Morgunblaðið - 29.05.1958, Page 3

Sunnudagur 1. júní 1958
MORGl!l\fíT. AÐIÐ
3
u
r v e r i n
Eftir Einar Sigurðsson
11
Togararnir
Blíðuveður var síðustu viku og
gott fiskiveður hjá togurunum.
Skipin halda sig aðallega út af
Vestfjörðum, frá Víkurál og aust
ur eftir út af Horni.
Líklega er nú ekki nema eitt
skip, Patreksfjarðartogarinn Ól-
afur Jóhannesson, við Austur-
Grænland, en þar hefur ís eitt-
hvað hamlað veiðum.
Við Vestur-Grænland eru sömu
skipin og áður og veiða í salt.
Afli hefur verið ágætur þessa
síðustu viku og næstum með ein-
dæmum.
Um 40 mílur undan Vestfjörð-
um er ísspöng, sem er áætlað, að
sé 65 mílur á lengd og 15 mílur
á breidd. Um þetta leyti er oft
ís út af Vestfjörðum, en að þessu
sinni er hann óvenju nálægt.
Fisklandanir
Hvalfell ........
Jón Þorláksson ..
Karlsefni .......
Askur ...........
Marz ............
sl. viku:
312 1. 10 dagar
52 -
319-
330-
339 -
4 _
13 —
10 —
11 —
Reykjavík
Gæftir voru alla vikuna hjá
hanufærabátunum, en aflabrógð
voru frekar léleg, jafnaðarlegast
100—300 kg. á færi yfir daginn.
Það er viðburður, ef bátur fær
sæmilegan róður. Bezti aflinn í
vikunni var hjá Kristir.u, sem
fór vestur í Breiðubugt og kom
inn eftir 3 daga útivist með 12%
lest af þosrki.
Handfærabátum fer fjölgandi
Akranes
fara bændur í verið, þótt nú sé
orðið lítið um það.
Engum blandast hugur um, hve
eðlilegir atvinnuvegir landbún-
aður og sjávarútvegur eru. Eng-
inn neitar mikilvægi iðnaðarins,
en eitthvað töluvert af honum
á tilveru sína að þakka tollvernd,
sem hann hefur fram yfir hinar
atvinnugreinarnar! Ef rétt gengi
væri á íslenzku krónunni, væri
‘eðlilegt, að hann hefði 10%
verndartoll og stæði og félli'með
því. Hinir háu innflutningstollar
og innflutningshöftin hafa- m.a.
orsakað, að iðnaðurinn heíur und
fái sér bifreið, ef þeir hafa efni
á því.
Það er ekki meira en aldar-
fjórðungur síðan íslendingar
fluttu inn ost, smjör, egg og dósa-
mjólk. Það verður vonandi alltaf
það mikill skilningur á gildi ís-
lenzks landbúnaðar, að þeir tim-
ar komi ekki aftur, að farið verði
að flytja inn landbúnaðarafurðir
frá nágrannaþjóðunum eða kann-
ske kjöt úr öðrum heimsálfum.
En það er margt, sem landbúnað-
urinn getur á næstu árum konuð
til með að þurfa að keppa við
og orðið honum skeinhætt, t. d.
stóriðnaður í einhverri mynd.
Vonandi fer þá ekki fyrir ís-
lenzku þjóðinni eins og Hrafna-.
Flóka: „ok gáðu þeir eigi fyrir
veiðum at fá heyjanna . . . .“.
Athyglisverð tilraun
Tveir þingmenn frá Massa-

Vestmannaeyingar munu gera fleiri báta út á síld í sumar en í
fyrra. Þar eru menn önnum kafnir við að búa bátana á sild.
Dráttarbrautir þar eru yfirfullar af bátum sem verið er að búa
á síldveiðarnar. (Ljósm. Guðm. Ág.).
Reknetjabátarnir réru ekki
framan af vikunni vegna storms.
