Morgunblaðið - 11.06.1958, Síða 6

MORCrvjtT 4 Ð1Ð
Miðvik'udagur 11. júni 1958
Ég þóttist finna að íslenzkir áhorf-
endur
fram
skildu þaðy
fór á sviði
sem
nu,
segir Birgitte Federspiel, aðalleikkonan
úr flokki Folketeatrets
ÞEGAR danski leikflokkurinn frá | Áður en hún kom hér og lék
Folketeatret hélt heim á leið í
síðastliðinni viku, eftir að hafa
sýnt hér leikritið „30 ára frestur"
tvisvar sinnum fyrir fullu húsi,
urðu tveir af leikurum flokksins
hér eftir. Það voru þau hjónin
Birgitte Federspiel og Freddy
Koch.
í stað þess að halda í suðurátt,
í sumar og hlýju, fóru þau í
þriggja daga ferð austur að
Kirkjubæjarklaustri og alla leið
að Núpsstað.
— Þar búa tvær manneskjur
einar á bæ, í allri þessari auðn,
uppi undir jökli, sagði Birgitte
Federspiel, þegar fréttamaður
blaðsins átti tal við hana á heim-
ili Sveins Kjarvals húsgagna-
teiknara, en hann og Freddy
Koch eru systrasynir.
— Þetta fólk er alls ekki inni-
lokað og þungbúið, eins og mað-
ur skyldi ætla um fólk sem býr
við svo hrikalega náttúru, heldur
glatt og elskulegt og gestrisið.
Það var reglulegt ævintýri að
kynnast því, bætti frú Federspiel
við, og það var hrifningarglampi
í hinum stóru augum hennar,
sem fræg eru orðin á kvikmynda
tjaldinu. Það leið löng stund áð-
ur en hún kætti að lýsa með
mörgum dönskum hrósyrðum
Hveragerði, Grýtu, Keldum á
Rangárvölluni, Krýsuvík, „þar
sem allt sýður og kraumar",
volgri sundlaug austur undir
Eyjafjöllum, „þar sem maður
syndir undir klettavegg og jök-
ullinn blasir við“, yndislegu litlu
lömbunum, og þessum dásamlegu
litum í fjöllunum og jarðvegin-
um.
Loks tókst að beina talinu að
henni sjálfri.
— Nú er leikárið liðið og þegar
ég kem heim, þar sem þriggja
ára gömul dóttir bíður okkar, setj
umst við að í sumarhúsi á eyj-
unni Als, sem er eins ólík Islandi
og hugsazt getur. Hún er frjósöm
og vel ræktuð og þar vex skóg-
ur. í haust verður svo frumsýn-
ing á leikritinu „30 ára frestur“
í Kaupmannahöfn, en þar var það
ekki sýnt áður en við lögðum
upp í leikförina til höfuðborga
Norðurlanda.
—- Það hefur verið ákaflega
skemmtilegt og fróðlegt að leika
þannig sama leikritið fyrir allar
Norðurlandaþjóðirnar. Hvar-
vetna hefur okkur verið frábær-
lega tekið, en andrúmsloftið
er þó ólíkt í borgunum. —
Það finnur maður vel á að
fara svona frá einu landinu til
annars. Hér var yndislegt að
leika, og ég þóttist finna að áhorf
endur skildu það sem fram fór.
íslendingar eru alls ekki innilok-
aðri eða hlédrægari en hinar
Norðurlandaþjóðirnar, þvert á
móti.
Birgitte Federspiel er ein af
fremstu leikkonum Dana. Þeim
til fróðleiks, sem hafa verið að
velta aldri hennar fyrir sér, á víxl
í gervi 18 ára unglingsstúlku og
þrítugrar fullþroska konu, skal
það tekið fram að hún er fædd
árið 1925. Eftir að hafa gengið í
leikskóla í Frederiksberg, lék hún
sitt fyrsta hlutverk á Allé Scenen
árið 1945. Næstu tvö ár lék hún
í Odense Teateí, en var þá ráðin
til Folketeatret og hef-ur verið ein
aðalleikkona þess síðan.
Þar hefur hún haft fjölmörg
stór hlutverk á hendi. Á síðasta
leíkári lék hún til dæmist í leik-
riti Rattigans, „Separate Tables“.
