Morgunblaðið - 29.05.1958, Síða 8

8
MORGVl\BLAÐlÐ
Fimmtudagur 29. maí 1958
m -
Olafur Johnson konsúll
Nokkrar afmælishugleiðingar
í>AÐ hefur einhvern veginn í
hugsunarleysi farið fram hjá
mér, þégar Ólafur Johnson, kon-
súll, gamall og góður vinur minn.
varð 75 ára, og verzlunarfélag
hans 50 ára fyrir tveim á’um
síðan.
Þessir atburðir hafa að sjálf-
sögðu vakið athygli og bæöi nann
og verzlunarfélag hans, hafa feng
ið margar heillaóskir, svo g'ðar
óskir frá mér hefðu hvorki gert
til né frá.
En þar sem ég álít, — eins og
málshátturinn segir — að ,,góð
vísa sé aldrei of oft kveði.u“, þá
hefur mér komið til hugar. að
bæta úr þessari yfirsjón minni og
senda Ólafi Johnson konsúl nú
á 77. afmælisdegi hans hir.n 29.
þ. m. nokkur vinarorð.
•k
Til upplýsinga fyrir þá, sem
ekki eru vel kunnugir, vil ég
greina nokkur atriði úr ævi O. J.
sem hefur verið mjög merkileg.
Ólafur er fæddur í Reykjavík
29. maí 1881. Foreldrar hans eru
Frú Ingibjörg Bjarnadóttir John
son f. 4. 12. 1851, og Þorlákur O
Johnson kaupmaður f. 31. 8. 1838,
d. 25. 6. 1917.
Frú Ingibjörg var annáluð
gæðakona, mikil og merkileg. Og
um Þorlák hefur verið sknfað
meðal annars, að hann var „mað-
ur bráðgáfaður, starfsmaður hir.n
mesti, glaðlyndur og góðgjarn.
Hann var talinn listrænn hug-
sjónamaður. Umbótamaður, scm
hvatti til dáða. Þjóðhollur for-
göngumaður nýrrar stefnu, exr.k-
um á sviði verzlunar og við -
skipta, er markaði djúp spor í
framtíðina".
Afi Ólafs Johnson, og faðir
Þorláks, var Ólafur E. Johnsen
prófastur á Stað á Reykjanesi,
bræðrungur Jóns Sigurðssonar
forseta, og bróðir Ingibjargar
konu hans. Um séra Ólaf skrifar
séra Matthías Jochumsson. að
Ólafur hafi verið, eins og Jór,
umfram flesta aðra menn, að gáit-
um, atgjörfi o. s. frv.
★
Þegar á unga aldrei hneigðist
hugur Óiafs Johnsons að verzl-
un, og eftir að hann hafði lokið
námi við Menntaskólann í
Reykjavík, tók hann að stunda
verzlunarnám og var í nokkur
ár starfsmaður og síðar forstöðu-
maður • fyrir verzlunarféiagið
Copland & Berry í Skotlandi
(Leith).
Árið 1906 þegar ísland hafði
fengið símasamband við um neim
inn og talsíma milli Reykjavík-
ur og helztu kaupstaða landsins,
stofnaði Ólafur J. — þá 25 ára
— heildsölu, verzlunarfélagið O.
Johnson & Kaaber. Verzlunarfé-
lag þetta ar eitt af því fyrstá
af því tagi á Islandi. Það leið ekki
á löngu að fyrirtæki þetta næði
mjög miklu áliti, utanlands og
innan og mátti svo heita að pað
yxi ár frá ári. Og þótt félagið
hafi á umliðnum árum skipt am
starfskrafta og nýir menn hafi
komið inn sem hluthafar,hefur
O . J. — sem ennþá er eigandi
yfir helmings hlutafjár félagsins
síðan 1936 — alla tíð veríð
stjórnarformaður og fram-
kvæmdastjóri.
Verzlunarfélagið O. J., sem nú
er 52 ára, hefur ekki aðeins fjölda
viðskiptamanna í Danmörku, og
annars staðar á Norðurlöndum,
heldur í flestum löndum Evrópu,
svo og í Bandaríkjum Ameríku
og víðar.
Þetta sýnir að O. J. hefur ekki
aðeins stofnað hið stærsta verzl-
unarfyrirtæki á íslandi. heldui
og stjórnað því í rúmlega hálfa
öld með einstakri ráðdeild og
dugnaði.