Um og upp úr miðri viku var
róið hvern dag, og aflaðist þá
yfirleitt vel, 50—70 tunnur á bát,
en á föstudaginn var aflinn 90—
170 tunnur á bát. Sildin er falleg
og mest af henm ógotið.
Bátarnir voru bæði í Kolláln-
um, en þangað eru 60 mílur, og
svo 12 mílur suður af Reykja-
nesi. Var aflinn yfirleitt jafn-
betri úr Kollálnum og enginn bát
ur þaðan með undir 150 tunnu
afla.
Um miðjan maí var veiðin svo
treg, að flestir hættu og tóku að
búa bátana á veiðar norður. Við
hina auknu veiði síðustu daga
hafa menn snúið við blaðinu, og
eru nú allir bátar, sem tilbúnir
eru, að fara á reknetjaveiðar.
Vestmannaeyjar
Sjór er nú aðeins stundaður á
nokkrum trillum, sem róa flestar
með handfæri. Afli hefur verið
mjög tregur, 400—600 kg. og það-
an af minna. Einn og tveir menn
eru á.
Nokkrir róa með lúðulínu, en
afli er þar líka tregur, hefur kom-
izt upp í 900 kg. í lögn.
Bóndinn og útvegsmaðurinn
Síðan farið var að greiða marg-
háttaðar verðbgetur til sjávarút-
vegsins og landbúnaðatins, heíur
það ekki ósjaldan heyrzt, að þess
ir undirstöðuatvinnuvegir þjóðar
innar væru mestu þurfalingar
hennar. Svona vel hefur tekizt að
rugla menn í ríminu með rangri
gengisskráningu. Auðvitað er það
sem skeður, ekki annað en það,
að þessum atvinnugreinum er
ekki greitt það verð fyrir gjald-
eyrinn, sem kostar að afla hans
og hann er virði.
Þessi meðferð á útvegsmönnum
og bændum hefur látið þa finna
til skyldleikans í atvinnurekstri
sínum, þótt annar sé tengdur við
sjóinn en hinn landið. Frá fornu
fari stunduðu líka bændur jöfn-
um höndum landbúnað, útgerð og
sjómennsku, þar sem þanmg hátt
aði til. Þá fóru bændur í verið,
þar sem ekki var útræði, og þurra
búðarmenn úr sjávarþorpum í
kaupavinnu á sumrin. Og enn
anfarið sogað til sín vinnuaflið
frá landbúnaði og sjávarútvegi.
Því er stundum haldið fram,
að sjávarútvegurinn hafi fengið
óeðlilega mikið af lánsfé þjóðar-
innar,, eins og t.d. þegar ný-
sköpun togara- og bátaflotans
_átti sér stað. Nú er því haldið
fram, að skerfur landbúnaðarins
hafi verið of stór. Fjárfestingin
þar hafi nokkur undanfarin ár
verið mun meiri en í sjávarútveg-
inum. Utvegsmenn geta ekki á-
fellzt það, að landbúnaðurinn íái
of mikið lánsfé, heldur að sjávar-
útvegurinn fái of lítið.
Af hverju stafar vantrúin á
íslenzkan landbúnað? Er ekki nóg
af auðræktanlegu landi? Er ekki
íslenzka moldin frjósöm? Eigum
við ekki víðáttumikil beitilönd
með kjarngóðu grasi? Ekki geng-
ur búpeningur úti á vetrum í
nágrannalöndum okkar frekai en
hér. Víða í Ameríku þykir ekki
borga sig að beita út, því að
ódýrara er að afla fóðursins með
vélunum. Viðurkennt er, að ná-
grannar okkar búi við almenna
velmegun og tiltölulega hátt kaup
gjald. Það má vera, að lifsaf-
koma hér sé enn betri og kaup-
gjald því hærra. En það er ekki
að miða við okkar heimabrugg
uðu dýrtíð, þegar meta á, hvort
atvinnuvegur er lífvænlegur eða
ekki.
