Morgunblaðið - 09.06.1956, Page 6

0
MORCLTSBLAÐIÐ
Laugardagur 9. júní 1956
¥ DAG er einn sérstæðasíi og
Jl skemmtilegasti persónuleiki
þessa bæjar sjötugur. Það er hinn
síungi og sístarfandi áhugamaður
Martinus Simsons, ljósmyndari. í
tilefni þessara merku tímamóta í
lífi hans rabbaði ég við Simson
kvöldstund um hin margvíslegu
áhugamál hans og það, sem á
daga hans heíir drifið. Kunni
hann frá mörgu að scgja, eins og
venjulega. Sagðist honum svo
írá:
SKÓGURINN MINN
Eins og þú veizt, þá er ég
danskur að ætt og upruna. Eg
er fædaur og uppalinn í miðjum
stærsta skógi í Jótlandi, í Vend-
sysel. Jörðin okkar var einhver
allra fallegasti bletturinn á öllu
Norður-Jótlandi. Grænt engið
var umkringt skógi á alla vegu.
Skógræktarstjórinn var næsti
nábúi okkar, og vann ég mikið
að skógrækt undir hans hand-
leiðslu, eins og flest hin systkin-
in, en við vorum niu.
Má því með nokkrum rétti
segja, að ég sé alinn upp við
þetta starf, og það er ef til
vill þess vegna, sem ég hefi
alla tíð haft mikinn áhuga fyr-
ir skógrækt og gróðursetn-
ingu yfirleitt. Ég var ekki
nema sex ára, þegar ég eign-
aðist fyrsta gróðurreitinn
heima, enda lifði ég þar og
lærði öli fegurstu ævintýrin
sem ég kann.
Þegar ég var níu ára, var ég
sendur að heiman, til þess að
sjá fyrir mér að öllu leyti sjálf-
ur. Þá voru gerðar miklar kröf-
ur til unglinganna — sömu og
til fullorðinna manna, en árs-
launin aðeins 10 krónur. Ég var
svo í vinnumennsku þar til ég
náði sautján ára aldri, en þá urðu
algjör þáttaskil í lífi mínu. Þá
sá ég í fyrsta skipti trúðleika-
flokk eða cirkus. Ég varð þegar
'mgfanginn af tíinum margvís-
-gu. listum, sem ég sá þetta fólk
ika. Teningunum var kastað og
'í réði mig sem hjálparpilt hjá
trkuseigandanum. iCftir nokkra
tánuði bað ég svo um kaup mitt,
a herrann launaói t.iér þjónust-
na með því að reka mig tafar-
ust frá störfum.
Litlu seinna réðist ég sem læri-
einn hjá fámennum og fátæk-
n trúðleikaflokki. Sýndum við
í þvert og endilangt landið, á
mrin í tjöldum en á veturna í
mkomuhúsum. Fyrir þetta fékk
■g kr. 1,25 í kaup fyrsta vetur-
mn og lítið og lélegt að borða.
líér tókst fljótlega að nema ým-
Stœrsta áhugamál mitt er
leitin oð sannleikanum
segir Simson Ijósmyndari á
ísafirði sjötugur
iskonar listir og eftir tvö ár var
ég orðinn fullgildur trúðleikari.
Sem trúðlcikari starfaði cg
í tíu ár, bæði við smáa og
stóra leikflokka. Cirkuslífið
fannst mér í senn brútalt og
aðlaðandi. Galdurinn er ekki
fyrst og fremst í því fólginn,
að maðurinn sé duglegur trúð-
ur, heldur öllu fremur í því,
að hugsa hlýtt og fordóma-
laust til áhorfendanna. Þessa
eiginleika átti ég í ríkum
mæli. Hið hrottafengna við
cirkuslífið er einkum fólgið í
því, að þar er aldrei hugsað
um hættuna, þá miklu lífs-
hættu, sem svona störf hafa
óhjákvæmilega í för með sér.
