Morgunblaðið - 08.03.1958, Blaðsíða 3

T_aup;ardaE'ur 8 marz 1958
MORCinVfíT 4Ð1Ð
3
íslendingar þurfa að eignast
togara af hinni nýju gerð
Kjartan J. Jóhannsson reifar málib
á Alþingi
Á FUNDI í neðri deild Alþingisvoru fyrir Norðmenn í Þýzka-
í vikunni var raett um frumvarp | landi.
það um togarakaup, sem flutt er
af Kjartani J. Jóhannssyni, Jó-
hanni Hafstein, Sigurði Ágústs-
syni og Magnúsi Jónssyni. Frum-
varpið var lagt fram fyrir nokkr-
um dögum, eins og áður hefur
verið sagt frá í blaðinu. Eíni
þess er það, að tvö af fyrstu
fjórum skipunum, sem samið
veröur um að smíða eftir Iögun-
um frá 195tí um togarakaup, skuli
vera af hinni nýju gerð, sem
nokkuð er tekin að ryðja sér til
rúms erlendis. Eru skip af þessari
gerð tveggja þilfara og taka vörp
una inn yfir skutinn.
Kjartan J. Jóhannsson fylgdi
Munurinn á nýju og gömlu
gerðinni
Þá skal ég leitast við að gera
lauslega grein fyrir þeim mun,
sem er á togurum af venjuleg'-j
gerð og þessum nýju skipum.
Venjulegur togari hefur eitt
þilfar. Á því er togvindan, og
inn á það er varpan og aflinn
tekinn. Þar fer einnig fram óli
vinna við fiskinn, þar til hann
er tilbúinn til að leggjast í salt
eða ís í lest skipsins. Einnig for
þar fram aðgerð á vörpunni, ef
með þarf.
Þarna eru menn að vinnu liit
frumvarpinu úr hlaði og sagði varðir fyrir sjó og veðrum,
meðal annars:
Tiltölulega litlar breytingar
Frá því að togveiðar hófust hér
fyrir alvöru hafa skipin, veiðar-
færin og aðferðin sjálf við veið-
arnar tiltölulega lítið breytzt, að
öðru leyti en því, að skipin hata
verið stækkuð og fengið aflmeiri
vélar. Jafnframt því hefur varp-
an verið stækkuð og vírarnir
lengdir.
Þessar breytingar valda því, að
skipin eru nú afkastameiri, ef
fiskigengd er jöfn, auk þess sem
þau geta togað á meira dýpi cn
áður var. En aðferðin, gerð vörp-
unnar og skipanna, er að mestu
hin sama. Þó varð sú breyting á
hjá okkur íslendingum, þegar ný-
sköpunarskipin svonefndu voru
keypt, að vélar nokkurra þeiria
eru nú díselvélar í slað gufuvéia.
Gufuvélarnar allar eru og oliu-
kyntar en voru kolakymar áð-
ur.
Ný gerð togara reynd erlendis
Þaö mun aniangt, siðan þvi var
hre^ Zt hér á landi, að byggja ælti
tveggja þiífara togara, þar sem
varpan og fiskurinn vaeri tckinu
inn yfir skut, en ckki á síðu skips
ins eins og verið hefur.
Ég hygg að Andrés Gunnars-
son vélstjóri, hafi fyrstur hreyft
þessu máli 1945 eða 1946. Hann
smíðaði likan af slíku skipi cg
reyndi að koma því til leiðar að
slíkt slcip yrði byggt. Til þess
fékkst þó ekki sá sluðningur sem
þurft hefði, hvorki hér eða i
Englandi.
Næst fréttist svo það, að enskt
fyrirtæki fær tundurspilli, lætur
breyta honum og hefja á honum
togveiðar, en taka vörpuna með
aflanum í inn yfir skutinn. tíú
tilraun gafst svo vel, að fyrir-
tækið hefur síðan látið byggja
stórt verksmiðjuskip með svip-
uðu iagi.
Þá er vitað að Rússar hafa lat-
ið byggja nokkur slík skip. Og
á sl. ári hafa Vestur-Þjóðverjar
látið byggja þrjú slík skip.
