Morgunblaðið - 07.01.1958, Blaðsíða 10

10
MORCUNBLAÐIÐ
Þriðjtidagur 7. ianúar 1958

Ctg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfus Jónsson.
Aðaintstjorar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarm Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola, simi 33045
Auglýsmgar: Arni Garðar Krisunsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Asknftargjatd kr. 30.00 á mánuði innamands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
r
MARGHATTAÐ MISHERMI
FORSÆTISRÁÐHERRA
OLLUM kunnugum er það
fyrir löngu ljóst, að hinn
sléttmálgi sjávarútvegs-
málaráðherra, Lúðvík Jósefsson,
er manna óáreiðanlegastur. —
Þessi staðreynd er nú einnig svo
komin til vitundar almennings,
að það vekur ekki eiginlega
undrun, heldur aðeins verðskuld-
aða eftirtekt, að fullyrðingar ráð-
herrans og málgagns hans, Þjóð-
viljans, um að búið væri að
„semja um alla þætti útflutn-
ingsframleiðslunnar fyrir ára-
mót“, reyndust staðlausir stafir.
Hitt veldur meiri furðu, að
sjálfur forsætisráðherrann skuii
í áramótaræðu sinni, sem haldin
var eftir að helgi var gengin í
garð, vera staðinn að ýmiss kon-
ar ranghermi, svo að vægt ovð
sé notað. Enginn getur sagt hon-
um fyrir um, hvernig hann túlki
staðreyndirnar, en þess verður
að krefjast, að ráðherrann hermi
rétt frá sjálfum staðreyndunum,
sem hann byggir mál sitt á.
★
Látum það vera, að Hermann
Jónasson segi það eftir á mis-
lestur, er hann tilkvnnti, að hver
stjórnmálaflokkanna ætti full-
trúa í hinni nýju rannsóknar-
nefnd efnahagsmálanna. Betur
hefði samt farið á því, að for-
sætisráðherrann hefði látið leið-
rétta þann mislestur fyrr en að
kvöldi hins 2. janúar, eftir að
fram var komin yfirlýsing frá
Sjálfstæðisflokknum um að rangt
hefði verið skýrt frá. Segjum þo,
að þetta hafi verið afsakanlegur
misgáningur. En með engu móti
er hægt að afsaka það, þegar Her
mann Jónasson sagði um sjávar-
útveginn:
„Þegar fjárlög voru afgreidd,
lá ekki fyrir samningurinn við
sjávarútveginn og því ekki viíað,
hverra fjármuna var þörf til að
halda uppi því kerfi, sem nú er
í gildi. Nú er samningunum lok-
ið og allt um þetta Ijósara en
óður“.
★
Þegar forsætisráðherrann
mælti þessi orð voru sjómenn
í Keflavík þegar búnir að fella
þennan samning. Um samþykki
sjómanna annars staðar var með
öllu óvíst, eins og reynslan síðan
hefur sýnt.
Þá var og enn ósamið við fisk-
kaupendur. Er raunar sagt, að
samningar við þá hafi tekizt síð-
an. En það gat forsætisráðherr-
ann ekki vitað, er hann hélt ræðu
sína.
Loks var með öllu ósamið um
útgerð togaranna, en þær litlu
viðræður, er fram höfðu farið,
sýndu að því miður bar þá enn
mjög mikið á milli. Vonandi
tekst að leysa þann vanda. En
það er enn ekki orðið, þegar
þetta er skrifað, og enginn veit,
hversu mikil aukin útgjöld úr
ríkissjóði það muni kosta.
Þegar rangt er sagt til um svo
augljósar staðreyndir sem þess-
ar, þar sem ranghermið hlýtur
að komast upp áður en varir,
hvernig mundi þá vera farið með
þær staðreyndir, sem flóknari
eru og frekar er hægt að feia
eða villa um fyrir mönnum,
hvers eðlis séu?
•k
Forsætisráðherra sagði og, að
núverandi hagkerfi hafi vcrið
„komið í þrot 1956, — framleiðsl-
an að stöðvast.“
Leynir sér ekki, að þau þrot
eiga að hafa verið því að kenna
sem gerðist áður en hann sjálf-
ur, Hermann Jónasson, kom til
valda. En vissulega var hagkerf-
ið ekki fremur komið í þrot 1956
en í árslok 1957. Við bæði þessi
áramót og raunar áður einnig,
þurfti nýjar ráðstafanir. Munur-
inn líú og fyrr er sá, að áður var
ekki með sama hætti reynt að
leyna því, hversu miklar álögur
og hvers eðlis eigi að leggja á
landsmenn.
Að þessu sinni á ekkert að
gera í þeim efnum fyrr en að
afloknum bæjarstjórnarkosning-
um, og er það borið fyrir að
skipuð hafi verið rétt ein rann-
sóknarnefndin!
