Morgunblaðið - 29.05.1958, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 29. ma! 1958
V-þýzki Jafnaðarmannaflokkurinn
afneitar opinherlega allri þjóðnýtingu
Í*ING vestur-þýzka Jafnaðarmannaflokksins samþykkti í
síðustu viku með yfirgnæfandi meirihluta atkvæða að hafna
allri þjóðnýtingu í atvinnulífinu. Hins vegar mun flokkurinn
beita sér fyrir opinberu eftirliti með stærstu framleiðslu-
fyrirtækjunum til að hindra myndun auðhringa.
Gömlu tillögurnar
Heitar umræður urðu um þetta
mál á flokksþinginu, sem haldið
var í Stuttgart í síðustu viku.
Eins og venjulega komu nokkrir
hinna eldri manna í flokknum
fram með sínar gömlu tillögur
um að flokkurinn skyldi stefna
að viðtækri þjóðnýtingu atvinnu-
lífsins. Miðstjórn flokksins vildi
forðast deilur um málið og lagði
til að samþykkt yrði mjög loð-
in ályktun.
Ekkert læknislyf
En þá kom fram helzti efna-
hagsmálasérfræðingur flokks-
ins, dr. Deist og flutti langa
ræðu «m efnahagsmál Þýzka-
lands. Hann lagði sérstaka
áherzlu á það að flokkurinn
yrði að varast það að hafa
breitt bil milli kenninga sinna
og veruleikans. Það væri stað-
reynd að þýzka þjóðin hafnaði’
þjóðnýtingu og ekki að ástæðu
lausu. Reynslan hefði sýnt, að
þjóðnýting væri ekkert læknis
lyf. Þvert á móti væri það at-
vinnulifinu hollast, að sem
allra mest frjálsræði ríkti.
Óheppileg verkaskipting
Dr. Deist var eínnig mótfall-
inn þeim hugmyndum, sem kom-
ið hafa fram hjá nokkrum flokks-
mönnum, að verkalýðsfélögin
eigi að taka að sér stjórn fram-
leiðslufyrirtækja. Slíkt er regin-
mistök. Slíkt leiðir í fyrsta lagi
til þess að fyrirtækið mun ekki
starfa með þeim hætti sem at-
vinnufyrirtæki eiga að starfa og
verkalýðsfélagið er farið að
starfa utan síns verkahrings.
Hvorugt leiðir til góðs.
Það er öllum almenningi
fyrir beztiu, sagði dr. Deist,
að framleiðslufyrirtækin séu
rekin með hagsýni. Það verð-
ur bezt gert með því að þau
haldist í einkaeign. Ríkisrekst
ur taldi hann að myndi ætíð
fyrr en varði leiða til þess, að
verzlunarsamkeppnin væri
Á FUNDI stjórnar og trúnaðar-
mannaráðs Múrarafélags Reykja
víkur, 24. þ m. voru eftirfarandi
ályktanir samþykktar með sam-
hljóða atkvæðum:
„Fundur stjórr.ar og trúnaðar-
mannaráðs Múrarafélags Heykja
víkur, ha’dinn 24. maí 1953, lýsir
yfir fuhum stuðnin.gi við mmni-
hlutaálit þeirra fulltrúa, er sæti
eiga í E'fnahag.málanefnd Al-
þýðusambands ís.arids, á nýaf-
stöðnum fundi hennar um efna-
nagsmáiatillögur rikistjór..iarin.i-
ar.
Sérstaka áherzlu leggur fund-
urinn hins vegar á mótmæli gegn
þeim stórhækkaða byggingar-
kostnaði, er frumvarpið gerir
ráð fyrir, án þess að nokkur svör
hafi fengizt um að aukið yrði fé
til útiána í íbúðarhúsabyggmg-
ar.
drepin niður og síðan hrakaði
gæðum vörunnar.
Tillögur dr. Deists samþykktar
Dr. Deist skoraði á þingfull-
trúa að draga sínar ályktanir af
dómi reynslunnar. Það væri þýð-
ingarlaust að halda lengur fram
ríkisrekstri. Það fór og svo að lok
um, að tillögur dr. Deist voru
samþykktar með miklum at-
kvæðamun. Er vestur-þýzki
Jafnaðarmannaflokkurinn þannig
enn einn Jafnaðarmannaflokkur-
inn, sem kastar ríkisrekstrinum
fyrir borð.
Fundurinn telur að slíkar ráð-
stafanir hljóti, áður en langur
tími líður, að leiða til alvarlegs
atvinnuleysis í byggingariðnað-
inum, auk þess, sem enn mun
aukast skortur á húsnæði til
leigu og sölu, með sínum óheiila-
vænlegu afleiðingum.