En það er lika mikill munur
á að reyna að hamla á móti því,
að heilar sveitir og stór land-
flæmi fari í eyði, eða allir færu
að stunda landbúnað. Hvað
myndu sumir nágrannar okkar
segja, sem flytja tugum og hundr-
uðum þúsunda 'saman úr landi,
vegna þess að þeir rúmast ekki
í föðurlandi sínu, ef hér væru
búsældarlegar sveitir mannlaus-
ar. En þrátt fyrir viðleitnina til
þess að bæta aðstöðuna í sveit-
unum, fækkar þar stöðugt fólki,
og má i því sambandi ekki ein-
blína á aukna framleiðslu, því
að þar kemur til aukin ræktun
og vélanotkun. Þessa dagana er
verið að býsnast yfir því, að
bændur eigi að fá 500 dráttarvél-
ar. Bóndanum er dráttarvélin
sama og kaupstaðarbúanum bif-
reiðin og þó enn þá mikilvægari,
og finnst engum mikið, þótt menn
chuttes-fylki í Bandaríkjunum,
þaðan sem fiskveiðarnar eru
aðallega stundaðar á austur-
ströndinni og m. a. útgerðarbær-
inn Boston er, komu því í kring
fyrir 2 árum, að stofnaður var
sjóður, sem síðar var nefndur
eftir þingmönnunum og kallaður
Saltonstall-Kennedy sjóðurinn. í
sjóð þennan rennur viss hluti af
tolli þeim, sem lagður er á inn-
fluttan fisk. Er fé úr sjóðnum
m. a. varið til fiskrannsókna og
til að auka neyzlu á innlendum
fiski. Árlegar tekjur sjóðsins
nema við 75 milljónum króna.
Nýlega hefur fyrir fé úr þess-
um sjóði verið með tilraunum
komizt að raun um, að hægt er
að þjappa sardínum saman með
því að láta gúmmíslöngu með
smágötum í stóran hring á sjávar-
botn og dæla í hana lofti. Loft-
bólurnar halda síldinni innan
hringsins og draga hana upp að
yfirborðinu, þar sem hún eltir
bólurnar. Þetta gæti verið at-
hyglisvert í sambandi við
snyrpusíldveiðar okkar. Einnig
má minna á hugmynd Jóhanns
Guðmundssonar, sem skýrt var
frá í „Verinu“, um að nota hrogn
(salt) til þess að þjappa síld,
eins og Spánverjar og Frakkar
gera við sardínuveiðarnar.
Fyrir forgöngu þessa sjóðs
fannst, að unnt er að veiða mikið
af rækjum uppi í sjó með flot-
trolli. Hafa fengizt allt upp í 1700
kg. í 30 mínútna togi. Því skyldi
þetta ekki eins vera hægt hér.
Þyrfti að gera slíkar tilraunir
sem fyrst.
Þjóðverjar aflögufærir
16 nýtízku togarar munu í ár
fara tvær veiðiferðir til Græn-
lands, þar sem portúgölsk skip
losa úr þeim farminn úr fyrri
ferðinni. Seinni farmurinn verð-
ur fluttur til þýzkra hafna og
fluttur þaðan með eimlestum
áfram til Ítalíu. Meðal skipshafn-
arinnar eru margir Færeyingar.
17. skipið í þessum vestur-
þýzka fiskiskipaflota er skuttog-
arinn Heinrich Mains, sem mun
framleiða frosinn og saltaðan
fisk
Fréttir úr Skagafirði
TÍÐIN hefur verið hér óvenju-1
lega köld nær allan maímánuð,
norðaustan strekkingur og frost
flestar nætur, hríðarél einnig |
marga daga, þó snjc festi ekki á
láglendi. Á laugardaginn fyrir
hvítasunnu brá til mildari veðr-
áttu, hafa hlýindi haldist síðan,
en úrkomu vantar tilfinnanlega.
Tún eru nú grágræn yfir að líta,
en í úthaga er hvít sinan.
