Morgunblaðið - 17.12.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐ19
Laugardagur 17, des. 1955

Út*.: H.Í. Arvakur, Reykjavlk. r
rnunkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjómmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá VigM.
Lesbók: Ami Óla, sími 3049.
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Askriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu 1 króna eintakið.
Minningar Thors Jensens
Fjárlagaafgreiðslan — Vandamál
atvmnulífsins — Þingfrestunin
FUNDUM Alþingis mun í dag
verða frestað. Munu þeir hefjast
að nýju ekki síðar en 5. janúar
næstkomandi.
Tveir ráðherrar ríkisstjórnar-
innar, forsætisráðherra og fjár-
málaráðherra, gerðu grein fyrir
því á þingi I gær, hvers vegna
horfið hefði verið að því ráði að
afgreiða ekki fjárlög fyrir jól.
Komst forsætisráðherra þá m.a.
að orði á þá leið, að sérfræðing-
ar hefðu undanfarna mánuði
unnið á vegum ríkisstjómarinn-
ar að athugun á því, hvemig
auðið verði að leysa vandamál
útflutningsatvinnuveganna. —
Forsætisráðherra fórust síðan
orð á þessa leið:
„Athugunum þessum er enn
ekki lokið og hefur ríkisstjómin
því ekki getað gert sér grein
fyrir, hvaða stefnu ber að taka
í málinu.
Meðan svo standa sakir hefur
Sjálfstæðisflokkurinn ekki talið
skynsamlegt, og raunar tæpast
auðið að afgreiða fjárlög ríkis-
ins endanlega, en leggur hins veg-
ar megin áherzlu á að leysa þessi
mál sem allra fyrst og mun rikis-
stjórnin vinna sleitulaust að
undirbúningi þess, í því þinghléi,
sem nú er fyrirhugað.
Að lokum þykir rétt að
geta þess að Sjálfstæðisflokk-
urinn hefði að sjálfsögðu kos-
ið að Ijúka báðum málunum
fyrir áramót, en að gaum-
gæfilega athuguðu máli kom-
izt að þeirri niðurstöðu að þess
er ekki kostur".
Eitt og sama málið
Það sem menn verða fyrst og
fremst að gera sér ljóst í þessu
sambandi er sú staðreynd, að af-
greiðsla fjárlaga og lausn á
vandamálum sjávarútvegsins og
-raunar atvinnulífsins í heild, er
eitt og sama málið. Það er varla
hægt að afgreiða fjárlög án þess
að vita t.d. fyrir víst hvaða nýrra
tekna ríkissjóður þarf að afla sér
vegna nýrra ráðstafana til stuðn-
ings atvmnUlífinu. Þess vegna fer
áreiðanlega bezt á því að af-
greiðsla þessara tveggja mála
haldist í hendur.
vera mögulegt að afgreiða
bæði fjárlög og gera ráðstaf-
anir til þess að tryggja rekst-
ur atvinnutækjanna fyrir
miðjan næsta mánuð, eða um
það bU.
Stöðvnn fiskveiðiflotans
Heyrzt hefur að bæði togara-
eigendur og bátaútvegsmenn hafi
í hyggju að stöðva rekstur skip-
anna strax um áramót þar til ráð-
stafanir hafa verið gerðar, sem
þeir telji fullnægjandi til þess að
| tryggja reksturinn. Vitanlega er
i það nauðsynlegt fyrir þessa aðila
* að vita, hvar þeir eru á vegi
1 staddir með rekstur tækja sinna.
Bæði togararnir og bátarnir
þurfa á stórbættum rekstrar-
grundvelli að halda. Það er stað-
reynd, sem alþjóð viðurkennir.
Engu að siður er það mjög
hæpin ráðstöfun hjá útgerð-
inni að stöðva rekstur sinn
strax fyrstu daga ársins. Af
því getur leitt stórfellt gjald-
eyristjón fyrir þjóðina, og það
enda þótt stöðvunin standi að-
eins stuttan tíma.
Sjálfstæðismenn höfðu að
sjálfsögðu jafn mikinn áhuga á
þvi og samstarfsmenn þeirra í
ríkisstjóm að ljúka afgreiðslu
greiðsluhallalausra fjárlaga fynr
jól, eins og gert hefur verið und-
anfarin ár. Og auðvitað hefði
verið æskilegast að unnt hefði
verið að finna einnig lausn á
vandamálum sjávarútvegsins fyr-
ir áramót. En víðtækan undir-
búning hefur þurft til þess að
kryfja þessi mál öll til mergjar og
finna leiðir, sem tryggðu rekstur
atvinnutækjanna. Meðan þeim
undirbúningi og rannsóknum er
ekki full lokið, þrátt fyrir það
þó mikil vinna hafi verið í það
lögð, er ekki unnt að ganga end-
anlega frá fjárhagsáætlun rikis-
ins fyrir næsta ár.
