Morgunblaðið - 04.09.1955, Blaðsíða 8

MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 4. sept. 1955
mrgmtiUðUk
Ú4«.: BLí. Árvakur, Reykjavlk.
Framkv.stj.: Sigíúa Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stelánsson (ábyrgSarm.)
Stjónunálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Nlgm,
Lesbók: Arni Óla, aími 304».
Auglýsingar: Árni GarSar Kristlnaao*.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðala:
Auaturstræti 8. — Sími 1600.
ÁskriftargjaM kr. 20.00 á mánuði lnnaalaada.
í lausasölu 1 kr4m aintaklð.
Að rœkfa hið bezta
í sjálfum sér'
.44
INIÐURLAGI ræðu þeirrar,
sem Bjarni Benediktsson
menntamálaráðherra samdi og
flutt var af dr. Sigurði Nordal á
fundi menntamálaráðherra Norð-
urlanda komst ráðherrann að orði
á þessa leið:
„Starf okkar stefnir að því,
að hin íslenzka þjóð haldi
tungu sinni og sérkennum og
verði því þó vaxin að heyja
lífsbaráttu sína í heimi tækn-
innar, þar sem fjarlægðirnar
eru úr sögunni. Rangt er að
vísu að setja þetta fram sem
mótsetningu vegna þess að ein
ungis með því að rækta hið
bezta í sjálfum sér, að láta
ekki arf forfeðranna glatast
getum við vænst þess að verða
vaxnir hlutverki okkar í dag“.
Til þess er vissulega rík ástæða,
að íslenzka þjóðin hugleiði þessi
viturlegu ummæli menntamála-
ráðherrans. Kjarni þeirra felst í
þeim orðum, að frumskilyrði þess
að hagur íslendinga blómgist sé
það að þeir „rækti hið bezta í
sjálfum sér“, byggi framkomu
sína á drengskap, ábyrgðartilfinn
ingu og umburðarlyndi hver gagn
vart öðrum. Ábyrgðartilfinning
íslendinga gagnvart fortíð sinni
á að birtast í því, að þeir gæti
þess arfs kynslóðanna, sem verið
hefur kjölfesta hins islenzka þjóð
félags fram til þessa dags. Það er
þjóðtungan og þau andlegu verð-
mæti, sem við hana eru tengd,
bókmenntirnar, sem geyma sögu
og sérkenni þessarar örfámennu
þjóðar.
Tæknin bætir lífskjörin og
skapar stórfellda nýja möguleika
til þess að maðurinn geri sér jörð-
ina undirgefna. En hún hefur
ekki úrslitaáhrif um það, að bjóð-
ir haldi andlegu sjálf stæði sínu
eða tryggi þroska einstaklinga
sinna. Reynslan hefur þvert á
móti sýnt, að hún getur haft í
för með sér andlega leti og skeyt
ingarleysi um þau verðmæti. sem
gefa lífinu mest gildi.
Þegar sálin dregst
aftur úr
Sú saga er sögð, að evrópskir
ferðamenn í Afríku hafi eitt sinn
sem oftar ráðið sér blökkumenn
til þess að bera farangur sinn á
ferð inn í frumskógana. Fyrstu
tvo dagana gekk allt að óskum og
leiðangrinum miðaði vel áfram.
En hinn þriðja dag neituðu
blökkumennirnir að halda áfram
og kröfðust hvíldar. Þeir héldu
því fram, að ferðin hefði til þessa
verið svo hröð, að „sálin hefði
dregist aftur úr“. Við það sat.
Leiðangurinn varð að sitja um
kyrrt í einn dag til þess að „bíða
eftir sálinni".
Við nútímamennirnir erum að-
dáendur hraðans, og vissulega er
hann eitt gleggsta tákn þess, sem
snilligáfu mannsandans hefur orð
ið ágengt. En einnig við verðum
að gæta þess að „sálin dragist
ekki aftur úr“, að líf mannsins
verði ekki samfelldur og eirðar-
laus eltingaleikur, sem ræni hann
rósemi hugans, rökréttri hugsun
og heilbrigðu mati á dýrmætustu
verðmætum lífsins.