Sauðburður stendur yfir og
gengur vonum framar þrátt fyr-
ir kulda og gróðurleysi. Afli hef-
ur verið tregur á Skagafirði það
sem af er vorinu. Sýslufundur
var settur á Sauðárkróki föstu-
daginn 16. maí af hinum nýskip-
aða sýslumanni Jóhanni S. Guð-
mundssyni, stóð fundurinn til 34.
maí að kvöldi. Á fundinum voru
mörg mál tekin til meðferðar og
afgreidd. Stærsta málið var
bygging sjúkrahússins á Sauðár-
króki. Gamla sjúkrahúsið er nu
meira en hálfrar aldar gamait
Það er timb„.nús, sem fyrir
löngu er orðið i —?t til þessara
nota, og -.. s stór háskalegt
ef eldsvoða bæri þarna a hönd-
um, svo að tæplega yrði hægt
av. .. st h eins
og þarna hagar til. Nýja sjúkra-
húsið var t fokht haust,
síðan hefur erl- unnið að ein-
angrua veggja og lagningu mið-
stöðvarkerfis og vatnsh oslu ui.
húsið, og byrjað á múrhúðun inn
an húss. Fram til síðustu áramóta
var búið að verja til bygging-
arinnar 2 millj. og 800 þúsund
kr. Ætlunin er að hraða bygg-
ingunni svo sem framast ci unt,
því eftir engu er að bíða öðru
en verðhækkunum. Það var mik-
ið happ fyrir -héraðið, hve rösk-
lega var unnið að ' ví sl. ár, að
koma byggingunni undir þak. Á
þar fyrst c fremst yfirsmiðurinn
Sveinn Ásmundsson miklar þakk
ir skilið fyrir dugnað sinn og
ódrepandi áhuga.
Sýslunefndin ákvað að leggja
fram 300 þúsund kr. úr sýslusjóði
til sjúkarhússbyggingarinnar á
yfirstandandi ári móti 200 þús.
kr. framlagi úr bæjarsjóði Sauð-
árkróks eða samtals hálf millj.
kr. frá héraðsbúum á þessu ári.
Framlag þetta er vitni um álit
héraðsbúa á nauðsyn þess, ao
byggingu sjúkrahússins verði
hraðað. Og ekki mun af veita
þvi mjög skortir á lögmælt fram
lag ríkissjóðs til bvggingarinnar
Það verður einnig að teljast happ
fyrir sjúkrahúsið ásamt Sauðár-
Rússnesk og norræn samvinna
í fiskirannsóknum?
Foringi rússnesku fiskveiði-
rannsóknanna, V. Muntjan, hefur
sagt norska blaðinu „Fiskaren ‘
að vísindastofnun Sovétríkjanna
vinni m. a. að því að auka hina
vísindalegu samvinnu við Noreg,
Danmörku og ísland um sameig-
inlegar rannsóknir á síldarsvæð
inu í Norska hafinu, þ. e. á svæð-
inu milli Noregs, Færeyja, íslands
og Spitzbergen.
Þjóðverjar breyta til
Það er álitið, að Þjóðverjar
muni ekki byggja meira af hinn:
eldri gerð togara, heldur ein-
göngu skut- og verksmiðjutog-
ara með meira eða minna sjálf-
virka flökun og hraðfrystingu
aflans um borð.
Gráðugur er þorskurinn
Það er alkunna, hve þorskur-
in er gráðugur, en að hann
gleypti heilan sjónauka, vissn
menn ekki fyrr en um daginn, að
einn veidist í Noregi með sjón
auka í maganum. Ætli sá haíi
ekki metið?
Nýir, stórir árgangar
G. O. Sars, sem hefur verið að
rannsaka viðkomu þorskins
Barentshafinu norður af Noregi
hefur komizt að raun um að við-
koma á þorski er óvenjulega
mikil. Fundu þeir mikla mergð
af smáþorski, sem bent bæti til,
að von væri á góðum árgöngum
á næstu árum.
króksbæ, hve giftusamlega Jóni
hitaveitustjóra á Sauðárkrók
tókst með borunina eftir heita
vatninu, ætti sá maður verðlaun
skilið fyrir afrek sitt. Nægilegt
heitt vatn er nú fyrir hendi til
afnota fyrir bæinn og nýja sjúkra
húsið, ætti það að stuðla mjög
að hagkvæmari rekstri sjúkra-
hússins er þar að kemur. Okkar
gamli sýslumaður, Sigurður Sig-
urðsson fór alfarinn til Eeykja-
víkur þann 17. maí. Sýslunefnd-
in, er þá sat á fundi, fylgdi hon-
um á flugvöllinn og óskaði hon-
Um allra heilla.