Lífið er trúðleikaranum einsk-
is virði.
Meðan ég fékkst við þessi
störf lagði ég einnig stund á
tónlist og lék jöfnum höndum
á básúnu, gítar og mandólín.
í tómstundum fékkst ég tals-
vert við málaralist og seldi
myndirnar jafnharðan við
mjög vægu verði. Þá lét ég
prenta litaða mynd af sjálfum
mér, sem ég seldi áhorfendum,
og jós ég út 45 þús. kortum
á fimm árum.
ÍSLENDINGUR í
HUGSUNARHÆTTI
Árið 1913 stofnaði ég eigin
trúðleikaflokk og sýndi í tjaldi,
sem tók 600 áhorfendur, næstu
tvö árin. Síðan seldi ég tjaldið
og hélt til Islands. Samtímis
bauðst mér tækifæri til að fara
bæði til Nýja-Sjálands og Amer-
íku sem trúðleikari.
En af einhverjum mér litt
skiljanlegum ástæðum vildi
ég endilega út til íslands, þótt
ég hefði engar spurnir haft af
landi og þjóð aðrar en þær,
að þar væri eilífur kuldi og
bláfátækt. En ég hafði ekki
dvalizt lengi á Islandi, þegar
mér varð það ljóst, að ég hafði
ávallt verið íslendingur í
hugsunarhætti.
í tvö ár ferðaðist ég svo um
landið og sýndi listir mínar, en
þá urðu aftur þáttaskil í lífi
mínu. Þá settist ég að hér á ísa-
firði, lærði hér ljósmyndaiðn,
stofnsetti eigin ljósmyndastofu og
hefi upp frá því stundað Ijós-
myndagerð sem aðalatvinnuveg.
Ég er þannig gerður, að ég hefi
ávallt átt fjölmörg áhugamál,
sem mig hefir langað til að
hrinda í framkvæmd eða brjóta
heilann um, og skal ég nú segja
þér nokkuð frá þeim helztu:
Ég þykist geta sannað, að mál-
J Úr garði M. Simson í Tungu- S
| skógi. Á miðri myndinni má |
1 sjá líkneski hans Bergmálið. i
1 \
tækið — maðurinn getur allt,
sem hann vill — sé sannleikan-
um samkvæmt. Ég föndraði mik-
ið við smíði útvarpstækja eftir
fyrri heimsstyrjöldina, og var ég
annar maðurinn á íslandi, sem
heppaðist að byggja móttakara.
Seinna setti ég móttakarann upp
á myndastofunni hjá mér og
seldi aðgang á eina krónu. Síðan
fullkomnaði ég þessa smíði mína
og byggði og seldi í allar áttir
ein fimmtíu tæki, sem reyndust
það vel, að sum þeirra eru við
líði enn þann dag í dag.
Nokkuð hefi ég fengist við
líkneskjasmiði. Fyrst gerði ég
líkneski eftir mynd Thorvald-
sens — Bergmálið.. Þennan grip
hefi ég síðan haft í garðinum
hjá mér í Tungudal. Seinni árin
hefi ég mjög lagt mig eftir lík-
neskjasmíði eftir lifandi fyrir-
myndum, og hefi ég nú á prjón-
unum ýmsar hugmyndir í þeim
efnum.
Eitt stærsta áhugamál mitt
er leitin að sannleikanum og
skoðanir mínar á tilverunni
yfirleitt, sem nú.eru orðnar
að lífsskilningi fyrir mig. í
síðastliðin þrjátíu ár hefi ég
ávallt og stöðugt hugsað um
lífið og tilveruna út frá sjón-
armiði sjálfstæðrar íhugunar
og ritað tvær bækur um þessi
mál, sem ég hefi nefnt Óð lífs-
ins. Heimspekirannsóknum
minum á ég að mestu leyti að
þakka þá hugsunarheiðrikju,
sem ég nú bý að.
