Morgunblaðið - 17.12.1957, Blaðsíða 2

2
MORGTJNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 17. desember 1957
Kosningalagabreyfingin verBur til að
auka ónœði á kjordegi
Furðu gegnir er stjórnarflokkarnir œtla
að kenna öðrum siðgœðisreglur í kosn-
ingum — segir Jón Pálmason
KOSNINGALAGAFRUMV. ríkis- ilar þó nóg að starfa, þótt þing-
stjórnarinnar kom til 2. umræðu í
neðri deild Alþingis síðdegis í
gær. Var það rætt þá og á fundi í
gærkveldi, og því síðan vísað til 3
umræðu.
Fyrir lá álit meiri hluta alls-
herjarnefndar deildarinnar
(stjórnarliða).
Gísli GuSmundsson hafði fram-
sögu f.h. meirihlutans. Rakti
hann einstakar greinar frumvarps
ins. Eru þær lesendum Mbl. þeg-
ar kunnar. Að því loknu sagði
Gísli, að allsherjarnefnd hefði at-
hugað frumv. og mælti meirihlut-
inn með, að það yrði samþykkt.
Ófullnægjandi afgreiSsla
Bjarni Benediktsson tók til
máls f.h. minnihluta allsherjar-
nefndar. Hann sagði m. a.:
Frumvarpi þessu var vísað til
nefndar á laugardag og kom hún
saman til - ð "jalla um það, í morg
un. Var þá því líkast sem nefnd-
armennirnir úr stjórnarflokkun-
um, sem annars eru athugulir og
vandvirknir menn, vildu ekki ræða
um frumvarpið, en flýta afgreiðslu
þess eftir megni. í umræðunum á
laugardag var bent á ýmis atriði,
sem verða að teljast mjög óljós.
Þá fengust ekki fullnægjandi skýr
ingar frá Eysteini Jónssyni, er
hélt uppi svörum fyrir stjórnina.
1 morgun varð sama raunin
á. Komu ekki fram önnur svör en
gamanmál um það, að eitthvað
þyrftu lögfræðingar og dómstólar
að hafa við að fást! Hafa þeir að-
ið bæti úr þeim atriðum í frum-
vörpum, sem bersýnilega er áfátt.
Þegar af þessum ástæðum eig-
um við Sjálfstæðismenn ekki sam-
leið með meirihluta nefndarinnar.
En auk þess eruni viS andvígir
frumvarpinu í meginatriðum og
teljum rétt, a3 því s<' annað hvort
vísað fró eða það fellt.
Nær ekki tilgangi sínum
Ég vil aðeins geta þess, að meg-
ingalli þessarra frumv. er sá, að
það verkar alveg öfugt við það,
sem aðstandendur þess telja. Til-
gangurinn er sagður sá að friða
kjördaginn. Frumv. mun ekki leiða
til þess. Það mun aðeins koma í
veg fyrir að flokkarnir geti fylgzt
með því í þéttbýlinu, einkum í
Reykjavík, hverjir hafa kosið. Það
hafa þeir gert hingað til í því
skyni að ónáða ekki þí, sem þegar
hafa neytt atkvæðisréttar. Hér
eftir munu þeir ónáða þá menn
líka.
Segja mætti, að frumv. gæti
náð tilgangi sínum, nC það bann
aði algerlega að hafa nokkurn
áróður, flokksstarfsemi og fyr-
irgreiðslu á kjördegi. Það er
ekki gert. Sjálfstæðismenn eru
vissulega til viðræðna um ráð-
stafanir til að stemma stigu við
óhæfilegum áróðri og þeim er
ekkert keppikefli að draga kjör
fund á langinn.
Hömlur á beitingu
kosningaréttar
Það hlýtur þó óneitanlega að
— Eysteinn
Framh. af bls. 1
slíkar, að þær hljóta að teljast
vafasamar, þegar þær eru skoð
aðar ofan í kjölinn.
í hvers umboði tala ráðherrarnir
Ríkisstjórn íslands hefur því
enga sameiginlega stefnu
utanríkismálum, og er sjálfri
sér sundurþykk í þeim efnum
Hún hefur vanrækt að hafa
samráð við Alþingi eins og
henni þó ber að gera. Því er
fullkomin ástæða til að spyrja:
Fyrir hverja og i hvers um
boði tala þeir Hermann Jónas-
son og Guðmundur f Guð
mundsson í París? Samkvæmt
yfirlýsingum sjáfra stjórnar- I
flokkanna tala þeir ekki fvrir'
ríkisstjórnina í heild. Og ckki
tala þeir fyrir Alþingi, því að
það hefur ekki fengið að láta
uppi álit sitt. Ég skora á fjár-
málaráðherra að gefa afdrátt-
arlaust svar við því: f hvers
umboði tala ráðhcrrarnir á
þeim mikilvæga fundi sem nú
er haldinn í Paris?
