Morgunblaðið - 12.11.1955, Blaðsíða 8
8
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 12. nóv. 1955 «
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 króna eintakið.
Skjólbak
AKUREYRI, 10. nóvember.
OVENJULEG og eftirtektarverð söngæfing var haldin í hinu nýja
félagsheimili Mývetninga að Skjólbrekku s. 1. sunnudag. —
Söngæfingu þessa boðaði Kirkjukórasamband Suður-Þmgeyjar-
prófastsdæmis. Til æfingarinnar mættu 300 manns, úr 9 kirkju-
kórum prófastsdæmisins.
Þegor komniúiiistar voru
ó mdti Iækkun bútugjuldeyris
UM s.l. áramót tók rikisstjórnin
þá ákvörðun að draga um það
bil 10% úr þeim gjaldeyrisfríð-
indum sem bátaútvegurinn hafði
notið undanfarin ár. Var þetta
liður í þeirri viðleitni ríkisstjórn-
arinnar að halda verðlagi í land-
inu í skefjum. S.l. 2—3 ár hafði
stjórninni tekizt að halda verð-
laginu nokkurn veginn stöðugu.
Voru hagfræðingar stjórnarinnar
og Alþýðusambands fslands sam-
mála um það á s.l. vetri að kaup-
máttur launa hefði ekki minnkað
frá því desembersamkomulagið
var gert við verkalýðsfélögin árið
1952.
Það sætti engri furðu þótt út-
vegsmenn væru andvígir því, að
dregið væri úr gjaldeyrisfríðind-
um þeirra um síðustu áramót.
Þeir gátu sýnt fram á það með
rökum að vélbátaútgerðin var
mjög illa á vegi stödd víðast hvar
á landinu. Ríkisstjórnin taldi
engu að síður rétt að freista þess,
að lækka verðlagið á bátagjald-
eyrisvörum lítillega. Hafði hún
þá ekki hvað sízt í huga að sýna
launþegum, að fullur vilji væri
á því að halda verðlagi í landinu
sem stöðugustu.
Kommúnistar snerust harka
lega gegn þessari ráðstöfun og
skömmuðu ríkisstjórnina allt
hvað aftók fyrir hana. Gjald-
eyrisfríðindi útvegsins mættu
alls ekki minnka, sögðu þeir.
Þá varðaði allt í einu ekkert
um viðleitnina til þess að
halda verðlaginu í skef jum. Ef
ríkisstjórnin hafði áhuga á að
gera það, fannst kommúnist-
um heilög skylda sín að berj-
ast gegn því!!
V erðbólguh j ólið
sett af stað
Ríkisstjórnin minnkaði gjald-
eyrisfríðindi útvegsins um 10%
og fór þannig sínu fram. En
kommúnistar höfðu annað til
málanna að leggja. Þeir beittu sér
fyrir víðtækum verkföllum, sem
kostuðu þjóðina stórfé Afleiðing-
ar þeirra urðu svo kauphækkanir,
sem raskað hafa öllu jafnvægi í
efnahagslífi þjóðarinnar. Ýmiss
konar þjónusta hækkaði þegar í
stað og í haust varð lögum sam-
kvæmt veruleg hækkun á verð-
lagi landbúnaðarafurða. Hjól dýr
tíðarinnar var komið í gang,
kapphlaupið milli kaupgjalds og
verðlags hafið að nýju.
Þáttur kommúnista í þróun
efnahagsmálanna á þessu ári er
þá þessi: !
Um áramót berjast þeir
gegn því að dregið sé úr gjald-
eyrisfríðindum útvegsins til
þess að lækka verðlagið.
Nokkrum vikum síðar skella
þeir svo á stórfelldum verk- í
föllum, knýja fram kauphækk
anir, sem hafa í för með sér
stórfelldar verðlagshækkanir
og raskanir í efnahagslífinu. |
Þegar þessa er gætt kemur það
sannarlega úr hörðustu átt að
kommúnistar skuli nú kenna
ríkisstjórninni um það hættu-
ástand, sem skapazt hefir í at-
vinnu- og efnahagsmálum okkar.
Afleiðing skæruhern-
aðarins
Hækkun á bátagjaldeyrisálag-
inu, sem útgerðarmenn og gjald-
eyriseigendur hafa fyrir skömmu
ákveðið er bein og rökrétt af-
leiðing af hinum lánlausa skæru-
hernaði kommúnista gegn af-
komuöryggi þjóðarinnar. Fram-
leiðslukostnaður sjávarútvegsins
hefir stóraukizt og hagur hans
þrengst að miklum mun. Því fer
svo víðsfjarri að þessi atvinnu-
grein, sem afkoma landsmanna
byggist að lang mestu leyti á,
hafi safnað arði undanfarin ár.
