Morgunblaðið - 11.06.1958, Page 8
8
MORCVNnr 4ÐÍL
Tliðvik'udagur 11. júní 1958
iittMfaMfr
UTAN UR HEIMI
TTtg.: H.í. Arvakur, Reykjavllt.
Framkvæmdastjón: öigíus Jónsson.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benedíktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarriason frá Vigur
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arnr Ola, simr 33045
Auglýsmgar: Arni Garðar Kristmsson.
Ritstjórn: Aðaistræti 6.
Auglýs’ngar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askrrftargjalo kr 30.00 á mánuði innanlands.
1 lausasolu kr. 1.50 eintakið.
RÚSSAR OG LANDHELGISMÁLIN
Et INS og kunnugt er hafa
Rússar 12 mílna land-
J helgi, sem nær ekki að-
eins til fiskveiðilögsögu, heldur
til alls þess, sem talið er felast
í fullkominni landhelgi. En þeir
hafa hins vegar samið við Breta
um að skip þeirra megi veiða inn
að 3 mílum við Norður-Rúss-
land. Hefur oft af Breta hálfu
verið vitnað í samning þennan
gagnvart okkur Islendingum og
hafa Bretar ekki sparað að ben.ia
á hið rússneska fordæmi um að
semja um landhelgi. Telja þeir
að reynslan af landhelgissamingn
um við Rússa ætti að vera okkur
til fyrirmyndar.
Á fundi Alþjóðalaganefndar
SÞ 1956 skýrði fulltrúi Rússa í
nefndinni frá því, að samningur •
inn við Breta hefði verið gerður
og taldi hann merkilegan við-
burð, með því að það væri ein-
mitt hin rétta leið, að þjóðir
gerðu samninga sín á milli um
fiskveiðiréttindi á borð við þann,
sem Rússar og Bretar hefðu gert.
í Genf greiddu Rússar atkvæði
á móti öllum tillögum nema sin-
um eigin. Voru þeir t. d. á móti
tillögu Kanada um 12 mílna fisk-
veiðilandhelgi. Hins vegar töldu
Rússar rétt að hver þjóð mætti
ákveða 12 mílna landhelgi á sama
hátt og Rússar hafa sjálfir en til-
laga þeirra um þetta fékk sama
og engan byr í Genf. Þessi til-
laga Rússa gekk svo langt að von-
laust var um samþykki hennar.
Er ljóst af þeim fréttum, sem
birtar voru frá Genfarráðstefn-
unni, að Rússar hafa sízt af öllu
reynt að finna þar leiðir til mála
miðlunar og tillaga þeirra um 12
mílna landhelgina var langt frá
því að vera til þess fallin að gera
málstað íslands gagn. Eins og
kunnugt er báru Islendingar fram
tillögu um sérstök réttindi strand
ríkis utan fiskveiðilandhelgi,
þegar svo stendur á að þjóð-
in lifir á fiskveiðum að mestu,
eins og er um íslendinga. Þessa
sérstöðu vildu Islendingar um-
fram allt fá samþykkta en Rússar
greiddu þar atkvæði á móti.
Fréttirnar af Genfarráðstefn-
unni báru það Ijóslega með sér,
að Rússar horfðu með ánægju á
það ósamkomulag, sem uppi var
meðal Vesturþjóðanna í land-
helgismálunum almennt. Rússar
reyndu af öllum mætti að „fiska
í gruggugu vatni“, notfæra sér
ágreininginn og fremur kynda
undir honum en hitt Þetta er í
samræmi við starfsaðferðir Rússa
á alþjóðaráðstefnum yfirleitt. I
því ljósi ber líka að skoða af-
stöðu þeirra ti landhelgismála al-
mennt og landhelgi íslands sér-
staklega.
ERU KOMMUNISTAR MEÐ
„VERKFALLSBRÖLT"?
TIMINN segir í gær, að
Morgunblaðið reyni nú
„gera sem mest veður
út af verðhækkunum þeim, er
verða af völdum hinna nýju efna-
hagsráðstafana“. Segir blaðið, að
tilgangurinn leyni sér ekki, því
að með þessu eigi að „ýta undir
verkalýðsfélögin að fara nú af
stað með nýjar kaupkröfur.“ —
Þetta er ekki ósvipaður sónn,
eins og kvað við í Tímanum og
öllum hinna stjórnarblöðunum
eftir „jólagjöfina" frægu, því
þegar Morgunblaðið gerðist svo
djarft að skýra frá verðhækkun-
um og samningsuppsögnum, var
það undantekningarlaust lagt
þannig út í þeim blöðum, að nú
væru Sjálfstæðismenn að „róa
undir verkföllum." Stjórnarblöð-
in töldu hins vegar sízt af öllu
nokkra skyldu sína að láta al-
menning vita um það, sem raun-
verulega var að gérast í þessum
efnum og stungu öllum fréttum,
sem þau með nokkru móti gátu,
undir stól, sem vörðuðu verð-
hækkanir og uppsagnir samn-
inga.
