Morgunblaðið - 17.05.1958, Síða 18

18
MORCVVTiT 4T)lt>
Laugardagur 17. maí 1958
Alp.ngi þarf að grípa í taumana
— Ræóa Magnúsai
Jónssonar
Úr ræcu Jóns Pálmasonar 1 gær
í RÆÐU sinni um efnahagsmál
á fundi neðri deildar Alþingis
í gaer sagði Jón Pálmason m. a.:
Alls 1100 til 1200 milljónir
Enn vantar tvo mánuði á, að
núverandi ríkisstjórn hafi setið
Jón Pálmason
tel, að það eina rétta, er þessi
ríkisstjórn hefur gerr hafi verið
það, er hún stöðvaði kaup og
verðlag í upplaafi ierils síns. En
vonbrigði mín voru mikiL er ég
las þetta frumvarp, og sa að við
vísitölukerfinu var ekki hróflað.
Mánaðastarf sérfræðinga hafði
ekki dugað til þess að koma ríkis
stjórninni í skilning um nauðsyn
þess. Aðeins finnst lauslega á
þetta minnzt í greinargerð irum-
varpsins, og þar er talað um
breytingar í haust.
Treysti ekki stjórninni
I þessu frumvarpi, er ekki leit-
azt við að stöðva snúning vísi-
töluskrúfunnar. Engin meinsemd
verður læknuð nema numdar séu
burtu orsakirnar, sem í þessu til-
felli eru vísitalan, ofeyðslan,
ábyrgðarleysið og sá skortur á
fyrirhyggju, sem einketinir ís-
lenzkt stjórnarfar. Forsætisráð-
herra virtist gera sér grein fyrir
þessu í gær. Ég efa ekki góðan
vilja hans, en ég tel að fáir af
samstarfsmönnum hans séu lík-
legir til að fylgja honum. Ég
treysti ekki stjórninni til að
framkvæma tillögur frá Sjálf-
stæðismönnum. Ég treysti
ekki núverandi fjarmála-
ráðherra sem er aðalhöfundur
þess frumvarps, sem hév liggur
fyrir og hefur talað í þessum
umræðum og reynt að sýna fram
á, að nauðsynlegt sé að hækka
aðkeypta rekstrarvöru bænda, af
því að heyöflun sé orðin svo dýr!
Og síðan hefur hann talað um,
hvílík blessun hinar nýju álögur
séu fyrir iðnaðinn, þó að iðnaðar-
menn telji, að ýmsum verksmiðj-
um verði að loka, ef þetta frum-
varp verður samþykkt.
Þingið taki í taumana
Eg var um margra ára skeið
í fjárhagsnefnd þessarar deildar
Ég minnist þess, að á pinginu
1943 lagði þáverandi ríkisstjórr.
fram frumvarp um efnahagsmál.
Þá tók þingið til sinna ráða, um-
turnaði frumvarpinu og vann
sínum skoðunum meirihluta.
Ég óska núverandi fjárhags-
nefnd þeirrar gæfu að grípa
hér í taumana, eyða nokKr-
um nóttum og dögum í að rann-
saka þetta háskalega og gallaða
frumvarp og vernda með því
sæmd Alþingis, svo að þvi verði
forðað frá þeirri smán að sam-
þykkja það.
Framhald af bls. 11.
grípa þyrfti til slikra aðgerða
sem nú er gert.
Hitt hefur ekki komíð frarn í
ræðum stjórnarsinna, að lækkun
varð á öðru sviði, það var í tekj-j
um frá varnarliðinu. Þær lækk-
uðu úr- 222 millj. kr. í 133 millj.
kr. og nam það um 89 millj. kr.
En jafnvel það getur ekki veriðl
nein afsökun fyrir vinstri stjórn-'
ina, þar sem það var stefna henn-
ar að reka varnarliðið tafarlaUst
úr landi og hlýtur hún því að
hafa reiknað með slíku, jafnvei
að tekjurnar af því hyrfu með
öllu.