Ráðherra stirt um svar
Eysteinn Jónsson: Spurt er um
birtingu bréfs þess, sem nú hefur
borizt frá Bulganin. Það verður
birt í dag og sent blöðum og út-
varpi.
Þá er spurt, hvernig unnið
verði að svari. Bréfið er til for
sætisráðherra og mun hann
ákveða, hvernig unnið verður
að svarinu.
B.í rni Benediktsson: Búast
mátti við þunnu svari við fyrir-
spurnum mínum, en svarið varð
þynnra en mér hefði til hugar
komið, að það yrði, — jafnvel frá
Eysteini Jónssyni. Hann svarar
engu um það, hvort samráð verði
haft við Alþingi, nefndir þess eða
þingflokkana. Ég spyr því: Ætlar
stjórnin að hafa samráð sín á
milli. Á að bera svarbréfið undir
alla ráðherrana?
Eysteinn Jónsson kvaddi sér
ekki aftur hljóðs.
skapa hömlur gegn því 'að menn'
geti neytt kosningaréttar síns, ef
loka á kjörstöðum kl. 11 á kvöld-
in. Hið sama er að segja um þá
auknu skriffinnsku, sem taka á
upp í sambandi við atkvæðj-
greiðslu fyrir kjördag. í þéttbýl-
inu kemur fyrir, að hundruð
manna kjósa þannig hvern dag.
Hætta er á því, að menn, sem hér
eftir þurfa að kjósa fyrir kjör-
fund, geti sumir hverjir ekki kom-
ið því við ef því fylgir löng bið á
kjörstaðnum.
Ég tel því marga annmarka á
þessu frumvarpi og mig skortir öll
rök til að fallast á það cða sjá nauð
syn á breytingunum, sem í því fel-
ast. Og allra sízt verður á fruniv.
fallizt, þar sem áhrifin munu verða
þveröfug við liinn yfirlvsta tilgang
þess og kosningalögin í heild eru
níi í athugun hjá sérstakri milli-
þinganefnd.
Aðdragandi frumvarpsins
I gærkvöldi kl. 9 var fundi
fram haldið.
Jón Pálmason tók til máls og
sagði m. a.:
Þessi deild ræddi fyrr í dag
lítið frumv., sem ég flyt til að
fá bætt úr misrétti í sambandi
við lagaákvæði um kjörskrár við
sveitarstjórnarkosningar. Þótt
það frumv. sé flutt af einlægum
vilja til að leiðrétta það, sem
allir játa að miður fer, virðist
ekki vera mikill áhugi hjá stjórn-
arliðinu fyrir því, að það nái
fram að ganga.
Það frumv., sem hér er til um
ræðu, er af allt öðrum toga
spunnið. Þar er ekki verið að
bæta úr misrétti eða göllum á
lögunum heldur liggja aðrar á-
stæður því til grundvallar eins
og fram hefur komið við um-
ræður hér á Alþingi.
Eftir öllum atvikum tel ég
rétt að rekja hér með nokkrum
orðum aðdraganda þessa frumv.
og sögu þeirra manna, sem að
því standa. Frumvarp þetta er
síðasti liður í þeim hala kosn-
ingalegra hrekkjarbragða, sem
beitt hefur verið um skeið af
ýmsum forystumönnum núver-
andi stjórnarflokka.
Kosningafrumvarpið 1953
Ég mun ekki fara lengur aftur
í tímann en til þingsins 1953.
Þá var lagt fram frumv. varð
andi kosningar til Alþingis. Skv
því átti að vera heimilt að telja
saman atkvæði flokka og
vildu flutningsmenn taka upp
þá skipan án þess að gera breyt-
ingu á stjórnarskránni. Eins og
rétt var álitu menn þetta frumv
ekki þinghæft, það var sent tíl
nefndar, en kom aldrei frá henni
aftur. Nafnið, sem frumv. al-
mennt fékk, var kássufrumvarp-
ið. —
Nú skyldu menn halda að
flutningsmennirnir hefðu verið
það siðaðir að láta hér staðar
numið. En skv. leiðbeiningum úr
annarri átt tóku þeir nú að und-
irbúa framkvæmdir án þess að
hirða um það, hvort þær væru
andstæðar kosningalögum og
stjórnarskrá. Samningarnir, sem
stóðu yfir í 2—3 ár, urðu undir-
staða hræðslubandalagsins.
Eitt aðalloforðið var að vinna
aldrei með kommúnistum. Því
var hátíðlega lofað. „Alþýðu-
bandalagið" sór aftur á móti að
samþykkja aldrei stjórnarskrár-
og kosningalagabrot hræðslu-
bandalagsins. En þetta fór á aðra
leið. Eftir kosningar hófust samn-
ingar um að verzla með pólitíska
æru flokkanna. Sú verzlun virt-
ist ganga eins og kaup og sala á
vörum í búð.