Nú er þessu öðru vísi farið.
Stjórnarblöðin skýra nu frá pví
sem gerist i verðlagsmálum og
á vinnumarkaðinum, enda er
vitaskuld ómögulegt að komast
hjá því. Þó er enn stungið und-
ir stól ýmsu af því sem gerist
og þýðingu hefur. Má í því sam-
bandi benda á, að Tíminn birtir
sem fæstar fréttir af þessum mal-
um og hefur alls ekki skýrt neitt,
að kalla, frá hinum miklu verð-
hækkunum, sem komnar eru í
ijós og eru á uppsiglingu. Hins
vegar fer Þjóðviljinn sízt af öllu
í launkofa með verðhækkanirnar.
Hefur hann hvað eftir annað birt
á fremstu síðu mjög áberandi
fréttir af verðhækkunum og
sömuleiðis hefur blaðið skýrt frá
uppsögnum samninga. Má benda
á sem dæmi, að á fremstu síðu
Þjóðviljans í gær er stór frétt
um að mjólkurlítrinn hækki um
20 aura og standa fyrir ofan að-
alfyrirsögnina þessi orð: „Frá-
hvarfið frá stöðvunarstefnunni“.
Hér gerir Þjóðviljinn ekki ein-
ungis að skýra frá, að hver lítri
mjólkur hækki nú um 20 aura,
heldur bendir blaðið á það á áber
andi hátt í sjálfri fyrirsögninni
yfir fréttinni, að þetta sé afleið-
ing af því, að ríkisstjórnin hafi
horfið frá þeirri stefnu, sem hún
lofaði í öndverðu og átti að fel-
ast í að stöðva verðhækkanir.
Það verður ekki ófróðlegt að sjá,
hvort Tíminn ávítar Þjóðviljann
nú fyrir að gerast svo djarfur að
birta slíka frétt.
Eins og menn muna, hafði rit-
ari Dagsbrúnar það við orð,
nokkru eftir að stjórnin var
mynduð, að ef verkalýðnum sýnd
ist svo, hefði hann alltaf í hendi
sér að taka upp það, sem ritar-
inn kallaði „gömlu leiðina", þ. e.
að koma af stað verkföll-
um. — Eins og kunnugt
er, hafa kommúnistar ætíð
notað þau tök, sem þeir hafa haft
á verkalýðshreyfingunni sem póli
tískt tæki og þýddu vitaskuld
þessi ummæli Dagsbrúnarritar-
ans ekki annað en að kommún-
istar myndu enn nota sín ráð í
verkalýðshreyfingunni pólitískt,
ef þeim byði svo við að horfa.;
Það gæti virzt svo, að kommún-
istar teldu að nú væri tími til
þess kominn og í þessu sam-
bandi er ekki ófróðlegt að spyrja,
hvort Þjóðviljinn sé, með því að
birta slíkar fréttir um verðhækk-
anir og svik ríkisstjórnarinnar
við hina upprunalegu stefnu, að
„róa undir verkföllum", eins og
Tíminn orðar það.
Þannig hugsar brezki skopteiknarinn Low sér þann vanda, sem de Gaulle er á höndum. Þó aó
honum hafi verið falið að stjórna með tilskipunu m í sex mánuði, er framkvæmdavald hans raun-
verulega mjög takmarkað.
Umgengnisvenjur í Sovétríkjunum
FYRIR skömmu var gefin út í
Leningrad bók, og var upplagið
milljón eintök. Nokkrum dögum
síðar var bókin alveg ófáanleg í
Sovétríkjunum. Bók þessi hét
„Um heilagt líf“, og er það fyrsta
bókin um þetta efni, sem komið
hefur út í Sovétríkjunum undan-
farin 30 ár. Er bókinni skipt nið-
ur í kafla um barnauppeldi,
heilsugæzlu, heimilisbúnað,
klæðnað og ástalíf í hjónaband-
inu. Einn kaflinn fjallar um reyk
ingar, annar um ofnautn áfengis,
og er sá síðastnefndi langur. Allt
bendir samt til þess, að það sé
kaflinn um umgengnisvenjur,
sem orðið h^fur til þess, að bókin
seldist svo vel. Er hann skrifaður
af Gordienko nokkrum, sem
sagður er vera kandídat í heim-
speki. Segir hann í upphafi, að
„íbúar Sovétríkjanna eigi að
reyna að tileinka sér framkomu,
er sé í samræmi við menningu
þeirra og fagran hugsunarhátt. .“
Gordienko lýsir prúðmenni á
eftirfarandi hátt: „Hann slekkur
ekki eldinn í vindlingi sínum á
borðinu, stólnum eða öðrum hús-
búnaði, stráir ekki öskunni á
gólfið eða föt sín. Og hann snertir
ekki á manni, sem hann á tal við,
grípur ekki í frakkaermi hans,
slær ekki kumpánalega áöxlhans
eða bak og handfjallar ekki
hnappana á fötunum hans . . fc“
Samræður yfir borðum eiga ekki
að vera of fjörugar: „Maður, sem
talar með munninn fullan af mat,
er ófagur ásýndum . . .“ Heita
súpu á að kæla með skeiðinni, en
ekki með því að blása á hana,
því að þá getur sletzt á borðdúk-
inn. „Aldrei má borða með hnífn-
um“, en Gordienko bætir við
„kjúklingabein má taka með
fingrunum . . .“.