En er samt ástæða til að grípa
til slíkra stórkostlegra álaga?
spurði Magnús. Ætti nú ekki
strax að vera nokkur búbót að
því að varnarliðið er kyrrt í land-
inu og tekjur af því munu aukast
um 27 millj. kr.? Eða hin útlendu
lán, sem þessi ríkisstjórn hefur
tekið í stærri stil en nokkur önn-
ur ríkisstjórn? Árið 1956 voru
tekin útlend lán að upphæð 90
millj. kr., en árið 1957 námu þau
210 millj. kr. og nú, 1958, nema
þau 318 millj. kr. Slík stórlán
hefðu átt að stefna til aukinnar
gjaldeyrisöflunar, svo að hagur
ríkissjóðs hefði átt að vænkast
stórlega.
Sambærilegar ráðstafanir?
tvö ár að voldum. A þessum tima
hefur hún þó lagt á þjóðina „jóla-
gjöfina" um áramótin 1956—57
og nú það, sem felst í þessu frum
varpi. Hvort tveggja þetta nemur
ekki lægri upphæð en 1100—1200
milljónum króna. Þá er fengin
full skýring á því, hvers vegna
fjármálaráðherra sveikst aftan að
samstarfsmönnum sínum í fyrri
stjórn og lét flokksþing Fram-
sóknarflokksins samþykkja, að
tilgangslaust væri að reyna að
leysa efnahagsmálin með Sjálf-
stæðismönnum. Hann vissi sem
rétt var, að Sjálfstæðismerm
myndu ekki vilja taka þátt í
slíkri hækkun tolla og skatta
Sagt er, að hið nýja frumv.
eigi að bjarga atvinnuvegunum,
einkum útvegi og landbúnað*.
Hvað er það einkum, sem þjakar
atvinnuvegina? Það er of mikill
rekstrarkostnaður, *«- of háir
skattar, kaup og vöruverð — og
svo er það vísitalan, sem skrúfar
þetta allt upp á við á víxl. Nú
hefur það snjallræði verið fundið
upp að hækka rekstrarkostnað-
inn ennþá meira. Það er bjarg-
ráðið í frumvarpinu.
Vísitöluskrúfan
Sjálfstæðismenn hafa við þessar
umræður gert grein fyrir ýmsum
þáttum þessa máls, en ég vil bæta
við nokkrum athugasemdum.
Landbúnaðinum á að bjarga
með því að leggja 55% gjald á
helztu rekstrarvörur hans, —
áburð, fóðurbæti, vélar, vara-
hluti, benzín, byggingarefni o.s.
frv. Að vísu er talað um það
í frumvarpinu að hækka kaup nú
þegar sem svarar 9 vísitölustigum.
Til bænda á hækkunin að koma
fram í mjólkurhækkunum 1. júní
sem nemur 5%, en sú hækkun
kemur aðeins til þeirr » bænda, r
framleiða mjólk tii sölu. Aðrir
eiga ekkert að fá fyrr en í fyrs'a
lagi 15 september og þá er jafn
líklegt að Framsókriarmennirnir,
sem ráða Stéttarsambandi bænda,
verði látnir samþykkja einhverja
óverulega hækkun sem engin önn
ur stétt mundi láta sér nægja.
Það virðist ekki búa mikil rök-
ræn hugsun að baki þessu, nema
kerfið sé frá upphafi hugsað sem
hreint gengisfall. Og hvaða ráð-
stafanir eru svo gerðar til þess
að stöðva verðbólgukapphlaupið,
visitöluskrúfuna? — Um það var
rætt fyrr í vetur, að nú ætti að
afnema vísitölukerfið. Þess vegna
beið ég þessa frumvarps með
nokkurri eftirvæntingu, enda
hefði það verið merkt frumvarp,
ef þetta hefði verið eðli þess. Ég
Gylfi Þ. Gíslason taldi það ekki
rétt að hér væri um að ræða 790
millj. kr. álögur á þjóðina og
taldi að þá hefði með sömu rök-
um mátt tala um 900 millj. kr.
álögur á þjóðina við gengislækk-
unina 1950. En fyrst Gylfi telur
að þessar tölur séu sambærilegar,
verður hann þá líka að drekka
þann bikar í botn og viðurkenna
að gengisfellingin 1950 og þetta
frumvarp stjórnarinnar séu sam-
veginn, þar sem hann gerði vor-
ið og áhrif þess að umræðuefni.
