Það sem nú krefst urnhngs-
unar og úrlausnar er ekki
hver á sök á fornum syndum,
heldur hvernig er unnt að
vinna bug á minkaplágunni,
sem óðum eykst og breiðist
yfir landið.
Það hefir tekið minkinn allmörg
ár að færa sig út yfir byggð
ir landsins, frá þeim stöðum sem
búrin voru, er hann slapp úr. En
landnám hans hefir á hverju ári
verið töluvert og þeim sveitum
hefir alltaf farið fjölgandi, þar
sem hann hefir gert vart við sig.
í vor bárust fregnir af því, að
hann væri kominn í mesta og
helzta fuglaver landsins, Mý-
vatnssveitina. Verður þess ekki
langt að bíða að varpið minnki
stórum við vatnið, dragi úr sil-
ungsveiði bænda og fuglategund-
um fækki á þessum íegursta stað
landsins, sem Mývatnssveitin hef
ir oft verið nefnd.
I ár hefir minkurinn líka fyrst
j komizt í úteyjar Breiðafjarðar,
: en þar hefir hann ekki áður ver-
ið. Minkur getur synt í einum
áfanga allt að 3 km Er bví við-
búið, að varp stórminnki þar á
næstu árum. Sama er að segja
um Arnarvatnsheiðina og Fljót-
in, en á báðum þessum stöðum
er hvað mest um fugl og fjöl-
skrúðugast náttúrulíf á íslandi.
I Þessi stuttorða skýrsla gefur
glögglega til kynna, hvert nú
stefnir. Og reynslan frá öðrum
sveitum sýnir hvert- stefnir, ef
ekkert er að gert. Tslenzkt nátt-
úrulíf hefir sannarlega aldrei
, verið svo fjölskrúðugt, að það
þoli slik strandhögg og ránsskap,
sem minkurinn heggur hvar sem
i hann kemst í færi. Því þurfum
' við fremur en nokkur önnur þjóð
I að vernda þær fáu fugla- og dýra-
1 tegundir, sem lifa í landinu frá
fækkun eða algjörri útrýmingu.
, Blöðin hafa skrifað um minka-
jhættuna í nokkur ár, en ekkert
i Framh. á bls. 12.
r r'
A minkaveiðuin með Haslsen og hnndunum hans
MINKNUM VERÐUR AÐEINS ÚTRÝMT
LOÐDÝRAPEST