BLÓMIN OG TRÉN
Sumarið 1925 byggði ég mér
sumarhús í Tungudal í Skutuls-
firði og hóf þar tilraunir með
garðrækt og skógrækt. Þarna hefi
ég gert tilraunir með allskonar
trjáplöntur og heppnast vonura
framar.
Ég sé t. d. litinn mun á vexti
barrtrjánna hér og þar sem ég
ólst upp. Ég hef nú í garðinum
mínum fagrar trjáplöntur, sem
skipta hundruðum, og rækta
allar þær trjátegundir, sem
náð hafa fótfestu á íslandi.
Vorið 1949 tók ég mér ferð til
Noregs, ásamt mörgum öðrum
skógræktarmönnum, á vegum
skógræktarfélaganna. Ég hefi nú
í nokkur ár verið formaður
Skógræktarfélags ísfirðinga, og
hefi ég síðustu árin lagt sérstaka
áherzlu á að planta tré í girðingu,
sem félagið á í Tunguskógi. Einn-
ig hefi ég ánafnað því sumar-
hús mitt og skrúðgarð, og verður
hann í framtíðinni aðal uppeldis-
stöð fyrir skógrækt ísfirðinga.
Kvöldið er liðið áður en ég
veit af, því að Simson vevður
flóðmælskur, þegar hann ræðir
skógrækt, því að þar er hugur
hans allur. ísfirðingar þakka
þeim hjónum, frú Gerdu og M.
Simson, allt það, sem þau hafa
lagt fram, til að fegra og prýða
þennan bæ í þau hartnær 40 ár,
sem þau hafa starfað hér, og
senda afmælisbarninu beztu
kveðjur í tilefni dagsins.
Jón Páll.
Undir fallöxina!
— öskraði skríilinn
BLOIS, 5. júní: — Undir fallöx-
ina með morðingjann, æpti fransk
ur lýður hér í bæ í dag, þegar hin
21 árs gamla Denise Labbe og
hinn gjörfulegi vinur hennar liðs
foringinn Jacques Algarron voru
leidd undir styrkum lögreglu-
verði burt úr réttarsalnum. Þar
hafði Densie verið dæmd til æfi-
langrar fangelsisvistar og liðsfor-
inginn, góðvinur hennar í 20 ára
fangelsi. Sökin var, að Denise
hafði myrt tveggja ára dóttur
sína, en liðsforinginn hvatti hana
til þess.
sbrifar úr
daglega lífinu
Bíturinn unninn.
EG var staddur austur í Laugar-
dal fyrir nokkru. Það var vor
í lofti, lóan kvað sitt dirrind-di,
spóinn vall graut og nýgræðing-
urinn kepptist við að vaxa, hvert
sem litið var — ósköp er alltaf
gaman að lifa og vera til á vorin.
— En svo kom jeppi skröltandi
heim á hlaðið. Það var gengið til
móts við komumenn, heilsað og
spurt almæltra tíðinda. Þetta var
einn góður og gegn bóndi úr
sveitinni, sem var að koma af
greni. Og hann hafði ekki fartð
erindisleysu, enda hafði hann eytt
tveimur dýrmætum dögum til að
vinna bítinn þarna úppi í fjallinu.
Það þarf bæði kænsku og þolin-
mæði til að vera góð grenja-
skytta. — Refurinn er slunginn og
var um sig — lætur ekki leika á
-CSJt
sig fyrir ekki neitt. — En nú
hafði veiðimennska Hjálmsstaða-
bóndans orðið rebba yfirsterkari,
sennilega hefir hann líka átt hon-
um grátt að gjalda, dýrmæt
lambslíf, eða jafnvel roskin —
Soltinn fjallarefur svífst einskis,
þegar vonin um volgt blóð kitlar
tungu og tönn.
J
Fimm sakleysingjar.
