Morgunblaðið - 01.04.1958, Page 11

Þriðjudagur 1. apríl 1958
MORGUNBLAÐIÐ
11
Margar þjóðir vinna af kappi
gegn því að málin leysist Islend-
ingum i
hag
Rætt
við Davíð Ólafsfon fisVimálasijóra,
um Jtioiiur maia á UemujLnaosteínunni
Genf, 22. marz.
EINN af þremur fastafulltrúum
íslands á Genfarráðstefnunni er
Davíð Ólafsson fiskimálastjóri.
Á ráðstefnunni hefur Davíð aðal-
lega tekið þátt í störfum þriðju
nefndarinnar, þeirrar er fjallar
um friðun og verndun fiskistofn-
anna. Flutti hann ræðu af hálfu
íslands í nefndinni þann 19. þ. m.
svo sem áður hefur verið frá
skýrt hér í blaðinu.
Ég hitti Davíð í dag að máli
i einu fundarherbergi Þjóða-
bandalagshallarinnar, þar sem
ráðstefnan er haldin og spjall-
aði við hann um það hvernig
honum virtist horfur mála og
straumar liggja hér eins og sakir
stæðu.
Uagsmunirnir ráða afstöðunni
— Almennu umiöcöunum er nú
lokið, sem kunnugt er, segir
Davíð. Elestar þjóðir hafa gert
greia fyrir afstöðu sinni. Hún er
mjög margvisleg og misjöfn og
byggist það á því hverjir hags-
mumrnir eru. Kemur þar í ljós
tillitið til fiskveiða, öryggis og
hervarna, kaupskipasiglingar o.
S. frv. Hinar gömlu siglingaþjóð-
ir Evrópu, svo og Bandaríkin og
Japan, halda enn mjög fast við
þriggja milna landhelgina. Þó er
mjög athyglisvert, að aðalfulltrúi
Bandaríkjanna, A. Dean, minnt-
ist í ræðu sinni í landhelgis-
málanefndinni á þann möguleika
■ð taka yrði tillit til hagsmuna
þeirra þjóða, sem byggðu afkomu
CÍna á fiskveiðum, í sambandi við
viðbótarbelti fyrir fiskveiðar.
— Hvað heldurðu að verði upp
á teningnum um víðáttu land-
helginnar?
— Enn er ekkert hægt að full-
yrða um það. Fjöldamargar þjóð-
ir Suður-Ameríku, Asíu, Afríku
og Austur-Evrópuþjóðirnar telja
regluna um þriggja mílna land-
helgina algjörlega úrelta. Eftir
því sem sjá má virðast þær þjóð-
ir, sem halda vilja fast við
þriggja mílna regluna vera í al-
gjörum minnihluta hér á ráð-
stefnunni en ekki er þó enn hægt
að sjá neinn heilsteiptan meiri-
hluta. Merkilegasta tillagan, sem
enn hefir hér verið borin fram
er tvímælalaust tillaga Kanada
um að ákveða fiskveiðilandhelg-
ina 12 mílur, en þriggja mílna
víðáttunni skuli að öðru leyti
haldið.
Togstreitan í Noregi
— Afstaða Noregs hefur vak-
ið mikla athygli?
— Já, lengi var óvissa ríkj-
Jón Nikúdemusson hitaveitu-
stjóri á Sauðárkróki
sekúndulílrar af
71 stigs heitu vatni
Bor smíðaður af hitaveitustjóranum ó
Sauðórkróki reynist mjög vel
Sauðárkróki 29. marz.
EINS og áður hefir verið skýrt
frá hér í blaðinu, hefir að undan-
Borinn
förnu verið unnið að borun eftir
heitu vatni á vegum Hitaveitu
Sauðárkróks.
