Morgunblaðið - 26.08.1955, Qupperneq 9

Föstudagur 26. ágúst 1955
MORGVNBLAÐIB
V
Kom hinsjað iyrir háiiri
setn ráðffjaii s prentara verkialii
H'
riNGAÐ er nýkominn fyrr-
verandi þjóðbankastjóri
Dana C. V. Bramsnæs, til þess
að sitja fund norrænu félaganna,
sem hefst í dag í Reykjavík. En
þetta er ekki í fyrsta sinn, sem
Bramsnæs kemur hingað til ís-
lands. Hann er hér gamalkunn-
ugur, því hingað kom hann þeg-
ar árið 1905. Þá var hann aðeins
25 ára gamall, og kom þá í eink-
ar sérkennilegu tilefni.
TIL RÁÐGJAFAR
Árið 1905 kom til prentara-
verkfalls hér í Reykjavík og kom
það hvað harðast niðri á fyrir-
tæki Björns Jónssonar ritstjóra,
ísafold. Varö það úr, að fulltrúi
clanska prentarafélagsins var
fenginn hingað til íslands í til-
efni af verkfalli þessu. Til farar-
innar valdist Bramsnæs, þá að-
eins 25 ára að aldri. Hann dvald-
ist hér í rúman hálfan mánuð
pg ræddi við deiluaðila.
— Það var pólitískt verkfall,
sagði Bramsnæs og brosti í kamp-
inn, er ég hitti hann stutta stund
að máli í gær, en vildi fátt frek-
ar um það tala.
Samningar náðust brátt, en upp
úr þessu verkfalli stofnuðu prent-
arar Gutenberg.
MIKLU SIÐAR
Hálfri öld síðar snýr Bramsnæs
aftur hingað til lands, ekki leng-
ur ungur prentari, heldur sem
þjóðbankastjóri lands síns, sem
Prófessor Damuney-
er 75 ára í dag
Oramsnæs þjóðbankasijóri sifur
fund hér um norræna samvinnu
C. V. Bramsnæs.
nú er hættur stórfum að vísu á
vettvangi viðskiptalífsins, en
helgar krafta sína í ellinni bættri
samvinnu og hagsæld frændþjóð-
anna fimm.
Hann er nú formaður danska
norræna félagsins og kemur hing
að til fundarins ásamt tveimur
félögum sínum frá Danmörk.
— Margt er það, sem við ætl-
HINN góðkunni íslandsvinur,
próf. F. Dannmeyer, í Hamborg
er 75 ára í dag. — Þess er vert,
að íslendingar minnist hans, því
að hann er forseti þýzk-íslenzka
félagsins í Hamborg og hefur
hann látið sér mjög annt um mál-
efni íslands og að greiða götu
íslenzkra stúdenta og mennta-
manna er til Þýzkalands leita. —
Próf. Dannmeyer hefur um langt
skeið verið forstöðumaður „Insti-
tut fúr Liehtforschusig“ í Ham-
borg og kom hingað til ljósrann-
sókna ásamt dr. Georgi í júlí
1926 og síðan tvívegis og flutti
fyrirlestra við háskólann, er
hann var hér síðast. Próf. Dann-
meyer hefur ekki farið varhluta
af mæðu þessa lífs, einkum á
stvrjaldarárunum, en hann er
enn í fullu fjöri og hefur ýmsar
fyrirætlanir um að auka menn-
ingartengsl Þjóðverja og íslend-
inga. — Hann á hér marga vini
og sendum við honum allir beztu
óskir á afmælisdaginn. — Hann
býr á Moorweg 50 í Hamborg.
A. J.
„Somnorræn"
smekkleysa
AÐ er orðin lenzka hér á
seinni árum að segja og
skrifa „samnorrænn", þegar
átt er við mál Norðurland-
anna. Þetta orð er furðuleg
smekkleysa og reyndar mál-
villa. íslenzkan hefur frá önd-
verðu átt orðið „norrænn",
sem nær merkingunni til hlít-
ar og er bæði fallegt og þjált
orð. Því undarlegra er, að
menn skuli tala um „samnor-
ræna sundkeppni“, „samnor-
rænan anda“ o. s. frv. og verð-
ur varla langt að bíða að
nefnd verði „samnorræn nor-
ræn félög“.
„Norrænan" er heildarorð,
sem nær yfir löndin öll og
frekari áherzla er gersamlega
óþörf.
fundum þessum og verður von-
andi viðhlítandi niðurstaða á
þeim viðræðum.
NORRÆNN DAGUR
Þriðja málið, sem við munum
spjalla um er norrænn dagur.