Ensku og rússnesku skipin eru
verksmiðjuskip, gerð til veiða á
fjarlægum miðum og vera lengi
í veiðiferð. Þýzku togararnir eiu
minni eða af svipaðri stærð og
stærstu togarar okkar, og sé rétt
frá greint í tímaritum þeirra, er
verðið svipað og á nýjustu togur-
um okkar. Þeir eru hálf-verk-
smiðjuskip, þ. e. gert er ráð fyrir,
að þegar sótt er á fjarlæg mið, sé
í upphafi veiðiferðar unnið úr
aflanum um borð, einkum ef afh
er tregur, en síðarihluta veiðiferð
arinnar er skipið fyllt af ísuðum
fiski á venjulegan hátt.
Þjóðverjar hafa um leið reyiit
nýjungar í véla- og skrúfuútbui'-
aði, sem þó eru meiri aukaatriði
að sinni, nema það, að á einu
skipinu er skiptiskrúfa. Það er
vafalaust hentugt fyrir skip, sem
þurfa ýmist að toga eða sigia
langan veg, en hefur áður verið
notað á togurum, sem byggðn-
meðan varpan er tekin, og auk
þess liggja togvírarnir fram og
aftur um þilfarið, en á virunum
Reynsla af nýju gerðinni
Að sögn skipverja, sem reynt
hafa báðar gerðirnar, er mikill
munur á, hve skemmri tími fer
í að taka inn vörpuna og aflann
á nýju skipunum. Ætti því tim-
inn sem þau hafa veiðarfærin í
sjó, að lengjast að öðru jöfnu.
Auk þess segja þeir, að auðvelt
sé og hættulaust að toga, þótt
veðrið sé mun verra en verst má
verða nú.
Þetta eru aðalatriðin og ástæð-
urnar til að sjálfsagt er fyrir
okkur að fá þessa nýju gerð tog-
ara.
Ýmsar aðrar nýjungar skipta
minna máli, en auðvelda þó
stjórn skipsins og auka nýtni
þess, eins og t. d. skiptiskrúfan
og sjálfstýring svo eitthvað sé
nefnt.
Ákvörðun á að taka nú
Það er enginn vafi á því, að
sérstaklega er heppilegt að
ákveða þetta nú, áður en gengið
STAKSTEIIVAR
togarinn Sagitta kom til Reykjavíkur fyrir sköxuuiu. —
Hann er með liinu nýja lagi, sem lýst var fyrir Alþingisniönn-
um í gær. Á myndínni sést skutur skipsins, en þar er varpan
aregin inn. (Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
er talið að sé 10—15 tonna átak
og enn meira, ef festur koma
fyrir. Hefur þá iðulega komið fyr
ir, að togvírarnir hafa slitnað og
jafnvel valijið slysum. Meðan
varpan er tekin, liggur skipið
flatt fyrir sjó og vindi.
Á nýju gerðinni eru þilförin
tvö. Á efra þilfari er togvindan,
og inn á það er varpan dregin
með aflanum í. Síðan er aflan-
um hleypt úr henni niður um op
aftast á efra þilfari niður á neðra
þilfar. Vírarnir liggja beint frá
togvindu í gálgana. Þegar varp-
an er dregin inn, eru mennirn-
ir, sem að því vinna á efra þil-
fari, allhátt yfir sjó, auk þess
sem skipinu er haldið upp í á
meðan.
Öll vinnan við aflann fer fram
undir þilj<um, og færibönd eru
notuð til að létta vinnuna, líkt
og í verksmiðju í landi.
Vegna þess að ekki er geymd-
ur fiskur eða unnið að honum á
efra þilfari, verður þar góð að-
staða til aðgerða á vörpunni, ef
með þarf.
Þótt þessar lýsingar séu mjög
ófullkomnar, vona ég, að af þeim
sé ljóst, hvað aðstaða öll til vinnu
er betri á nýju gerðinni. Er og
alveg vafalaust, að slysahætta er
verulega minni.
er frá samningum um smíði
þeirra 15 togara, sem ákveðið
hefur v'erið að fá til landsins.
