Morgunblaðið - 16.10.1955, Blaðsíða 9

MORGVNBLAfílB
V
Sunnudagur 16. okt. 1955
Reykjavlkurbréf:
Laugardagur 15. októher

Tvö af málverkum Jóhannesar Kjarvals á afmælissýningu hans í Listasafni ríkisins. T. v. er „Haustlitir" og t. h. „Harpan hans“.
(Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
AKjþingi og verkefni þess — Fjárlögin og yfirbygging þjóðfélagsins hækkar —
Dfrtiðin gleypir meira af almanna fé — í ævintýraheim ECJai vals — Þar sem
landið og fólkið rís upp úr litadýrð og svartkrítarstrikum — Gestur frá
í Alþingi
og verkefni þess
RÉTT vika er nú liðin síðan Al-
þingi var sett. Á þessum stutta
tíma hefur ekki komið þar til
neinna átaka. Forseta- og nefnda
kosningar fóru fram með svip-
uðum hætti og undanfarin ár
yfirstandandi kjörtímabils. Allir
þingflokkar eiga sæti í nefnd-
um þingsins, að sjálfsögðu mis-
jafnlega mörg eftir styrkleika
sínum og aðstöðu. Fámennustu
flokkunum, Alþýðuflokknum og
Þjóðvarnarflokknum er hjálpað
til þess að fá fulltrúa í nokkrum
nefndum.
Þannig taka allir þingmenn
þátt í því starfi, sem unnið er
í nefndum þingsins.
Fyrir þessu nýbyrjaða þingi
liggja mörg og vandasöm verk-
efni. Ber efnahagserfiðleikana
þar langsamlega hæst. Verð-
þólgualdan, sem risið hefur í
kjölfar verkfallanna hefur víð-
tæk áhrif á allt efnahagskerfi
þjóðarinnar. Útgjöld fjárlaga
Stórhækka vegna hækkandi
launagreiðsla og hætta skapast
á því að hinar verklegu fram-
kvæmdir, sem eiga að bæta að-
stöðu þjóðarinnar í störfum
hennar til sjávar og sveita drag-
ist aftur úr. Yfirbygging þjóð-
félagsins hækkar en framleiðsl-
an, sem er grundvöllur lífskjar-
anna stendur höllum fæti.
Þetta eru stóru drættirnir í
þeirri mynd efnahagslífsins,
sem Alþingi stendur nú
frammi fyrir. En það verður
að finna leiðir til þess að
halda öllu atvinnulífi þjóð-
arinnar í gangi og tryggja af-
komu fólksins eftir föngum.
Fjárlögin hækka
tJTBORGANIR á sjóðsyfirliti
fjárlaga yfirstandandi árs voru
áætlaðar 516,3 millj. kr.
í fjárlagafrumvarpi því, sem
lagt var fyrir Alþingi s.I. laug-
ardag er hins vegar gert ráð fyr-
ir að útborganir á sjóðsyfirliti
nemi tæpum 580 millj. kr. Er þá
reiknað með 2ja millj. kr. hag-
Etæðum greiðslujöfnuði.
Það er vissulega engin svart-
sýni þó gert sé ráð fyrir að fjár-
lagafrumvarpið fyrir næsta ár
hækki um 30—40 millj. kr. í
meðförum þingsins. Er þá ekki
fjarri sanni að fjárlög ársins
1956' verði hart nær 100 millj.
kr. hærri en yfirstandandi árs.
En því miður benda ekki miklar
líkur til að þar geti að líta veru-
lega hærri framlög til verklegra
framkvæmda í landinu.
Það, sem hér er að gerast
er því bersýnilega það, að
þjóðin er að mylja krónuna
milli handa sér. Verðbólgu-
stefna kommúnista er að éta
upp getu þjóðarinnar til þess
Hlississippi — Um „þjóðfélagslegan tilgang
hókmenntum — Skólanefnd Skógaskóla.
að halda áfram uppbyggingu
landsins. Dýrtíðarhítin gleyp-
ir meira og meira fé en hlut-
fallslega minna verður aflögu
til að byggja fyrir hafnir,
brýr, vegi, skóla- og sjúkra-
hús, hversu góðan vilja, sem
þing og stjórn hafa til þess að
styðja þessar nauðsynlegu
framkvæmdir af fremsta
megni,
Þetta er sá beiski sannleikur,
sem þjóðin verður að vita, ekki
sízt sá hluti hennar, sem hefur
látið kommúnista hafa sig til
skemmdarverka gagnvart þjóð-
félagi sínu.