Hallarekstur hennar hefir þvert
á móti stöðugt verið að aukast.
Þetta veit hver einasti fs-
lendingur sem eitthvað fylgist
með því, sem er að gerast í
landinu. Og það er einmitt
stærsta áhyggjuefni okkar í
dag, hversu báglega sjávarút-
vegurinn er á vegi staddur.
Skapar 95% gjald-
eyristeknanna
Vegna þess, að þessi atvinnu-
grein nýtur nú gjaldeyrisfríðinda
og útflutningsuppbóta á einstaka
afurðir, eru margir farnir að
halda að hann sé ómagi á þjóð-
inni. Menn verða að gera sér það
ljóst að þetta er hrein fjarstæða.
Sjávarútvegurinn leggur þjóðinni
til 95% af þeim gjaldeyri, sem
hún fær fyrir útflutningsafurðir
sínar. Það er hann sem stendur
undir eyðslu landsmanna og full-
nægir þörfum þeirra á hinum
ýmsu sviðum. Ef rekstur hans
stöðvast er voði fyrir dyrum.
Engir eiga ríkari þátt í þv;
en einmitt kommúnistar að
svo er komið fyrir íslenzkum
sjávarútvegi, sem raun ber
vitni. Þeir hafa sífellt neytt
áhrifa sinna til þess að auka
rekstrarkostnað hans og binda
honum bagga, sem hann ekki
getur risið undir.
Við svo búið má ekki standa.
Það er ekki til lengdar hægt
að reka aðlútflutningsatvinnu
veg þjóðarinnar með stórfclld-
um halla. Heilbrigður rekstr-
argrundvöllur verður að finn-
ast. Það er þýðingarmesta við
fangsefni þeirra sem stýra
málum þjóðarinnar í dag.
Þar, sem hsrinn
HOFST MEÐ SALMASONG
Hóf þetta hófst með því, að
sunginn var sálmur. Síðan las
séra Örn Friðriksson sóknar-
prestur að Skútustöðum ritning-
argreinar, en síðan var sezt að
borðum og frambornar góðar
veitingar, sem sem UMF Mývetn-
inga sá um.
MIKILL SÖNGUR
Undir borðum var skemmt með
ræðum. Töluðu þar séra Friðrik
A. Friðriksson prófastur, Sigurð-
ur Gunnarsson skólastjóri o. fl.
Einsöng söng Þráinn Þórisson
með undirleik Þóroddar Jónas-
sonar læknis. Tvísöng sungu
Ingvar Þórarinsson og Njáll
Bjarnason, með aðstoð frú Ger-
trud Friðriksson. Einnig sungu
kirkjukór Einarsstaða-, Grenj-
aðarstaða- og Húsavikursókna.
Að lokum var fjöldasóngur.
SAMSÖNGUR KÓRANNA
Þegar borð voru tekin upp,
hófst samsöngur allra kóranna,
en þeir hafa allir æft saman og
sungu nú sameiginlega 8 lög. —
Hófi þessu stjórnaði Páll H. Jóns
son söngstjóri að Laugum, af sér-
stakri prýði. Mun þeim, er sóttu
þetta mót verða það eitirminni-
legt. —Fréttaritari.
ALEXANDRÍU, Egyptalandi. —
Kommúnistar ætla bersýnilega
að nota Egyptaland sem mið-
stöð fyrir vopnadreifingu um
Arabalöndin. Öll líkindi benda
til þess, að vopn, sem kommún-
isku ríkin hafa sent til Egypta-
lands, verði flutt áfram til Sýr-
lands og Saudi-Arabíu.
VeU andi óhripar:
Filmía
NÚ hefur kvikmyndafélagið
Filmía hafið starfsemi sína
að nýju. Munu margir fagna því,
enda er félagið orðið vinsælt hér
í bæ. Það hefur sýnt margar af-
burðamyndir sem áhugamenn um
kvikmyndir hefðu sennilega
aldrei haft tækifæri til að sjá
nema á vegum félagsins. Ástæð-
an er sú, að myndirnar eru ekki
lengur til nema á kvikmynda-
söfnum og þar eru þær geymdar,
eins og dýrgripir.Filmía er í sam
bandi við eitt slíkt kvikmynda-
safn, Det Danske Filmemuseum,
ræður
í GÆR bárust fregnir um enn
eina byltingu í Suður-Ameríku.
Peron forseti Argentínu hefir
nýlega verið hrakinn frá völdum
og nú er röðin komin að Brazilíu.
