Morgunblaðið - 14.03.1958, Síða 12

12 MORGUNBLAÐIH FSstudagur 14. man 1958 t
FRÁ S.U.S. RITSTJÖRAR: JÖSEF H. ÞORGEIRSSON OG ÖLAFUR EGILSSON
Sjólístœðismenn í Árnessýsln
efnn til stjórnmálunámskeiSs
Mynd þessari var ekki alls fyrir löngu smyglað út úr Eistlandi og er hún talin mjög einkennandi
fyrir byggingarlag það sem tíðkast þar í landi við þjóðfélagskerfi sósialismans. Þar sem hel-
köld krumla ríkisvaldsins gripur alls staðar inn, hefur almenningur litinn áhuga á að vanda verk
tín. — Húsið á myndinni var byggt fyrir tveimur árum. Nú verður að reisa skástífur við það
svo það ekki hrynji.
Jarl Hjalmarson :
• • i '
Orlög Eystrasaltsríkjanna geta orðið
örlög allra frjálsra þjóða
f KVÖLD kl. 20,30 hefst á Sel-
fossi stjórnmálanámskeið á veg-
um Sjálfstæðisflokksins í Árnes-
sýslu. Er það haldið fyrir for-
göngu flokksfélaganna í sýslunni
í samráði við stjórn Sambands
ungra Sjálfstæðismanna.
Námskeiðið mun standa yfir i
þrjár vikur og munu fundir verða
haldnir um helgar. Iiinir fyrstu
verða um n.k. helgi. Á námskeið-
inu verða flutt ervndi um, lands-
mál, sýndar stuttar kvikmyndir
og þátttakendum veittar leiðbein
ingar um fundarstjórn og ræðu-
mennsku. Munu forustumenn
Sjálfstæðisflokksins m.a. flytja
erindi um stefnu Sjálfstæðis-
flokksins, sögu stjórnmálaflokka
á íslandi, kjördæmamálið, efna-
hagsmálin og stjórnmálaviðhorf-
ið.
f kvöld verður námskeiðið sett
kl. 20,30 og þá gerð nánari
grein fyrir tilhögun þess, fundar-
cfnum, ræðumönnum o. þ. h.
Síðan nmn Guðm. H. Garðarsson,
viðskiptafræðingur, flytja erindi
um skipulag Sjálfstæðisflokksins
og Árni Grétar Finnsson stud. jur.
um skipulag og starfsemi S.U.S.
og félaga ungra S jálfstæðismanna,
en þeir sjá um stjórn námskeiðs-
ins. Siðan verður sýnd stutt kvik
mynd, sem fjallar um uppbygg-
ingu lýðræðisþjóðfélags.
Á morgun, laugardag mun nám
skeiðið halda áfram kl. 16,00, en
þá mun Magnús Jónsson, alþm.
flytja erindi um ræðumennsku
og leiðbeina þátttakendum um
það efni.
S'unnudaginn, 16. marz kl. 13,30
hefst fundur með framsöguerind-
um þátttakenda um framtið Skál
holts, en að þeim loknum mun
Birgir Kjaran, hagfr. flytja er-
indi um stefnu Sjálfstæðisflokks-
ins.
Mikill áhugi er meðal Sjálf-
stæðismanna á Selfossi og í Ár-
nessýslu fyrir námskeiði þessu
og eru þeir, sem ekki hafa þegar
tilkynnt þátttöku sina beðnlr
um að gera það hið fyrsta til
Þorsteins Sigurðssonar á Selfossi.
— ».
Sænskur þimgmaður fjallar uui
kúgunarstefnu kuniíiMÍnisniaiis
FRELSIÐ — frelsi einstaklinga
og þjóða — getur því aðeins lif-
að, að við öll, sem þess njótum
og það þráum í hjarta okkar,
stöndum fast saman og gerum
okkur ljóst, að rétturinn til
frelsisins er ótvíræður. Hver er
sjálfum sér nsestur, segir mál-
tækið. En einmitt þess vegna
verðum við að standa hvor ná-
lægt öðrum. Við verðum að skapa
samfélag friðelskandi fólks af
öllum þjóðernum. Hvort það eru
Eistlendingar, Lettar eða Líthá-
ar, Pólverjar eða Vestur-Þjóð-
verjar, Svíar eða Bandaríkja-
menn, skiptir ekki máli. Það sem
uoáii skiptir er hitt, að við trú-
um á rétt einstaklinga og þjóða
til þess að ráða sjálfar málum sín-
um. Við trúum á hann. Við erum
reiðubúin til að játa þessa trú
vora, vinna fyrir hana og stríða
íyrir hana.
★
Það er auðvelt að styðja hug-
sjónir, sem hrinda má í fram-
kvæmd fyrirhaínarlaust. Að bíða
ljóssins í dögun, krefst hvorki
þolinmæði né sérstaks sannfær-
ingarkrafts. Þá eru einnig marg-
ir, sem vilja láta berast með vind
inum, en það er ekki slíkt fólk,
sem lýsir upp heiminn. Það fólk
veldur ekki straumhvörfum. En
\ hinir sem aldrei létu bugast, þótt
á móti blési, þeir sem neituðu að
viðurkenna það sem smámuna-
semi varpaði þó skýru ljósi á,
þeir sem ekki létu gneistann
slokkna í fábreytni hversdags-
leikans, þeir sköpuðu nýjan heim.