Slíkir dagar hafa verið haldnir á
nokkurra ára fresti. Þá efna nor-
rænu félögin í hverju landi til
hátíðahalda og kynna á frænd-
þjóðum sínum og reyna að vinna
hugmyndinni um víðtækari nor-
ræna samvinnu fylgi. — Slíkan
,.áróðursdag“, ef nefna mætti
svo, er áformað að halda næsta
ár. Ætlum við að undirbúá hann
á þessum fundi.
Loks hefur komið til tals að
halda þing vinabæjanna á ís-
landí bráðlega. Norrænu félögin
hafa gengizt fyrir vinabæjasam-
bandi milli Norðurlandanna, hér
á íslandi sem annars staðar. —
Hefur sú hugmynd gefizt vel og
ætlum við nú að efna til móts
þeirra á milli þar sem fólk frá
hinum ýmsu bæjarfélögum getur
hitzt og skapað með sér persónu-
leg kynni. Þau endast jafnan
lengst og eru affarasælust.
Svo fórust Bramsnæs banka-
stjóra orð í gær.
Að lokum lét hann þess getið
að hann vonaðist til þess að hug-
myndinni um norræna samvinnu
mætti aukast mjög fylgi á kom-
andi árum, og það ekki síður hér
á Islandi en í Skandinavíu.
Raunhæf samvinna bæri hag-
sæld og framför þjóðanna, sem
að henni stæðu í skauti sér.
Fíiharmóníuhijómsveit Berlínar
héit fyrstu hljómleikana
á Edinborgarhátíðinni
EDINBORG, 22. ágúst. | skrúðgöngu og guðsþjónustu. Það
’IKIÐ hefur verið vandað til skrjáfaði í silki og glamraði í
undirbúnings hinnar níundu heiðursmerkjum, er skrúðgangan
hátíðar í Edinborg. Rúmlega 2000 hélt inn um kirkjudyrnar. Þarna
listamanna munu koma fram voru samankomnir ýmsir höfð*
næstu vikur. Aðalþáttur hátíð- ingjar Englands og Skotlands.
arinnar er tónlistarhátið. Haldnir Fram á síðustu stund var búizt
verða tónleikar kvölds og við Filippusi hertoga af Edin-
morgna, þar sem fimm stórar borg, en hann kom ekki. Guðs-
hljómsveitir, tveir kórar, átta þjónustan var löng og mjög há-
hópar stoíutónlistarmanna og 15 tíðleg, og margir hinna tignu
einleikarar munu koma fram. dottuðu, því að þeir eru breýskir
Ballett, leikiist og óperutónlist Sem aðrir, þrátt fyrir heiðurs-
mun einnig í hávegum höfð. — merkin.
Okeypis orgeltónleikar verða Fyrstu tónleikarnir voru haldn-
haldnir í flestum kirkjum Edin- ir um kvöldið (sunnudag 21.)
borgar og þar verður teflt fram Filharmoníuhljómsveit Berlínar
fremstu orgelleikurum Stóra- íék undir stjórn Eugene Orman-
Bretlands. Flest kvöld verða dy. Heitt var í salnum vegna
sekkjapíputónleikar haldnir í sterkra Ijósa, sem notuð voru
hinum fornfræga Edinborgar- vegna sjónvarpsins. Hljómsveit-
kastala. Sýningar málverka, m.a. arstjórinn, knálegur maður, var
sérstók sýning á verkum Paul klæddur kjólfötum, er báru mjög
Gauguins, kvikmyndasýning og einkennilegan lit. Var mér sagt,
kvikmyndahátíð verður haldin. að litur þessi væri mjög hentug-
Ennfremur verður ótal margt ur vegna sjónvarpssendinganna.
annað á boðstólunum, allt frá Tónleikarnir hófust með því, að
þjóðlegum skozkum íþróttum, leikinn var fyrst brezki og síðan
niður til tízkusýninga. | þýzki þjóðsöngurinn. Síðan hófst
Engin furða er, að Edinborg, dagskráin á forleik þeim, er
hefur safnað að sér hundruð Brahms samdi, þegar hann hafði.
þúsunda gesta. Er það mikill meðtekið doktorsnafnbótina frá
fjárhagslegur fengur fyrir borg- j háskólanum í Breslau (Academi
ina, því að venjulega eyða þessir Festival Overturn). Þegar í byrj-
gestir um það bil 1.000.000 punda un var augljóst, að ungversk-
vikulega. Sérhvert hótel er troð- | amerískur hljómsveitarstjóri og
fullt og þúsundir gesta hafa tekið þýzk hljómsveit áttu ekki vel
á leigu herbergiskytrur út um saman. Samt sem áður heppnað-
alla borgina.
HÓFST ME.Ð
GUÐSÞJONUSTU
Edinborgarhátíðin
hófst með
Blómaclrottning í Hveragerði
M S. L. HELGI efndi Kvenfélag Hveragerðis til dansleiks til
styrktar starfsemi félagsins. Var þar meðal annars valin blóma-
drottning Hveragerðis.
