Morgunblaðið - 22.12.1957, Qupperneq 12

12
MORCUN BLÁÐIÐ
Sunnudagur 22. des. 1957
ÍJtg.: H.í. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigíus Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.) j
Bjarni Benedíktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur. j
Einar Ásmundsson. '
Lesbók: Arni Öla, sími 33045 (
Auglýsmgar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftarg.iatd kr. 30.00 á mánuði innaniands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
FRÓÐLEGUR SAMANBURÐUR
SlÐASTLIÐINN fimmtudag
var fjárhagsáætlun
Reykjavíkurbæjar fyrir
árið 1958 lögð fram í bæjarstjórn.
Eins og vikið hefur verið að
áður hér í blaðinu, hefði mátt
búast við að andstöðuflokkar
Sjálfstæðismanna mundu nú nota
tækifærið og halda meiriháttar
dómsdag yfir meirihluta bæjar-
stjórnarinnar, einmitt þegar fjár-
hagsáætlunin var lögð fram. —
Þessir flokkar hafa sí og æ verið
að „klifa á“ „óstjórn" og „óreiðu"
í stjórn bæjarins, „eyðslu“ og
„bruðli" o. s. frv.
Betra tækifæri gat ekki gefizt
til þess að finna þessum stóryrð-
um stað, en einmitt þegar fjár-
hagsáætlunin er lögð fram. En
þetta varð ekki svo. Andstöðu-
flokkar Sjálfstæðismanna héldu
stuttar og léttvægar ræður, pó
þeir hefðu haft nóg tækifæri til
að kynna sér fjárhagsáætlunina.
Ekki hefðu þeir átt að vera í
vandræðum með að hella úr skál-
um reiði sinnar yfir bæjarstjórn-
armeirihlutann, eins mikið og
þeir hafa látið í blöðum sínum
undanfarið. En þessi þögn gefur
ljóslega til kynna, hve lítið er á
bak við öll stóryrðin um „óreið-
una“ og „óstjórnina“, því það
mega allir vita, að ekki hefðu
minnihlutamennirnir látið það
liggja í láginni við slíkt tæki-
færi, ef þeir raunverulega hefðu
getað staðið við stóru orðin.
★
í gær birtust í Tímanum og
Þjóðviljanum, sem löngum hafa
samflot, stóryrtar forustugreinar
um bæjarmálin og munu þær
eiga að bæta upp þögn bæjar-
fulltrúa flokkanna á fimmtudags-
kvöldið. Uppistaðan í þessum
greinum er að útgjöldin og útsvör
in hafi hækkað verulega á sl. 4
árum. Það er engu líkara en að
þessi blöð vilji telja mönnum trú
um að Reykjavíkurbær sé eitt-
hvert fyrirbæri, sem standi utan
og ofan við þjóðfélagið og verði
ekki fyrir neinum áhrifum af því
sem gerist í þjóðarbúskapnum
almennt. Þó allt hækki, vísitala,
laun, vöruverð og allt sem nöfn-
um tjáir að nefna, þá ætti það
að vera svo, eftir þessum grein-
um Tímans og Þjóðviljans að
dæma, að Reykjavíkurbær geti
með öllu losnað við afleiðingarn-
ar af þessari hækkunaröldu, sem
gengið hefur yfir undanfarið og
hófst með fullum þunga eftir
verkföllin 1955, sem kommúnist-
ar stóðu að, með velviljuðum
stuðningi Framsóknarbroddanna.
En þessu er auðvitað ekki svona
farið. Reykjavíkurbær er lifandi
þáttur í þjóðfélaginu og á honum
skella eins og öðrum þeir örðug-
leikar og misfellur, sem almennt
eiga sér stað í búskap lands-
manna. í þessu sambandi er ekki
úr vegi að gera lítilsháttar sam-
anburð við ríkissjóð, sem á þess-
um tíma hefur verið undir stjórn
Eysteins Jónssonar. Stjórnarblöð-
in tvö hafa mörg orð um, að
rekstrarútgjöld Reykjavíkurbæj-
ar hafi hækkað mikið. Þegar litið
er á fjárhagsaætlunina nú, hækka
rekstrargjöldin um 15% miðað
við það sem var 1957, en á sama
tíma hækka rekstrargjöld ríkis-
ins, samkvæmt fjárlagafrumvarp-
inu, um 21%. Ef 5 sl. ár eru tekin
til athugunar eða árin 1952—1957,
þá hafa rekstrargjöld Reykjavík-
ur á því tímabili hækkað um
104% en rekstrargjöld ríkisins um
118%. öll þessi ár hefur Eysteinn
Jónsson haft fjármálastjórnina
með höndum, en þessi saman-
burður er Reykjavíkurbæ mjög
í hag. Þetta talar vitaskuld sínu
máli.
★
Þá má taka annað atriði, sem
eru umframgreiðslurnar en þær
þykja ætíð gera glöggan vott um
það, hvernig fjárstjórn raunveru-
lega er. Árið 1951, þegar Eysteinn
Jónsson var orðinn fjármálaráð-
herra á nýjan leik, urðu greiðsl-
ur úr ríkissjóði umfram það, sem
veitt var í fjárlögum 16% en úr
bæjarsjóði urðu greiðslur um-
fram fjárhagsáætlun aðeins 5%.