Auk þess hefur hún síðan 1942
leikið í mörgum kvikmyndum,
nú síðast hlutverk Esterar í
„Konu ofaukið“.
a sviði Þjóðleikhússins, var hún
ósigldum íslendingum helzt kunn
„Ef hárið á mér lítur hræðilega
út, þá er það hveravatninu
ykkar að kenna. Ég hef verið
að synda í því“, sagði Birgitte
Federspiel, um leið og hún
vafði nýjum íslenzkum ullar-
trefli um hálsinn á sér og stillti
sér upp fyrir framan Ijósmynd-
arann.
af leik sínum í kvikmyndinni
Orðið, sem Carl Dreyer gerði eft-
ir leikriti Kajs Munks, og sýnd
var í Hafnarfirði. Þeir sem sáu þá
mynd, munu seint gleyma henni
í atriðinu, þar sem Inger deyr af
barnsförum. í þeirri mynd lék
líka faðir hennar, leikarinn Ejnar
Federspiel. Hann lék hvítasunnu-
safnaðarmanninn.
— Já, þá lék ég undir stjórn
Dreyers, segir Birgitte Feder-
spiel. Hann er alþjóðlegt nafn
og á engan sinn líka. Hann get-
ur aldrei sætt sig við að slaka á
kröfunúm. Fyrst hugsar hann um
efnið í mörg ár, og síðan byggir
hann upp allt umhverfið. Þegar
hhnn tók Orðið, hafði hann allan
bóndabæinn tilbúinn áður en byrj
að var, svo hægt var að ganga úr
einu, herbergi í annað. Hann
tók ekki í einu öll atriðin, sem
fram áttu að fara á sama stað
og útbjó svo nýtt svið, eins og
aðrir stjórnendur gera. Suma
dagana var kannski ekkert kvik-
myndað, og síðan voru teknir
langir kaflar í einu. Dreyer
skapaði í kringum sig andrúms-
loft, sem létt var að vinna í.
— Nei, ég á ekkert eftirlætis- I
hlutverk, sem ég þrái að leika.
Ég er þeirrar skoðunar að leik-
ari eigi aðeins að hugsa um að
vinna úr þeim hlutverkum, sem
hann fær. Og ég þarf ekki að
kvarta. Ég hef fengið góð hlut-
verk.
Nú snýr Birgitte Federspiel sér
að stóru málverki eftir Kjarval,
sem hangir á veggnum. Þetta er
málverkið sem prýðir kápuna á
Kjarvalsmyndabókinni, og nú er
nýkomið til landsins, úr dánarbúi
frú Tove Kjarval. Seinna meir á
það að fara á fyrirhugað Kjar-
valssafn.
— Málverk Kjarvals eru stór-
kostleg, segir frú Federspil. Ég
hugsa að ég hafi verið ennþá fær-
ari um að njóta íslenzkrar nátt-
úru af því ég hef kynnzt mynd-
unum hans. Við hjónin eigum
sjálf lítið málverk eftir Kjarval.
Og nú er hún aftur farin að tala
um ísland og íslenzka náttúru, og
það er engin ástæða til að endur-
taka þau ummæli hennar fyrir ís-
lenzka lesendur. E. Pá.
*
Islandsmót'** í bridge;
4 sveitir /afnar með 7 stig
3 nœstar með 6 stig
1 FIMMTU umferð þéttist topp-
urinn ennþá meir, því að nú eru
fjórar sveitir efstar og jafnar
með 7 stig og 3 sveitir næstar með
6 stig. Má segja að skammt sé
stórra högga á milli, þar sem
sveit Halls sem var efsta sveit
fyrir umferðina tapaði með 76
stigum fyrir sveit Ásbjarnar.
Annars urðu úrslitin þessi í um-
ferðinni:
Ásbjörn vann Hall 99:23 st.
Eysteinn vann Sigurbj. 87:38 —
Ásta vann Ragnar 56:47 —
Hörður vann Hólmar 45:30 —
Oli vann Eggrúnu 70:40--
Jón vann Karl 65:33 —
Hjalti jafnt Árna M. 54:50 —
1 dag verða spilaðar 2 umferðir
og hefst sú fyrri kl. 2 og hin síð-
ari kl. 8,30. Spilað er í Sjómanna-
skólanum.
★ • ★
,Að endingu kemur hér eitt spil
úr mótinu og sýnir það bezt
hörkuna sem ríkir í keppninni.
Þetta var í leiknum milli Árna
og Ásbjarnar.