Flestar reglurnar virðast sótt-
ar beint í bækur, er gefnar hafa
verið út í kapítaliskum löndum
um þetta efni, en víða bera þær
þó merki sérstakra aðstæðna í
Sóvétríkj unum, t. d. eru sérstak-
ar reglur um íbúðir í opinberri
eign, þar sem margar fjölskyldur
búa í sömu íbúð: „Siðaður maður
ber ætíð að dyrum, áður en hann
gengur inn í herbergi". „Komi
gestir í heimsókn, er það ekki
heppilegt að bjóða þeim sæti á
rúminu eða setjast þar sjálfur. .“.
í ýmsum atriðum snýst höfund-
urinn alveg gegn rússneskum sið
venjum: „Sé glasi lyft og skálað,
er það ekki skylda að tæma glas-
ið, og ekki telst það til góðra siða
að hvetja menn til að drekka
mikið gegn vilja sínum“. „Engan
veginn er ákjósanlegt að sækja
fyrirlestra í klúbbum jakkalaus,
í náttfötum eða baðslopp". And-
litsfarða má nota í hófi.
Því er nákvæmlega lýst,
hvernig eigi að heilsa og kveðja.
Sé konu heilsað eða hún kvödd,
á maður ekki að verða fyrri til að
rétta fram höndina. Sama regla
gildir um mann, sem er tignari
eða eldri en viðkomandi, segir
Gordienko. Þá á að hneigja sig
og bíða þess, að hinn aðilinn rétti
fram hendina.
Þó að bókin hafi verið gefin
út í milljón eintökum, mun að-
eins takmarkaður fjöldi hinna
fjölmörgu íbúa Sovétríkjanna fá
tækifæri til að kynna sér hana.
En bókin verður að teljast merki
leg sem tákn um breytta siði og
nýjar venjur innan Sovétríkj-
anna og einnig vegna þess, að
þar er lögð áherzla á fjölskyldu-
líf og almennt siðgæði — en
flokkslegs einstrengingsháttar
gætir lítið.
Saga Lorraine-
krossins
LORRAINEKROSSINN var á
stríðsárunum tákn de Gaulles
sem forystumanns í frelsisbar-
áttu Frakka. Og nú er þéssi
kross tákn þeirra vona, er
de Gaulle elur í brjósti um „end-
urfæðingu Frakklands", eins og
hann orðar það. Skömmu áður en
de Gaulle tók völdin í sínar
hendur, flaug sveit úr franska
flughernum yfir sveitasetur hans,
og mynduðu þær Lorrainekross
á fluginu. Krossinn dregur nafn
af Lorrainehéraðinu, sem Frakk-
ar og Þjóðverjar hafa löngum
deilt um. Þegar á miðöldum var
þessi kross orðinn tákn héraðs-
ins, og aðalsmenn höfðu það á
merkiskjöldum sínum og her-
klæðum.
Jeanne d’Arc var fædd í Dom-
reny í Lorraine, og er hún hóf
baráttu sína gegn Englendingum
skömmu fyrir 1430, gerði hún
þennan kross að merki sínu.
Þegar Alsace-Lorraine komst
undir yfirráð Þjóðverja eftir
styrjöldina um 1870, varð kress-
inn tákn franskra þjóðernissinna
í Lorraine.
Er þeir Emile Muselier aðmír-
áll og de Gaulle hófu á stríðs-
árunum undirbúning að stofnun
hers frjálsra Frakka, ákváðu þeir
að nota Lorraine-krossinn, sem
tákn frelsisbaráttunnar. Brátt
mátti sjá hann á einkennis-
búningum franskra hermanna,
— ^ o,«uiie nciuur ræou, uo
baki hans er tákn Lorraine-
krossins
fánum þeirra, fiugritum og
svo mætti iengi teija. A sveua-
setri ue Gaulles getur viða að lita
Lorrainekrossinn t. d. á vindia-
kassa hans, myndarömmum og í
reit úti fyrir glugganum á vinnu-
stofu hans, mynda lifandi blom
þetta tákn hershöfðingjans. Að
styrjöldinni lokinni varð Lorraine
krossinn tákn Gaullista.
Um Lorrainekrossinn og erfiða
skapsmuni de Gaulles, sagði
Churchill við Roosvelt á sínum
tíma: „Engan kross er eins þungt
að bera og Lorrainekrossinn . .