Árið 1948 var hafizt handa um
borun eftir heitu vatni við svo-
nefnt Áshildarholtsvatn inn af
Sauðárkróki. Hafði þá tvö undan
farin ár farið fram leit eftir vatni
og mælingar gerðar af jarðbor-
unardeild ríkisins undir umsjá
Gunnars Böðvarssonar verkfræð
ings. Á þessu ári voru boraðar
5 holur og fengust úr 3 þeirra
ca. 16 lítr. af 68,5 stiga heitu
vatni. Snemma á árinu 1952 hóf-
ust svo framkvæmdir við hita-
veituna og miðaði þeim það v jl
áfram að þann 1. febr. næsta ár
á eftir var vatni hleypt í kerfi 1.
hússins, og fyrir lok marzmánað-
ar s. á. búið að tengja flest hús í
bænum við veituna eða ca. 95 hús.
Hitaveitan reyndist vel og voru
þeir 15 lítr., sem Sauðáricrókur
hafði til umx-áöa nægixegir fyrstu
árin, en husum hexir xjojgað tals-
vert árlega og eru nu ca. 230.
Þaö var þvi augijost aö vacnið
yrox extki nægnieSx j^cgar xra liox.
Hitavexcusxjoxi tra oyrjun henr
verxö Jon lNxKoaemusson vexsmið
ur, og iet.hann eitt sxnn a hita-
vei tunexndariunai orö fana um
það aö gaman væri að gei'a til-
raun meö smiði á jaröDor fyrir
hitaveituna. Hitaveitunefndin fól
Jóni þá þegar þetta verk, fullvrss
um að honum myndi takast það
Frh. á bls. 18.
andi um það hvaða stefnu Norð-
menn myndu taka varðandi víð-
áttu landhelginnar. Mikil tog-
streita hefur staðið um málið
heima fyrir, þar sem annars veg-
ar eru hagsmunir fiskimannanna
í Norður-Noregi, sem stunda veið
ar við strendur landsins og
óyggja afkomu sína á þeim, og
hins vegar eru hagsmunir þeirra,
sem stunda veiðar ýmist við
Noreg en þó öllu meira á miðum
nálægt öðrum löndum. Hinir
fyrrgreindu hafa lagt megin-
áherzluna á það að sem víðust
fiskveiðilandhelgi væri við
Noreg en hinir síðarnefndu lagzt
gegn því, þar sem þeir hafa tal-
ið hagsmuni sína í hættu ef fisk-
veiðilandhelgin væri færð út.
Nú hefur norska stjórnin
hins vegar tekið afstöðu í þessu
máli á ráðstefnunni og stutt til-
lögur Kanada. Svíar hafa einnig
talið sig hlynnta því að athugað
yrði varnarbelti fyrir fiskveiðar,
þar sem sérstakar efnahagslegar
aðstæður væru fyrir hendi. Dan-
ir hafa og gefið í skyn að þeir
myndu vera hlynntir þeirri
lausn, sem kemur fram í tillög-
um Kanada og er það að sjálf-
sögðu með tilliti til hagsmuna
Færeyja og Grænlands.
íslenzka sendinefndin taldi
Davíð Ólafsson
flytur ræðu sína
ekki rétt að binda sig við
tillöguna þar sem hún telur
hana ganga of skammt en þó
vera spor í rétta átt.
Mái íslands
— Hvernig er málum íslands
komið hér á ráðstefnunni?
— Til að menn geti gert sér
það ljóst er nauðsynlegt að hverfa
nokkurn spöl aftur í tímann.
Þessi mál hafa verið til meðferð-
ar á alþjóðavettvangi um nær
10 ára skeið. Hefur það verið
ýmist á Allsherjarþingi Samein-
uðu þjóðanna, innan þjóðréttar-
nefndar S. Þ., á ráðstefnunni í
Róm 1955, í Evrópuráðinu og í
Efnahagssamvinnustofnun Evr-
ópu (O.E.E.C.) í sambandi við
löndunarbannið. Ýmsir mætir
menn hafa komið þar við sögu,
en meginþunginn af því að verja
og skýra málstað íslendinga í
þessu mikilvæga máli hefur frá
upphafi hvílt á Hans G. Ander-
sen sendiherra, sem hefur verið
ráðunautur ríkisstjórnarinnar um
þessi mál frá byrjun.