Auk þess sem framkvæmdastj.
O. J. hefur haft stjórn verzlun-
arfélagsins með höndum, hefur
hann samtímis haft ýmsum öðr-
um störfum að gegna, sem hann
hefur rækt með mikilli alúð og
umhyggjusemi.
í byrjun heimsófriðarins 1914
var O. Johnson kvaddur til þess
af landsstjórninni að annast inn-
kaup á nauðsynjum í Ameríku
og varð hann að ferðast til Banaa
ríkjanna í þeim tilgangi, svo og
annast um leigu á skipum til flutn
inga á vörum til Islands m. m.
Árið 1942 var hann enn á ný
valinn af landsstjórninni, sem
fulltrúi fyrir ísland í Bandaríkj-
unum, með skrifstofu í New York
og hafði hann þann starfa á hendi
í þrjú ár, til loka ófriðarins.
Loks var O. J. árið 1953 skipaður
Commercial attace við sendiráö
íslands í Washington með aðal-
skrifstofu í New York. Þessu
PfLJ JLA . JLííítííis
T '*-.\Á ' **
f '
r / /-
wmsM i í /V> v (v1
1 m
W; . iff, W.'~ ' TB
racýC)L(i eftl
79
r jjut,
Ólafur Johnson
embætti sagði hann af sér, þegar
hann flutti alfarinn frá Ameríku
til fslands fyrir tveimur árum
siðcn.
Þegar Eimskipaíélag íslancls
var stofnað 1914, var O. J. kosinn
í stjórn þess. Hann var í stjórn
félagsins í nokkur ár, þar til hann
baðst undan kc^. u.
Einnig má geta pess, að þegax
Kauphöllin var stofnuð í Reykja
vík árið 1917 var O. J. kosinn í
I stjórn hennar og hélt því starfi
í 15 ár, en þá baðst hann undan
endurkosningu. í stjórn Reykja-
víkurhafnar var O. J. kosinn
1920 og var í henni í nokkur ár.
Auk framantaldra starfa hefur
O. J. jafnfivmt verið konsúll er-
lendra ríkja. Árið 1902 var O. J.
skipaður keisaralegur rússnesk-
ur vicekonsúll á íslandi, og hélt
því embættj til ársins 1917. Fra
1920 til 1945 var O. J. danskur
vicekonsúll í Reykjavik.
Fyrir utan að O. J. nefur venð
sæmdur riddarakrossi hinnar ísl.
Fálkaorðu 1931 og stórriddara-
krossi hinnar íslenzku Fálkaorðu
1941, hefur hann á uncianförnum
árum hlotið fjöida eriendra heið-
ursmerkja og verðlaunagripa
k
Kunningskapur okkar O. John-
sonar konsúls og min, byrjaði
þegar í æsku. Þegar móðir mín
Ástríður Jochumsdóttir fluttist
með föður mínum aö Móum á
Kjalarnesi, er Ingibjörg, moð,r
Ólafs, heimasæta hjá foreldrum
sínum á Esjubergi tókst þá vin-
! átta með þeim sem hélzt meðan
þær lifðu.
í fyrsta bindi minninga minna
bls. 162, læt ég þess getið, að ég
hafi alizt upp í Móum á Kjalar-
nesi, en Ólafur, sem er noxkrum
árum yngri, vex upp með foretdr-
um sínum í Reykjavík og í nefnd
um endurminningum tek ég
þannig til orða: „í fylgd með
foreldrum mínum gafst .nér oft
tækifæri til að koma heim til
kaupmanns Þorl. O. Johnson og
Málverkauppboð í Sjálfstæðishús inu kl. 5 á föstudag. Málverkin
eru til sýnis í dag kl. 2—6 og kl. 10—4 á morgun.
Listmunaupoboð Sigurðar Benpdiktssonar.
konu hans, venjulega minnst
einu sinni á ári fram að ferm-
ingaraldri, og dáðist ég að hjón-
unum og börnunum, fallegum og
siðprúðum svo og neimilinu. Því
líkan sælustað hafði ég sveita-
drengurinn ekki getað gert mér
hugmynd um“.
Seinna, á árunum 1909 til 1913,
er ég hafði útgerð og verzlun í
Sandgerði og eins á árunum 1920
—24, er ég var búsettur í Kefta-
vík, hafði ég talsverð viðskipti
við O. Johnson & Kaaber.