Ríkisstjórnin mun nú leggja
kapp á að nota Þ'mann fram að
áramótum til þess að undir-
búa tillögur sínar, sem hún
siðan mnn leggja fyrir Al-
þingi, er það kemur saman að
loknu jótaleyfL Ætti því að
Útvegsmenn vita að núverandi
I ríkisstjórn hefur undan farin ár
i gert það sem unnt hefur verið til
I þess að tryggja rekstur sjávarút-
vegsins. Það er ekki hennar sök,
hvernig afkomu þessarar höfuð
atvinnugreinar þjóðarinnar er nú
komið. Þeir, sem ábyrgðina bera
í þeim efnum eru fyrst og fremst
þeir, sem sett hafa dýrtíðar-
skrúfuna í gang og skapað kapp-
hlaup milli kaupgjalds og verð-
lags. Útvegsmenn mega áreiðan-
lega treysta því að ríkisstjórnin
hefur fullan skilning á nauðsyn
þess að skapa sjávarútveginum
heilbrigðan rekstrargrundvöll. —
Þess vegna er óþarfi fyrir þá
grípa til tafarlausrar stöðvunar
á framleiðslutækjunum þegar við
áramót, meðan verið er að undir-
búa ráðstafanir, sem ætla má að
geti tryggt rekstur þeirra.
m
Vandasamt verk
Það er ekki nóg að krefjast á-
byrgðartilfinningar af verkalýðn-
um og samtökum hans. Stjórn-
endur framleiðslutækjanna verða
I líka að gera sér ijóst að einnig
i þeir bera ábyrgð gagnvart þjóð-
félagi sínu. Útvegsmenn þurfa
ekki að fara í neinar grafgötur
um það, að ríkisstjómin hefur
ekki minni áhuga á því en þeir
sjálfir, að tryggja rekstur fram-
leíðslutækja þeirra. Þess vegna
ættu þeir að fara varlega í að
leggja skipum sínum við land-
festar strax um áramót. Þá fyrst
er óhæfilegur dráttur væri orð-
j inn á hinum nauðsynlegu ráðstöf-
unum mætti segja að ástæða til
stöðvunar væri fyrir hendi.
Ríkisstjórnin á vandasamt
verk fyrir höndum, þar sem
er undirbúningur ráðstafana
til tryggingar rekstri útflutn-
ingsframleiðslunnar. — AUir
góðviljaðir íslendingar hljóta
að óska þess, að henni takist
það vel og giftusamlega og að
framleiðsla þjóðarinnar geti
gengið ótrufluð á komandi ári.
THOR JENSEN.
Framkvæmdaár — Minning- j
ar n. — Skrásett hefur
Valtýr Stefánsson. — Rvik.
Bókfellsútgáfan h.f., 1955,
264 bls. |
í FYRRA um þetta leyti kom út
fyrra bindi æviminninga Thors
Jensens, Reynsluárin. Rekur
hann þar endurminningar sínar
frá því hann man eftir sér, allt
fram til ársins 1900. Thor er þá
maður í blóma lífsins, rúmlega
hálf fertugur. Hanh. hefur brot-
izt í mörgu, fengizt við verzlun,
búrekstur og útgerð. En þótt
hann brysti hvorki dugnað né
hagsýni, bera óhöppin hann samt
ofurliði. Hann verður gjaldþrota
og býr við lítinn kost í Hafnar-
firði. En Thor Jensen er ekki
allur. Saga hans sem athafna-
manns er rétt áð hef jast Semna
bindið, sem nú er ný komið út og
nefnist Framkvæmdaár, greinir
frá því hvernig hann réttist úr
kútnum og hefur sig til vegs.
Hann stofnar fyrirtæki, Gö-
haab, á nafni konu sinnar, og á
fáum árum græðist honum mikið
fé og getur nú greitt að fullu öll-
um skuldheimtumönnum sínum.