Það er mikilsvert að a. m. k.
tvö af fyrstu fjórum skipunum,
sem við fáum, verði með þessu
lagi, því að eftir þeim upplýs-
ingum, sem fengizt hafa, er ekki
búizt við að fleiri skip fáist á
ári en 4—5. Væri sjálfsagt, að
við áskildum okkur rétt til að
fá öll síðari skipin af nýju gerð-
inni, ef við óskum og segjum til
um það með hæfilegum fyi-ir-
vara.
Eg er eklti í vafa um að þeir
sem reyna nýju gerðina, vilja
ekki síðar eldri gerðina. Hitt er
ekki víst aftur á móti, að við
teljum okkur henta að hafa út-
búnað að öllu eins til vinnslu
aflans, eins og aðrar þjóðir hafa
gert. Við stöndum þar allt öðru
vísi að vígi, erum nær fiskimið-
unum og eigum nægar verksmiðj
ur til að vinna aflann í landi.
Sá útbúnaður fer eftir því, sem
væntanlegir eigendur kynnu að
óska og um semst, enda auðvelt
að breyta því eða bæta úr síðar,
ef henta þykir.
★
Að ræðu Kjartans lokinni tók
dr. Gunnlaugur Þórðarson til
máls. Mælti hann með samþykkt
tillögunnar. Kvað hann nokkuð
Kjarlan J. Jóhannsson.
hafa á því borið um skeið, að
menn óttuðust, að fiskurinn merð
ist meira á skipum með hinu
nýja lagi, en nú væri komið í
ljós, að sá ótti væri ástæðulaus.
Frumvarpinu var síðan vísað
til 2. umr. og sjávarútvegsnefnd-
ar.
Rætt um
aðalbrautir
Á FUNDI bæjarstjórnar Reykja-
víkur í fyrradag var rætt um til-
lögu umferðarnefndar um að
gera Sundlaugaveg og Brúnaveg
að aðalbrautun*. Hafði bæjarráð
mælt með þeirri ráðstöfun. —
Nokkrar umræður urðu um mál-
ið. Alfreð Gíslason (K) taldi
vafasamt, að Brúnavegur ætti að
verða aðalbraut, en Einar Thor-
oddsen (S) kvað ekki heppilegt,
að undanskilja hann. Brúnavegur
er beint framhald Sundlauga-
vegar og verður nafnbreytingin
við Dalbraut. Sagði Einar, að um-
ferðarnefnd teldi ekki rétt, að
aðalbrautarrétturinn á götu þess-
ari næði aðeins að Dalbraut. —
Einnig bar á góma í umræðun-
um, hvort gera ætti Laugarásveg
og Langholtsveg að aðalbcautum.
Einar kvað umferðarnefnd ekki
vera því meðmælta vegna þess,
hve mörg íbúðarhús væru við
göturnar. — Frestað. var að taka
ákvörðun um tillögu umferðar-
nefndar.
Verksmiðjan
á Kletti
_• UNDI bæjarstjórnar Reykja-
víkur í fyrradag lagði Þórðiir
Björnsson til, að endurbygging
verksmiðjunnar á . Kletti yrði
ekki leyfð. Kvað hann ástæðuna
ekki aðeins vera þá, að óþefur
bærist út þaðan, heldur og ekki
síður hitt, að verksmiðjan væn
of nálægt hinu fyrirhugaða hafn-
arsvæði. — Geir Hallgrímsson
benti á, að verksmiðjan væri nú
starfrækt, og eigendunum hefði
í haust verið gefinn 6 mánaoa
frestur til að eyða óþef frá verk-
smiðjunni. Taldi hann rétt, að
málið yrði tekið upp í sambandi
við gerð nýs lóðarsamnings, þeg-
ar fresturinn er úti. Tillögu, sem
Þórður lagði fram, var sam-
kvæmt uppástungu Geirs vísað
frá jneð 14 atkvæðum gegn 1.
Fé til
Olympíuleika
WASHINGTON, 7 marz. — í dag
fór Eisenhower Barwlaríkjafor-
seti þess á leit við Bandaríkja-
þing, að það veiti 3.5 millj. doll-
ara í framkvæmdir í Squrw
Valley í Kaliíorníu, þar sem
Bandaiíkjamenn ætla að reisa
Olympíuborg sína. Fjárhæðin
verður m.a. notuð til þess að
byggja íþróttasvæði o.þh. Kali-
forníuríki hefur veitt 5 millj.
dóllara í þessu skyni. — Ráðgert
er, að Vetrar-Olympiuleikarnir
1960 fari fram í Bandaríkjunum.