★
Þá ber það ekki vitni mikilh
karlmennsku né sannleiksást, að
kenna öðrum um það val, sem
sjálf ríkisstjórnin hefur gert. En
Hermann Jónasson lætur sig hafa
að segja:
— — hinar stóru vinnu-
stéttir völdu enn þetta kerfi með
breytingum við síðustu áramót
__i(
Ef það væri rétt, að öfl utan
Alþingis og ríkisstjórnar hefðu
tekið þær ákvarðanir, sem stjórn
arskráin ætlar Alþingi og ríkis-
stjórn að kveða á um, er það
ærið íhugunarefni út af fyrir sig.
En „hinar stóru vinnustéttir“ eru
hér að mestu notaðar sein
skálkaskjól. Jólagjöfin ársgam'a
var allt annars eðlis en sam-
þykktir Alþýðusambandsþings-
ins rétt áður. Hún braut ger-
''ia j h?CTa við bær. Verka-
mtua og bændur cttu þess eng-
an kost að segja álit sitt um þá
lausn, sem valin var. öllum gögn
um og skýrslum var haldið fyrir
sjólfu Alþingi, hvað þá öllum
almenningi. Það voru einungis
þrengstu forustuklíkur sjálfs
stjórnarliðsins, sem fengu þær
upplýsingar, er gerðu mögulegt
að mynda sér raunhæfa skoðun
um, hvað gera skyldi.
Tilvitnunin í ákvarðanir ann-
arra verður þeim mun vesal-
mannlegri, þegar íhugað er,
hvernig núverandi stjórnarherr-
ar raunverulega líta á vald sitt
Það kom glögglega fram í at-
hugasemdum við fjárlagafrum-
varpið nú á haustþinginu. Þar
stendur m. a.:
„Ríkisstjórnin telur sér engan
veginn fært að ákveða það, án
náins samstarfs við þingflokka
þá, sem hana styðja, hvernig
leysa skuli þann vanda, sem vió
blasir í efnahagsmálum lands-
ins---------Þess vegna er fjár-
lagafrumvarpið lagt fram með
greiðsluhallanum, en rikisstjórn-
in mun, í samráði við stuðnings-
flokka sína á Alþingi, taka á-
kvarðanir um það, á hvern hatt
tryggð verið afgreiðsla greiðslu-
hallalausra fjárlaga".
Þessar setningar eru lærdóms-
ríkar um margt, ekki sízt það
að þarna fullyrðir ríkisstjórnm
formálalaust, að úrslitavaldið sé
hjá henni sjálfn. Aðrir hafa ein-
ungis tillögurétt, en það er hun
sjálf, sem tekur ákvarðanir. En
ef svo er, þá er hennar líka
ábyrgðin umfram alla aðr-
UTAN UR HEIMI
Indíánarnir eru enn ekki búnir að
sœtta sig við búsetu hvítra manna
í Bandaríkjunum
RAUDSKINNAR í Bandaríkjun-
um vígbúast nú af kappi. Mo-
hawk-ættflokkurinn, sem má þó
muna sinn fífil fegri, er reiður
— og foringi þeirra: Við beitum
vopnum okkar ef nauðsyn kref-
ur.
Nú, eins og alltaf áður, ætla
rauðskinnar að grípa til vopna
vegna deilna um jarðnæði. Hvíti
maðurinn er jafnan yfirgangs-
samur og rauðskinnunum er ekk-
ert um hann gefið. Áður og fyrr
óttuðust hvítu mennirnir hina
herskáu Mohawk-indiána, en nú
eru indíánarnir vart til annars
taldir nýtir en að vinna við bygg
ingu skýjakljúfa eða fægja
glugga skýjakljúfanna að utan-
verðu. — Indíánarnir þola mun
betur prílið en hvítu mennirnir
og ekki hefur heyrzt getið um
það, að indíána hafi svimað við
slík störf.
Frumstæðir Indíánar
og bílar
En það eru ekki allir índíánar,
sem gefa sig fram til bygginga-
vinnu og gluggafágunar. Þorri
þeirra hefst við í friðlöndum, sem
þeim eru æt'uð. Þar lifa þeir á
Mohawk — sérstök þjóð.
En hvað sem því líður — þá
skulum við aftur snúa okkur að
hinum vigreifu Mohawk-indíán-
um. Ástæðan til þess að þeir hafa
nú skorið upp herör gegn stjórn-
arvöldunum er sú, að vegna bygg
ingar St. Lawrence skipaskurðar-
ins hrökkluðust 200 indíánar frá
heimkynnum sínum í friðlöndun
um. Fluttu þeir til annars gam-
als friðlands í New York-fylki.
\ firvöld fylkisins vildu ekki við-
urkenna yfirráðarétt indiananna
yfir þessu friðlandi, en íoringi
Mohawk kveðurþetta land þeirra
eign samkvæmt samingi þar að
lútandi við Georg Washington
árið 1784. Fylkisstjórnir. hefur
svarað þessu á þá leið, að hún
hafi fyrir fimm árum keypt land
svæðið af indiánunum fyrir 700
dollara. Foringi Mohawk lætur
hins vegar ekki snúa á sig. Hann
heldur þvi fram, að samkvæmt
bandarískum lögum sé stjórnum
einstakra fylkja óheimilt að gera
samninga við aðrar þjóðir. Mo-
hawk-indíánar telja sig sérstalca
þjóð.
