Morgunblaðið - 09.03.1956, Qupperneq 7

Föstudagur 9. marz 1956
MORGUNBLAÐIÐ
7
515
Æ
FRA SAMBANDI UNGRA SJÁLFSTÆÐISMANNA
Sviðsmynd úr Æðikollinum: Pernilla (Camilla Jónsdóttir), æðikollurinn (Björn Jóhannsson) og
skrifararnir (Pétur Hólm, Pétur Jónsson, Halldór Blöndal og Jóhann P. Árnason).
Leikfélag Menntaskólans á Akureyri:
ÆÐIKOLLURINN
HINN 25. febrúar s. 1. frumsýndi
Leikfélag Menntaskólans á Ak-
ureyri leikritið Æðikollinn eftir
Ludvig Holberg við mikinn
fögnuð viðstaddra.
Leikurinn hefur nú verið sýnd-
ur 7 sinnum fyrir fullu húsi og
verður sýningum haldið áfram.
Óþarft er að fara mörgum orð-
um um leikritið sjálft. Er það
kunnugt orðið, enda hefur það
verið alloft sýnt hér á landi.
Fyrst sýndu skólapiltar í Latínu-
skólanum leikinn árið 1849 og
nefndu hann þá „Hinn önnum
kafna“. Leikurinn var sýndur
hér á Akureyri í þýðingu þeirri,
sem Jakob Benediktsson gerði
nýlega og Þjóðleikhúsið fékk til
gýninga sinna á leikritinu, sem
efnt var til í tilefni af 200 ára
ártíð höfundarins í ársbyrjun
1954.
Nemendur Menntaskólans hafa
með sýningu Æðikollsins leyst
erfitt verkefni vel af hendi. Lítið
bar á, að persónur væru ýktar
svo sem oft er hætt við, og getur
verið mjög til lýta. Leikendurnir
virtust hafa góðan skilning á
hlutverkum sínum, og þeir höfðu
æft sig af alúð. Nokkur atriði
hefði leikstjórinn, hr. Jónas
Jónasson, átt að geta leiðrétt. —
Þegar á heildina er litið, er þó
augljóst, að hann hefur unnið
bæði mikið og gott starf.
Eitt af því, sem bæta mætti
Úr, er fremur öfgakenndur leik-
ur Björns Jóhannssonar í hlut-
verki æðikollsins. Hlaup hans á
sviðinu eru að mestu óþörf, enda
varð hann mun betri í 3. þætti,
þegar þeim linnti. Sýndi Björn
þá góð tilþrif í látbragði og
leik. Að minu áliti sýndi Camilla
Jónsdóttir bezta leikinn í hlut-
verki Pernillu þjónustustúlku.
Lék hún af leikandi fjöri og góð-
um skilningi og mótaði heil-
Steyptustu persónuna í leiknum.
Leónóru, dóttur æðikollsins, lék
Margrét Eggertsdóttir mjög snot-
urlega. Aftur á móti má Ágúst
Berg bæta sig nokkuð í hlutverki
Leanders, ástmanns Leónóru. |
Einkum þyrfti hann að gera fram
sögn sína blæbrigðaríkari. —
Magnús L. Stefánsson sýndi þrjú
gervi Krókarefs mjög skemmti-1
lega, einkum þó gervi lögvitr-
ingsins. Leikur Helgu V. Péturs-
dóttúr sem Magdalenu ráðskonu
var I nokkuð góð*tys Kmil Hjjart-
i 'Slut-
(Davíð Erlingsson). Skrifararnir
vöktu mikinn hlátur með til-
burðum sínum.
Búningana fékk leikfélagið
lánaða, flesta frá Þjóðleikhúsinu.
Tónlist annaðist Hörður Kristins-
son.
Sérstök ástæða er til að þakka
leikendum og sér í lagi leikstjóra
vel unnið starf, Er þetta góð til-
breyting í fábreyttu skemmtana-
lífi á Akureyri, Ef færð og veð-
ur leyfir, er ætlunin að s ýna
leikinn á Sigluíirði, Húsavík og
e. t. v. á fleiri stöðum.