Við íslendingar höfum tekið
tækninni tveim höndum. Hún hef
ur fært land okkar í þjóðbraut,
svipt burtu einangrun þess og
skapað okkur möguleika til hvers
konar samskipta við allan hinn
menntaða heim. Hún hefur greitt
götu okkar við uppbyggingu
landsins og hagnýtingu gæða
þess. Við höfum því síður en svo
ástæðu til þess að hræðast hana,
ef við kunnum að haga okkur við
hinar gjörbreyttu aðstæður. En
þar skiptir það mestu máli að við
ekki gleymum þeirri menningar-
legu kjölfestu, sem við eigum það
að þakka, að við erum í dag sjálf-
stæð þjóð.
i
I
Heilar þjóðir hafa
horfið
I Við megum minnast þess, að
heilar þjóðir hafa horfið, þjóð-
tungur hafa molnað niður í
straumi tímans. Enginn íslending
ur óskar þess að slíkt eigi eftir
að henda það fólk, sem byggir
þetta land.
Ræktarsemi við það bezta, sem
fortíðin gaf okkur hlýtur því að
vera talin til höfuðdyggða þjóð-
ar okkar í dag.
En þessi litla þjóð þarf jafn-
framt á því að halda í ríkari mæli
en flestar aðrar, að móta sam-
búð einstaklinga sinna innbyrðis
af góðvild og umburðarlyndi, við
leitni til þess að skilja sjónarmið
hver annarra og virðingu fyrir
skoðunum náungans.
Okkur getur að sjálfsögðu
greint á. En það er aðalsmerki
hins frjálsa manns, að kunna
að þola ólíkar skoðanir. En
við verðum jafnframt að
kunna að setja deilum okkar
og ágreiningi takmörk. Ella
hefur það sannast á okkur að
við kunnum ekki að hagnýta
okkur frelsið. Við höfum þá
vanrækt að rækta hið bezta í
okkur sjálfum.
ÚR DAGLEGA LÍFINLl í
Þing SUS
UNGIR Sjálfstæðismenn hafa nú
ákveðið að fresta sambandsþingi
sínu, sem halda átti á Akureyri
fyrrihluta þessa mánaðar. Vegna
hinna langvarandi óþurrka reynd
ist ókleift fyrir félögin á Suður-
og Vesturlandi að senda fulltrúa
sína til þingsins á þeim tíma. Hef-
ur því verið ákveðið að það skuli
haldið í Hafnarfirði í lok október-
mánaðar.
Þessi ákvörðun stjórnar Sam-
bands ungra Sjálfstæðismanna er
skynsamleg og sjálfsögð. Það
hefði ekki verið rétt að halda
þingið meðan heilir landshlutar
voru að berjast við afleiðingar
rosans í sumar. Unga fólkið þar,
sem gjarnan hefði viljað sækja
þingið eða senda þangað fulltrúa
sína, hefði ekki getað komið.
AHt það fólk, sem sækir
þing sambandsins er að jafn-
aði vinnandi í öllum starfs-
greinum hins íslenzka þjóðfé-
lags. Hentugleikar þess hljóta
þessvegna fyrst og fremst að
ráða um, hvernig þinghaldi
þess er háttað á hverjum
tíma,
ÞEIM er ekki fisjað saman sum-
um stjórnmálamönnunum í
Bandaríkjunum. Charles Wilson,
landvarnaráðherra Bandaríkj-
anna er 65 ára gamall Nýlega
var hann á baðstað einum vestra
að leika sér á vatnsskíðum með
varalandvarnaráðherranum, fór
með 50 km. hraða og féll þá og
braut í sér nokkur rifbein. •— í
þessu sambandi var hann á það
minntur, að hann hefði mjaðm-
arbrotnað hér um árið, er hann
féll á skíðum. Og nokkru áður
hafði hann axlarbrotnað á refa-
veiðum. Er á þetta var minnst
við Wilson, sagði hann: „Það er
víst óhjákvæmilegt, að maðuir
fari að taka tillit til aldurs síns
og lifa samkvæmt honum“.
Annar frægur stjórnmálamað-
ur í Bandaríkjunum, Bernhard
Baruch, sem nú er 85 ára gamall,
meiddist nýlega á mjöðm, er
hann var að þreyta sund. „Þegar J
maður er kominn á minn aldur,
verða menn að fara varlega í það
að taka bakföll í sundi“, sagði
Baruch, er blaðamenn ræddu við j
hann um þetta slys hans.
Cttin Jlt
15 ár
framundan
Charles Wilson
\Jeiuakancli óbripar:
Um ágæti fjallagrasa.