Á, og Páll á Hjálmsstöðum
sýndi okkur fenginn, sem
hann hafði meðferðis. Hann snar-
aði út úr jeppanum vöxtulegum
strigapoka, og leysti frá snæris-
spottann, sem bundið var utan
um miðju hans. Tíu lítil, spyrj-
andi augu litu upp á fólkið, sem
stóð forvitið í kring og gægðist
niður í pokann. Það var engin
slægð eða grimmd í þessum aug-
um — þetta voru bara saklausir,
hnellnir og þriflegir blárefa-
yrðlingar, sem höfðu verið hrifs-
aðir úr hreiðrinu sínu, meðan
mamma þeirra var fjarverandi —
sennilega í leit að björg fyrir hóp-
inn heima. Kannski kæmi hún
heim með glóðvolgan heiðafugl —
eða þá gómsætan unglambs-
skrokk úr hjörð einhvers bónd-
ans úr dalnum.
Hvernig innanbrjósts?
EN hvílík aðkoma! Heimilið
eyðilagt og engir gráðugir
munnar til að njóta krásanna,
sem fram voru bornar. Og bónd-
inn? Hann hafði orðið skothæfni
grenjáskyttunnar að bráð. Tófu-
mamma var þá ein eftir af allri
fjölskyldunni. Hvað átti hún af
sér að gera, var lífið þess vert
að lifa því áfram?
Ef til vill voru hugsanir tæf-
unnar, sem svift hafði verið öll-
um ■ ástvinum sínum, eitthvað á
þessa leið, ef til vill allt öðru
vísi. — Hvað vitum við um það,
fávísir menn, sem allt þykjumst
vita. Kannski hvarfla líka að
okkur orð skáldsins, sem kvað af
tilfinningr um fjallar'ifinn: —
Einn má einstæðingur, uppi á
reginfjöllum / rekja raunir sínar,
réttdræpur af öllum.
K
Skálholtskantata.
ÆRI Velvakandi!
í tilefni af því sem „meðlim-
ur í kirkjukór“ segir í dálkum
þínum í gær um flutning Skál-
holtskantötu vil ég talca fram
eftirfarandi:
Raddæfingar hafa til þessa
gengið vel, en samæfingar byrja
á mánudagskvöld kl. 8,15. Helm-
ingur hinna ljósprentuðu kór-
radda hefur verið notaður við
þessar æfingar, og hafa karlar
og konur skipst á um að nota þær
og hefur ekki komið að sök til
þessa, að ég held. Nú er hins veg-
ar allar kórnóturnar full prent-
aðar, enda byrja nú samæfingarn
ar eins og fyrr segir. Ég hef marg
lýst því yfir á æfingum, að söng-
fólkið megi taka með sér nóturn-
ar, þegar allt upplagið væri full
prentað, en það tók tíma að ljúka
því verki. Hins vegar er það
reynsla mín að fáir einir hafi veru
legt gagn af því að hafa heim með
sér nótur, þó að sumir hafi að
vísu gagn af því. Verður nú úr
því bætt. En, það er aðeins eitt
aðalatriði, sem um er að ræða, í
þessu sambandi; að allir mæti á
hverri æfingu, sem það geta. Á
þann hátt einan næst góður ár-
angur. Og ég kvarta ekki. Áhugi
manna virðist mikill, og engin
ástæða er til að æðrast. Það er
mjög ánægjulegt að vinna með
þessu góða söngfólki úr öllum
kirkjukórum höfuðstaðarins, og
ég er því öllu mjög þakklátur, og
því verður áreiðanlega ekki um
kennt, þó eitthvað skyldi fara
öðru vísi en ætlað er á Skálholts-
hátíðinni. Ég reyni að vera „vel-
vakandi“ hvað æfingar snertir. og
er þá einnig til viðtals við hvern
sem er á hverri æfingu, svo að
óþarfi virðist að vera að fara
í blöðin með mál sem þessi, er
aðeins varða okkur í kórnum.
Hittumst heil á hverri æfingu!
Páll ísólfsson.