Hann nýtur þess að vera frjáls
maður á ný, en fjármunum sín-
um safnaði hann ekki í kistu-
handraða að hætti maurapúka,
heldur varði þeim til margvís-
legra framkvæmda, var m. a.
einn af stofnendum fiskveiða-
félagsins Alliance. En enn dreg-
ur ský fyrir sólu. Hann gerist
aðili að miklum verzlunarsam-
tökum, sem gengu undir nafn-
inu Milljónafélagið, og lagði fram
sem hlutafé mestan hluta eigna'
sinna, verzlunina Godthaab o. fl.1
Hann var einn af fimm fram- j
kvæmdastjórum félagsins, en
skemmst er af því að segja, að |
hæfileikar hans nutu sín ekki í
þessu samstarfi, margt gekk ekki
að hans munum og ýmsar greinir
urðu með honum og sumum,
Ther Jensen.
stjómendum félagsins. — Komst
féiagið brátt i fjárþröng og riðaði
lengi á barmi gjaldþrots, unz það
var tekið til fjárþrotaskipta 1914.
Sárast mun Thor hafa sviðið tor-
tryggni og ákærur eins með-
stjórnanda félagsins, en úr öllu
þessu torleiði slapp hann samt
heill, þótt hann yrði fyrir miklu
fjártjóni.
Þótt Thor værí ánetjaður
Milljónafélaginu fram á árið
1915, hafði hann jafnframt ýmis
önnur járn í eldinum. Hann
dreymdi um að stofna f jölskyldu-
fyrirtæki, þar sem hann þyrfti
ekki að láta aðra segja sér fyrir
verkum. Árið 1912 stofnaði hann
H. f. Kveldúlf, og voru stofnend-
ur þau hjónin og fjórir elztu syn-
ir þeirra. Efldist fýrirtæki þetta
brátt og varð hið stærsta sinnar
tegundar hérlendis, eins og öllum
er kunnugt.
Thor Jensén hafði auk þéssa
afskipti af fjölmörgum málum,
en ekki er kostur þess að telja
þau hér upp. Hann var t. d. mjög
riðinn við stofnun Eimskipa-
VeU andi shrifar:
Var kaffiþurfi
NÝLEGA kom ég inn á kaffi-
hús hér í bænum að kvöldi til.
Klukkan var þá tæplega hálftólf,
og var ég nýsetztur, ep-húsinu var
lokað. Engin afgreiðslustúlka var
sjáanleg, en gestir fóru að smá-
týnast út. Ég sat hinn rólegasti og
hafði beðið 25 mín., þegar stúlka
kom að borðinu til mín. Ég pant-
aði kaffi. Þá spurði stúlkan, hvort
ég hefði komið inn fyrir klukkan
þess að afgreiða mig. Að því leýti
slapp ég vel.
Hitt er nefnilega alltof algengt
ennþá, að þjónustufólk á veitinga
húsum hreytir einhverjum .ónot-
um að prúðum gestum, sem ég
skal fyrstur manna játa, að eru
líka alltof fáir.
E
hálftólf, og kvað ég svo vera. Við
það fór hún, en kom aftur að
vörmu spori og sagði, að búið
væri að hella öllu kaffi niður og
ekkert fengist afgreitt svona
seint.
— en fór kaffilaus
VIO þessu gat ég ekkert sagt og
('kk út. Mér þótti þetta súrt
í broti, var að koma frá vinnu og
var því kaffiþurfi.
Afgreiðslustúlkan, sem hér átti
hlut að máli, var stillt vel og
sýndi mér enga ókurteisi aðra en
þá aö láta mig bíða 25 mín. án
„Ertu óður, maður?“
N slíkir eru þó allmargir til, og
er mér þá efst í hug vinur
minn einn, ungur verkfræðingur,
prúðmenni, svo að af ber.
í haust eitt sinn var honum
gengið inn á veitingastað, sem
telur sig í úrvalsflokki slíkra
staða í þessari borg. Voru þar
saman þrenn hjón og sameigin-
legur vinur þeirra allra, sem var
á förum til útlanda.
Þegar fólkið kom inh i Veitinga
salinn, var þjónalið á ferð og
flugi, en enginn kom til að sinna
gestunum, svo sem siður er á
öllum skárri veitingastöðum.
Eins og siðuðu fólki samdi, biðu
gestirnir átekta, en það bar eng-
an árangur.
Verkfræðingurinn gekk þá
innar og tókst honum að ná taíi
af eimnn þjónanna og spyrjast
fyrir um borð handa fólkinu.
„Hvað eruð þið mörg?“ spurði
þjónninn hvatskeytlega.
,,Sjö“, svaraði verkfræðingur-
inn.
