Morgunblaðið - 20.11.1957, Qupperneq 11

Miðvikudagur 20. nóv. 1957
MORCUWBT 4Ð1Ð
11
Ungir menn rœða framtíð Reykjavíkur
Líkan af gagnfræðaskólahúsinu við Réttarholtsveg. Nú hafa verið teknar í notkun 8 kennslu-
stofur í húsinu.
HÉR fer á eftir útdráttur úr þremur framsöguræðum,
sem haldnar voru á fundi Varðarfélagsins í gærkveldi um
framtíð Reykjavíkur. Er þar um að ræða framsöguræður
Páls S. Pálssonar hrl., Gunnlaugs Snædals, læknis og Sig-
urðar Magnússonar, kaupmanns.
Páll S. Pálsson:
Má$ ceskunnar eru mál
framfíðarinnar
Páll S. Pálsson
PÁLL S. PÁLSSON hrl. flutti
ýtprlega framsöguræðu um ýmis-
legt varðandi skólamál og fleira.
Lo.id ræðumaður á að í fjárhags-
áætlun Reykjavíkur fyrir árið
1957 væri gert ráð fyrir útgjöld-
um til fræðslumála sem nemi
17,8 milljónum,
til hreinlætis-
og heilbrigðis-
mála eru tæp-
ar 1 millj. kr.
ætlaðar og til
félagsmála, en
þar undir eru
hjúkrun og
líknarstarfsemi
barna- og vist-
heimili og fram
færsla, 54 millj.
króna. Kvað hann heildarút-
gjöldin vera áætluð 204,9 millj.
kr. og væri það því ekki lítill
hluti þeirra sem færi til þess
hluta bæjarmálanna, sem hann
hefði minnzt á og rætt yrði á
fundinum af framsögumönnum.
Skóiar og skólahverfi
Framsögumaður kvað, að nefnd
in hefði verið sammála um, að
sú stefna ætti að ríkja að hafa
skólabyggingar ekki stórar og
þegar skipulögð séu ný íbúða-
hverfi, sé ætlað nóg landrými
fyrir væntanlegt skólasvæði í
hverfinu.
Benti ræðumaður á þær grein-
argerðir og tillögur um skóla-
hverfi, nýbyggingar og staðsetn-
ingu skóla í Reykjavík, sem sam-
ið hefði verið af 7 manna nefnd,
sem bæjarstjórnin kaus til þeirra
starfa og væru þar mjög merki-
legar tillögur varðandi skóla-
byggingar og skólahverfi í
Reyk j avíkurbæ.
Ræðumaður benti á að í til-
lögum nefndar þeirrar, sem
hann var framsögumaður fyrir,
væri lagt til að sundlaugar séu
gerðar við sem flesta skóla, en
hér séu sundlaugar of fáar mið-
að við stærð bæjarins og fólks-
fjölda. Æskilegt væri að sund-
laugar væru reistar í sambandi
við skólana.
Verknámið
Þá ræddi höfundur verknámið
allýtarlega.
Okkur skilst að fyrirkomulag
og tilgangur verknámsins, í því
formi sem það er, beinist að því
verknám í gagnfræðaskóla við
síðara sérnám, þannig að ungl-
ingar, útskrifaðir úr gagnfræða-
skóla verknáms, þurfi ekki að
byrja í fyrstu tröppu, við hlið
unglinga, er ekki hafa notið slíks
verknáms, ef þeir fara í iðn-
skóla eða til annars tæknilegs
náms. Ef það væri unnt, myndi
verknámið í gagnfræðaskólum fá
enn hagrænni tilgang, en það
hefur nú.
Mikil sókn er nú hafin í flest-
um menningarríkjum heims til
meira tæknilegs náms fyrir ungl-
inga. Skammt er þess að minn-
ast í heimsfréttum, að stórstígar
framfarir í eldflaugasendingum
voru þakkaðar aukinni tækni-
fræðslu fyrir almenning hjá hlut-
aðeigandi þjóð. En þó sleppt sé
bollaleggingum um geimfarir, og
menn haldi sig við jörðina eina,
blasir við sú staðreynd, að aukin
vélanotkun og auknar tæknileg-
ar framfarir á öllum sviðum
hljóta að knýja fram breytt við-
horf í skólamálum. Þessa gætir
einkum meðal stórþjóðanna, en
mér er tjáð að mjög örli á breyt-
ingu til aukins tæknináms hjá
frændþjóðum okkar á Norður-
löndum.
Hér í Reykjavík má nefna
dæmi, er sýnir, að stefnan hnígur
í þessa átt. Flestallir piltar í efri
bekkjum Menntaskólans láta nú
skrá sig í stærðfræðideild og það
færist í aukana, að stúlkur fari
einnig í stærðfræðideildina.
I tillögunum er minnzt á stór-
aukið tæknilegt nám í sambandi
við atvinnuvegina. Því til skýr-
ingar skal það tekið fram, að
hér í höfuðstaðnum er fjölmenn 1
stétt handiðnaðarmanna, sem eru
prýðilega vel menntir í sínu fagi.