Hann komst meðal annars að orði
á þá leið, að fyrstu áhrifa vors-
ins hér í Reykjavík, gætti í björt-
um augum ungu stúlknanna, sem
léttar í spori og brosljúfar ganga
Austurstrætið. En þar eru líka
fleiri á ferð. Allur sá fjöldi, sem
ekki á lengur æskuvor í augum,
en gengur þessa fjölförnu götu
í leit að eigin æsku. Það er ekki
ætíð árafjöldinn, sem sýnir hve
ungir menn eru eða hve brosið
er bjart, ekki heldur hvort menn
hvíla á mjúkri værðarvoð eða
fást dag hvern við erfið verk-
efni líðandi stundar.
Mér kemur þetta í hug nú, þeg-
ar ég minnist þess að í dag er
sextíu ára frú Sólveig Jóhanns-
dóttir að Leifsgötu 32 hér í
Reykjavík. Hún hefur dag hvern
þurft að ganga að starfi, annast
uppeldi og forsjá margra barna
og veita forstöðu stóru og gest-
kvæmu heimili. Hún hefur aldrei
miðað sinn vinnudag við ákveð-
inn stundafjölda eða krónutölu,
heldur við þörf og hamingju
manns síns og barna, og þá finnst
henni fulllaunað þegar fyrir því
er vel séð. Þessi barátta fyrir líf-
inu gerir marga gamla, jafnvel
um aldur fram, og leitin að glat-
aðri æsku ber oft lítinn árang-
ur. Sólveig Jóhannsdóttir hef-
ur aldrei þurft að leggja leið
sína um Austurstræti þeirra er-
inda. Starfið hefur verið henni
styrkur en ekki þjáning, og hún
hefur aldrei þekkt lífsleiða þess
manns, sem skortir starfsvilja og
hugðarefni og hyggst njóta upp-
Sólveig Jóhtmnsdóttir sextug
Sólveig er gift hinum þekkta
athafnamanni Páli Hallbjörns-
syni kaupmanni, og mun hann
hafa fundið það vel gegnum veg
áranna að þar fer enginn einn
saman sem á slíka konu.
Eg minnist með gleði og þökk
20 ára kynna við þessi mætu
hjón og elskulegt heimili þeirra.
Þau kynni hafa verið mér stór
ávinningur.
í dag dvelja þau hjón, frú Sól-
veig og Páll utanbæjar. — Ég og
fjölskylda mín sendum þeim hug-
heilar árnaðaróskfr.
Þorsteinn Matthíasson.
Irak-Jórdanía
BAGDAD, 13. maí — Feisal kon-
ungur Iraks samþykkti í dag
lausnarbeiðni Nuri A1 Said for-
sætisráðherra og stjórnar hans,
sem leyst verður upp vegna stofn
unar sambandsríkis íraks og
Jórdáníu. Munu bæði ríkin hafa
sameiginlega stjórn og er fast-
lega búizt við því, að Nuri A1
Said verði forsætisráðherra henn-
ar.
Mynd af einu málverka Ólafs Túbals.
Ólafnr Túbals opnar
sýningu í Bogasalnnm
ÓLAFUR TÚBALS opnar í dag
málverkasýningu í Bogasal Þjóð-
minjasafnsins. Sýnir hann þar
alls 44 myndir, 25 olíumálverk og
19 vatnslitamyndir.
Flestar myndirnar eru frá Suð-
urlandi, en þó nokkrar austan af
Héraði og af Norðurlandi. Mynd-
irnar hefur Ólafur málað á síð-
ustu þremur árum.
Ólafur Túbals hélt síðast sýn-
ingu á verkum sínum hér í
Reykjavík 1950.
Sýningin verður opnuð í dag,
kl. 4 fyrir boðsgesti en kl. 6 fyrir
almenning.
Það er hamingja hvers heim-
ilis og hverrar þjóðar að eiga
slíkar konur. Það er ekki golu-
þytur sýndarmennskunnar, sem
gerir þær stórar, heldur hjarta-
hlýja og fórnarlund.
FYRIR nokkrum dögum, heyrði
ég einn af fyrirlesurum útvarps-
ins flytja þátt um daginn og
skeru af annarra sveita. Hún á
ennþá sínar æskueigindir. Silfur-
hærurnar sýna árin en bro^ið er
ungt.
bærilegar ráðstafanir, þ. e. að
hér sé úm gengisfellingu að
ræða.