í 1 eikskrá skrifar Þórarinn'
Björnsson skólameistari m. a.: '
„Eini höfuðstóllinn — og hann
er dýrmætur — sem skólinn nýt-
ur, er óeigingjarnt og fómfúst
starf nemendanna sjálfra. Laun
sín fá þeir ekki í öðru en þeirri
ánægju, sem ég vona og óska, að
leikstarfsemin færi þeim.“ Ekki
leikur vafi á því, að mikil alúð
og ástundun hefur verið lögð við
æfingar leiksins, enda sagði einn
leikendanna: ,JÉg sakna æfing-
anna, þegar öllu er lokið.“ Slík
starfsgleði er til hvatningar fyrir
frekari leikstarfsemi innan skól-
ans. Menntaskólinn á Akureyri
hefur eflzt og vaxið undir stjórn
góðra manna. Það er von mín,
að áhrifa þeirra gæti til hags-
bóta og eflingar leiklistar inn-
an skólans.
Ásmundur Einarsson
tlm framsóknarkomfflúnista
UNG-KOMMUNISTARNIH í
Framsókn hafa nú gerzt harla
aðsópsmikln. Hafa þeir svo gott
sem lagt undir sig samtök ungra
Framsóknarmanna og nota þau
nú, ásamt æskulýðssíðu Tímans,
til þess að ná betri fótfestu innan
Framsóknarflokksins.
Hinir „ungu liðsmenn", en svo
kalla þeir sig, eru eins og menn
vita sumir sendir í Framsóknar-
flokkinn af forystumönnum
kommúnista, en aðrir eru henti-
stefnu kommúnistar, sem eru
í bili orðnir leiðir á einangr-
un sinna réttu föðurhúsa,
Kommúnistaflokksins, og reyna
þá fyrir sér annars staðar, og þá
náttúrlega þar, sem þeim var til
boðið, nefnilega af formanni
Framsóknarflokksins, Hermanni
Jónassyni. Fyrst í stað brugðu
þessir „nýju liðsmenn" fyrir sig
alls kyns blekkingum og tókst að
leyna fyriræthmum sínum um
skeið. En nú er mönnum smám
saman að verða Ijóst hvað er að
gerast í Framsókn.
arsoh vakti miklá^kátínu
(Bolli Þ. Gústavsson), bóndinn
(Helgi Haraldsson) og nótaríus
„VEIGAMIKIÐ HLCTVEHK
IIINNA UNGU
í FRAMTÍÐINN1“
| Upp á síðkastið hafa komm-
arnir í Framsókn verið ófeimn-
ari að koma fram úr myrkrinu.
Telj^ þeir sig hgfa náð svo
Ofotf^tu Ijgð (étfki þurfi
VántJ aS * Víú^. "skll^'ifa þeir,
t. d. nú orðið mest af því, sem
Tiítiinn biftír ifrá; ungúrp" ÍÁam-
sóknarmönnum. Fyrirsögn Tím-
ans á slíkri kommagrein var 1
gær: „Veigamikið hlutverk hinna
ungu liðsmanna i framtíðínni".
Hefst greinin á því að lýsa því
yfir að „traust forysta sé ómiss-
andi jafnt þjóðum, sem einstök-
um samtökum. En þó sé öll for-
ysta haldlaus njóti hún ekki
styrks heildarinnar.“
Það þarf auðvitað ekki lengi
að velta því fyrir sér við hvað
er átt. Hið „veigamikla hlutverk"
nýju liðsmannanna er náttúrlega
það að sparka fomaldarfyrirbæri
eins og t.d. Steingrími Steinþórs-
syni og öðrum slíkum „hægri
sinnum“, sem séu háskasamlegir
þjóðfélaginu eða m. ö. o. kunni
að reyna að veita „nýju liðs-
mönnunum" þirng högg og fletta
ofan af þehn. Hinir nýju liðs-
menn, kommúnistarnir í Fram-
sókn, ætla ekki að láta gamla
Framsóknardurga ráða. Nú skal
koma nýtt blóð í æðarnar, vinstra
sinnað að sjálfsögðu. Forystan
nýtur að þeirra dómi ekki trausts
heildarinnar og því skal nú koma
einhverjum kommum i miðstjórn
Framsóknar.