En í verksmiðjuiðnaðinum, „iðj-
unni“, eins og það var einu sinni
kallað, er varla um viðurkennt
sérnám að ræða. Alltof mikill
hluti starfsfólks í verksmiðjum
hefur engrar sérmenntunar not-
ið, þó að það fáist við vandasöm
tæknileg störf.
Mörg eru þau störf, sum vanda-
söm, í sambandi við útflutnings-
framleiðsluna, sem unnin eru af
almennu verkafólki, er kemur og
fer, án þess að vera með sérnámi
tengt þessum störfum, fremur en
öðrum. Það mætti sennilega auka
vöruvöndun og frámleiðsluör-
yggi, efla atvinnuöryggi starfs-
fólksins og auka áhuga þess á
að skapa unglingunum þörf og tæknilegum framförum í með-
þroskandi viðfangsefni yerklegs ' ferð fisks og fiskverkun, ef um
eðlis. Þetta er mjög góðra gjalda ' fjölbreytt tæknilegt sérnám væri
vert og reyndar nauðsynlegt, að að ræða á þessum sviðum.
skólarnir sveigðu meira inn á Ræðumaður drap á að nauð-
þessar brautir. syn væri á leiðbeiningum um
Hins vegar kemur til álita, stöðuval fyrir uglinga en slíkt
hvort ekki sé hægt að tengja væri nú mjög tíðkað víða
erlendis. Tilgangurinn væri að
aðstoða unglingana við að velja
sér ævistarf, sem bezt gæti hent-
að hneigð þeirra og hæfileikum.
Barnaheimili og leikvellir
Ræðumaður sagði að aukin
verkaskipting og fjölbreyttir at-
vinnuhættir gerðu það æskilegt
að mæður ættu þess kost að geta
látið ung börn sín dveljast lengri
eða skemmri tíma vinnudagsins
í góðri gæzlu á leikskóla eða
á barnaheimili. Þannig gætu ó-
giftar mæður unnið fyrir sér
venjulegan dagvinnutíma en lát-
ið barnið njóta umhyggju sinn-
ar að vinnutíma loknum. Hús-
hjálp væri nú næstum ófáanleg
og með hliðsjón af þeirri þróun,
sem orðið hefði, væri nauðsynlegt
að húsnæði væri í hinum ýmsu
hverfum fyrir leikskóla og dag-
heimili. Rakti hann þessi mál,
eins og þau hafa verið hér í
Reykjavík og þá starfsemi, sem
hefði verið á vegum bæjarins og
barnaheimilisins Sumargjafar í
þessu efni.
Þá minntist ræðumaður á leik-
svæði barna á húsalóðum og taldi
að auka þyrfti aðgang barna að
leiksvæði við húsin og minnti í
því sambandi á frásögn eins hús-
eiganda hér í Reykjavík fyrir
fáum árum á foreldrafundi um
umferðarmál, þar sem þessi hús-
eigandi skýrði frá að hann hefði
sett leiktæki í eitt hornið á hús-
lóð sinni og þýðingu þess. Ræðu-
maður benti á að þeir væru
ófáir húsagarðarnir í Reykjavík,
þar sem börn vart mættu stíga
fæti sínum en það væri ekki ein-
hlítt að stuðla að mikilli garð-
rækt og fegrun bæjarins, ef börn
in hefðu hvergi friðland annars
staðar en á götunni. Þess vegna
þyrfti að reyna að bæta hér um,
þannig að börnin hefðu meira
leiksvæði á húsalóðunum utan
götunnar.
Gunnlaugur Snædal:
Sfórkostlegt átak er gert
í heilhrigðismálum
GUNNLAUGUR Snædal læknir
kvað heilbrigðismál vera einn af
hyrningarsteinum menningar
þjóðanna. Hér á landi hefðu verið
og væru enn mörg stórmál á döf-
inni á þessum sviðum. Eftir bygg
ingu Landspítalans hefði um
margra ára skeið verið lítið rætt
um frekari aukningu sjúkrarúma
en fyrir löngu væri svo komið að
mikil þörf væri á stórfelldri aukn
ingu á þeim. Á sl. árum hafa
mörg mál og stór komið fram á
vegum bæjarstjórnarinnar í þess-
um efnum. Ber þar engum manni
öðrum fremur að þakka en dr.
Sigurði Sigurðssyni lækni. Hefur
bæði mikill stórhugur og vand-
legur undirbúningur einkennt
þessi mál. Ber þá fyrst að nefna
byggingu Heilsuverndarstöðvar-
innar og Bæjarsjúkrahússins, sem
er komið vel á veg. Sagði ræðu-
maður að sjaldan hefði vandaðri
undirbúningur verið gerður að
byggingu sjúkrahúss hérlendis en
átt hefur sér stað varðandi bygg-
ingu Bæjarsjúkrahússins. Bygg-
ing Bæjarsjúkrahússins er mál
málanna í heilbrigðismálum bæj-
arins í dag. Ræðumaður sagði að
fram hefðu komið raddir um að
allt of mikið væri ráðizt að
byggja stórt bæjarsjúkrahús og
stækka Landsspítalann um meira
en helming og
byggja við
Landakotsspít-
ala, en það
væri augljóst
af þeim um-
lÍjfpfeí ræðum, sem
WW < , fram hefðu far
H? ið um þessi
W mál, bæði fyrr
W H og síðar, að full
*«lli S þörf væri
J^fpSllllllIll öllu þvi sjúkra
Gunnlaugur rúmi sem feng-
Snædai ist við þessar
bætur.