Á meðal fyrstu yiðskipta, er ég
hafði við Ólaf Johnson, eru þau,
sem nú skal greina.
Tryggvi Gunnarsson banka-
stjóri, hafði fyrir hönd Lands-
bankans umráð yfir vöruhúsi,
sem lá á bakkanum sunnanvert
við steinbryggjuna (gömlu bæj-
arbryggjuna). Þetta hús var síð-
ar innréttað með sölubúð og skrif
stofu, og þar á meðal Verzlun
O. Ellingsen. Bankinn hafði í
nokkur ár undanfarið leigt húsið
Edinborgarverzlun til vöru-
geymslu, en hafði þá ekki þörf
fyrir það lengur.
Vorið 1910, sagði ég eitt sinn
við bankastjórann, að mig van-
hagaði um húsrúm á góðum stað
við bryggju í bænum til vöru-
geymslu og fyrir fisk o. s. frv.
Eftir nokkrar umræður við banka
stjórann, seldi hann mér húsið
með góðunn skilmálum.
Nokkrum vikum síðar átti ég
erindi við Ólaf Johnson, og bar
húsakaup þessi á góma, sagði
þá Ó. J. við mig, að ég hefði gert
þarna góð kaup. Ég játti því, og
segi „kannske þú viljir kaupa
hálft húsið á móti mér“? „Hvað
á húsið að kosta“, varaði hann.
„Ég skal selja þér l.álft húsið
fyrir samu verð i _ ég gaf fyrir
þao. Betur get ég ekki boðið“.
Ólafur ját _æssu, þar með voru
kaupin gerð. Nokkrum mánuðum
seinna keypti Ólafur hinn helm-
ing eignarinnar.
Mörgum arum síðar, eftir ófrxð
arárin 1914—18, er ég var t'lutt-
ur frá Englandi til Bafnar, keypti
ég gufubát í Danmörku, sem
hafði verið notaður til fólks- og
vöruflutninga milli liafna, en ég
.íugði hann góðan til síldveiða
við Norðuriand að surrrinu til.
Einn sunnudagsmorgun, daginn
eftir að báturinn — -em átti
heima í Vejle — var kominn til
Hafnar, mæti ég konsul Ólafi
Johnson á götu, og spyr hann
hvort hann vilji ganga með mér
niður að hafnaroryggjunm og
skoða gufubát sem liggi þar.
Hann játar því, og fórum við svo
um borð í skipið.
Þegar við höxöui i gengið fram
og aftui um þilfarið, og verið
! stundarkorn í brúnni og skyggnzt
, um í káetunni, spyr O. J. mig
hver eigi þennan gufubát. Ég
svara honum því, að ég eigi bát-
inn. ,,Þú skalt fá helminginn á
móti mér fyrir sama verð og ég
j keypti hann“, segi ég, og avarar
O. J. með því að spyrja hvaða
verð það sé, segi ég honum þá
kaupverð mitt á bátnum. Segir
O. J. þá, „ég vil kaupa háiían
bátinn", og þar með voru kaupin
gerð. Við gerðum bátinn út á
síldveiðar, og síðar annaðist bát-
urinn ferðir og flutninga milli
Reykjavíkur, Akraness og Borg-
arness, óg hafði O. J. allan veg
og vanda af útgerð bátsins. Síðan
seídum við bátinn.
Hér að framan er aðeins í fáum
orðum skýrt frá starfsemi O. .!.,
bæði sem framkvæmdastjóra fyr
ir stóru verzlunarfélagi, og sem
fulltrúa lands síns erlendis, og
sýnir. hvorttveggja, hver afburða-
athafnamaður hann var, og
hve ótakmarkaðs trausts hann
naut hjá öllum, er samskipti
höfðu við hann.
Ólafur J jhnson konsúll er að
eðli ínu fjörgur og giaðlyndur,
jafnframt stilltur og alvörugef-
inn, hugrakkur og Ijúfur búinn
stávilja og festu, þai sem þarí
Og við sem þekkjum hann bezt,
vitum, að hann er maður göfugur
og góður, og hinn mesti mann-
kostamaður, réttsýnn og raðholi-
ur.
Fyrrverandi verzlunarmálaráð