Forsetakosningar fóru nýlega
fram þar í landi, og á hinn ný-
kjörni forseti að taka við síðast
í janúar n.k. Frambjóðandi sá,
er herinn studdi, beið lægri hlut,
og er álit flestra að með byltingu
þeirri, sem landherinn hefir nú
gert, sé stefnt að því að hinn
kjörni forseti nái ekki rétti sín-
um.
í löndum Suður-Ameríku, þar
sem yfirleitt er grunnt á einræðis
stjórnarfari, og í einræðisríkjum
Evrópu og Asíu, er það herinn,
sem raunverulega ræður. Ein-
ræðisstjórn, sem ekki hefir
tryggan stuðning hersins, er
dauðadæmd: Herinn einn er fær
um að halda • kúgaðri alþýðu í
skefjum.
sem víða er kunnugt fyrir mynda
safn sitt, enda er það óvenjugott.
Hafa Filmíu-félagar notið góðs af
því, enda hafa komið hingað á
vegum félagsins sumir helztu
gimsteinar kvikmyndalistarinnar.
Margar stórmyndir
AUÐVITAÐ hefur Filmía verið
misjafnlega heppin í kvik-
myndavali sínu og finnst Velvak-
anda sýningarárið 1953—1954
betra en 1954—1955. Á fyrra ár-
inu var sýnd hver stórmyndin á
fætur annarri, flestar ógleyman-
legar með öllu. í fyrra voru einn-
ig margar ágætar myndir sýndar
á vegum félagsins, en þó vöru
þær misjafnari að gæðum, enda
voru ekki allar þær myndir falar
sem félagið reyndi að ná í. Sýn-
ingarskráin á þessum vetri lofar
góðu, og fæ ég ekki annað séð
en margar úrvalsmyndir verði
sýndar fram að jólum. — Er gott
til þess að vita, að svo skuli vera,
því að fátt er eins göfgandi, eins
skemmtilegt — eins þroskandi og
góð kvikmynd.
Daglegt mál
EIRÍKUR Hreinn Finnbogason
cand. mag. er nú aftur byrj-
aður á þætti sínum, „Daglegt
mál“. Er oft ýmislegt gott í þess-
um þætti Eiríks, hann er stöðugt
með vöndinn á lofti og pískar þá
miskunnarlaust sem brotið hafa
af sér. Minnir hann jafnvel stund-
um á sumar persónurnar í Piek-
vicpapers — eða voru þær ekki,
sumar hverjar, alltaf að hirta
vesalingana?
Of harkalega að farið
EG er þess fullviss, að þættir
Eiríks Hreins eru gagnlegir
og nauðsynlegir. Aftur á móti er
því ekki að neita, að hann lítur
um of á sig sem dómara — ja, ég
vildi janfvel segja böðul, því að
hann dæmir alla þá til dauða, ef
svo mætti segja, sem einhverjar
skyssur gera. T.d. ræddi hann all-
lengi um það, að einhver blaða-
maður (við Alþýðublaðið) sem
hafði flaskað á sögninni að vanta
(sagði: Sjóðnum vantar o. s. frv.)
ætti ekki að vinna andlega vinnu
— og allra sízt að fást við blaða-
mennsku. Það er að vísu rétt, að
villan er ekki góð. Eiríkur
Hreinn á að leiðrétta hana, eins
og hann raunar gerði, en það er
alls ekki í hans verkahring að
gefa út einhverjar yfirlýsingar
um hæfni manna sem hann ekk-
ert þekkir. Það er hlutverk rit-
stjórans að fylgjast með sínu
c'ólki, en Eiríkur Hreinn á aðeins
að leiðrétta rangt málfar manna;
getur hann beitt hörku í starfi
sínu, án þess að ráðast á menn
með óbóta skömmum.
Nauðsynlegar
leiðbeiningar
ÞÆTTIR Eiríks Hreins eru fjör.
legir og kemur hann víða við.
Hann er ekki rígbundinn við
smáatriði, eins og sumum mál-
fræðingum hættir til, og fellur
gagnrýni hans því í frjórri jarð-
veg en ella. Ég vil t.d. benda á
þessa leiðréttingu hans nú í vik-
unni: Rangt er að segja: tefla á
tæpasta vaðið, því að það er
ruglingur á tveimur orðtökum:
að tefla á tvær hættur og leggja
á tæpasta vaðið. — Slíkar leið-
beiningar eru mjög jákvæðar og
nauðsynlegar.
Grænland
AFUNDI Fiskiþings í vikunni
voru m.a. til umræðu fisk-
veiðiréttindi við Grænland. Einn
ræðumanna var Hólmsteinn
Helgason og lauk hann ræðu sinni
með þessari stöku:
Grænlands var á gömlum dögum
eetið þrátt í íslands sögum.