TIL UMHUGSUNAR FVRJR
UNGA FRAMSÓKNARMENN
ÚTI Á LANDI
Það sem nú er að gerast innan
samtaka ungra Framsóknar-
manjia hér í .Reykjayík ,er sajqn-
aifeia tii áthugúhar ’ fyrih tínga
Fjjjaittsóknífwfíenn'úti á 'latídl Það
ex-ii 1 ekki; < bax-a hinir svonéfndu
„l?;ejaifei«idiköltí.“j seín .'érw; nxð
uþpsttútjú|k%.daBgur,wiáltísr, íjeikþji
uú staxfar”nú stór hópur komcn-
Framh. á bls. 12
RITSTJORI ÞOR VILHJALMSSON
Göt á gærunni
„Ríki öreiganna getnr ekki leyst hio bet garalega ríki
af hólmi nema með valdbyltingu . . .“
Lenín: Ríki og bylting 1.4.
„Söguþróunin sýnir, að öll meginatriði marx-lenín-
ismans hljóta sífellda staðfesíingu . .“
Mikojan á flokksþinginu í Moskvu.
í s.l. viku var nokkuð rætt hér
á síðunni um 20. þing Kommún-
istaf lokks Ráðst j órnar rík j anna,
sem ný lega var haldið í Moskvu.
Einkum var rætt um ummæli
Mikojans um einræði og persónu-
dýrkun þar eystra á undanförn-
um árum. Vert r - að gefa fleiri
tíðindum af þinginu gaum. Fyrir
margra hluta sakir er t. d. áríð-
andi að komast til botns i því,
hvað liggur á bak við allt það,
sem sagt var um eimngu verka-
lýðsflokkanna og gildi lýðræðis-
ins. — í því skyni er ráðlegt að
rifja upp örfáar staðreyndir úr
sögu. síðustu ára.
II.
í lok heimsstyrjaldarinnar síð-
ari náðu kommúnistar völdum í
hægt þokazt í þá átt á Vestur-
löndum hin síðari ár. Sameining-
aráróðurinn og lýðræðisgríman á
að stuðla að því að rjúfa ein-
angrun kommúnistaflokkanna og
koma þeim í valdaaðstöðu á nýj-
an leik. Ýmissa þjóða hannibalar
eru helzta von kornmúnista um
áhrif og völd.
í ákafa sínum hikuðú hinir
rússnesku flokksforingjar ekki
við að láta Moskvuþingið sam-
þykkja ályktun um aðgerðir
stjórnmálaflokka í öðrum lönd-
um í þessa átt. Þjóðviljinn hafði
um þetta 2 dálka fyrirsögn hinn
25. febrúar: „VERICALÝÐS-
FLOKKARNIR TAKI HÖNDUMT
SAMAN. — Svo segir í ályktun
flokksþingsins í Moskvu, sera
lauk störfum sínum í gær“. .—
Síðár virðást íslenzkir kommún-
nokkrum löndum í Austur-Ev- istar hafa áttað sig á, að illa ei
rópu. Sú valdataka varð ekki með viðeigandi, að það komi of ber-
lýðræðislegum hætti, heldur fyrir, lega í ljós, hvaðan fyrirskipan-
tilverknað rússnesks hernáms- irnar um „stjórnmálalega ein-
liðs, sem rekið hafði flóíta þýzku ingu verkalýðsins“ koma. Þess
nazistaherjanna inn í þessi lönd., vegna hefur verið hljótt um
Síðár hafa herir þeir, sem kín-' ályktunina síðan, og í löngu við-
verskir koxnmúnistar höfðu um.tali við Eggert Þorbjarnarsou
langt skeið haft undir vopnum, um för hans á þingi, sem birtisf,
náð mestöllu Kína á sitt vald. í fyrradag, er ekki á þetta atriði
Fleiri landssvæði í Asíu hafa minnzt.