Ánægðir með árang-
urinn
„Þegar litið er á það, að stjórn-
in hefur enn ekki starfað nema
í rúmlega 1(4 ár, verður ekki
annað sagt cn að hér sé um mik-
inn árangur að ræða“
Þannig komst Tíminn m. a. að
orði, er hann ræddi árangur sam-
starfs vinstri stjórnarflokkanna
í forystugrein sinni í gær. Má
um þessi ummæli segja, að litlu
verður Vöggur feginn.
í hverju birtist árangurinn af
starfi vinstri stjórnarinnar ?
Hann blasir við öllum almenn-
ingi. Versnandi fjárhagur þjóð-
arinnar, stórkostleg skuldasöfn-
un, vaxandi dýrtíð og verðbólga,
sligandi skattar á allan almenn-
ing og yfirvofandi öngþveiti.
Sjálfur Tíminn talar í þessari
sömu forystugrein sinni í gær um
„atvinnuleysi framundan" ef ekki
verði tekið á vandamálunum
„með festu og raunsæi því að
ella verður ekki hægt að halda
framleiðslunni áfram“
Þannig étur Tíminn í einni
setningu ofan í sig allt gortið af
árangrinum af starfi vinstri
stjórnarinnar!
Vaxandi umræður um
kjördæmamálið
Undanfarna mánuði hafa verið
uppi miltlar og vaxandi umræður
um kjördæmaskipun okkar. Sætir
það vissulega engri furðu. Allir
sanngjarnir og skynsamir menn
sjá að hún er orðin gersamlega
úrelt. Alþingi er nú viðs fjarri
því að vera rétt mynd af þjóðar-
viljanum.
A þetta hefur verið bent í mörg
um greinum, bæði í Morgunblað-
inu cg Alþýðublaðinu. Innan
kommúnistaflokksins er einnig
vitað að áhugi ríkir á breyt-
ingu á kjördæmaskipuninni.
í’ramsóknarflokkurinn er eini
flokkurinn á íslandi, sem alltaf
hefur barizt gegn öllum leiðrétt-
ingum í lýðræðisátt á kjördæma-
skipuninni. Það er vegna þess að
hann hefur alltaf grætt á rang-
lætinu. Og Framsóknarmenn
fylgja alltaf hentistefnu. Þá varð
ar aldrei um það hvað er sann-
gjarnt og réttlátt.
Lofcrð um endurskoðun
Vinstri stjórnin lofaði þvi i míl
cfnasamningi sínum að láta end-
urskoða stjórnarskrána. En
hvergi bólar á efndum þess lof-
orðs, frekar en efndum á öðrum
loforðum hennar. í samþykkt
flokksstjórnar Alþýðuflokksins
um daginn var þó tæpt á því að
standa þyrfti við það. En ekki
er líklegt að Framsóknarmadd-
aman taki mikið tillit til þeirrar
óskar samstarfsflokks síns. Hún
er nú alltof upptekin við að
styðja kommúnista í verkalýðs-
félögunum til þess að hafa tíma
til að ræða um endurskoðun
stjórnarskrár og kjördæmaskipun
ar við Alþýðuflokkinn.
Kjarni málsins er þó sá, að
þjóðin mun ekki sætta sig öllu
lengur við það ranglæti, sem
ríkir í kjördæmaskipuninni. Inn-
an skamms tíma hlýtur að koma
að því, að tilraun verði gerð til
Ieiðréttingar því. Framsóknar-
afturhaldið, sem veit að ranglæt-
ið er Iíftaug þess mun auðvitað
eins og áður berjast gegn öllu
réttlæti.
En þörf íslenzks lýðræðis og
þingræðis fyrir nýja og sanngjarn
ari kjördæmaskipun mun engu
að síður knýja fram breytingar,
sem skapa munu möguleika betra
stjórnarfars en nú ríkir í landinu.
Enginn stjórnarflokkur nema
Framsókn græðir á ranglæti nú-
re. ■ ’i ''iördæmaskipunar.