Morgunblaðið - 02.07.1958, Blaðsíða 1

45. árgangur
146. tbl. — Miðvikudagur 2. júlí 1958
Prentsmiðia Morgunblaðsfaw
Snarpir bardagar i Líbanon
Þessi hópganga var ein af mörguni, sem fóru yfir Rauða
torgið í Moskvu á leið til vestur-þýzka sendiráðsins á mánu-
daginn í siðustu viku. Þegar til sendiráðsins kom tóku menn
blekbyttur, egg og annað fleira úr vösum sínum eða hand-
töskum og köstuðu í bygginguna. Voru margar rúður brotn-
ar og önnur spellvirki unnin. Rússneskir ráðamenn héldu því
fram. að fólk hefði safnazt saman við sendiráðið af sjálfs-
dáöum og án undirbúnings. Myndin hér að ofan talar sínu
máli um -það.
Norðmenn hugleiða
víkkun landhelginnar
O’SLO, 1. júlí. — Einkaskeyti til
Mbl. — Bredo Stabell, starfs-
maður norska utanríkisráðuneyt-
isins, sem var fyrir norsku sendi
nefndinni á sjóréttarráðstefnunrii
í Genf, sagði fréttamanni Keuters
í dag, að spurningin um fiskveiði
takmörkin væri nú til umræðu
hjá stjórninni. Hann sagði, að
vandamálið væri nú orðið mjög
alvarlegt vegna þeirrar ákvörð-
unar íslenzku stjórnarinnar, að
láta ekkert aftra sér frá að vikka
fiskveiðitakmörkin.
Kvað hann ekki ósennilegt, að
Norðmenn yrðu nú að hugleiða
það, hvort ekki væri rétt að færa
út fiskveiðilögsögn Noregs'
Halvard Lange utanríkisráð-
herra sagði í norska Stórþinginu
fyrir hálfum mánuði, að Norð-
menn yrðu e. t. v. neyddir til að
gera „ráðstafanir til sjálfsvarnar“
í haust.
Norsku blöði* birtu fréttina
um íslenzku reglugerðina, sem
gefin var út í gær, án umsagna.
Óvænt tíðindi
Hið áhrifamikla blað „Handels
og sjöfartstidende" ræðir í dag
birtingu íslenzku reglugerðarinn-
ar og segir, að það hafi lengi
verið öruggt, að íslendingar
mundu færa fiskveiðitakmörkin
út í 12 mílur. Það sem komi mönn
um á óvart sé, að nú hafi Islend-
ingar jafnframt hug á að breyta
grunnlínunum, en slík ráðstöfun
muni bægja erlendum fiskimönn-
um frá enn fleíri miðum en búizt
hafi verið við fram að þessu.
Blaðið bendir á, að Islendingar
hafi víkkað landheígi sína i 4
milur eftir að Norðmenn unniu
fiskveiðimálið gegn Bretum fyrir
Haag-dómstólnum. Á þeim tíma
voru grunnlínur einnig ákveðnar,
og þess vegna er leyfilegt að
spyrja hvort íslendingar geti nú
upp á sitt eindæmi breytt þeim
grundvelli, sem landhelgin hef-
ur verið byggð á, segir blaðið.
Málaferli hugsanieg
Blaðlð segir enn, að eftir því
sem bezt verði séð, sé erfitt að
gera samanburð á Noregi og ís-
landi að því er snerti frekari víkk
un landhelginnar. Það sé engan
veginn fyrir það girt, að nýjar
lagaflækjur komi til sögunnar. fs-
lendingar hafi skrifað undir sátt-
mála sem leitt geti til þess að
þeir verði dregnir fyrir dómstól-
inn í Haag. Þetta sé því aðeins
mögulegt, að íslendingar sam-
þykki slík málaferli. Þetta sé hins
vegar alveg óráðið mál. (Þess
skal getið hér, að Mbi. innti
Davíð Ólafsson fiskimálastjóra
Framh. á bls. 2.
Stjórnarherinn
rekur Drúsa á flótta
BEIRUT, 1. júlí. — Hersveitir
Líbanonstjórnar ráku í dag á
flótta uppreisnarmenn af ætt-
flokki Drúsa eftir harðan bar-
daga nálægt aJþjóðaflugvetllin-
um í Beirut. Hundruð vopnaðra
Drúsa höfðu flykkzt ofan úr
fljöllunum í gær og tekið sér víg
stöðu nálægt flugvellinum. í dög
un í morgun lagði stjórnarherinn
til atlögu með stórskotaliði.
Drúsar hörfuðu undan til fjalla-
þorpsins Ainab um hádegisbil,
og síðan um kílómetra suður fyr-
ir það seinna í dag.