komizt undir kommúnisk yfir-1 Einingarskrafið hefðx allt ver-
ráð með svipuðum hætti. Þessi ið trúlegra, ef kommúnistar hefðu
saga verðixr ekki nánar rakin, að aðhafzt eitthvað til að bjóða sósíal
eins minnt á, að hvergi komst demókrötum — en til þeirra
kommúnisminn á í frjálsum mæna hin samvinnufúsu komm-
kosningum. i únistaaugu fjTst og fremst — til
í Iýðræðisríkjunum létu komm ! samstarfs í þeim löndum eða
únistaflokkarnir nokkuð að sér Þeim félagasamtökum, þar sem
kveða á næstu árunum eftir lok, kommúnistar hafa þegar náð yf~
styrjaldarinnar, náðu þeir all- iri-áðum Ekki hefur þó borið á
miklu fjörfylgi og tóku sæti í rík- slíku. Ekkx hefur heyrzt, að sov-
isstjói-num. Mönnum varð bráð- J étleiðtogarnir hafi beðið rúss-
lega Ijóst, að flokkarnir voru enn neska alþýðuflokksmenn að gefa
á sinni gömlu línu: í stað þess að sig fx-am til að taka þátt í lands-
taka á heiðarlegan hátt þátt í að ( stjórninni. Og ekki hefur veri?T
efla framleiðslu ogalla menningu sett einingarstjórn í Verkamanna
ættlanda sinna unnu þeir að því. félaginu Dagsbrún.
að fá aðstöðu til að hrifsa í sínar Kommúnistar hafa áður reynt.
hendur öll völd. — Valdaránið í ' að nota .sér .alþýðufylkingar"
Tékkó-Slóvakíu mun hafa opnað til að laumast til valda, sem
augu flestra fyrir þessari stað-
reynd.
Lýðræðisflokkamir í Ameiúku
og hinum frjálsu Evrópulöndum
tóku þá höndum saman hver í
sínu landi og emangruðu komm-
únista með öllu, — settu þá í
pólitíska sóttkví. Þessar aðgerð-
fólkið trúði þeim ekki fyrir, þeg-
ar þeir komu fram í réttu gervi.
Fyrir 20 árum myndaði slík fylk-
ing t. d. stjórn í Frakklandi, en
franskir sósíaldemókratar munu
lítt hrifnir af sams konar sam-
vinnu nú. Hér á landi átti „Sósíal
istaflokkurinn“ að vera samein-
ir reyndust áhrifamiklar, enda ! ingarflokkur af þessu tagi. Sú hef
var margt gert t.il að reyna að ur þó orðið raunin á hér eins
ónýta þær. Til þess höfðu kom- j og víðast hvar, þar sem komm-
múnistar eitt stórt tromp á hend-1 únistar hafa gengið til „sam-
inni. Sovétríkin höfðugeysimikið starfs", að þeir hafa í skjóli er-
herlið undir vopnum. Vestur- ! lends bakhjarls og vegna virðing-
Evrópa var hins vegar varnarlítil.1 arleysis fyrir heiðai'leika í sam-
Ógnanir og „kalt stríð“ sýndu vinnu sölsað undir sig öll áhrif.
ljóslega, að ekki yrði hikað Viðj Vegna reynslu undanfarinna
að beita hervaldi, ef henta þætti. ' ára er kommúnistum ljóst, a3
Atlantshafsbandalagið var svar mikið þarf til að koma, ef takast
Vesturveldanna við þeirri hættu. á að ná nokkrum verulegum
Hin pólitíska einangrun Kom- árangri með einingdráróðri. Ráð-
múnístaflokkanna á Vesturlönd- ið, sem þeir vona að dugi, er nýr
um og Atlantshafsbandalagið lýðræðishjúpur um lærisetningar
hefur verið kommúnistum allra flokksins.
landa þyrnir í auga, enda hefur
útbreiðsla kommúnismans í Ev-
IV.
Það er vissulega ekki lítið, sem
rópu og Norður-Atíieríku alger- j gert hefur verið til að'koma lýð-
lega stöðvazt.
III.
ræðislit á hina rauða samein-
ingarmenn. Margt og mikið virð-
ist hafa vei'ið sagt í Moskvu, sem
Forystumöjiíhum í Ráðstjórnar- að þessu lýtur, og er ýmislegt af
ríkjunum er ðg Re|ui' verið þáð því ákrvtið. Sált að ségfá ef erfitt
mj.kið áhugamál,!iað þíjóðskipulag að finna heila brú í öllum ósköp-
þairra verði upp tekið i öðrum unum. — Lenín var helzla
iötídum í stjórnmálalíenfiitíguöa átrúiíaðáxFgöð manna á þinginu
koxnmú^isnyxns er boðað^ að hann og ofan við þeaga §rein er birt
múni kömakt til váida i öllxxm sethixíg úr ■ einu 'af rilntn ltö'ns.
löndum, en heldur þykir hafa Framh. á bls. Í2