„Við förum til fundar við Eisen
hower og leggjum málið fyrir
hann“, segir indíánahöfðinginn
— „og ef við náum ekki fullum
rétti okkar á þai*n hátt snúum
við okkur til Sameinuðu þjóð-
anna. En ef S. Þ. veita okkur ekki
lið, lokum við öllum vegum, sem
liggja um okkar land og við
munum verja okkar rétt með
vopnum . . .
Ætla ekki að láta
í minni pokann.
Þá krefjast aðrir indíánar í ná-
grenni Albany 33 milljóna doll-
ara í skaðabætur fyrir eyju eina
í St. Lawrence skurðinum, sem
þeim var í fyrndinni úthlutað.
Nú er verið að byggja mikla raf-
orkustöð á eyjunni og hafa indí-
ánarnir orðið að víkja frá. —
Stjórnarvöldin staðhæfa, að
þessa eyju hafi indíánarnir selt
árið 1856 fyrir 6,000 dollara, en
nú segja indíánarnir að þessi sala
hafi verið ólögleg. Ef ekki verði
látið að kröfum þeirra muni þeir
gripa til boga sinna og örva —
og þá megi hvíti maðurinn vara
sig.
Stjórnarvöldin reyna á allan
hátt að sefa indíánana, en
allt kemur fyrir ekki: Að þessu
sinni segjast þeir ekki ætla að
látta í minni pokann fyrir „hvíta
óvininum".
„Engispretta“ heitir þetta und-
ariega tæki. Þetta er veðurat-
huganastöð, sem varpað er nið-
ur í fallhlíf á einangraða og af-
skekkta staði. Eins og mynd-
irnar sýna, „rís engisprettan
upp“ og sendir síðan um sjáif-
virk senditæki margs konar
veðurathuganir, senl hún gerir.
Senditækin ganga fyrir raf-
hlöðum, sem endast í tvo mán-
uði — og þá er hlutverki
„Engisprettunnar“ lokið.
Miklir sfungöngnerfiðleiku í
Snæfellsness- og Hnnppadaissýsin
Foringi Mohawk-Indíánanna.
landsins gæðum — en sumir
hverjir afla sér þó tekna með
minjagripasölu. Hnýsnir ferða-
menn troða þessum indíánum oft
um tær. Flestum indíánanna er
illa við það, en nokkrir notfæra
sér heimsóknirnar og selja smá
hluti — svo sem boga og örvar,
sem þeir búa til í þessum til-
gangi.
Allir þeir indíánar, sem á frið-
löndunum lifa, búa við hin frum-
stæðustu skilyrði. Venjulega haf-
ast þeir við í tjöldum, strákofum
eða jafnvel undir berum himni.
Enda þótt lifnaðarhættir þeirra
séu frumstæðir munu allmargir
indíánar ekki hafa hafnað öllum
þægindum hvíta mannsins — svo
sem bílunum. Víða í Bandaríkj-
unum eiga indiánar, sem þó lifa
við hin frumstæðustu skilyrði,
bíla sem þeir skjótast á „í bæ-
inn“ til þess að ná í ísköggla í
'sskáp'rm.
Jarðbönn hafa verið
síöan um mi<
BORG, Miklaholtshreppi, 2. jan,
— Síðan um miðjan desember
hefur hinn mesti óveðurskafli
verið hér. Fönn hefur kyngr nið-
ur, og talsverður bloti er í snjón-
um og undir honum mikill krapa-
elgur. Er jarðarumbúnaður þvi
hinn versti. Heita má, að algjör
innigjöf hafi verið á sauðfé síð-
an um miðjan desember.
Erfiðar samgöngur
Þá hafa samgöngur truflazt
vegna veðurs og snjóa. Mjólk
hefur ekki komizt til Borgarness
úr Eyjahreppi, Miklaholtshreppi
og Staðarsveit í þrjá daga. í dag
er verið að ryðja leiðina með
ýtu og standa vonir til að leiðin
opnist í nótt. Þá hafa verið mikl-
ar símabilanir vegna veðurhams-
ins.
í nokkrum hreppum
jan desember
Varð að fresta jólafagnaði
Á aðfangadagskvöld var eitt
versta veður sem hér kemur,
norðvestan stórviðri og fann-
koma. Ekki urðu samt skaðar af
völdum veðursins svo vitað sé.
íþróttafélag Miklaholtshrepps
ætlaði að halda sína árlegu jóla-
samkomu 30. des. s. 1. Varð félag-
ið að aflýsa samkomunni vegna
samgönguerfiðleika og veður-
fars. Hafa því verið óvenjulega
hvít jól hér um slóðir. —Páll.
AKRANESI, 6. jan. — Trillu-
bátar hér eru hættir veiðum.
Hafa þeir.haldið vel út. Síðasti
róðurinn var farinn 3. janúar.
Var þá ein trilla á sjó og fékk
þij aðeins 100 kg. —Oddur.