Morgunblaðið - 26.09.1957, Page 2

2
MOIÍCZ'XSL 4DÍÐ
Fimmtudagur 26. sept. 1957
*
*.
Þorsteinn Ö. Stephensen
hlaut Silfurlampann í ár
fyrir leik sinn í Browningþýðingunni
Þorsteinn ð. Stephensen og kona hans við afhendingru Silfurlampans.
A MÁNUDAGINN veitti Fé-
lag íslenzkra leikdómenda
Silfurlampann fyrir bezta
leikafrekið í ár. Lampann
hlaut að þessu sinni hinn góð-
kunni leikari, Þorsteinn Ö.
Stephensen fyrir ágætan leik
sinn í hlutverki Crocker-
Harris í Browningþýðingunni
eftir Terence Battigan, sem
Leikfélagið sýndi sl. vetur.
★
Silfurlampinn var afhentur
Þorsteini við hátíðlega athöfn
sem fram fór í Þjóðleikhúskjall-
aranum á mánudagskvöldið. Var
Þorsteinn þar gestur félagsins á-
lamt Gylfa Þ. Gíslasyni mennta-
málaráðherra og Baldvin Hall-
dórssyni formanni Fél. íslenzkra
leikara. Viðstaddir voru auk
leikdómenda styrktarmenn félags
ins og nokkrir aðrir gestir. —
Sveinn Skorri Höskuldsson ritari
félagsins stýrði hófinu en Hall-
berg Hallmundsson gjaldkeri fé-
lagsins afhenti Þorsteini Silfur-
lampann. Þetta er í fyrsta sinn
sem leikdómendur verða algjör-
lega sammála um veitingu lamp-
ans og má það til tíðinda teljast.
Hlaut Þorsteinn 700 stig af 700
mögulegum fyrir leik sinn í hlut-
verkinu.
Gylfi Þ. Gíslason flutti
ræðu í hófinu og minntist list-
rænnar afbragðs túlkunar Þor-
steins á hlutverki Crocker-Harr-
is. —
Þorsteinn ö. Stephensen þakk-
aði fyrir þann heiður sem sér
hefði verið sýndur með veitingu
Silfurlampans. Ræddi hann um
leiklistina og hlutverk hennar í
mjög eftirtektarverðri ræðu.
Komst Þorsteinn m. a. svo að
orði:
— ★ —
Leikari sem tekur á móti verð-
launum fyrir list sína hlýtur að
hugsa sig vel um áður en hann
gefur sjálfum sér alla dýrðina.
Því list leikhússins er samvirk
list — sameinað átak margra að-
ila að einu listrænu marki. Það
kann nú að virðast djarft af
mér að tala um list leikhússins
án þess að hafa þann fyrirvara
að ef til vill sé þar alls ekki um
neina list að ræða. Að vísu hafa
margir mér meiri menn um aldir
leyft sér þetta, án þess að biðja
á því afsökunar, og það ætla ég
raunar heldur ekki að gera. En
að ég staldra við þetta stafar af
því að hér á voru landi hefur í
nokkur undanfarin ár verið hafð-
ur uppi talsverður áróður fyrir
sérkennilegri flokkun og aðgrein-
ingu lista, og nafngiftum sem
að mínu viti eru alrangar og
villandi. Það sem ég á hér við
er „sortering" listanna í „skap-
andi“ og „túlkandi" listir, eins
og það er kallað.
Mig hefur furðað á því að eng-
inn hefur, svo ég viti til, gert
athugasemd við þessar nafngift-
ir. Það kann að stafa af því að
þeir sem í því efni ættu hægast
um vik munu sjálfir eiga sæti á
bekk hinna „skapandi“ lista-
manna, og una svo vel sinum
hlut að þeim þyki ekki ómaks-
ins vert að hreyfa neinum mót-
mælum. Því það fer ekki milli
mála að forgöngumenn þessarar
aðgreiningar listanna telja hinar
svokölluðu túlkandi listir miklu
óæðri hinum, og ég held meira
að segja að einn þeirra hafi ný-
lega látið þess getið í blaði að
hann teldi að leikhúsmenn t. d.