Sá skilningur, sem málstaður
okkar hefur mætt í vaxandi mæli
og aðstaða íslands á þessari ráð-
stefnu, sem nú er haldin hér í
Genf, verður einmitt að skoðast í
ljósi þess hversu vel hefur verið
haldið á málunum af íslands
hálfu um mörg undanfarin ár,
og er nauðsynlegt að menn geri
sér það ljóst.
Reynt að hindra hagstæða lausn
— Hver heldurðu að árangur
ráðstefnunnar verði?
— Skoðanir ríkjanna sem þátt
taka í ráðstefnunni eru mjög
skiptar og hagsmunirnir margvís-
legir, eins og ég sagði í upphafu
Langt er frá því að línurnar hafi
skýrzt svo enn, að unnt sé að
sjá fyrir hvaða stefnu málin
muni taka.
Hvað okkar aðstöðu snert-
ir er óhætt að segja það, að
margar þjóðir leggja fullt
kapp á að hindra hverja þá
lausn, sem talizt gæti hag-
stæð okkur íslendingum.
ggs.
Prentsmiðjustjóri Þjóðviljans lýsir yfi*:
Ríkisstjórnin hefur svikið þjóðina
i varnarmalunum
Skollaleikur kommúnista vegna ótta
i eirra við aíleiðingar stjornarsteínunnar
í FYRRADAG var haldinn fund
ur um varnarmálin í Gamla bíói
í Reykjavík og þess krafizt, að
herinn væri látinn fara og lýst
yrði yfir ævarandi hlutleysi. Til
fundarins var boðað af nokkrum
rithöfundum, sem nýlega hafa
stofnað með sér samtök. Fulltrúa
ráð verkalýðsfélaganna í Reykja-
vík átti einnig aðild að fundin-
um, eins og kommúnistameiri-
hl utinn þar haf ði samþy kkt. Hef ur
þess orðið orðið vart undanfarna
daga, að kommúnistar telja sig
ekki getað þagað lengur um varn
armálin. Þjóðviljinn auglýsti
fundinn á sunnudaginn með
myndum og miklum fyrirsögnum
og prentsmiðustjórinn við Prent
smiðju Þjóðviljans talaði þar og
lýsti yfir því, að núverandi ríkis-
stjórn hefði svikið loforð sín um
herinn og hefði skamman frest
til að bæta þar um.
Fyrsti ræðumaður á fundinum
í fyrradag var Þorbjörn Sigur-
geirsson, sem kvaðst hafa verið
beðinn að segja nokkur orð um
kjarnorkusprengjur og verkanir
þeirra, Gaf hann ýmsar upplýs-
ingar um hinn ógurlega eyðilegg
ingarmátt þessara vopna og sagði
að lokum, að flestum væri Ijós
hættan, sem þeim fylgdi, og ætti
það að vera trygging fyrir því,
að ekki kæmi til kjarnorkustyrj
aldar.
Næsti ræðumaður var Stefán
Ögmundsson prentsmiðjustjói’i
við Prentsmiðju Þjóðviljans, og
var hann kynntur sem fulltrúí
verkalýðsins. Hann sagði m. a.,
þóðin hefði verið margsvikin í
varnarmálunum, síðast 1956, er
núverandi ríkisstjórn samdi um
áframhaldandi dvöl bandarískra
liðsveita á íslandi. Kvað hann
tíðindin um þá samninga hafa
komið sem reiðarslag og afsak-
anirnar um hættu vegna hernað-
ar í Ungverjalandi og Egypta-
landi hafa verið fleipur eitt. Rík
isstjórnin verður að tilkynna um
endurskoðun varnarsamningsxns
og brottför hersins með 18 mán-
aða fyrirvara, sagði Stefán, og
því ei-u síðustu forvöð að gera
það í haust, ella er forsenda
stjórnarsamstarfsins brostin. —
Ræðumaður kvað mikla hættu í
því fólgna, að baráttan gegn dvöl
erlends liðs í landinu hefði dofn-
að vegna sefjunarmáttar æfðra
stjórnmálamanna, sem beitt
hefðu margvíslegum aðferðum.