Fundurinn skorar því eindreg-
ið á ríkistjórn og Alþingi að leið-
rétta framangreinda ágalla frum
varpsins".
„Fundur stjórnar og trúnaðar-
mannaráðs Múrarafélags Reykja
víkur, haldinn 24. maí 1958, lýsir
yfir, að hann telur varhugaverða
þá samþykkt miðstjórnar Alþýðu
sambands íslands, að lögleiddar
verði breytingar á kaupgjalds-
ákvörðunum verkalýðsfélaga, er
nú hefur birzt í efnahagsmála-
frumvarpi ríkistjórnarinnar".
Mótmœla hœkkuðum
byggingarkostnaði
sbrifar úr
daglega lífinu
„Meira um fiskimjölsverk-
smiðjuna á Kleíti.
ELVAKANDI:
I Morgunblaðinu 21. þessa
mánaðar birtist frásögn af fundi
húseigenda, sem haldinn var í
Laugarásbíói 19. þ. m., þar sem
fjallað var um óþef þann, er legg
ur frá fiskimjölsverksmiðjunni
á Kletti. Ef dæma má af því sem
fram kom á þessum fundi, þá
virðist aðalathygli bæjarbúa og
heilbrigðiseftirlitsins í þessu
sambandi beinast að því, að sett
verði upp fullkomm lykteyðing-
artæki í verksmiðjuna. Hinu virð
ist fólk ekkr hafa gert sér jafn
Ijósa grein fyrir, að enda þótt
lyktin hverfi, þá er verksmiðjan
sjálf hin óásjálegasta, og því
æskilegast að fjarlægja hana úr
hinu fagra bæjarlandi og úr ná-
grenni hins nýja íbúðarhverfis.
í stað hennar mætti reisa hrein-
legar, litlar verksmiðjubygging-
ar, ef á annað borð verður gert
ráð fyrir iðnaðarsvæði á þessum
stað.
En hvert ætti þá að flytja verk
smiðjuna, svo að það sakaði ekki
rekstur hennar, en þó samtimis
það langt frá bænum, að bæjar-
búar þyrftu ekki að amast við
nálægð hennar né óþefnum frá
henni? Yrði hún flutt yzt út á
Seltjarnarnes, mætti búast við
hörðum mótmælum úr hinum
nýju íbúðarhverfum þar í ná-
grenninu.
En hví ekki aS flytja verksmiðj
una upp i Gufunes í nágrenni
Áburðarverksmiðjunnar? Er
ekki sá staður ákjósanlegastur?
Þar yrði hún í hæfilegri fjarlægð
frá bænum, svo að starfsemi
hennar yrði bæjarbúum ekki til
óþæginda. Þar er líka bryggja,
sem nota mætt til útskipunar á
mjölinu. En hvernig yrð* þá um
aðflutninga á hráefni? Eins og
nú er háttað, þá virðist megnið
af fiskúrgangnum vera flutt á
vörubílum frá Vesturbænum og
Seltjarnarnesi í gegnum miðbæ-
inn austur að Kletti. Er að sjálf-
sögðu mikill óþrifnaður að þessu,
enda má oft rekja slóðina eftir
flutningabílana. — En að flytja
þennan úrgang á vörubílum alla
leið upp í Gufunes? Nei, það
myndi að líkindum hækka flutn-
ingskostnaðinn um helming, en
hann er sennilega mjög hár, eins
og hann er nú (flutt eru 35.000
tonn á árij.Aftur á móti mætti
einfalda þennan flutning stóruxn
með því t. d. að smíða lokaða
þró við Grandagarö, og flytja
fiskúrganginn úr fiskverkunar-
stöðvunum þangab. Úr þrónni
yrði úrgaqgurinn fluttur á færi-
bandi ofan í pramma, sem smíð-
aður yrði sérstaklega fyrir þessa
flutninga, og hráefnið síðan flutt
sjóleiðina (e. t. v. daglega) í
Gufunes, og skipað upp úr
prammanum á færibandi beint
upp í þrær verksmiðjunnar.
Trúlegt er, að með slíku fyrir-
komulagi yrði hráefnaflutnings-
og uppskipunarkostnaðui ekki
meiri en flutningurinn kostar nú
með bifreiðum. Þar að auki mætti
búast við, að töluverður sparn-
aður hlytist af því, að byggja
nýtt og hentugt húsnæði fyrir
þennan rekstur, því að núver-
andi húsnæði virðist bæði ófull-
komið og óhentugt til starfsem-
innar, sem hefur breytzt mikið
frá því að verksmiðjan var byggð.
Þá myndi verksmiðjan einnig
geta losnað við kóstnaðinn af
rekstri og smíði hinna stóru og
dýru lykteyðingartækja.