Norður gefur N-’S á hættu
10 6 2
10 9 4 3
G 10 7
Á K 9
K G 8
Á D 7
Ekkert
10 7 6 5 4 3 2
Norður opnaði á 3 tíglum
(Jóhann Jónsson) og Austur
(Sigurhj. Péturss.) spurði þá
Suður (Zóphonías Pétursson)
hvað þessi sögn merkti.
Suður svaraði að þetta væri
„Stayman“ þriggja lita opnun.
shrifar úr i
daglega lífinu j
„ A kureyri 4/6 1958.
Kæri Velvakandi.
Nú hefi ég setið á mér í allan
vetur með að skrifa þetta bréf,
en ég get það ekki lengur. Auð-
vitað er það tónlistin í útvarpinu,
sem veldur þessu.
Að upp úr skyldi sjóða í dag,
kom til af því, að þátturinn „Við
vinnuna“ féll að mestu mður,
enda þótt útvarpi frá þingslitum
væri lokið kl. 13.40.
Svona smásmuguheit eru út-
varpinu til hreinnar skammar.
Þó varð þetta nú aðeins til að
ýta undir aðalástæðuna, en hún
er miðdegisútvarpið. Fyrst þegar
miðdegisútvarpið hófst kl. 3, var
sá siður að hafa létt lög fram að
fréttum. Brátt var farið að lauma
öðru þar saman við, unz þetta
snerist alveg við og rúmlega það.
því eitt til tvö komu eftir fréttir!
Nú er það svo, að á flestum
vinnustöðum eru útvörp óg óneit
anlega væri gaman að geta haft
létta tónlist frá kl. 15—1G,30. —
Kaffitíminn er á flestum stöðum
kl. 15,30, og þar af leiðandi verð-
ur fólkið að hlusta á þau lög,
sem flestum þykir hundleiðinleg.
Þetta er sá hluti dagsins, sem
mest þörf væri á uppörvandi tón-
list, og því spyr ég: Er nokkur
sanngirni í því að alþjóð þurfi að
hlusta á þau lög á þessum tíma,
sem sárafáii; hafa ánægju af?
Ofstækisfullir klassikunnendur
ætla vitlausir að verða, ef leikið
er eitthvað annað en þeirra tón-
list, og kalla allt jass, jafnvel
drepleiðinlegustu dægurlög, án
þess að hafa hugmynd um, um
hvað þeir eru að tala. Nú er það
svo, að margir klassikunnendur
hafa gaman af að hlýða á jass
og dægurlög leikin af fáum mönn
um, en er aftur meinilla við stor-
ar hljóms-.'eitir, og er það ekki
nema eðlilegt.
Nú lan^ar mig til að koma með
tillögu þess efnis að leikin séu
saman létt klassisk lög, marsar,
rúmbur, sömbur, dans- og da-g-
urlög og jass. Þannig mætti skapa
létta stemningu yfir miðdegis-
tónlistinni, um leið og öllum
væri gert jafnt. — Tormeltari
lög mætti svo leika á öðrum tím-
um dagskrárinnar. Þannig væri
sköpuð margfalt meiri fjöl-
breytni, en þegar vitað er,
hvernig næsta lag verður. Vel-
vakandi góður. Ég vona, að þú
sért mér sammála í þessu máli
og komir þessu á framfæri hið
fyrsta.
Fjölskyldufaðir“.
Aths. Velvakanda.: Æ, ég veit
ekki. Að loknu hádegisútvarpi á
miðvikudögum, fimmtudögum og
laugardögum eru sérstakir þættir
með mjög léttri tóniist, sams kon
ar tónlist er aðaluppistaðan í
„laugardagslögunum" og reyndar
í suinum sunnudagsþáttunum
líka. Og svo er það morgunút-
varpið og hádegisútvarpið og
hluti miðdegisútvarpsins undir-
lagður. En hvernig væri að flytja
eitthvað af óskalagaþáttunum
yfir á miðdegisútvarpstímann?
Verkefni á landsprófi.
VELVAKANDI hefur gert nokk
uð af því að birta til gam-
ans verkefni úr ýmsum prófum,
sem haldin hafa verið í vor. Á
skrifborði hans eru verkefnin,
sem lögð voru fyrir landsprófs-
börn, en hmum regiulegu lands-
prófum íauk fyrir nokkru. Er
aðeins eftir að prófa nokkur
bórn, sem gáiu ekki komið í próf
f/rr vegna veikinda.
Hér ei u verkefnin í íslenzkum
stíl (velja átti eitt verxefni, og
ritgerðina skyldi skrifa á 2Vz
klst.)':
1) Mann’ýsing
2) Hvaða ípróttir erj æskunni
gagniegastar?