ættu ekki heima í samtökum
listamanna.
En svo ég haldi mig að kjarna
málsins: Það sem ég hef út á
þetta að setja er það, að með
þvl að tala um skapandi og túlk-
andi list er verið að brjóta lög-
mál rökrænnar hugsunar og
hverfa frá réttum skilningi á eðli
listar. —
DAMASKUS, 25. sept. — í dag
kom Saud konungur i opinbera
heimsókn til Sýrlands og hélt
þegar í stað á fund Kouatlys, for-
seta landsins. — Fréttamenn
segja, að Saud muni ræða við
Sýrlandsstjórn um ástandið i
löndunum fyrir botni Miðjarðar-
hafs.
AKRANESI, 25. sept. — Sl. laug
ardag kom danskt skip, Skanse-
odde, til Akraness með timbur og
sement til Haralds Böðvarssonar
& Co. Tollvörðurinn varð var við,
að maður fór með áfengi frá
skipinu, og var ekki lengi að
hremma bráðina. Reyndist hún
vera 3 flöskur af konjakki. Við
leit í skipinu fundust 33 flöskur
hjá 1. vélstjóra. Var hann sekt-
aður um 14.800,00 kr. og vínföng-
in gerð upptæk. — Oddur.
Hifaveitan
Framh. aí bls. I
ið fá heitt vatn og innri hluti
Laugavegarins einnig.
Vatnsmagnið í þessum tveim-
ur holum er mikið, um 15 sek-
úndulítrar úr Fúlutjörn og er þó
borun þar ekki að fullu lokið,
og um 10 sekúndulítrar úr bor-
holunni við Höfða. Til saman-
burðar má geta þess að úr öllu
Þvottalaugasvæðinu sem fyrst
var virkjað, 15 holum, fengust
alls 13—15 sekúndulitrar heits
vatns. Vatnið í Höfðaholunni er
óvenjulega heitt 98 stig, en 88
stig úr holunni við Fúlutjörn.
Félag íbúanna
Strax og fjárfestingarleyfi fæst
verður byrjað af fullum krafti á
því að grafa skurði, steypa stokka
og leggja pípurnar. Verður verk-
inu hraðað mjög svo not verði af
hitaveitunni í vetur. í Höfða-
hverfi mun hitaveitan ná til 100
húsa auk húsanna við Laugaveg-
inn sem einnig fá heita vatnið.
Verður þar farið með aðalleiðsl-
urnar norðan megin Laugavegar-
ins að baki húsanna. íbúar Höfða
hverfis hafa stofnað með sér fé-
lag til þess að fylgja hitaveitu-
málinu eftir og hafa íbúarnir í
hverju húsi skuldbundið sig til
þess að leggja fram kr. 5.000 til
framkvæmdanna svo allmikið fé
er þegar fyrir hendi til fram-
kvæmdanna.
Aukning i öllum bænum
í fyrra var byggð dæiustöð við
Höfðaborholuna, og var vatni úr
holunni veitt inn á bæjarkerfið
í febrúar 1 fyrra. Þegar hitaveit-
an í Höfðahverfinu verður kom-
in í framkvæmd mun vatni úr
holunum tveimur veitt í hverfið
á daginn en inn á bæjarkerfið
allt á nóttunni og hitavatnsmagn-
ið í bænum því aukast að mun,
enda veitir ekki af þegar kalt
er í veðri. Ekki munu byggðir
vatnsgejrmar inni við Höfða held-
ur notazt við vatnsgeymana á
öskjuhlíð.
Ekki liggur enn fyrir kostnað-
aráætlun um Höfðaveituna alla,
en í fyrra, áður en Fúlatjörn kom
til sögunnar var áætlað að veita
úr Höfðaholunni einni myndi
kosta 2,1 milij. kr.