En þessir menn hafa líka verzl-
að með mannorð þjóðarinnar út
á við. Stjórnin stendur nú með
annan fótinn í Atlantshafsbanda-
laginu, en hinn hjá Rússum og
munu menn ekki aðra slíka klof-
glennu, síðan heimurinn tók að-
skiptast í tvær andstæðar fylk-
ingar.
Þegar þetta er athugað, gegnir
furðu, að þeir sekustu skuli leyfa
sér að koma með frumv. eins og
það, sem hér liggur fyrir, og
telja sig þess umltomua að kenna
heiðarlegum mönnum siðgæðis-
reglur í kosningum. Þetta er slík
hræsni, að mér ofbýður og er
svo um fleiri, sem ekki er þó
klígjugjarnt. Þetta er því líkast
sem rummungsþjófar fari að á-
minna ráðvanda menn um að
taka ekkert ófrjálsri hendi.
I Umfangsmiklar kosningar
í Reykjavík
Brögð Hræðslubandalagsins
Er þeim lauk og gengið var
til kosninga fór svo, að þeim,
er stóðu að hrekkjarbrögðunum,
tókst með ósönnum upplýsing-
um, að telja sínu fólki trú un.
að flokkarnir myndu, ef þeir
kæmust að, laga allt okkar fjár-
hagskerfi, dýrtíðinni myndu þeir
útrýma, útgjöld skyldu lækka
o. s. frv. Með þessum loforðum
komust þeir og hjá því afhroði
sem þeir höfðu til unnið.
Tilgangur þessa frumv. er aug-
Ijós. Hann er sá að gera fólkinu
erfiðara fyrir um áð kjósa og
koma í veg fyrir að flokkarnii
hafi aðstöðu til að fá fólk til
að sækja kjörfundi. Frumv. er
fyrst og fremst miðað við Reykja
vík, þar sem meirihluti kjósenda
fylgir Sjálfstæðisflokknum. Ég
hef oft undrazt, að takast skuli
að láta 30—40 þús. kjósendur
greiða atkvæði á 3 kjörstöðum í
Reykjavík á einum degi. Nú mun
gert ráð fyrir 6 kjörstöðum hér
eftir, en samt koma á 7. þús.
lcjósendur á hvern stað, og er
það meiri fjöldi en er í nokkru
öðru kjördæmi hér á landi.
Af þessu leiðir, að í Reykja-
vík er erfiðara að fá kjósendur
á kjörstað en annars staðar. Til
þess hefur frá upphafi verið
ætlazt, að ekki sé áróður á kjör-
stað eða reynt að fá fólk á kjör-
degi til að breyta ákvörðunum
sinum um það, hvaða flokk það
ætli að styðja. Hins vegar er
margt af fólki, sem hugsar á þá
leið, að óþarfi sé að það fari á
kjörstað til að greiða atkvæði
með flokki sínum, — allt mun
bjargast án þess. Meðal þeirra
er flest af rólegasta og æsinga-
minnsta fólkinu.
1 þessum hópi eru Sjálfstæðis-
menn langflestir. Nú er reynt að
koma í veg fyrir að unnt sé að
hvetja það til að kjósa. Það
hefur þó frá fyrstu tíð verið
álitið sjálfsagt hér á landi að
f-ylgjast megi með því, hverjir
kjósa, og erfitt að segja, hvort
það er meira af flónsku eða ill-
vilja, að nú er reynt að setja
skorður við því.
í frumv. eru fleiri ákvæði, en
engin þannig, að unnt sé að sjá
nokkra nauðsyn á að þau nai
fram að ganga, og yfirleitt eru
þau fáfengileg og heimskuleg. í
sambandi við kosningu fyrir kjör
dag á t. d. að gera grein fyrir
því, hvar maður verði staddur
á kjördegi, og er þó vitað, að
ýmsir menn geta ekkert um það
sagt, t. d. sjómenn, bílstjórar og
flugmenn.
Kjördagar ættu að vera tveir
í sambandi við þetta frumvarp
mætti minnast á ýmis þau læti,
sem fulltrúar Alþýðuflokksins og
Framsóknarflokksins hafa beitt
á kjördegi. Ég þekki minna til
aðfara kommúnista af eigin
reynd, en í þeim löndum, sem
þeir hafa að fyrirmynd tíðkast
ekki nema einn listi. E.t.v. er
þetta frumv. spor i átlina að slíku
fyrirkomulagi.
Þegar Alþingiskosningar fara
fram um veturnætur er þess kraf
izt, að kjördagar séu tveir. Kosn-
ingar til bæjarstjórna og hrepps-
nefnda í kauptúnum fara fram
á enn óheppilegri árstíma, síðast
í janúar, þegar allra veðra er von.