HJ. skrifar um fjallagrös:
„Gaman er að fara til grasa
í lognrekju. Þau hefðu fyllt
nokkra gljápokana grösin, sem
fimm manneskjur komu með eft-
ir tæpan sólarhring á grasafjalli
í mínu ungdæmi. Þá voru fjalla-
grös víða notuð.
Alexander Bjarnasyni farast
þannig orð um fjallagrös í kveri
sínu, íslenzkar drykkjarjurtir:
„Fjallagrös eru styrkjandi, sam-
andragandi, mýkjandi, nærandi,
blóðhreinsandi, ormdrepandi.
Þau eru því góð móti taugaveiki,
hósta, lífsýki, blóðsótt, harðlífi,
innanmeinum, ormum, uppþemb-
ingi, matleiða og kraftleysi“.
Mikil hlunnindi.
MIKIL eru þau hlunnindi, að
þessi blessaða jurt skuli
vaxa í landi voru.
Alexander bendir á margar
jurtir, sem þörf væri að tína og
nota til drykkjar, en því sinna
nú fáir. Lofsvert er þó, að enn
skuli menn fara til grasa og hafa
•fjallagrös á boðstólum. Þess eru
dæmi, að farið er að gera hir.n
einfalda hafragraut að grasa-
, graut. — Grösin eru nú seld í litl-
um gljápokum og á víst að heita,
að þau séu tínd, en reyndar er
( engin mynd á tínslunni. Það er
j vandi að tína hörð grös, þarf til
þess góða sjón og mikla ná-
kvæmni. Þeir, sem grösin selja
þurfa að láta vanda tínsluna sem
, bezt. — H.J.“
i
Vantar fleiri póstkassa.
IBRÉFI frá A. G. segir m a.:
„Brýn þörf virðist á að fjölga
til muna póstkössum í þessum bæ.
Eftir upplýsingum frá Pósthúsinu
hér eru 2 póstkassar í Miðbænum,
9 í Vesturbænum og 20 í Austur-
bænum. Vöxtur bæjarins hefir
verið svo ör, að helmingsfjölgun
póstkassanna væri ekki of mikil.
Hvernig stendur á því, spyr A
G. ennfremur, að ekki fást hér
á landi þvottavaskar í þvottahús?
Slíkir vaskar standa í þægilegri
hæð, svo að þeir, sem þvo þurfa
ekki að bogra nema lítið eitt.
Jafnan eru þeir tvískiptir, með
tveimur hólfum, þannig, að þvo
má í öðru og setja jafnharðan í
skolun i hinu hólfinu. Þvottahús-
vaskar þessir eru úr málmi og til-
töiulega ódýrir, enda notaðir
mikið erlendis. Mér skilst, að í
neyð sinni kaupi menn hér bað-
ker til notkunar í þvottahúsum.
Hversvegna eru slíkir vaskar
ekki fluttir inn? — eða hvers-
vegna eru þeir ekki smíðaðir hér?
— A. G.“
Um merkingu sögustaða.
MAÐUR einn, sem nýkominn er
úr ferðalagi norður í land
vekur athygli á eftirfarandi:
„Ákaflega væri það vel til
fundið, að merkir sögustaðir og
höfuðból á alfaraleið væru merkt
með einhverju móti, svo að fólk,
sem ferðast um landið ætti þess
kost að fræðast sem mest af ferð-
um sínum. Að vísu eru til kort,
sem hafa má gagn af í þessu til-
liti en hitt væri miklu auðveldara
að setja einfaldlega skilti við
þjóðveginn, með nafni þess bæj-
ar, sem fram hjá er ekið hverju
sinni.
Fór framhjá Hrauni
og Bólu.
EG er alls ókunnugur þarna
fyrir norðan og hafði engan
til að spyrja mér til fróðleiks,
enda fór það svo að ég fór fram
hjá Hrauni í Öxnadal án þess að
vita um það og á sömu leið fór
með Bólu og hina fjölda mörgu
aðra sögufræga merkisstaði í
Skagafirðinum, sem ég svo gjarn-
an hefði viljað vita hvar voru á
leið minni. — Mér finnst, að ann-
aðhvort vegamálastjórnin eða þá
hlutaðeigandi bændur, ættu að
hafa framtak í sér til að koma
slíkri staðamerkingu í kring —
eða hlutaðeigandi sögu- og átt-
hagafélög. — Það væri mjög svo
þörf og vinsæl ráðstöfun“.