Það sem mér hrýs hugur við,
sagði Magnús Jónsson, er
hvað þessar nýju álögur eru
stórkostlegar. Þær eru svo
gífurlegar, að ekki virtist til of
mikils mælzt að þingmenn
fengju tíma til að skoða frum-
varpið ofan í kjölinn. Það er
t. d. eitt sem undrar mig, að
ekki skuli koma fram neinar
tillögur um sparnað í ríkis-
rekstrinum, t. d. frá sósíalist-
um, sem oft hafa verið meff
slíkar tillögur. Því að þó oft
sé þörf, er nú nauðsyn.
Að vísu munu þessar aðgerðir
hafa í för með sér samdrátt í rík-
isrekstrinum, þannig að vegna
hækkana ná fjárveitingar
skemmra. En alveg sama árangri
hefði mátt ná með því að ákveða
framlögin lægri og þá hefði verið
komizt hjá hinum miklu verð-
bólguáhrifum þessa frumvarps.
Grautur tveggja kerfa
1 þessu frumvarpi ríkis-
stjórnarinnar, sagði Magnús
Jónsson, felzt annars vegar
gengislækkun og hins vegar
að haldið er í uppbótarkerfið.
Þetta er mikill galli á frum-
varpinu, að það er eins og
grautargerð, þar sem engin
ákveðin stefna er tekin, en
haldið í tvö kerfi. Máske er
það í anda hinnar svokölluðu
„þriðju Ieiðar“ Alþýðuflokks-
ins, að hafa báðai aðferðirnar,
gengislækkun og uppbótar-
kerfi.
Las Magnús síðan upp nokkur
umæli úr blöðum stjórnarflokk-
anna. Um uppbótarkerfið höfðu
þau skrifað, að það þýddi að
mikil síldveiði gæti gert ríkissjóð
gjaldþrota. Sú hætta er enn yfir-
vofandi því að síldaruppbætur
hafa verið stórlega auknar. Ann-
að stjórnarblað lýsti gengislækk-
un þannig, að hún auðgaði
skuldakónga með álíka aðferðum
og amerískir bankaræningjar
nota. Með aðgerðum ríkisstjórn-
arinnar núna er raunverulega
verið að lækka gengið stórlega.
Samkvæmt þessu er vinstri
stjórnin að auðga skuldakóngana
með aðferðum amerískra banka-
ræningja. Slík er þá umsögn
þeirra eigin málgagna.
Töfrabrögð koma ekki að gagni
Hér hefur verið áuglýst eftir
tillögum Sjálfstæðisflokksins. Al-
þýðublaðið sagði þó 19. marz:
„Núverandi ríkisstjórn á að hafa
betri aðstöðu til þess (að leysa
vandann) en fyrirrennarar henn—
ar, af því að Sjálfstæðisflokkur-
inn er kominn á réttan stað í
íslenzkum stjórnmálum" Hinn 19.
marz var ekki lýst eftir tillögum
S j álf stæðismanna!
Núverandi ríkisstjórn hefur
sagt þjóðinni, að vandann mætti
leysa með töfrabrögðum, en við
Sjálfstæðismenn höfum þar hald
ið öðru fram. Aðalatriði málsins
er, að framleiðslan stöðvist ekki.
Það er mikið rætt um gengis-
lækkun. Hún getur verið óum-
flýjanleg, við Sjálfstæðismenn
höfum ekki gögn til að segja,
hvort svo er nú. Sé hennar þörf,
verður að horfast í augu við þá
staðreynd, en við álítum, að
gengislækkun sé algert neyðar-
úrræði.
íslenzka þjóðin vill ekki að
lífskjör hennar skerðist.. Hún
verður því að vinna að eflingu
framleiðsluatvinnuveganna og
tryggja, að þeir fái fleira fólk.
Sjávarútvegurinn er ekki ein-
hlítur að mínu áliti, stefna
þarf m. a. að því að koma upp
stóriðju. Talað er um of mikla
fjárfestingu. Hún má a. m. k.
ekki minnka í þágu atvinnu-
veganna. En gera verður ráð-
stafanir til að atvinnuvegirnir
geti gengið styrkjalaust í með
alárferði. Frumvarpið, sem
hér liggur fyrir stefnir ekki
í jafnvægisátt. Því mun fylgja
verðbólgualda. Stjórnin hefur
nú einnig misst traust þeirra,
sem hún taldi sig styðjast við,
verkalýðshreyfingarinnar, og
þá er vonlaust, að hún geti
leyst vandamál þjóðarinnar.