Framsóknarmenn héldu flokks
fund á Sguðárkróki síðla vetrar
sem ekki er 1 frásögur færandi.
Það eitt bar til tíðinda að Magn-
ús Gíslason á Frostastöðum, las
upp bréf, er honum hafði borist
frá skrifstofu Framsóknarflokks-
ins í Reykjavík. í þessu trúnaðar
bréfi til Magnúsar var frá því
skýrt að miðstjórn Sjálfstæðis-
flokksins hefði þá fyrir skömmu
sent öllum trúnaðármönnum
flokksins bréf með ströngum fyr
irmælum til allra flokksmanna.
Þar næst var efni þessa trúnað-
bréfs Sjálfstæðisflokksins rakið,
en það var að sögn áheyrenda
ströng fyrirskipan til Sjálfstæð-
ismanna um að slíta allri sam-
vinnu við menn úr öðrum stjórn
málaflokkum á öllum sviðum,
sveitarstjórnarmálum hvers kon-
ar o. s. frv. og láta ekkert aftra
því, hvorki vináttu, tengdir eða
frændsemi. Allra ráða skyldi
neytt til að sundra fólkinu. Bréf
þetta átti að hafa verið undir-
ritað af Bjarna Benediktssyni,
en sumir eignuðu það Magnúsi
Jónssyni.
Efni þesa bréfs barst fljótlega
urn héraðið. Kom þetta Sjálf-
stæðismönnum mjög á óvart, því
þeir höfðu ekkert fiokksoréf
fengið þar sem vikið væri að
þessu efni. Á flokksráðsfundi
Sjálfstæðismanna, sem haldinn
var á Sauðárkrók í sýslufundnr-
vikunni var þessu biLTi hreyft.
Á fundinum upplýstist eftirfar-
andi:
1. Að eny nn af trúnaðarmönn-
um flokks ,is hafði fengið áður
greint bréf.
2. Að skrifstofumenn flokksins
og'forustumenn hans í Reykjavik
harðneita að umrætt umbur iar-
bréf hafi farið frá þeim til nokk-
urs manns.
Þótti fundarmönnum þá aug-
ljóst, að hér væri um ósvífna
fölsun að ræða, þar sem pólit-
ískum andstæðingum væru eign-
uð bréf, sem bréfritarinn hefir
að líkindum sjálfur samið.
Lengra verður tæplega komist í
pólitísku siðleysi og ódrengskap.
En hjá þessum mönnum gildir
reglan að tilgangurinn helgi með
alið. Hitt er vist, að þeir verða
margir Framsóknarmennirnir í
Skagafirði sem kunna flokki sín-
um litlar þakkir fyrir slík óþokka
brögð.
sjomanna
HAFNARFIRÐI _ Hátíðahöld
sjómanna á sunnudaginn kemur
verða með svipuðu sniði og und-
anfarin ár, að öðru leyti en því,
að nú falla þau að nokkru inn
í hátíðahöldin í tilefni afmælis
kaupstaðarins. En eins og í fyrra
verður háður kappróður í karla-
og kvennaflokkum, reiptog fer
fram, ræður verða fluttar, Lúðra-
sveit Hafnarfjarðar leikur, og
fleira verður til skemmtunar. Að
þessu sinni fara hátíðahöldin að
mestu fram á Thors-planinu og
einnig verður dansað þar am
kvöldið.
Sjómenn eru byrjaðir að æfa
fyrir kappróðurinn, og má búast
við allspennandi keppni í þeirri
grein. — G. E.