I ævintýraheim
Kjarvals
ÞINGFUNDIR voru stuttir s.l.
föstudag. Menntamálaráð hafði
boðið þingmönnum á afmælis-
sýningu þá, sem það var að opna
á verkum Jóhannesar Kjarvals.
Það hafa áreiðanlega verið
mikil viðbrigði að hverfa úr
þingsölunum, burt frá staðreynd-
um fjárlaganna og beiskum raun-
veruleika hinna fjölþættu vanda-
mála upp í ævintýraheim Kjar-
vals í sölum Listasafns ríkisins.
Ætli mörgum hafi ekki fundizt
það jafnast á við meðal fjall-
göngu — og meira en það. Þar
opnaðist stórbrotin útsýn, fögur
og svipmikil. Þar blöstu við fjöll
og hlíðar, hraun og mosi, himinn
og haf. Hamrarnir lukust upp og
huldufólk þjóðsagnanna gekk um
ljósum logum. ísland, landið og
fólkið reis upp úr, htadýrð og
svartkrítarstrikum hins fjöl-
kunnuga töframanns, útilegu-
mannsins, sem orti dul hinna
björtu nátta, gleði morgunroð-
ans eða mildan tregablæ síðsum-
arskveldanna á léreft við brjóst
Fjallkonunnar.
Islendingar þakka Jóhannesi
Kjarval fyrir að hafa skynjað
hina stórbrotnu fegurð lands
þeirra og fyrir að hafa túlkað
hana í ódauðlegum listaverkum.
Sjálfur var hinn ágæti lista-
maður ekki staddur við þessa
heiðurssýningu á verkum hans.
Ég hitti Þorstein bróður hans
þar, hressan og reifan nær átt-
ræðan að aldri. Þeir bræður virð-
ast ætla að eldast vel enda þótt
þeir hafi oft orðið að leggja hart
að sér til sjós og lands.
Vestan frá Mississippi
ÞAÐ var margt fólk úr mörgum
áttum, sem kom til þess að skoða
þessa stórbrotnu sýningu á mál-
verkum Jóhannesar Kjarvals. —
Þar var m. a. maður vestan frá
Mississippi. William Faulkner
gekk þar um, rólegur og yfir-
lætislaus að vanda og skoðaði.
Hann var þarna á ferð með ame-
ríska sendiherranum, Mr. Mucc-
io. Fyrr um daginn hafði hann
verið austur á Þingvöllum í
g|aða sólskini og hvassviðri.
Mér fannst þetta skemmtileg
tilviljun. Hinn mikli rithöfundur
hafði séð Þingvelli sjálfa með
eigin augum, fjallahring þeirra,
haustliti mosans og lyngsins,
William Faulkner: — Ritverk,
sem fela í sér „þjóðfélagslegan
tilgang“, eru áróður.
vatnið og hraunið, gjárnar og
hylina. Og nú var hann hér og
kynntist því m. a. hvernig frum-
legasti og sérstæðasti listamaður
Islands skynjaði þennan stað.
William Faulkner fer á mánu-
daginn heim til sín vestur í
Missisippi. Okkur þykir vænt
um að hann heimsótti okk ur
og við vonum að hann hafi feng-
ið nokkra hugmynd um ísland
og íslenzkt menningarlíf meðan
hann stóð hér við.
Bókmenntir eiga
að f jalla um manninn
ÞEGAR islenzkir blaðamenn
hittu Faulkner s. 1. miðvikudag
að máli, beindu blaðamenn
m. a. til hans eftirfarandi spurn-
ingu:
„Álítið þér, að höfundar eigi
að taka þjóðfélagslega afstöðu í
ritverki, prédika boðskap í þjóð-
félagsmálum?“
„Nei. Ritverk, sem fela í sér
„þjóðfélagslegan tilgang" eru
áróður. Bókmenntir eiga að
fjalla um manninn, baráttu
hans, hugrekki o. s. frv.“
í þessu svari Faulkner er í
að sanna fyrri skrif Tímans
(sennilega frá einum fjórmenn-
inganna) um, að menntamálaráð-
herra hafi falið oddvita sýslu-
nefndar að flytja nefndinni þau
skilaboð, að ef Skaftfellingar
skiftu um menn í skólanefnd,
myndi ráðherra skifta um for-
mann, og að þennan boðskap hafi
oddviti flutt ,,á sýslufundinum
sjálfum, að öllum sýslunefndar-
mönnum viðstöddum".
Þetta er með öllu tilhæfulaust.