Stjórnarherinn hóf atlöguna
frá Shemlan, sem er annað fjalla
þorp um 15 kílómetra fyrir suð-
austan Beirut. Hersveitir Drúsa,
sem verið hafa í fremstu línu
uppreisnarmanna frá því upp-
reisnin hófst fyrir 2 mánuðum,
voru á útjaðri Shemlan í gær.
Þjóðernissinnar
styðja stjórnarherinn
Sókn þeirra var í fyrstu stöðv-
uð af hermönnum Kaumiyin-
flokksins, sem er bannaður í Lí-
banon. Þessi flokkur hefur jafn-
vel enn meiri fyrirlitningu á
Drúsum en stjórninni. Helzta
stefnuskrá hans er að sameina
Sýrland, Líbanon og írak.
í orustunni í dag hjálpuðu her-
menn Kaumiyin-flokksins, sem
sumir hverjir báru gamla brezka
stálhjálma, stjórnarhernum gegn
Drúsum. Skömmu eftir hádegi
hóf stjórnarherinn árás á Ainab,
Vestur-Þjóðverjar ekki
vonlausir um ráðstefnu
BONN. 1. júlí. — Einkaskeyti til
Mbl. — Formælandi vestur-
þýzka utanríkisráðuneytisins
sagði í dag, að Vestur-Þjóðverj-
ar mundu halda áfram tilraunum
sínum til að koma á samnings-
viðræðum um íslenzku fiskveiði-
takmörkin. Þegar hann var beð-
inn að segja álit sitt á hinni nýju
reglugerð íslendinga, kvað hann
vestur-þýzku stjórnina hafa sent
íslenzku stjórninni mótmælaorð
sendingu í síðasta mánuði, þar
sem segir m. a.:
„Einhliða ráðstafanir hafa ekki
LONDON, 1. júlí. — Elizabeth
Bretadrottning hefur staðfest út-
nefningu Ólafs Noregskonungs
til heiðursforingja í konunglega
brezka sjóhernum. Slíka virð-
ingu hafa þegar þrír konungar
Friðrik Danakonungur, Gústav
Adolf Svíakonungur og Páll
Grikkjakonungur.
ógilt réttindi okkar“. í orðsend-
ingunni var' lagt til, að haldin
yrði ráðtsefna hlutaðeigandi
ríkja, þar sem rætt yrði um
vandamálið. Talsmaðurinn bætti
við: „Við munu halda áfram
viðleitni okkar við að hrinda
slikri ráðstefnu í framkvæmd".
og voru bardagar mjög harðir um
skeið. Uppreisnarmenn bjuggu
um sig á húsaþökum með vél-
byssur og handsprengjur, ea
stjórnarherinn sótti að með bryn
vörðum vögnum og þungum
vopnum. Að bardaganum lokn-
um lágu nokkur saklaus fórnar-
lömb í valnum.
Sýrlendingar í rússneskum
klæðum
Við rætur trés eins lá lík af
manni í bláum einkennisbúningi.
„Þetta er Sýrlendingur", sagði
líbanskur liðþjálfi. „Hann er með
rússneskar legghlífar“.
Barisit í Tripolis
í dag kom aftur til snarpra bar
daga í Tripolis, olíuborginni í
norðanverðu landinu. Stjórnar-
herinn réðst með stórskotaliði á
borgina, þar sem uppreisnar-
menn hafa búið um sig.
Viðræður í Beirut
í Beirut ræddi Chamoun for-
seti við sendiherra Breta og
Bandaríkjamanna, hvorn í sínu
lagi, um ástandið í landinu. All-
ir erlendir erindrekar í Beirut
hafa verið beðnir um að koma í
utanríkisráðuneytið á morgun.
Talsmaður stjórnarinnar sagði,
að þar yrði þeim skýrt frá áfram
haldandi aðstoð erlendra aðila
við uppreisnarmenn.
Brezk og dönsk blöð telja
samninga um landhelgis-
málin nú útilokaða
HOFN, 1. júlí: — Einkaskeyti til
Mbl. Blaðið „Information“ segir
í dag, að H. C. Hansen forsætis-
og utanríkisráðherra muni sýni-
lega ekki gera neinar serstakar
ráðstafanir í sambandi við birt-
ingu íslenzka sjávarútvegsmála-
ráðherrans á reglugerðinni um
Ungverska leppstjórnin
rekur Ordass biskup
Þýddi Passíusdlmana á ungversku
BUDAPEST, 1. júlí. — Það var
tilkynnt í Búdapest fyrir
skömmu, að Lajos Ordass yfir-
manni lúthersku kirkjunnar i
Ungverjalandi hefði verið vikið
frá störfum, en hann hefur jafnan
verið mjög opinskár gagnrýnandi
stjórnarinnar.