Árið 1952 greiddi ríkið 7% um-
fram fjárlögin, en bærinn aðeins
2,5% fram yfir fjárhagsáætlun.
Árið 1953 greiðir ríkið 11% fram
yfir það, sem fjárlög heimiluðu,
en það ár eru útgjöld Reykja-
víkurbæjar 1% lægri en heimil-
að var í fjárhagsáætlun. Árið
1954 greiddi ríkissjóður 11% fram
yfir fjárlög en Reykjavíkurbær
það ár 1,4% fram yfir fjárhags-
áætlunina. Lengra ná reikningar
ríkisins ekki, en árið 1955 urðu
útgjöld Reykjavíkurbæjar 0,7%
Iægri en fjárhagsáætlun heimil-
aði og árið 1956 5,3% fram yfir.
í þessu sambandi er rétt að benda
á að á sl. vori, þegar Reykjavík-
urbær lagði reikningana fyrir ár-
ið 1956 fyrir bæjarstjórn, var Al-
þingi um sama leyti að sam-
þykkja ríkisreikninga fyrir árið
1954 og var þannig tveimur árum
á eftir.
Þessi samanburður á umfram-
greiðslunum sýnir ljóslega, að
Reykjavikurbær hefur lagt
áherzlu á að áætla útgjöldin sem
nákvæmlegast og einnig reynt að
standa gegn auknum útgjöldum
eins og frekast hefur verið unnt.
Eí bera ætti saman fjárlögin
nú og fjárhagsáætlun Reykjavík-
ur, þá er það alls ekki hægt
vegna þess hve fjárlögin eru stór-
kostlega fölsuð. Eins og alkunn-
ugt er, leggur ríkisstjórnin mikla
stund á að 'alsa fyrir almenn-
ingi, hvernig raunverulega er
ástatt í efnahagslifinu og má í
því sambandi minna á hina gífur-
legu fölsun vísitölunnar og svo
nú síðast fölsun fjárlaganna
sjálfra.
Eins og tekið hefur verið fram
áður, er heildarhækkun fjárhags-
áætlunarinnar nú 10% og er það
mjög hóflegt, þegar litið er til
þess að vísitalan hefur hækkað,
mörg lögbundin útgjöld, sem er
mjög verulegur hluti allra út-
gjalda bæjarins hafa hækkað,
verðlag hefur stórkostlega hækk-
að og hinar miklu álögur ríkis-
stjórnarinnar hafa vitaskuld stór-
kostleg áhrif á rekstur Reykja-
vikurbæjar. I því sambandi er
athyglisvert að rekstrargjöld
Reykjavikurbæjar hækka um
9,5%, eða miklu minna en út-
gjöldin til verklegra fram-
kvæmda, sem haékka um 13,5%.
UTAN UR HEIMI
ÆT
Ur ýmsum áttum
Kadar er vinafár, en
klórar í bakkann
EFTIR að kommúnistaforingj-
rnir, sem flykktust hvaðanæva
Kadar — sendisveinn innan
Kremlmúra.
að til Moskvu á byltingarhátíð-
ina í nóvember, fóru að tínast
heim hafa borizt út margs konar
sögur um umræður og orðasenn-
ur á fundum íoriiigjanna í Kveml
með hinum erléndu kommúnist-
um.
Það er t.d. sagt, að Mao Tse-
tung og Gomulka hafi átt í karpi
í lok fundarms. Mao réðst á Go-
mulka fyrir að hafna óskeikulli
forystu rússneskra kommúnista,
en Gomulka sakaði Mao um að
hafa látið undan Krúsjeff í það
óendanlega vegna loforða Krú-
sjeffs um hernaðarlega aðstoð
við Kínverja. Sagt er og, að mikla
athygli hafi það vakið, að Kadar
lýsti sig fylgjandi Gomulka. Tal-
ið er, að Kadar hafi vænzt þess
að hljóta vináttu Gomulka að
launum, en Kadar er nú talinn
mjög vinafár, jafnvel innan
Kremlmúranna, því að þar er
hann miklu frekar talinn til
sendisveina en heimilisvina.
Krúsjeff valtur í sessi?
Haft er eftir júgóslavneskum
kommúnistaforingjum, sem sátu
ráðstefnurnar í Moskvu á dögun-
um, að vins'ældir Krúsjeffs fari
nú mjög dvínandi. Sérlega hafi
hann fallið í áliti vegna fram-
komunnar við Zhukov — og full-
yrða Júgóslavarnir jafnframt, að
Krúsjeff sé langt frá því að vera
fastur í sessi.