Þreyttar hendur þeirra krepptust
um kyndil frelsisins og héldu
honum á lofti svo að kaldur
blástur kúgaranna megnaði ekki
að slökkva loga hans. Þeir færðu
sönnur á, að andlega frjálst fólk
er aldrei hægt að svipta frelsi
sínu varanlega. Skriðdrekar geta
kramið sitthvað undir beltum
sínum, en samt ekki vakandi
þjóðernistilfinningu, ekki það
sem telja verður grundvöll mann-
gildisins.
★
Það var eðlilegt að við Svíar
tækjum okkur ferð á hendur til
hinna nýju landa handan við
Eystrasaltið á árunum fyrir síð-
ustu heimsstyrjöld. Þar var að
finna erfðavenjur frá þeirri tíð,
er Eystrasaltið var sænskt inn-
haf. Það var á margan hátt fram-
andi heimur, sem við komumst
i kynni við, en þrátt fyrir allar
andstæður fannst okkur sem við
værum þar heima — heima 1
vinahópi. Það sem umfram annað
vakti athygli okkar var samt hin
þrotlausa athafnasemi, það að
kynnast landi í vexti og sköpun.
Hvað gat smávægilegt mótlæti
haft að segja gagnvart einbeitt-
um viija, hver var þýðing skugg-
ans af hinum stóra nágranna í
austri gagnvart galopnum glugg-
um í vesturátt, harðstjórnar og
Merki kúgnnar
sleifarlags iiðinna ára gagnvart
Djartri framtið?
þjóðfélagslega og menningariega
— þrátt fyrir heimskreppu og
efnahagserfiðleika. Stétt sjálfs-
eignai-bænda óx upp i iandinu.
Á frelsistímanum var allt í uppgangi í Eistlandi og
mikiff nm byggingarframkvæmdir. Hér sjást verka-
mannabústaðir í Tallinn.
Ég minnist hans, eins og það
hefði verið í gær, sem ég hitti
hann — ungan og einbeittan
kennara, sem dreymdi um að
koma á fót bókasafni í byggðar-
lagi sínu, stjórnaði þar söngkór
og ól í brjósti vonir um að geta
brugðið sér í ferð vestur yfir
með nemendur sína — til lands
míns. Hvar er hann í dag? Hann
er ekki, hann var — í þræla-
búðum.
★
Að líkindum geta þeir, sem
hyggnir eru eftir á, fundið til
ýmis mistök, sem áttu sér stað
meðan frelsisins naut enn við.
Slíkt hefur þó lítinn tilgang. Það
skiptir á hinn bóginn máli, að
í þann tíð var bundinn endi á
margra ára kyrrstöðu. Á tíma,
sem telja verður ótrúlega skamm
an, þegar tillit er tekið til um-
fangs framkvæmdanna, var iands
svæðum, sem dregist höfðu aftur
úr, fleytt fram — efnahagslega,
Lýðskólar, menntaskólar og há-
skólar voru ýmist reistir eða tóku
til starfa að nýju. Landsfóikið
fékk mannréttindi og borgaraleg
réttindi. — Og ef þetta lýsir ekki
getu fámennrar þjóðar til þess
að lifa sjálfstæðu lífi, veit ég
ekki, hvernig færa má sönnum
á slíkt.
★
Endurminningar minar frá
frjálsu Eistlandi, frjálsu Lett-
landi og frjálsri Litháen eru
bjartar og skýrar. Það eru end-
urminningar um fólk sem söng.
Mér þykir ólíklegt aff íólkið þar
syngi nú, ekki aðeins í leikhús-
um og hljómleikasölum, heldur
frjálst og sjálfkrafa í hópi góðra
félaga eftir að vinnudegi er lokið.
Syngja menn þar nú um íram-
tíðina, af því að þeir finni hjá
sér hvöt, þörf til þess? Er nokkra
gleði að finna, þar sem ekkert
frelsi er til — aðeins fimm ára
áætlanir?
Eystrasaltsþjóðirnar unnu sjálf
ar til frelsis síns, stefndu mark-
víst að því með friðsamlegum
aðgerðum. Þær höfðu ekki í hót-
unum við neinn, fóru ekki fram
á neitt annað en það eitt, að fá
að ráða á eigin spýtur sér og
framtíð sinni. Þær gengu langt,
ef til vill of langt í því að halda
voldugum nágranna í glöðu
skapi. En einmitt þegar þetta er
haft í huga sýnist það svo hast-
arlegt, að þær skyldu vera svipt-
ar sjálfstæði — réttinum til eig-
in lífs. Einmitt þess vegna verð-
um við að trúa á straumhvörf, á
endurfætt Eistland, Lattland og
Litháen.
Lettneskir frelsisvinir, sem Rússar myrta njá Riga
rétt áffur en þeir urðu að flýja undan Þjóffverjum.