Það sem leggja verður höfuð-
áherzlu á, er að hraða fram
kvæmdum eftir mætti, við bygg-
ingu Bæjarsjúkrahússins, svo að
það sem allra fyrst komist í fulla
notkun. Má í því sambandi vekja
athygli á þeim háttum, sem tíð-
kast mjög erlendis að leita tilboða
stórra fyrirtækja, sem framleiða
öll lækningaáhöld sjúkrahúsa, að
taka að sér að fullbúa sjúkrahús-
ið að öllum þessum áhöldum,
gegn því að fyrirtækið láni veru-
legan hluta kostnaðar um nokk-
urrá ára skeið, og aðeins gegn
lítilli útborgun við afhendingu.
Reynsla liðinna ára sýnir að stór
hluti kostnaðar við byggingu
sjúkrahúss er einmitt allt innbú.
Borið hefur við að alllangur tíml
hefur liðið frá þvi, að byggingu
sjúkrahúss lauk og þar til að
það hefur getað tekið til starfa,
vegna vöntunar á innbúi. Skal í
þessu sambandi bent á sænsk eða
v-þýzk fyrirtæki, sem þekkt eru
um allan heim fyrir vandaða og
góða framleiðslu. Eru þau vön að
gera slíkar áætlanir fyrir sjúkra-
hús af öllum stærðum, og geta
með stuttum fyrirvara framleitt
eða útvegað öll áhöld, sem hæfa
stærð þess. Gætu þau þá legið
fyrir hér heima í þann mund, er
byggingu lýkur.
Ákveðið hefur verið að reisa
sjúkrahúsið í áföngum, og má
það heppilegt teljast. Halda ber
síðan áfram eftir mætti að ljúka
byggingunni allri og undirbúa
áframhald annarra stofnana, sem
rétt er að reka í sambandi við
sjúkrahúsið og byggja í nágrenni
við það. Má þar einkum telja
hjúkrunarheimili fyrir sjúklinga
þá, er um lengri tíma upptaka
rúm á hinum almennu deildum
sjúkrahússins, en þurfa lítillar
daglegrar hjúkrunar við. Hins
vegar er nauðsynlegt, að geta
notið rannsóknar- og aðgerða-
stofu sjúkrahússins, og því hent-
ugt að hafa eins stutta fjarlægð
á milli og eins samræmdan rekst-
ur þessara stofnana og föng eru á.
Kemur þá til álita, hvort hag-
kvæmara sé að byggja fleiri
minni byggingar, sem alltaf verða
heimilislegri, eða stórt hús. Fer
það einnig mjög eftir landrými
í nánd sjúkrahússins. Erlendis
munu menn vera komnir meira
inn á þá braut að byggja minni
hús á afviknum og kyrrlátum
svæðum sjúkrhússlóða fyrir
hjúkrunarsjúklinga í stað stór-
hýsis. Þessi mál þurfa góðan
undirbúning og væri því heppi-
legt að athuganir gætu hafizt
hið fyrsta á framtíðarlausn þessa
máls, sem hins næsta á eftir bygg
ingu Bæjarsjúkrahússins.
Þá minntist ræðumaður á
byggingu fæðingardeildarinnar
en hún væri dæmi um það hve
erfitt væri að sjá fram í tímann,
þegar reistar væru nýjar stofn-
anir en nú væri svo komið að
stórkostleg vöntun væri á meira
húsrými fyrir fæðandi konur.
Yrði því hið fyrsta að hraða
undirbúningi að verulegri stækk-
un á fæðingardeildinni. Hér væri
ekki um mál bæjarfélagsins ein-
göngu að ræða, þar sem ríkið
ættti einnig hér hlut í máli, enda
væri fæðingardeildin einnig
kennsluspítali og rekin undir
stjórn ríkisspítalanna. Þá er í
undirbúningi stofnun fæðingar-
heimilis við Eiríksgötu, svo sem
tilkynnt var fyrir nokkrum dög-
um. Fæðingarheimili þetta leysir
mikinn vanda í bili en ekki ber
að líta á það sem framtíðarlausn
þessa máls og því ekki að láta
það tefja fyrir undirbúningi að
varanlegri lausn málsins.
Þá tók ræðumaður til með-
ferðar hreinlætismólin. Kvað
Frh. á bJs. 13.
iiin glæsilega Heilsuveindarstöð á horni Egilsgötu og Barónsstígs.