Yrði kostnaður við flutning og
endurbyggingu verksmiðjunnar
um tvær milljónir króna um-
frám kostnað við smíði lykteyð-
ingartækja, myndi aukinn fasta-
kostnaður af þessu nema í mesta
lagi 400.000 kr. á ári, ef reikn-
að er með ^j% í afskriftir, vexti
og viðhald. Þetta yrði svipuð
upphæð og kosta myndi að starf-
rækja lykteyðingartæki þeirrar
tegundar, sem Gísli Halldórsson
verkfræðingur lýsti á fyrrnefnd-
um fundi (rúmlega 200.000 kr.
olíukostnaður og tæpl. 200.000 kr.
fastakostnaður á ári, — eða í
báðum tilfellum um 60 krónur
á hvert tonn af mjöli).
Vonandi verður úrlausn þessi,
sem hér hefur verið bent á, eða
aðrar svipaðar vandlega at-
hugaðar, áður en ákvarðanir
verða teknar um framlengingu
lóðarleigu verksmiðjunnar á'
Kletti, og áður en ákvarðanir eru
teknar um smíði stórra og dýrra
lykteyðingartækja. Flutningur
verksmiðjunnar upp í Gufunes
eða þar í nágrennið gæti orðið
sú lausn, sem allir mættu vel við
una.
íbúðareigandi við Kleppsveg".
Happdrætti Sjálfstæðis-
flokksins.
JÁLFSTÆÐISFLOKKURINN
hefur efnt til happdrættis og
stendur sala miðanna yfir þessa
dagana. Hefur verið leitað til
ýmissa flokksmanna um kaup á
miðum og þeim jafnframt boðin
glæsileg bifreið — ef heppnin er
með.
Velvakandi vill benda þeim,
sem kunna að hafa fengið miða,
á að gera skil niðri í Sjálfstæðis-
húsi sem fyrst.
Nemendur skólans, taldir frá vinstri: Einar M. Guðmundsson,
Flosi Ólafsson, Sigríður Þorvaldsdóttir, Kristbjörg Kjeld, Dóra
Reyndal, Bragi Jónsson. — Ásu Jónsdóttur vantar á myndina.
sjö nýir leikarar
VIÐ skólaslit Leiklistarskóla
Þjóðleikhússins 21. þ. m. braut-
skráðust 7 nemendur. Hafa þá
alls 33 nemendur lokið prófi við
skólann frá því að hann byrjaði
Fyrstu nemendur skólans braut-
skráðust 17. maí 1951.
Þjóðleikhússtjóri, Guðlaugur
Rosinkranz, ávarpaði nemendur
við þetta tækifæri. Gat hann þess,
að af þeim 33 nemendum, sem
brautskráðir hafa verið. hafi all-
ir unnið eitthvað að leikstörfum,
nema tveir. Allir þeir nemendur,
sem útskrifuðust í ár, hefðu leik-
ið í leiksýningum Þjóðleikhússins
og meira að segja tveir nemendur
leikið aðalhlutverk, Kristbjó’-g
Kjeld í „Dagbók Önnu Fnnk“
og Sigríður Þorvaldsdóttii í
barnaleikritinu „Fríða og Dýrið“.
Þau, sem luku prófi núna voru:
Ása Jónsdóttir, Bragi Jónsson,
Dóra Reyndal, Einar M. Guð-
mundsson, Flosi Ólafsson, Krist-
björg Kjeld og Sigríður Þo,.valds
dóttir.
Kennarar skólans eru: Haraid-
ur Björnsson, Ævar Kvaran,
Klemenz Jónson, Baldvin Hall-
dórsson, Sleingrímur J. Þorsteins
son, Símon Jóh. Ágústsson, Hild-
ur Kalman, Haraldur Adolfsspn,
Benedikt Árnason og Erik Bid-
sted.
Rúmlega 500 börn í
Skóla ísaks Jónssonar
FORELDRAFUNDUR var hald-
inn í skólanum 13. maí sl. Var
hann fjölsóttur.Skólastjóri skýrði
frá starfi og hag skólans. í skól-
anum voru í vetur 522 börn á
aldrinum 6—8 ára. Kennt var i
19 delldum. 10 fastir kennarar
störfðu við skólann, auk skóla-
stjóra og Björgvi-ns Jósteinsson-
ar æfingakennara. Leikfimi var
kennd í öllum deildum. Skóla-
læknir og hjúkrunarkona störf-
uðu nú við skólann í fyrsta sinn.
Heilsufar var með lakara móti,
vegna mflúenzufaraldurs. AUs
starfa við skólann uip 20 manns.