Ég hef því oft hugleitt, hve óvar-
legt það er að hafa ekki 2 kjör-
daga í þessum kosningum. Hér
í Reykjavík getur jafnvel oft ver-
ið illfært um göturnar um þetta
leyti árs eða blindhríð.
Réttast væri að þetta frumv.
hlyti sömu örlög og kássufrumv.
á sínum tíma. Ég mun ekki fjöl-
yrða um það meira, en vil
benda á þá hræsni og þann yfir
drepsskap sem í því kemur fram
og verður enn Ijósari þegar
minnzt er sögu liðinna ára
Að ræðu Jóns lokinni lýsti Bjarnl
Benediktsson því yfir, að nefnd-
arálit minnihluta allsherjarnefnd
ar hefði verið afhent til prentun-
ar, en þau sjónarnnð, sem þar
koma fram yrðu rakin frekar við
3. umræðu. Myndi þá og lögð
fram rökstudd dagskrá, sem gerð
er grein fyrir í álitinu.
Að þ;sari umræðu lokinni var
frumv. síðan vísað til 3. umr.
með atkvæðum stjórnarliða.
nyr
stórveldafundur í kjöl-
far Parísarfundarins ?
PARÍS, 16. des.: — 1 morgun
íófst ráðherrafundur Atlantshafs
jandalagsins. Eisenhower Banda-
ríkjaforseti hélt aðalræðuna og
segja fréttamenn, að ekki hafi bor-
ið á neinni veilu í rödd hans, hann
var fastmæltur og ákveðinn. Ræða
hans stóð yfir í 20 mínútur. Aðal-
kjarni hennar var sá, að þjóðir
Atlantshafsuandalagsins, sem hafa
innan sinna véhanda um 500 millj-
ónir manna, liafi yfii’ að ráða öfl-
ugustu hernaðarvél, sem mann-
kynið hefur þekkt. Bandaríkjafor-
seti sagði ennfremur, að hinar
frjálsu þjóðir heims hefðu kallað
forystumenn sína saman til fund-
ar til þess, að þeir gætu borið sam
an ráð sín, enda væri þess full
þörf, þar sem skuggi einræðis
hefði fallið yfir lýðræðisríkin. ■
Það væri því nauðsynlegt, að for-
yslumenn NATO-ríkjanna gætu
sameinazt um tillögur, sem tryggðu
öryggi í heiminum og styrktu varn
ir lýðræðisþjóðanna. F orsetinn
benti á, að lýðræðisríkin hefðu
gert sér far um að stuðla að því,
að dregið yrði úr vígbúnaði, og
framleiðslu á kjarnorkuvopnum
JÓN ÞORSTEINSSON, nrepp- yrði hætt. En það hefði ekki verið
stjóri og fyrrv. sýsluskrifari í unnt að komast að samkomulagi
Norður-Vik í Mýrdal, er sjötugur við Ráðstjórnina, og nú hefði hún
í dag. Hann dvelzt hér í bænum. ;boðið lýðræðisríkjunum byrginn,
ekki aðeins á hemaðarsvið-
inu heldur einnig á sviði verzlun-
ar og viðskipta.
Bandaríkjaforseti sagði enn-
fremur, að lýðræðisþjóðirnar
hefðu veitt 20 þjóðum með 800
millj. íbúða, sjálfstæði á síðastliðn-
um 15 árum. Þá sagði hann, að
ráðstefnan yrði fyrst og fremst að
stefna að þvl að styrkja friðinn
I heiminum. Það gæti orðið erfitt
verk, en að því yrði að vinna.
Friður væri takmark allra þjóða.
Á eftir ræðu Eisenhowers
tóku aðrir leiðtogar NATO-ríkj-
anna til máls og kom m. a. fram
hjá þeim að Vesturveldin ættu
uð atliuga gaumgæfilega þær
tillögur, sem Bulganin hefur
sett fram i liréfum þcim, sem
hann liefur skrifað forsætisráð-
herrum rikjanna undanfarið.
Adenauer sagði m. a., að Vest-
urveldin ættu að hiðja Bulganin
uin frekari skýringar á sumum
atriðum hrcfanna.
Þess má að lokum geta, að Dulles
flutti tillögu á síðdegisfundinum í
dag þess efnis, að NATO-ríkin
efldu hernaðarsamstarf sitt. —
Loks má geta þess, að sumir
fréttaritarar í París eru þeirrar
skoðunar, að nýr stórveldafundur
muni fylgja í kjölfarið ú Parísar-
Eisenhower
fundinum. Þykir þcim stemmning
fyrir slíkum fundi t París.
1 kvöld ræddi Moskvuútvarpið
um ræðu Eisenhowers Bandaríkja
forseta og sagði, að ekkert nýtt
hefði verið í hennL