Kirkjuráðið í biskupsdæmi
hans bað hann að láta af embætti
þegar það var tilkynnt, að stjórn
arvöldin hefðu neitað að viður-
kenna lausnarbeiðni Laszlo Dezs-
erys, en hann tók við biskups-
embættinu þegar Ordass var
fangelsaður.
Dezsery biskup tjáði ráðinu að
hann vildi ekki gegna emgættinu.
Ráðið bað því Emil Korean,
prófast í Búdapest, að gegna
biskupsstörfum þangað til nýr
biskup hefur verið valinn.
Öll mótspyrna brotin á bak aftur
J_iajos Ordass neíur verið yiir-
biskup lúthersku kirkjunnar í
Ungverjalandi um langt skeið.
Hann er jafnframt varaforseti
Alkirkjuráðsins (World Council
of Churches). Með brottrekstri
hans nefur stjórnin brotið á bak
aftur alla mótspyrnu innan kirkj
unnar, nema því aðeins að stuðn-
ingsmenn Ordass meðal J-.úthers-
trúarmanna haldi áfram mótstöð-
unni.
Mindszenty kardínáli róm-
versku kirkjunnar i Búdapest
hefir verið flóttamaður í banda-
ríska sendiráðinu í Búdapest
síðan í uppreisninni 1956. Jozsef
Groesz erkibiskup og aðrir róm-
versk-katólskir kirkjuleiðtogar
hafa samvinnu við kommúnista-
stjórnina. í Kalvínskirkjunni hef
ur mótstöðumönnum stjórnarinn-
ar verið vikið frá.
Var í Minneapolis í fyrra
í fyrrasumar var Ordass bisk-
upi leyft að sækja alþjóðlegt þing
lúthersku kirkjunnar í Minnea-
polis í Bandaríkjunum. Þegar
hann kom heim aftur, urðu deil-
urnar við stjórnarvöldin hvassari
en nokkru sinni fyrr. Ordass þyk-
ir mjög staðfastur og sterkur per-
sónuleiki og er stundum kallaður
„lútherskur Mindszenty". Var
hann harður andstæðingur naz-
ista. Biskup varð hann árið 1945.
Hann sat í fangelsi kommúnista
rúm tvö ár, en var leyft að taka
-ajos
við embætti sínu aftur nokkrum
mánuðum fyrir uppreisnina 1956.
Þýddi Passiusálmana
Lajos Ordass er mjög vel
menntaður maður og hefur m. a.
öll Norðurlandamáiin á valdi
sínu. Hefur hann þýtt bækur af
öllum þessum málum á ung-
versku. Þegar hann tók við bisk-
upsembættinu aftur árið 1956,
var hann að vinna að ungverskri
þýðingu á Passiusálmum Hall-
grims Péturssonar.
fiskveiðitakmörkin. Ráðherrann
leggur í kvöld af stað í för sína
til Færeyja, íslands og Græn-
lands. Áður en hann fer, ræðir
utanríkismálanefndin um land-
helgismálin.
„Information" bendir á, að ís-
lenzka stjórnin hafi þegar tekið
af öll tvímæli um 12 mílna fisk-
veiðilögsögn ,og síðan látið öll-
um tilmælum um samninga ósvar
að. Hin nýja tilkynning, sem sé
eiginlega óþörf, kunni að hafa
áróðursgildi.
Bretar eru nú athuga orðsend-
ingu Dana varðandi landhelgi
Færeyja. Blaðið segir, að Bretar
vilji draga málið á langinn í von
um, að Hansen forsætisráðherra
geti fundið friðsamlega lausn á
landhelgismálinu þegar hann
kemur til Reykjavíkur. Birtingin
á reglugerðinni í gær hafi e. t.
v. verið skref í þá átt að koma
í veg fyrir þennan möguleika.
Blaðið bendir ennfremur á, að
það sé eflaust engin tilviljun, að
Erlendur Patursson fór til Reykja
víkur fyfir skömmu og var þannig
ó undan H. C. Hansen. Paturs-
son ræddi áreiðanlega fleira en
gjaldeyrismál færeyskra fiski-
manna við ísland, segir blaðið,
og þá sennilega landhelgismálin.
Blaðið telur, að birting reglu-
gerðarinnar í gær dragj mjög úr
möguleikanum á því, að Hansen
takist að koma á sættum.
„Daily Telegraph“ skrifar, að
birting íslenzku reglugerðárinn-
ar hafi verið sigur fyrir ráðherra
konimúnista í ríkistjórninni. Sjáv
arútvegsmálaráðherrann hafi áð-
ur hótað að segja af sér, ef reglu
gerðin um vikkun landhelginnar
yrði ekki birt þegar í stað. —
Brezka stjórnin hafi boðið ísiend.
ingum samninga, en því hafi ekki
verið sinnt af hálfu íslerzku
stjórnarin. —Páll.