Varðandi hag skólans, sagði
skólastjóri, að heildarkostnaður
við byggingu, leikvöll, húsgogn,
áhöld og bækur væri nú orðmn
um 2 milljónir króna, en skuldir
skólans taldi hann vera um 320
þúsund krónur.
Þá sagði skólastjóri frá sjóði,
sem stofnaður hefur verið við
skólann. Er það Minningarsjóður
Ragnheiðar Sigurbjargar ísaks-
dóttur og Jóns Þorsteinssonar,
foreldra ísaks Jónssonar.
Þessi sjóður kemur í stað
Vöggustofusjóðs, sem ísak og
kona hans stofnuðu til minning-
ar um móður ísaks 1943, við
vöggustofu Sumargjafar, sem
lögð var niður fyrir nokkrum
árum. í sjóðnum eru nú um 40
þúsund krónur. Markmið sjóðs-
ins er að styrkja fátæk börn
til náms við skólann og kaupa
kennsluáhöld og tæki fyrir 4/5
ársvaxta. Tekjur mun sjóðuriun
hafa af sölu minningarspjaida og
gjöfum, sem honum kunna að
berast. Stjórn sjóðsins skipa
fsak Jónsson, Helgi Elíasson og
Magnús Stefánsson.
Formaður skólanefndar, Sveinn
Benediktsson, þakkaði skóia-
stjóra og kennurum unnin störf
og rakti tildrög þess, að sjálfseign
arstofnunin Skóli ískas Jónsson-
ar var stofnaður.
Af foreldrum talaði Ingvar
Ingvarsson og bar fram þakkir
og færði skólanum gjöf.
Kosnir voru í skólanefnd til
næstu 4 ára: Othar Ellingsen,
Sveinn Tryggvason og ísak Jóns-
son. Varamenn þeirra: Pálína
Jónsdóttir, Gunnlaugur Ó. Briem
forstj. og Sigrún Sigurjónsdóttir.
Bæjarstjórn Reykjavíkur hafði
kjörið Aðalbjörgu Sigurðardótt-
ur og Svein Benediktsson í skóla
nefndina. Og er hún því þannig
skipuð: Sveinn Benediktsson, for
maður, Sveinn Tryggvason rit-
ari, Aðalbjörg Sigurðardóttir,
Othar Ellingsen og Isak Jónsson.
Skólinn hætti störfum 17. maí
síðastliðinn.
Próf höfðu íarið fram með
venjulegum hætti. Prófverkefni
voru frá fræðslumálaskrifstofu
Reykjavíkur.
* KVIKMYNDIR *
„Jacinto frændi“
í Hafnarfjarðarbíói
MYND þessi er spönsk og hefur
hinn snjalli kvikmyndastjóri La-
dislao Vajda haft leikstjórnina á
hendi. Fjallar myndin um ör-
snauðan og drykkfelldan náunga
Jacinto að nafni, sem man nú
fífil sinn fegri, því að hann hafði
eitt sinn verið dáður nautalpani.
— Hann hefst nú við í hrörlegum
kofa, ásamt sjö ára snáða, Pepote,
sem dáir mjög þennan roskna
vin sinn og fylgir honum hvert
sem hann fer. — Vegna misskiln-
ings er Jacinto dag einn kallaður
til að taka þátt í nautaati og tek
ur hann boðinu, enda á hann að
fá fyrir það 1500 peseta, sem er
honum mikið fé. Hann verður
að taka á leigu nautabanabúning,
en til þess skortir hann fé. —
Hefst nú baráttan fyrir því að
aura saman nægilegu fé til þess
að greiða með leiguna og gerist
þá margt brösótt fyrir vinunum.
Liggur Pepote sízt á liði sinu,
enda er hann bæði hugkvæmur
og bráðduglegur fjáraflamaður.
— Að lokum fær Jacinto búning-
inn og kemur í tæka tíð til nauta
atsins. — En frammistaða hans
á leikvanginum verður honum
til lítils sóma. Verður það ekki
rakið hér nánar. —
Mynd þessi er prýðilega gerð í
stíl neo-realismans, eins og við
höfum oft séð hann í ítölskum
myndum. Fyrir augu áhorfand-
ans ber fjölbreytt götulíf og
margar skrítnar manngerðir.
Auk þessermyndin ágætlega leik
in. Einkum er afbragðsgóður leik
ur Antonio Vico í hlutverki
Jacinto og Pablito Calvo í hlut-
verki Pepote en hann heillaði
alla með leik sínum í kvikmynd-
inni „Marcelino“, sem Hafnar-
fjarðarbíó sýndi hér ekki alls
fyrir löngu Er óhætt að mæla
með þessari ágætu mynd. Ego.