Morgunblaðið - 19.03.1957, Qupperneq 11

íwiðjudagur 1§. marz 1957
MORGVHBLAÐIÐ
11
Stærsta hugsjón hans var
Ramon
Mogsnysoy,
hinn Intni forseti
Filippseyjn
— 17F ^a®ir »únn bryti lög-
Lj in, þá myndi ég senda
hann eins og aðra lögbrjóta í
fangelsi.
//
heiðarleiki"
Þessi ummæli voru Xyrir nokkr-
um árum höfð eftir unglegum,
hávöxnum (185 sm) grannholda
manni austur á Filippseyjum.
Slíkt voru stór orð, ekki sízt í
hinu austræna eyríki, þar sem
stjórnmálaspilling var botnlaus á
þessum árum, e. t. v. meiri en í
nokkru öðru landi. Maðurinn sem
mælti þau var fulltrúi yngri kyn-
slóðarinnar, sem ofbauð brask
hinna pólitísku kaupahéðna, sem
sátu í æðstu stöðum og notuðu
vald sitt sér og vinum sínum í
ágóðaskyni. Hann hét Ramon
Magsaysay (frb. mogg-sæ-sæ) og
hann var kominn til að moka út
úr fjósinu.
BRAUZT FRAM
TIL MENNTA
Magsaysay var sveitadrengur,
sonur járnsmiðs í litlu þorpi í
Zambales-héraði, sem er hluti
Luzon, stærstu eyjarinnar í Fil-
ippseyjaklasanum. Sjálfur brauzt
hann fram til nokkurra mennta.
Lærði rafvirkjun og gerðist að
því loknu starfsmaður við stærsta
strætisvagnafélag Manilu, höfuð-
borgar Filippseyja. Eftir nokkur
ár var hann orðinn framkvæmda-
stjóri strætisvagnafélagsins. Má
vænta þess að strætisvagnasam-
göngur þeirrar borgar væru fram
úrskarandi góðar, ef örlögin
hefðu ekki kippt í taumana og
ætlað þessum unga manni stærra
hlutverk.
Japanir hernámu Filippseyjar
undir slagorðinu: „Asía fyrir
Asíumenn“. Filippseyingar kom-
ust að því að Japanir meintu
;,Asía fyrir Japani". Magsaysay
skipulagði flokka skæruliða gegn
Japönum og áður en lauk stjórn-
aði hann 10 þúsund manna skæru
liðaher, sem frelsaði undan Jap-
önum margar þeirra 7000 eyja
sem mynda Filippseyjar. — Að
styrjöld lokinni afhenti hann lög-
lcgi'i stjórn eyjanna forráð her-
liðsins og ætlaði nú að lifa eins
og almennur borgari í friðsömu
þjóðfélagi,
STJÓRMMÁLASPILLINGIN
EFTIR STRÍÐ
Filippseyj ar hlutu sjálfstæði
1946. Það voru sannarlega erfiðir
og viðsjárverðir tímar og virtist
um sinn sem hið unga ríki ætlaði
ekki að yfirstíga þá erfiðleika.
Höfuðborgin Manila hafði verið
jöfnuð við jörðu. Sömuleiðis fleiri
bou'gir. Sveitabýlip lágu og 1
rústum, ræktun allri hafði hrak-
að, svo framleiðsla þessarar rækt-
unarþjóðar var engin.
Skortur var á hverskyns
nauSsynjavörum. Þá fylgdi
það og með', að heimsstyrjöld-
in, með öllum sínum skæru-
iiðahernaði, ránum og mann-
drápum hafði slakað á sið-
ferðisvitund og réttlætiskennd
manna, svo að hið fullkomn-
asta umhverfi fyrir svartan
markað og hvers kyns brask
hafði myndazt. Og það er
vissulega alvarlegt, þegar slik
viðhorf heltaka hcilar þjóðir,
öllum finnst- raunar sjálfsagt
og eðlilegt að braska, selja á
svörtum markaði, smygla,
svíkja undan skatti o. s. frv.,
og þá líka stjórnmálamönnun-
um, sem notuðu sína aðstöðu
á hinn grófasta hátt.
