Morgunblaðið - 02.07.1958, Blaðsíða 8

8
M O K C I' /V K f 4»iÐ
Miðvikudagur 2. jölí 1958

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigu»-
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 3304£
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 35.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 2.00 eintakið.
ÚTVÍKKUN
FISKVEIÐILANDHELGINNAR
AÐ undanförnu hefur útvíkkun
fiskveiðilandhelginnar verið
mjög rædd hér innanlands og
eins erlendis, eftir að kunnugt
varð, hvaða skref íslendingar
ætluðu að taka í því máli. Út-
víkkun fiskveiðilandhelginnar
upp í 12 mílur er ekkert nýtt mál
hér innanlands. Árum saman hef-
ur verið rætt um knýjandi nauð-
syn þess, að færa fiskveiðitak-
mörkin út og framkvæmd þess er
raunverulega ekkert annað en
eðlilegt framhald af þeirri út-
færslu, sem gerð var fynr nokkr-
um árum og öllum er í fersku
minni. íslendingar hafa og flutt
þetta mál á alþjóða vettvangi og
barizt þar fyrir að fá viðurkenn-
ingu á þessari lífsnauðsyn lands-
manna.
Það er og réttilega tekið fram
í Þjóðviljanum í gær, að útgáfa
sjálfrar reglugerðarinnar nú er
ekkert nýmæli, heldur aðeins
staðfesting þess, sern búið var að
taka ákvörðun um og lýsa yfir.
Sú spurning vaknar þá, hvers
vegna reglugerðin var ekki gefin
út óðara og ákvörðunin var tek-
in og af hverju þessi tími hafi
sérstaklega verið valinn. í því
sambandi má minna á þær yfir-
lýsingar, sem málgögn ríkisstjórn
arinnar birtu síðari hluta maí
mánaðar, þegar hún lifnaði við
á ný, um að reglugerðin um út-
færslu fiskveiðiiandhelginnar
skyldi gefin út 30. júní og taka
gildi 1. september, en „tíminn
þangað til verði notaður til þess
að vinna að skilningi og viður-
kenningu erlendis á réttmæti og
nauðsyn útfærslunnar", eins og
Alþýðublaðið orðaði það. En
hefur tíminn hingað til verið
notaður eins og til stóð?
í blaði utanríkisrh. segir á for-
síðu í gær, að það „vekur mikla
athygli í sambandi við reglugerð-
ina um 12 mílna landhelgi-------
að vandasamasta atriði málsins
er enn óleyst. Framtíð togaranna
og togbátanna er í algerri óvissu“,
segir blaðið. Þá víkur Alþýðu-
blaðið að því, að grunnlínum
landhelginnar sé ekki breytt með
hliðsjón af löglegri samþykkt
Genfarráðstefnunnar um það
efni. Telur málgagn utanríkis-
ráðherra sjálfs, að sjávarútvegs-
málaráðherra hafi undirbúið mál-
ið slælega og sé nú fyrst að skipa
nefnd til að ganga frá þýðingar-
miklum og vandasömum atriðum.
Það má vitaskuld segja, að
sumt af því, sem ógert er, hafi
fyrst og fremst áhrif inn á við,
vegna þess að um sé að ræða rétt-
indi íslenzkra skipa. En allt horf-
ir þetta einnig út á við, og skapar
óþarfa óvissu.
★
Og hefur tíminn verið notaður
til að skýra út á við sjónarmið
okkar? Þjóðviljinn segir, að fjög-
ur ríki hafi mótmælt útfærslunni
og er þá spurning, hvað gert hafi
verið til að fá þau til að breyta
afstöðu sinni. Hefur stuðningur
nánustu frændþjóða okkar á
Norðurlöndum verið tryggður?
Þess hefur verið getið, að Rúss-
ar hafi lýst yfir stuðningi við að-
gerðir okkar í landhelgismálinu,
en rétt er að benda á, að Rússar
léku mjög tveim skjöldum á ráð-
stefnunni í Genf. í sambandi við
12 mílna landhelgi Rússa er þess
að minnast, að hún hefur ekki
hlotið alþjóðaviðurkenningu og
að Rússar hafa sjálfir samið við
Breta um víðtækan rétt til fisk-
veiða innan þeirra takmarka.
Hafa Bretar óspart vitnað í þenn-
an samning Rússa og talið, að
við íslendingar hefðum átt að
fara hina sömu leið. Það er því
ljóst, að hvað sem líður viður-
kenningu Rússa á aðgerðum okk-
ar nú, þá er afstaða þeirra að
öðru leyti, sízt af öllu til trausts
og halds íslendingum.