Eitthvað á þessa leið fórust
manninum orð. — Þessu hefir
annars verið hreyft hér í dálkun-
um oftar en einu sinni áður og
hefir þegar dálítið áunnizt en þó
hvergi nærri sem skyldi.
Merkið,
sem
klæðir
landið.
Annars var Baruch um það
spurður, er hann varð áttatíu og
fimm ára gamall, hvað hann segði
um eliina. „Ellin“, sagði Baruch,
„er alltaf 15 ár framundan, hvað
mið snertir“.
LÖGREGLAN í París gerði fyrir
helgina stórleit að þjófi, fyrst
og fremst til þess að bjarga lífi
þjófsins. Þjófurinn hafði stolið
blýhólk, sem í var geymt ákaf-
lega geislavirkt málmefni, svo
banvænt, að það myndi valda
mannsdauða á fjórum mínútum,
ef það væri óvarið. Og á næstu
1600 árum myndi það halda
áfram að vera geislavirkt.
Af þessu er skiljanlegt að stór-
hópar lögreglumanna hófu fyrir
helgina leit að þjófi og blýhólk
með „geiger“-mælum og öðrum
tækjum. Útvarpið í París birti
með stuttu millibili aðvaranir til
þjófsins um hið banvæna þýfi.
Þegar síðast fréttist hafði ekk-
ert til þjófsins spurst.
Á fjarlægri ströndu í annarri
heimsálfu var um líkt leyti verið
að útvarpa aðvörunum til mæðra
um banvæna mjólk. Niðursuðu-
verksmiðja í Japan hafði sent frá
sér mjólk, sem reyndist hafa að
geyma arsenik. 39 börn höfðu lát-
ið lifið og yfir 2000 lögð á sjúkra-
hús.
Er síðast fréttist var unnið að
því af ofboði að reyna*að hafa
uppi á allri framleiðslu niðursuðu
verksmiðjunnar og leggja á hana
hald.
Verksmiðjan viðurkennir ekki
að mjólkin hafi haft arsenik að
geyma þegar hún var soðin niður.
En málið er í rannsókn.
UM þessar mundir eru kafarar
að gera tilraunir til þess að
ná upp þýzkri orustuflugvél, sem
hrapaði í Atter vatn nálægt Linz
í Austurríki á stríðsárunum og
sem talin er hafa að geyma fjár-
sjóð, sem nazistar ætluðu að
koma undan frá Þýzkalandi.
Þann 17. apríl 1945, er Þýzka-
land Hitlers var að hrynja í rúst,
hrapaði þessi tveggja hreyfla flug
vél í Attervatnið, hæfð af skoti
úr flugvélum bandamanna, sem
veittu henni eftirför.
Karl Kaltenberger, skipstjóri á
ferju, sem var í ferðum um þetta
20 km langa vatn. bjargaði tveim
mönnum, af þriggja manna áhöfn
flugvélarinnar. Þessir tveir menn
hurfu aftur til Þýzkalands og
týndust í rústum eftirstríðsár-
anna. Hefir ekki tekizt að finna
þá síðan.
En á ströndum Attervatns trúa
menn því statt og stöðugt að flug
vélin hafi verið hlaðin gulli,
platínu og opinberum skjölum og
að hún hafi verið á leiðinni til
Arnarhreiðurs Hitlers skv. fyrir-
mælum Hitlers sjálfs, en í Arnar-
hreiðsinu hafði hann vænst þess
að geta varist áhlaupum banda-
manna.
★ ★ ★
EFTIR nokkra daga verður far-
ið að sýna nýja gerð af Lin-
coln bílum, gerð 1956, í Banda-
ríkjunum.
• Bílum þessum er lýst þannig að
þeir séu lengri, lægri og breiðari,
heldur en Lincoln gerðin 1955.
Lengdin er 222,8 þumlungar,
7,25 þumlungum meiri heldur en
1955 gerðin. Vélarorkan hefir
verið aukin og er nú 285 hestöfl.
, Forstjóri Lincolh verksmiðjanna
í skýrir svo frá að vélin sé orku-
j meiri og endingarbetri heldur en
j nokkur önnur vél sem verksmiðj-
j urnar hafa smíðað á undanförn-
! um 33 árum.
Hæð Mfreiðarinnar er aðeins
60,2 þumlungar.