Enn var ástandið alvarlegra
fyrir það, að í Filippseyjum
skildu Bandaríkjamenn eftir gíf-
urlegt magn af birgðaeftirstöðv-
Þessi mynd af Ramon Magsaysay forseta Filippseyja gefur nokkra hugmynd um hve alþýðlegur
hann var. Bezt undi hann sér í hópi alþýðunnar, eins og á þjóðhátíðum, þegar þessi mynd var tekin.
Styrkleiki hans sem leiðtoga fólst einmitt í því að hann var sjálfur alþýðumaður, sem gat skilið
vandamál hins minnsta þjóðfélagsborgara.
um stríðsáranna, sem þeir seldu
fyrir lágt verð. Þótti það mikil
list meðal filippínskra stjórn-
málamanna, að krækja í svolítið
af þessum birgðum fyrir lítið
verð og græða á þeim stórfé. Ean
bættist það og við, að Banda-
ríkjamenn vildu allt fyrir þessa
vinaþjóð sína gera. Þeir bættu
upp vöruskiptahalla hennar og
kostuðu endurreisnina að miklu
leyti. Of mikið fjármagn kom inn
í landið og olli óstöðvandi verð-
bólgu.
KOMMÚNISTAR STÖÐVABIR
Vaxandi óánægja var meðal al-
mennings vegna hinnar viður-
kenndu stjórnmálaspillingar og
varð til þess, að uppreisnarhreyf-
ing kommúnista í landinu fékk
byr undir báða vængi. Þeir stofn-
uðu skæruliðasveitir, svonefnda
Hukbalahap, sem voru að því
er menn telja komnir nálægt því
að hertaka sjálfa höfuðborgina
Manila.
Þá kom Ramon Magsaysay ti-1
sögunnar og var skipaður her-
málaráðherra. Hann hafði farið
lítillega að taka þátt í stjórn-
málum og ofbauð honum stjórn-
málaspillin^in. Lét hann fyrir-
litningu sína opinberlega í ljós.
Þá ætlaði einn foringi stjórnar-
flokksins að þagga niður í hon-
um, kom að máli við hann og af-
henti honum ýmis verðmæt plögg
og opinber leyfi, sem hann átti
að geta selt eins og allir hinir
stjórnmálamennirnir.
HERFERÐ
FYRIR HEIÐARLEIKA
En Magsaysay brást ösku-
reiður við. Hann þreif þessi
plögg af stjórnmálaforingjan-
um, gaf honum utanundir með
þeim og þeytti þeim síðan út
um gólfið. Þar með hófst her-
ferð hans fyrir heiðarlegri
stjórn þjóðarinnar. í öllu lífi
sínu hefur hann síðan verið
þjóð sinni fyrirmynd um
grandvarleika og réttlæti í
öllum stjórnarathöfnum.
Þegar kommúnistahættan var
komin í hámark, var honum sem
fyrr segir falin yfirstjórn hers-
ins. Það kom í ljós, að herinn
var aðeins gerspillt verkfæri
stjórnmálamannanna til embætta
og til rangsleitni. Á tveimur mán-
uðum hreinsaði Magsaysay út allt
hið kærulausa og óhæfa liö her-
foringja og tók í staðinn unga
menn, sem hann brýndi fyrir
heiðarleika og að hver maður
yrði að sýna að honum væri hægt
að treysta.
Á einu og hálfu ári var hættan
frá Hukbalahap-skæruliðunum
úr sögunni, bæði með öflugum
hernaðaraðgerðum og með heið-
arlegri og réttsýnni framkomu
gegn þessum uppreisnarmönnum.