★
í okt. sl. komst Nikita Krúsjeff
sð þeirri niðurstöðuýað tími væri
til þess kominn, að hann fleygði
slitnum fötum sínum og gamal-
dags höttum og fengi sér nýtízku
fatnað. Sneri hann sér þá til An-
slo Litrico sem
er klæðskeri í
Róm, og bað
hann að hlaupa
undir bagga. —
Litrico, sem er
ættaður frá
Sikiley, hafði
ekki annað
undir höndum Krúsjeff —
en myndir af fleygði gömlu
sovézka for- fötunum.
ingjanum og 128 dollara, sem
honum höfðu verið greiddir fyr-
irfram. Með þessi gögn undu'
höndum tók Litrico til óspiiltra
málanna.
Og árangurinn varð: Grá flún
elsföt og brún ullarföt, hvort
tveggja með þröngu sniði sam
kvæmt ítalskri tízku; tvennir tá-
mjóir skór, sem gerðir voru í
Flórenz; þrír hattar með breið-
um börðum; fjögur silkihálsbindi
og komst Litrico svo að orði, að
þau væru „draumur“.
Ekki kommúnisti, bara
iðnveirkamaður
Starfsmenn rússneska sendi-
ráðsins í Rómaborg sóttu fatnað
ínn og greiddu fyrir hann 552
dollara. Klæðskerinn var afar á-
nægður, en tók það fram, að
hann væri auðvitað enginn komm
únisti, bara iðnaðarmaður.
Sennilegt er, að Litrico hafi
orðið að beita allri s:nni hæfni
sem iðnaðarmaður til að sauma
á Krúsjeff, sem er 5 fet og 5
þamlungar á hæð, 49 þumlungar
um mittið og 21 þurmungur yf;r
axlirnar.
Gigtin þjáir Titó
Frá Belgrad herma fregnir, að
Tito muni láta af stjórnarforyst-
unni á næsta ári og fela hana ein-
hverjum tryggum, persónulegum
Tító — syndir í upphitaðri
sundlaug.
vini, sem ólíklegur verði til þess
að hverfa frá þeirri stefnu, er
Tito hefur markað. Tito hefur að
undanförnu verið illa haldinn
sakir sjúkleika, löngum dvalizt á
Brioni-eyju og synt í upphitaðri
sundlaug á sveitasetri sínu. Mun
þetta vera læknisráð, en gigtin
hefur þjáð hann að undanförnu.
Nehru veitir Menon
ákúrur
Nehru mun vera langt frá því
að vera ánægður með frammi-
stöðu Krishna Menons á Allsherj-
arþinginu. Er Nehru sagður hafa
veitt h’onum ákúrur fyrir of
mikla hörku og jafnvel ókurteisí
við umræður á þinginu. Sem
kunnugt er hefur Menon verið
sárlasinn að undanförnu, en um
margra ára skeið hefur hann ver-
ið veill í maga. Hefur það komið
fyrir, að hann hafi misst stjórn
á sér við umræður og orðið að
leggjast í rúmið að umræðunum
loknum vegna of mikillar
áreynslu. Mun honum hafa verið
ráðlagt að hafa hægar um sig, þá
mundi legudögunum jafnframt
fækka.
Sættast konungsfjöl-
skyldan brezka og her-
toginn af Windsor?
Hertoginn af Windsor tók ný-
lega í fyrsta skipti í 21 ár þátt
í samkvæmi í Lundúnum. Hann
var heiðursgestur í miðdegis-
verðarboði og drakk te með
Elízabetu drottningu og Filip
prins í Buckinghamhöll. Hertog-
inn kom til Lundúna til að vera
viðstaddur jarðarför síns forna
vinar, Edwards Metcalfe majórs
— og „til að hittta gamla vini og
kunningja“. Hann neitaði að ræða
við fréttamenn um möguleika á,
að fullar sættir kæmust á milli
hans og konungsfjölskyldunnar
og að útlegð hans væri þannig
lokið.
Hertoginn af Wíndsor (til vinstri) tekur aftur þátt í sam-
kvæmislífi Lundúna.
Mófmœla ufvíkkun land-
helginnar
LONDON 19. desember. — Það
er haft eftir áreiðanlegum heim-
ildum í London, að brezka stjórn
in muni bera fram opinberlega
mótmæli við indonesisku stjórn-
ina vegna ákvörðunar hennar að
færa út landhelgina umhverfis
eyjarnar 3,000, sem standa að
indonesiska eyjasambandinu. Tel
ur brezka stjórnin að stjórn Indo
nesiu hafi með einhliða ákvörð-
un brotið í bága við reglur um
siglingafrelsi á úthöfum. Brezk
skipafélög, sem haldið hafa uppi
reglubundnum ferðum milli Bret
lands og Astralíu og Nýja Sjá-
lands hafa jafnan siglt á milli
indonesisku eyjanna. Nú hefur
indonesiska stjórnin ákveðið að
draga landhelgislínuna utan við
yztu sker yztu eyja eyjasam-
bandsins, en vegalengdin frá að-
aleyjaklassanum til margra
þeirra yztu er um 100 sjómílur.
STOKKHÓLMUR, 19. des. —
Hammarskjöld er kominn til
Stokkhólms. 1 viðtali við blaða-
menn hefur hann látið svo um
mælt, að of mikið hafi verið gert
úr brottvikningu danska starfs-
mannsins við S. Þ.