Hið sanna er, að fyrir fundinn,
þar sem ýmsar kosningar fóru
fram, átti oddviti tal við einn
sýslunefndarmanninn (J. G.)
einslega, og spurði hann hvort
þeir ætluðu að breyta um mann
í skólanefnd. Játaði sýslunefnd-
armaðurinn þessu, og kváðust
þeir ætla að setja Óskar Jónsson
í nefndina. Kvaðst þá oddviti
sjálfur fara úr nefndinni, því að
hann vildi ekki sitja þar ef
mannaskifti yrðu.
raun og veru dregin markalínan
milli hins frjálslynda rithöfund-
ar, sem metur listina fyrst og
fremst út frá innihaldi hennar,
sjálfstæði og frumleika, annars-
vegar og hins þröngsýna einræð-
issinna, sem leggur megináherzlu
á að nota hana sem þernu í eld-
húsi flokks síns, hinsvegar. En
síðari manngerðinni tilheyra
kommúnistar.
Þeir eru þessvegna hið
svarta afturhald í menningar-
málum nútímans. Sá listamað-
ur, sem ekki er reiðubúinn til
þess að fórna sjálfstæði sínu
og ganga á mála hjá „flokkn-
um“ til þess að boða „þjóðfé-
lagslegan tilgang“ í verkum
sínum, hver sem þau eru, er
að áliti kommúnista lítiis
eða einskis virði. Og hann má
þykjast góður ef hann fær að
ganga um frjáls maður í þeim
löndum, sem kommúnistar
stjórna.
Þannig er það svartnætti,
sem yfir þeim þjóðum grúfir,
er búa við kommúnískt stjórn-
arfar.
Skólanefnd Skógaskóla
FJÓRIR Framsóknarmenn í
sýslunefnd Vestur-Skaftafells-1 ast þessir herrar yfir því, eftir
sýslu birta í Tímanum 12. þ. m. þessar aðgerðir, að menntamála-
tveggja dálka langloku um kosn- ráðherra skuli dirfast að skipta
ingu í skólanefnd Skógaskóla,sem um formann.M Er ekki öll þessi
fram fór á sýslufundi á s. 1. vori. framkoma einkar lík Framsókn-
Hyggjast þeir með þessu ætla armönnum?
Ný vetraráœtlun Loftleiða
Yfir 11 þús. farþegar hafa ferðast
með vélum félagsins það sem af er þessu ári
Pólitískur sendill
HIÐ SANNA í þessu máli er, að
það voru þessir sömu Fram-
sóknarmenn, sem drógu pólilík-
ina inn í skólanefndina. Þeir
setja í nefndina helztu pólitísku
sprautina, sem þeir eiga í héraði.
Hvaða Skaftfellingur efast u.«o,
að hér hafi pólitíkin ráðið, en
ekki umhyggja fyrir Skógaskóla.
Áreiðanlega enginn. Svo hneyksl-
VETRARÁÆTLUN Loftleiða
gekk í gildi í gær. Verður í vetur
flogið til sömu staða og í sumar
nema hvað Björgvin bætist nú í
hóp hinna lendingastaðanna.
Flogið verður til og frá 8 erlend
um borgum: New York, Stafangri,
Björgvin, Osló, Gautaborgar,
Kaupmannahöfn, Hamborg og
Luxemborg. Á hinn bóginn verða
farnar færri ferðir vikulega til
hinna ýmsu borga samkvæmt vetr
aráætluninni, en gert var í sumar.
í sumar voru reglulega farnar
10 ferðir á viku til Evrópu og
Ameríku fram og aftur, en nú
verður þeim fækkað niður í 6 ferð
ir fram og aftur vikulega. Flog-
ið verður til Bandaríkjanna héðan
mánudaga, miðvikudaga og laug-
ardaga og komið aftur hingað
heim, þriðjudaga, fimmtudaga og
laugardaga. Til meginlands Ev-
rópu verður farið á þriðjudögum,
fimmtudögum og laugardögum og
frá meginlandinu mánudaga, mið-
vikudaga og laugardaga.
Fargjöldin verða þau sömu og
áður, að öðru leyti en því að mikill
afsláttur verður veittur á far-
gjaldi fjölskyldna, sem ferðast til
Bandarikjanna eftir 1. nóvember,
eins og áður hefur verið skýrt frá,
og fargjöld einstaklinga héðan
fram og aftur til New York lækka
um 730 krónur frá 1. nóvember.
Vetraráætlunin gildir til 1.
apríl 1956.
Þá má geta þess, að frá byrjun
1955 til septemberloka í ár, ferð-
uðust 11.030 með flugvélum Loft-
leiða, en á sama tíma í fyrra
8.720, svo aukningin á þessum
tíma nemur 2.310 farþegum.