Hefði jafnvel verið gengið svo
langt að bera fé í* dóma. Stefán
sagði einnig, að allir samningar
um hervernd byggðust á gróða-
sjónarmiðum og siðferðið hefði
nú verið lamað svo, að gengið
væri með betlistaf meðal er-
lendra þjóða.
Blaðamaður við Morgunblaðið
ritaði hjá sér nokkur atriði úr
ræðum manna. Sessunautur
blaðamannsins, gerðarlegur mað-
ur, iðinn við klapp og bravóhróp,
veitti þessu athygli og tók mjög
að ókyrrast, er leið á ræðu Stef-
áns Ögmundssonar. Gat hann
loks ekki á sér setið og gerði há-
værar athugasemdir við skriftirn
ar, en sefaðist þó fljótlega og
hafðist ekkert að um sinn.
Drífa Viðar ræddi um áhrif
vetnissprenginga á líf á jörðinni.
og Jón Hannibalsson talaði um
hlutleysisstefnuna. Hann minnt-
ist einnig á, að ráðherrar Alþýðu
bandalagsins hefðu krafizt þess,
að staðið yrði við samþykktina
frá 28. marz 1956, en samráð-
herrar þeirra neitað. Því miður
gaf ræðumaður ekki frekari upp-
lýsingar um þessi viðskipti ráð-
herranna. Hefði það verið fróð-
legt, því að orð hans eru í algeru
ósamræmi við frásögn Alþýðu-
blaðsins, sem hefur lýst því yfir,
að kommúnistaráðherrarnir hafi
alls ekki á mál þetta minnzt í
ríkisstjórninni, heldur þvert á
móti samþykkt, að herinn skyldi
sitja.
Sveinn Skorri Höskuldsson,
einn af forystumönnum ungra
Framsóknarmanna, var næsti
ræðumaður. Rifjaði hann upp
sagnir um drauga, sem tóku ofan
andlitið, er þeir mættu mönnum.
Sagðist hann sízt hafa trúað því,
að slíkir draugar myndu holdgast
á íslandi, en þó yrði sér oft hugs-
að til drauganna, er hann minnt-
ist efndanna á samþykktinni frá
28. marz. Sveinn hélt áfram að
líkja íslenzkum stjórnarliðum á
þingi við ýmsar furðuverur og
sagði, að nú væri erfiðara að
taka íslendinga alvarlega í utan-
ríkismálum en var fyrir 2 árum.
Síðan vék hann að íslenzku þjóð-
erni og hættum þeim, sem því
eru búnar. Kvaðst hann óska
þess, að við varðveittum það frá
áhrifum þess hugsunarháttar,
sem fram kemur í ofbeldinu í
Alsír og Ungverjalandi.
Að ræðu Sveins. lokinni, gat
hinn klappfúsi sessunautur blaða
mannsins með hendur í skauti, en
náði sér aftur á strik, er Jónas
Árnason hafði rætt um hættuna
af því, að flogið væri með vetnis-
sprengjur við ísland á friðar-
tímum og alls ekki minnzt á
land Kadars.
Auk þessara ræðumanna komu
fram 4 skáld og lásu upp.
Að lokum mælti Gils Guð-
mundsson fyrir tillögu um brott-
flutning hersins og hlutleysi. Var
hún samþykkt.
Sessunauturinn fyrrnefndi,
sem klappaði fyrir þeim, er ekki
minntust á Kadar lét sér illa líka
afstöðu blaðamannsins til þessar
ar tillögu, sló til hans og flutti
síðan smáræðu um andstyggð
sína á öllu hans athæfi. Var það
síðasta ræðan á fundinum. Ekki
var þó samskiptum blaðamanns-
ins og fundarmanna með öllu
lokið, því að sessunatxturinn
fylgdi honum eftir út úr húsinu
og tautaði heldur ófögur orð. Úti
á götunni vék síðan unglinga-
kennari einn úr röðum kommún-
ista sér að blaðamanninum blár
af geðshræringu og ávarpaði
hann allt annað en vinsamlega!
Meira kunnum vér ekki af fund-
inum að segja.