3) Vélvæðing atvínnuvegar.na.
K
Nú fór illa.
Ú hefur farið heldur illa fyrir
Velvakanda. Hann augiýsti
í gær eftir silfurkeðju, sem ferm
ingarstúlka glataði fyrir nokkru,
og kvaðst geta benf þeim, sem
fundið hefðu slíkan grip, á telp-
una. Erv nú er komið í ljós, að
Velvakandi hefur sjálfur týnt
minnisblaðinu, sem hann hafði
skrifað á símanúmer hennar,
sennilega hefur því verið fleygt
með öðrum blöðum, þegar Vel-
vakandi varð altekinn tiltektar-
æði og kastaði nokkrum körfum
af pappír í fyrradag. Og þess
vegna verður hann að biðja telp-
una að hafa samband við sig aft-
Þetta svar sætti Austur sig ekki
við og var keppn-sstjóri kvaddur
til að kveða upp úrskurð hvort
þetta svar væri fullnægjandi, en
hann kvað það ekki vera.
Suður upplýsti þá að sögnin
merkti að opnari ætti góðan tígul
lit og máske innxomu með hjálp
sinna spila í öðrum lit, en þó
þyrfti það ekki að vera. Austur
sagði síðan pass og Suður 3
grönd. Vestur ( Árni M. Jónsson)
pass og Norður og Austur pass.
Útspil var laufa kóngur og þeg
ar Vestur sá borðið. sá hann að
spilarinn átti 7 slagi á tígul og
eina vonin til að hnekkja spilinu
væri að fá sína slagi strax og til
þess að svo mætti verða var,
að spilarinn stöðvat. ekki laufið
og frekar hafði laufa gosinn frá
félaga örvandi áhrií en hitt.
Hann spilaði því út laufa ás
og n . kallaði félagi í spaða með
því að láta 9 í.
Vestur spilaði því spaða sem
Vestur tók á ás og spilaði meiri
spaða lét gosann og hann hélt
slagnum.
Eftir það tók hann 5 slagi á lauf
og spaða kónginn, lét síðan út
litla hjarta spilið átti tvo síð-
ustu slagina á ás og drottningu í
hjarta. Það var alveg sama hvað
vörnin gerði eftir 2 laufa útspil
íbj í, sem er réttasta t. _>ilið.
Spilarinn í Austur verður alltaf
í kastþröng eftir það og á enga
vörn. Hjarta útspíl hefði hnexkt
spilinu.
En harkan í sögninni er með fá-
dæmum og að spilið skuli v.nnast
með aðeins 16 (Vínarpant > i
Suðri og þá hendi fékk ham, 9
slagi sýnir að bridge er magnaður
i— þeir keppnis-
bridge verða að hafa stáltaugar.
Ný legund leirmuna
í Sýningarsalnum
í FYRRADAG skoðuðu frétta-
menn leirmuni frá nýrri
leirbrennslu, en þeir munu fyrst
um sinn verða til sýnis og sölu
í Sýningarsalnum í Ingólfsstræti.
Munirnir eru gerðir af Ragnari
Kjartanssyni. Fyrirtæki hans
nefnist Leirbrennslan Glit og er
til húsa á Óðinsgötu 13.
Ragnar hefur lengi fengizt við
leirbrennslu, var m. a. einn af
eigendum Funa, og kemur nú
fram með nýja aðferð við skreyt-
ingu leirmuna. Hann hefur unn-
Kjartaiissuit
ið að tilraunum á þessu sviði síð-
an í febrúar í vetur og er búinn
að finna sex nothæfar brennslu-
aðferðir.
Hann notar mest „mattan“ gler-
ung, þó einnig séu þarna innan
um munir með mismunandi gljáa.
Mynsturskreytingin liggur ekki
aðeins ofan á, heldur gengur hun
líka ofan í leirinn. Allir munirn-
ir frá Leirbrennslunni Glit veröa
„módelgripir" — ekki framleidd-
ur nema einn af hverri tegund.
Ragnar tjáði fréttamönnum, að
fyrst um sinn mundi hann aðeins
hafa framleiðslu sína til sýnis
og sölu í Sýningarsainum, sem er
opinn alla daga frá kl. 13—22,
en hann hefði hugsað sér að
leggja mesta áherzlu á að koma
mununum á erlendar sýningar
og erlendan markað.