HIN MIKLU UMBÓTAÁR
Þessa sögu þarf vart að rekja
lengri. Árið 1953 var Magsaysay
kosinn forseti Filippseyja. Hafði
þá verið hreinsað svo til, að í
fyrsta skipti urðu haldnar kosn-
ingaar, sem öllum ber saman um,
að hafi í alla staði verið heiðar-
legar. Var nú stjórnarandstæð-
ingum í fyrsta skipti gert kleift
að fylgjast með framkvæmd
kosninganna. Síðan hefur þessi
merkilegi maður gert risaátak til
umbóta á öllum sviðum þjóðlífs-
ins. Hann hefur komið dómaskip-
un landsins í rétt horf og hafið
víðtæka skiptingu stórra jarð-
eigna meðal smábænda. Hann
hafði það og fyrir sið að ferðast
um landið og koma eins og
þruma úr heiðskíru lofti til hvers
konar embættismanna ríkisins, í
skóla, sjúkrahús og fangelsi til
að sjá hvort reiða væri á öllum
hlutum. Og oft heimsótti hann
þorp og bæi, fór út á mitt marlc-
aðstorgið og bað fólk um að segja
sér, hvað helzt þyrfti að gera,
hverju helzt væri ábótavant.
Honum voru sýnd banatilræði og
er álit manna, að kommúnistar
hafi staðið þar að baki fremur
en aðrir andstöðuflokkar. Mag-
saysay fór aldrei dult með það,
að hann vildi vináttu við Banda-
ríkjamenn, sem höfðu gert þjóð
hans svo margt gott. Og svo
nærri voru Filippseyjar Kína-
ströndum, að hann gat ekki geng
ið í hóp hinna óvirku hlutleysis-
sinna, undir forustu Nehrus í
Indlundi.
Hann áleit hættuna af alþjóða-
kommúnismanum mikla og yfir-
vofandi, svo að smáþjóðunum
væri nauðsynlegt að mynda með
sér styrk varnarbandalög, því
að aðeins sameinaðar myndu
þær standa.
Magsaysay var einn aðalhvata-
maðurinn að stofnun Suðaustur-
Asíu-bandalagsins (SEATO), sem
menn ólíta að hafi nú byggt upp
slíkt mótspyrnuafl gegn framrás
kommúnismans á þessum slóðum,
að ekki sé nú frekar að óttast
þar að sinni framrás kommúnista
nema hvað Indónesía gerir þar
skarð í.
Fráfall þessa unga forustu
manns, er mikið áfall fyrir þjóð
Filippseyja. Hann var þeim þjóð-
hetja og hollur ráðgjafi, sem vís-
aði þeim veginn til lýðræðis. Frá-
fall hans er einnig missir þeim
Einnig varð mikil breyting) aðilum öðrum sem berjast fyrir
STAKSTEIM/VR
Athyglisverð yfirlýsing
Áka Jakobssonar
Einn af þingmönnum Alþýðu-
flokksins, Áki Jakobsson, ritar sl.
sunnudag grein í Alþýðublaðið
jjm varnarmálin., Kemur þar
fram athyglisverð yfirlýsing sem
e. t. v. má ætla að sé fram sett
í umboði utanríkisráðherrans og
sennilegra fjögra ráðherra af sex
í rikisstjórninni. Þingmaðurinn
tekur í þessari grein til með-
ferðar ásakanir kommúnista um
að einhver leynisamningur hafi
verið gerður við Bandaríkin um
framhald farmkvæmda á Kefla-
víkurflugvelli. Kveður hann það
algerlega tilhæfulaust. Hins veg-
ar leiði það af hinu nýja sam-
komulagi við Bandaríkin, að til-
Iagan frá 28. marz sé með öllu
úr gildi fallin og varnarsamning-
urinn frá 1951 í fullu gildi.
„Óafturkallanlega úr
Sögunni“.
Áki Jakobsson kemst m. a. að
orði á þessa leið í fyrrgreindri
Alþýðublaðsgrein:
„Með hinum nýju samningum
við Bandaríkin er ályktunin frá
28. marz endanlega afgreidd og
óafturkallanlega úr sögunni sem
fyrirmæli þingsins til ríkisstjórn-
arinnar“.