Afskriflir íslenzkra manna
björguðu Heimskringlu Snorra
Bjami H. Gíslason svarar Slarcke ráðherra
EINS og skýrt var frá hér í
blaðinu á sínum tíma, skrifaði
Viggo Starcke, formaður Réttar-
sambandsins og ráðherra í stjórn
H. C. Hansens, grein um hand-
ritamálið í Dagens Nyheder. —
Hann lagðist gegn afhendingu
handritanna af miklum þunga og
voru helztu rök hans birt hér
í blaðinu. — Nú hefur Bjarni M.
Gíslason svarað Starcke í grein,
sem hann skrifar í Dagens Ny-
heder. Eftir nokkurn inngang,
þar sem Bjarni M. Gíslason bend-
ir á veika hlekki í röksemda-
færslu Starckes með því að draga
fram svipaða afstöðu Þjóðverja
í Slesvík og ráðherrans í hand-
ritamálinu, segir hann: „Starcke
hefur sagt, að honum finnist allt
of mikill úlfaþytur gerður út af
handritamálinu. En sjálfur talar
hann um afhendingu handrit-
anna, ef til framkvæmda kæmi,
eins og hún hefði í för með sér
heimshrun." Síðan bendir Bjarni
M. Gíslason á, að sú fullyrðing
ráðherrans, að ekki megi hreyfa
við safninu, sé haldlaus, þar eð
121 bréf og skjöl hafi verið tek-
in úr því 1817 og hafði þó Árni
Magnússon keypt þau. Og 1920
krafðist Ríkisskjalasafnið þess
að fá klausturbréf St. Agnets.
Meirihluti Árnasafnsnefndar lagð
ist gegn afhendingu þessara
skjala, en ákvörðun stjórnarvald-
anna var á þá leið, að þau skyldu
afhent.
Síðan segir Bjarni M. Gísla-
son: „í fyrsta skipti, sem Árni
Magnússon heyrði orðið „old-
nordisk" í sambandi við handrit-
in, sagði hann stoltur: „Þau eru
skrifuð á fslandi fyrir íslendinga
og á islenzku“. — Síðan bendir
hann á, að enginn háskóli hafi
verið á íslandi, en margir séu
þeirrar skoðunar, að Árni hefði
gefið íslenzkum háskóla handrit-
in, ef hann hefði verið til. Há-
skólinn í Kaupmanahöfn hafi i
raun og veru verið háskóli ís-
lendinga á þessum tima. Þetta
Húni kominn til Reykjavíkur
ÞETTA er fyrsti stálbáturinn
sem Austur-Þjóðverjar hafa
byggt fyrir okkur, er það Húni
sem á dögunum kom til Skaga-
strandar eftir allharða útivist.
Hann er kominn hingað til
Reykjavíkur þessi nýi bátur, og
mun mörgum leika forvitni á því,
sem við útgerð og sjósókn fást
að kynnast frágangi öllum á hon-
um.
Báturinn er smíðaður eftir
teikningum Hjálmars R. Bárðar-
sonar skipaskoðunarstjóra, en
einnig hafði stofnunin eftirlit með
smíði hans og annarra báta sem
nú eru í smíðum í Austur-Þýzka-
landi og væntanlegir eru á næst-
unni. Það starf hefur með hönd-
um Stefán Jónsson iðnfræðingur.
Myndin er tekin af Húna vestur
við Loítsbryggju. Hann er liðlega
23 m á lengd, 5,60 á breidd og
dýptin 2,78 m. Þetta er 75 tonna
skip. Skrokkur skipsins er styrkt
ur með hliðsjón af þvi að sigla
þurfi því í ís. — Skipið er smíðað
í Fúrstenberg og er það hluta-
félagið Desa, sem haft hefur um
smíði þess milligöngu, sem
umboðsfyrirtæki skipasmíðastöðv
arinnar.
fbúðir skipsmanna eru allar
undir þiljum nema íbúð skip
stjóra sem er fyrir aftan stjórn-
pall.
Á bátnum eru vökva- tog- og
línuvindur, vélin er 2800 hö. öll
helztu öryggistæki eru um borð
til siglinga og loftskeytaþjónustu.