Glevmt hafa synir landsins
lögum;
leitt að svo er komið högum.
Merktt,
■em
klæðlr
(jLndlR
NOKKRIR dægurlagahöfundar
hafa boðað til stofnfundar félags
íslenzkra dægurlagahöfunda, og
hefur milli 30 og 40 manns víðs-
vegar á landinu, verið boðið að
gerast stofnendur félagsins.
Stofnfundur verður haldinn
n.k. mánudagskvöld, kl. 8,30 í
Aðalstræti 12 í Reykjavík.
Tilgangurinn með stofnun fé-
lagsins er að stuðla að þroska og
gengi léttra tónsmíða, íslenzkra,
og höfunda þeirra, — og að kynna
tónsmíðar þessar fyrir þjóðinni.
Gert er ráð fyrir, að á vegum
félagsins verði jafnan starfandi
dómnefnd, er skeri úr um það,
hvaða tónsmíðar eftir félagsmenn
skuli fluttar á vegum félagsins.
í frumvarpi til laga fyrir fé-
lagið stendur meðal annars, að
skilyrði fyrir inngöngu í félagið
sé, að viðkomandi hafi vakið eft-
irtekt með lagi eða lögum eftir
sig, og hljóti meiri hluta greiddra
atkvæða.
Mýff orgei vígf í Frí-
kirkj'j Hafnarfjarðar
Á MORGUN kl. 2 fer fram guðs-
• þjónusta í Fríkirkjunni í Hafn-
arfirði og verður þá tekið í notk-
un og vígt nýtt og vandað pípuor-
gel. Orgel þetta er smíðað í orgel-
verksmiðju E. F. Walcker í Lud-
wigsburg í Þýzkalandi. Hafa þeg-
ar komið tvö hljóðfæri frá þess-
ari verksmiðju, annað í Þjóð-
kirkjuna í Hafnarfirði, en hitt í
Kópavogsskólann. Frikirkjusöfn-
uðurinn var stofnaður snemma á
árinu 1913 og fyrsta guðsþjón-
usta hjá honum fór fram í Góð-
templarahúsinu í Hafnarfirði á
Sumardaginn fyrsta það ár og
lokið var svo kirkjubyggingu og
kirkjan vígð 18. des. sama ár.
Þann dag hljómuðu kirkju-
klukkur í fyrsta sinn frá kirkju
í Hafnarfirði. Þá var prestur
safnaðarins hinn þjóðkunni skör-
ungur séra Ólafur Ólafsson og
var hann prestur safnaðarins til
ársins 1930, en þá tók við séra
Jóh Auðuns dómprófastur, og var
hann hér prestur í 17 ár, en þá
tók við núverandi prestur, séra
Kristinn Stefánsson.
Þegar Fríkirkjan var byggð
var ekki gert ráð fyrir rúmfreku
pípuorgeli, enda varð að breyta
miklu í forkirkjunni til að geta
komið orgeli þessu fyrir. Hefir
breyting þessi tekizt mjög vel
og lítur kirkjan mjög vel út eft-
ir breytinguna, bæði að utan og
innan.
En allar þessar breytingar á
kirkjuhúsinu, svo og hið nýja
hljóðfæri, kosta mikið fé.
Hafa margir velunnarar kirkj-
unnar lagt fram myndarlegar
fjárupphæðir til þessa en ennþá
vantar talsvert til þess að greiða
kostnaðarverð orgelsins og
breytingar á kirkjunni og væntir
safnaðarstjórnin að safnaðarfólk
bregðist ennþá vel og drengilega
við og rétti kirkju sinni eftir
efnum og ástæðum nokkrar
krónur, svo að hægt verði sem
fyrst að greiða kostnaðinn við
umrædda breytingu.
Vígsluathöfnin n. k. sunnudag
hefst með því að organisti kirkj-
unnar, hr. Hjörleifur Zofóníasson
leikur á gamla orgelið og kveður
það á þann hátt. Að því loknu
flytur form. safnaðarstjórnarinn-
ar Guðjón Magnússon ávarp og
svo vígir prestur safnaðarins
orgelið.
Þá hefst guðsþjónustan með
því að leikið verður „preludium“
á nýja orgelið, og fer svo venju-
leg messugerð fram. Ég vil svo
fyrir hönd safnaðarstjórnarinnar
þakka öllum er unnið hafa við
breytingu á kirkjunni og upp-
setningu hins nýja hljóðfæris.
Ég óska svo fríkirkjusöfnuðin-
um blessunar Guðs og að tónar
hins nýja hljóðfæris og söngur
safnaðarfólks megi hljóma sem
fegurst í framtíðinni, mönnum
til ánægju og Guði til dýrðar.
G. S.