I Hveragerði gengst fyrir því að
u*
ist flutningur þessa skemmtilega
verks prýðilega. — Næst á dag-
skránni var fjórði píanó-konsert
Beethovens. Einleikari var Solo-
mon, einn vinsælasti enski píanó-
leikarinn. Hinn dásamlegi fyrsti
þáttur naut sín ekki sem skyldi,
vegna gífurlegs ósamræmis ein-
leikara, stjórnanda og hljóm-
sveitar, sem þó sýndi undraverða
snilld í samleiknum. Þó jafnaðist
bilið, þegar á leið.
18 ARA GOMUL
Stúlka sú, sem
jkjörin sé blómadrottning.
kjörin var, Dansleikur þessi var
VERSTU KONSERTGESTIR
* Nýlega las ég í blaði, að Eng-
mjög lendingar væru verstu konsert-
blómadrottning, heitir Ingveldur fjölsóttur og skemmti fólk sér gestir í heimi. Lýsti það sér
Höskuldsdóttir, 18 ára gömul, þar hið bezta. Var danssalurinn þannig, að milli þátta hófust ætíð
dóttir Höskuldar Björnssonar allur blómum skreyttur og seld hávaða samræður. Ég komst að
listmálara í Hveragerði. Þetta er lifandi hnappagatablóm til styrkt1 raun um sannleik þessa í gær,
í annað skipti, að Kvenfélagið í ar félaginu.
um að ræða um á fundunum í
dag og á morgun, segir Brams-
næs, því fjölmörg eru viðfangs-
efnin, sem óleyst bíða. Skal ég
nefna þrjú þeirra, sem við von-
umst til að geta rætt til hlítar
hér í Reykjavík að þessu sinni.
FLEIRI STYRKTARSJÓÐI
Nauðsyn ber til að öll norrænu
félögin stofni með sér styrktar-
sjóði öfluga, til þess að vinna
frekar að framgangi hugsjóna-
mála sinna. Að vísu höfum við
þegar stofnað nokkra slíka sjóði,
en erfitt er að framkvæma hlut-
ina án fjármagnsins og því vild-
ufn við reyna að auka rekstursfé
okkar á þann hátt.
íslenzka norræna félagið hefur
farið þess á leit, að við ræðum
einnig stöðu íslands í norrænu
samstarfi, og munum við gera
svo. Eins og gefur að skilja er
nokkru óhægara um vik fyrir Is-
lendinga að taka virkan þátt í
samstarfi Norðurlandaþjóðanna j
sökum þess hver landfræðileg
lega landsins er. Því eru ýmis
atriði, sem ráða verður með til-
liti til fjarlægðar landsins. Mun-
um við ræða þau vandamál á
Blómadrottning Hveragerðis 1955: Ingveldur Höskuldsdóttir.
(Ljósm. Elías Hannesson).
þó sérstaklega þegar þriðja og
síðasta verkið var leikið. Það var
symfónía í d-moll eftir César
Franck. Symfónía þessi er byggð
upp sem fyrirferðarmikill hring-
ur, með síður en svo fallegt aðal-
stef annars þáttar sem miðdepil.
Auðheyrt var á skyndilegum
blæbrigðum, að tónskáldið hefur
verið með orgel í huga. Skiljan-
lega reyndist erfitt fyrir þýzku
hljómsveitina að hljóma eins og
stórt Cavailli-Coll orgel! Byrjun
fyrsta þáttar var snilldarlega
leikinn, og áhrif þau, er stjórn-
andanum tókst að ná á áheyr-
endum héldust verkið út í gegn.
Mikið var klappað á eftir og
margir hrópuðu bravó, einnig
sessunautur minn, sem hafði ver-
ið að lesa hið fyrirferðarmikla
„prógram“ allan tímann. Mikið
var talað — og það er nokkuð,
sem maður er óvanur að heiman,
þar sem kvefaður maður skamm-
ast sín fyrir að snýta sér milli
þátta.
LÆRDÓMSRÍKT KVÖLD
Það er mjög lærdómsríkt að
hlusta á þessa hljómleika, því að
þarna léku snillingar .tónlistar-
innar. sem hinn menntaði heimur
dáir. Þó mátti finna of margt,
sem ekki mætti kalla fyrsta
flokks túlkun. Hafa verður þó í
huga, að ekki eru neinar fast
ákveðnar reglur um túlkun tón-
verka, aðeins viss takmörk,
bundin eðli tónverksins. Enn.
fremur: Kvöldið í gær sýndi, að
það eru aðeins meistaraverkin,
sem þola óvenjulega túlkun án
þess að gildi þeirra réni.
Þ. S.