í síjórnarráði Filippseyja,
þegar hann settist þar að. Al-
menningur átti greiðari að-
gang að valdsmönnunum,
skrifúnnskan var skorin mik-
ið af og í þessum sölum var
það ekki merkilegur eðn aris-
tokratískur meistari í svört-
um kjól sem rikti, heldur
glaðlegur, góðviljaður ungur
maður, laus við alla hégóma-
girnd, klæddur í rósóíta bóm-
ullarskyrtu af þeirri tegund,
sem almenningur í Filippseyj-
um klæðist (skyrtan utanyfir
buxunum) og uppáhaldsdrykk
ur hans var Kóka Kóla. Kring-
um sig safnaði Magsaysay
miklum fjölda ungra manna,
sem höfðu helgað sig þeirri
hugsjón, að heiðarleiki á öll-
um sviðum væri frumskilyrð-
ið fyrir sjálfstæði þjóðarinnar.
Munu þeir halda áfram þar
sem Magsaysay féll frá, en
ýmsar hættur steðja að sjálf-
sögð’J að.
HVATAMAÐUR
AÐ STOFNUN SEATO
Almennt er álitið að Magsaysay
sé sá maður í Suðaustur-Asíu,
sem kommúnistum var verst við.
því að Asíuþjóðir megi lifa í sátt
og samlyndi við virðingu á mann-
gildi og réttlæti.
Vonandi hefur hann kennt
þjóð sinni svo mikið, að eng-
inn alvarlegur þverbrestur
verði við fráfall hans.
Færðin í Árnessýslu
að balna
SELFOSSI, 15. marz: — Færð
á vegum hefur verið sæmilega
góð síðustu daga. Hefur hún batn
að til mikilla muna frá því var
fyrir viku. Fært er í allar nær-
sveitir og hafa mjólkurflutning-
ar gengið greiðlega bæði til
Mjólkurbúsins og frá því til
Reykjavíkur. Mjólkurbílarnir
hafa þó alltaf farið Krísuvík, en
Hellisheiði hefur verið lokuð síð-
an um síðustu helgi.
Engin aurbleyta er ennþá á
vegum, eru þeir algjörlega undir
klaka ennþá sem ekkert er far-
inn að bráðna. f dag er sólskin
og kyrrt veður og aðeins stirn-
andi. — Guðmundur.
Ennfremur segir hann:
„En úr því að ályktunin er
þannig afgreidd, þá er varnar-
samningurinn frá 1951 í fullu
gildi eins og hann var fyrir. 28.
marz 1956 og þá er Bandaríkja-
stjórn bæði heimilt og skylt að
framkvæma hér á landi þá mann-
virkjagerð til landvarna, sem
nauðsynleg verður talin og ís-
lenzk stjórnarvöld hafa, sam-
kvæmt ákvæðum varnarsamn-
ingsins samþykkt.“
Alþingi verður að gera
„nýja ályktun“.
Greinarhöfundur bendir einnig
á það, að „ráðherrar Alþýðu-
bandalagsins (kommúnista)
gengu inn á, að ekki væri rétt
að fylgja eftir uppsögn varnar-
samningsins og brottför hersins
í vetur“.
Hafi annar ráðherra kommún-
ista lýst yfir fylgi sínu við þá
ákvörðun og Einar Olgeirsson
verið því sammála. Kommúnistar
hafi síðan lýst því fyrir alþjóð
að þeir sættu sig við þá „lausn
sem fólst í hinum nýju samning-
um við Bandaríkin------“
Aki Jakobsson lýkur grein
sinni með þessum orðum:
„Ef íslendingar hyggjast síðar
taka upp það mál að allt varnat-
lið hverfi burt af landinu, þá
verður að gera um það nýja
ályktun á Alþingi og þá væntan-
lega þegar viðhorf í alþjóðamál-
um hafa breytzt þannig, að það
verði talið hyggilegt.“
í berhögg við fyrri
yfirlýsingar
Það er athyglisvert, að þessi
skoðun Áka Jakobssonar gengur
gersamlega í berhögg við fyrri
yfirlýsingar Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins. — Þessir
flokkar hafa haldið því fram,
að yfirlýsingin frá 28. marz væri
í fullu gildi. Framkvæmd henn
ar hefði aðeins verið frestað um
skeið.
Áki leggur hins vegar áherzlu
á, að „ef íslendingar hyggjast
taka upp það mál að allt varnar-
lið liverfi burt af landinu þá verð
ur að gera um það nýja ályktun
á Alþingi----