Eins og skýrt hefur verið frá
kom Húni fyrst til Skagastrandar
og sigldi bátnum heim skipstjór-
inn Hákon Magnússon sem lætur
vel yfir bátnum og sjóhæfni hans.
hafði Starcke þó ekki viljað fall-
ast á.
Síðan bendir greinarhöfundur
á, að sú fullyrðing ráðherrans,
að Finnur Jónsson hafi arfleitt
Kaupmannahafnarháskóla að
bókasafni sínu hafi ekki við rök
að styðjast. Sannleikurinn er sá,
að bókasafn hans lenti á fslandi,
en prófessor Finnur gaf Konung-
legu bókhlöðunni aftur á móti
nokkur pappírshandrit. Að vísu
var Finnur andvígur skiptingu
Árnasafns 1927, en þá hafði sú
hugmynd ekki enn verið komin
fram að afhenda fslendingum
Arnasafn í heild. Er ekki ósenni-
legt, að Finnur Jónsson hefði
haft aðra skoðun á málinu 1934,
þegar hann ánafnaði Háskóla ís-
lands bókasafn sitt, en 1927, þeg-
ar hann lagðist gegn skiptingu
Árnasafns. — Þá bendir greinar-
höfundur á ónákvæmni ráðherr-
ans. Starcke hafi talið upp ýmsa
Dani, sem hafi haft afskipti af
handritunum, þótt þeir hafi
aldrei nærri þeim komið, en ekki
minnzt einu orði á mesta vísinda-
mann sem starfað hefiu- við
Árnasafn ásamt Kalund, en það
er Jón Sigurðsson. Á einum stað
nefnir ráðherrann aðeins nafn
dansks manns í sambandi við út-
gáfu handrita í Árnasafni, jafn-
vel þótt það standi skýrum stöf-
um á titilblaði, að Jón Sigurðs-
son hafi séð um útgáfuna.
Síðan bendir greinarhöfundur
á, að sú fullyrðing Starckes, að
handritin hefðu öll eyðilagzt, ef
þau hefðu ekki verið send til
Kaupmannahafnar, hafi ekki við
rök að styðjast. Drepur hann á
fjölmörg mótrök og sýnir fram
á, hve mörg handrit týndust, ein-
úngis vegna þess að þau voru
send úr landi. Sum týndust á
leiðinni, önnur urðu eldi að bráð
o. s. frv. Hann bendir á, að Heims
kringlu Snorra hafi verið bjarg-
að vegna þess að íslenzkir menn
gerðu afskriftir af henni, áður
en hún varð eldi að bráð.
Síðan snýr Bjami M. Gíslason
sér að útgáfu handritanna og leið
ir rök að því, að íslendingar hafi
lagt gjörva hönd á plóginn.
Mikil aðsókn að
Námsflokkum
Reykjavíkur
NÁMSFLOKKARNIR byrja
kennslu fimmtudaginn 3. okt.
Innritun stendur yfir og verður
síðasti innritunardagur þriðju-
daginn 1. okt.
Námsgreinar eru íslenzka,
enska, danska, þýzka, franska,
spænska, ítalska, reikningur,
rúmfræði, bókfærsla, vélritun,
fö.idur, barnafatasaumur, kjóla-
saumur, útsaumur, sniðteikning,
sálarfræði og upplestur. E.t.v.
verða kennd fleiri tungumál ,ef
þátttaka verður nægileg.
1 efstu flokkunum í dönsku (3.
—4. fl.) og ensku 5. fl. (og að
nokkru leyti 4. fl.) fer kennslan
fram á þeim tungumálum og
verða kennararnir Dani og Eng-
lendingur. Kennslan í 3. fl. 1
þýzku fer einnig að mestu fram
á því máli.
Aðsókn hefir verið mjög mikil
þá daga, sem innritun hefur stað-
ið yfir.
Innritunargj aldið er 40 krónur
fyrir bóklegar greinar og 80 kr.
fyrir handavinnu og vélritun,
enda eru afaot af saumavélum
og ritvélum (í tímurmm) inni-
falin. Ekkert kennslugjald er
nema innritunargjaldið.