„Hvað segirðú? Sjö! Ertu óður,
maður?“
Svo var þjónninn rokinn burt.
Þetta er ekki trúleg saga, en
hún er sönn samt — því miður.
félags íslands, hann var í útflutn-
ingsnefnd, sem skipuð var 1918
o. fl. o. fl.
Thor hafði alla ævi verið mjög
hneigður til búskapar og hafði
oft' haft miklar framkvænidir á
því sviði. Og síðasti þáttur hinn-
ar athaínasömu ævihans eru stór
framkvæmdir í ræktun og bú-
skap. Skömmu eftir 1920 keypti
hann Korpúlfsstaði, sem þá var
niðurnitt rýrðarkot, og fleiri
jarðir í Mosfellssveit. Urðu
Korpúlfsstaðir fyrii atgerðír
hans hin mesta jörö landsins.
Hafði Thor mikið yndi af bú-
sýslu.sinni, en mjólkurlögin 1935
komu þungt við búrekstur hans,
s'vo að harin bar sig ekki. Seldi
hann nokkru síðar Reykjavíkur-
bæ jarðeignir sínar i Mosfells*
sveit, að undanskildum hluta af
Lágafelli, en þar -dvaldist hann
lengst af hin síðustu ár ævinn-
ar. imz hann andaðist 194ri.
Valtýr Stefánsson ritstjóri
hefur skráð æviminnmgar Thor
Jensens eftir forsögn hans sjálfs.
Frásögnin er yfirlætislaus,
greinileg og skipuleg. Fyrir
hVerjum meginkafla hefur Valtýr
ritað yfirlit. lesandanum til
hugðarauka, svo að hann áttar
sig betur á frásögninhi. Niðurlag
bókarinnar hefur Valtýr einnig
ritað, en Thor Jensen sjálfur
stuttan eftirmála. Valtýr hefur
innt starf sitt af hendi af hinni
mestu háttvísi og nærfærni, svo
að hiklaust má skipa þessum ævi-
minningum í röð hinna allra
fremstu, sem ritaðar hafa verið
á íslenzku með þessum hætti.
Maðurinn Thor Jensen, eins og
hann kemur fram í þessu; riti,
mun verða öllum minnisstæður,
geðþekkur, en þó stórbrotinn.
Hinir áberandi eiginleikar í fari
hans eru fágæt atorka, samfara
kjarki, stórhug og tröllatrú á
framtíðarmöguieikum þessarar
þjóðar. Hann er hinn mesti höfð-
ingi í lund, hjálpsamur, ráðholl-
ur og vinfastur. Hann bindur
örlög sín við ísland, og átti hin
góða kona hans, sem hann unni
hugástum, án efa mikinn þátt í
því. Og þótt Thor Jensen yrði
fyrir ýmsu mótiæti á sinni löngu
ævi, var hann samt mikill gæfu-
maður. Hér fékk hann neyt: hæfi
leiká sinna og honum fannst að
ævilokum margt það, sem gerðist
í lífí hans, líkara ævintýrí en
veruleika. Þessar minningar eiga
ekki hvað sizt erindi til hinnar
úppvaxandi kynslóðar, serri getur
sótt í þær þrek og örvun,, og
það er ekki ofmælt sem Valtýr
Stefánsson segir í bókarlok, að
mörgu ungmenni mætti verða
það til styrktar að leggja rækt
við þá skapgerð, sem styrkir vilj-
ann, eflir þróttinn og gefur
mönnum víðsýni og kjark í stað
þéss að trúa meira og minna í
blindni á handleiðslu hamingj-
unnar.
Ritið er prýtt fjölmörgum
myndum og er hið smekklegasta
og vandaðasta að öllum frágangi.
Ýt.arleg nafnaskrá yfir allt ritið
fylgir þessu bindi.
Símon Jófa. Ágústs&on.
Rætui og muru
Ijcðabók Sigurðar
frá Brún
KOMIN er út kvæðabók Sigurð-.
ar Jónassonar frá Brún, sem
hann nefnir „Rætur og mura“,-
Er bók þessi á annað hundrað
síður og inniheldur mörg gull-
falleg kvæði Sigurðar og kvæða-
þýðingar.
Sigurður er bam íslenzkrar
náttúru og ljóð hans eru flest lof-
söngur um hana, enda er ást hans
til landsins, fjalla og dala, tær og
hrein.
Þessi kvæðabók Sigurðar frá
Brún verður áreiðanlega kær öll-
um þeim er ljóðum unna.