★
Tíminn talar í gær um nauð-
syn íslendinga á að standa saman
í landhelgismálinu. Þar þurfi
þeir framar öllu að bera giftu
til samþykkis. Þetta er vitaskuld
rétt, en spyrja má, hvort sjálf
ríkisstjórnin sé hér innbyrðis á
einu máli. Ummæli málgagns
sjálfs utanríkisráðherrans, sem
vitnað var í hér að framan, vekja
vissulega efasemdir um að svo
sé. En hér þarf forystan að vera
örugg og sést nú, eins og raunar
oft áður, að veik og sundurleit
ríkisstjórn á erfitt með að standa
að framkvæmd mála, sem fyrst
og fremst krefjast festu og ein-
ingar.
Allir íslendingar eru sammála
um nauðsyn sem víðastrar land-
helgi. Það voru Sjálfstæðismenn,
sem höfðu forystu um að slíta
af okkur hin gömlu samninga-
bönd við Breta um landhelgina
og ruddu með því veginn. Sjálf-
stæðismönnum hefur ætíð Verið
ljós hin mikla þýðing þessa máls
fyrir alla þjóðina og lagt allt fram
til lausnar því, sem í þeirra valdi
hefur staðið. Þjóðin almennt hef-
ur fyrir löngu skilið þýðingu
málsins fyrir búskap landsmanna
í bráð og lengd og það mun sízt
af öllu hætta á að eining hennar
bregist. Það sem miklu fremur
er að óttast, er að þeir, sem for-
ystuna eiga að hafa, ríkisstjórnin
sjálf, geri sér ekki eðli þessa stór-
máls nógu ljóst og viðhafi ekki
þær starfsaðferðir, sem vænleg-
astar eru til fullnaðarsigurs.
Reynslan af meðferðinni á und-
irbúningi málsins bendir ótví-
rætt í þessa átt, svo og ummæli
sjávarútvegsmálaráðherra í fyrra
kvöld, þar sem hann m. a. á furðu
legan hátt blandaði saman stækk-
un „fiskveiðilandhelginnar“ og
„fullkomnum yfirráðarétti ís-
lendinga á öllu landgrunninu“.
★
íslendingar vona að þær er-
lendar þjóðir, sem telja sig sér-
staklega varða landhelgismálin,
fallist á hina knýjandi nauðsyn
okkar. Ráðamenn þeirra þjóða
eiga að nafa öll skilyrði til að
skilja, að við útfærslu fiskveiði-
landhelginnar eru íslendingar
ekki að gera sér leik að neinu.
Afkoma þjóðarinnar veltur á
fiskimiðunum. Þau eru okkur
uppspretta þess sem til þess þarf
að halda íslandi byggilegu á nú-
tíma vísu. Miðin eru „lamb fá-
tæka mannsins", undirstaða vel-
gengni okkar. Þetta er það, sem
skapar samhug fslendinga og
hlýtur einnig að lokum að leiða
til almennrar viðurkenningar á
rétti okkar.
UTAN UR HEIMI
Cocteau heldur upp á sjötugsafmœli
sitt með frumsýningu á kvikmyndinni
,,Erfðaskrá
Franski rithöfundurinn Jean
Cocteau verður sjötugur innan
skamms og heldur afmæli sitt
hátíðlegt með því að láta frá sér
fara nýja kvikmynd, „Erfðaskrá
Orfeusar“, en Cocteu hefir sjálf-
ur skrifað kvikmyndahandritið
og sett kvikmyndina á svið.
Cocteau er sagður vera einhver
fjölhæfasti bókmenntamaður
Frakka, og fæðingarár hans eru
óneitanlega óeðlilega mörg: í
flestum dönskum alfræðiorða-
bókum er hann sagður fæddur
1892, í nýjustu útgáfu af „Who is
who“ er fæðingarár hans talið
vera 1889 (fyrir nokkrum árum
var Cocteau samkvæmt annarri
útgáfu af „Who is who“ tveimur
árum yngri, fæddur 1891), og
samkvæmt Dictionnaire des
Contemporains, sem Jean Galier-
Boissiére, þekktur blaðamaður í
Orfeusar"
París, hefir gefið út, er Cocteau
fæddur 1889).
Vel má vera, að Cocteau hafi
í æsku sinni sagzt vera yngri en
hann raunverulega var, er hann
fyrst tók að vekja athygli sem
undrabarn á sviði bókmennt-
anna. En óhjákvæmilegt er að
gera ráð fýrir því, að hann viti
sjálfur, hvenær hann er fædd-
ur, og verði ekki bara að gamni
sínu sjötugur ári fyrr en ástæða
er til.
Annars hafði Cocteau tilkynnt,
er hann lagði síðustu hönd á
meistaraverk sitt á sviði kvik-
myndagerðar, „Orfeus“, að hann
myndi hætta að fást við kvik-
myndagerð. Síðan hefir Cocteau
skrifað og sett á svið eitt atriði
í tilraunakvikmynd Han-s Richt-
ers, „lxl=l“, og auk „Erfðaskrár
Orfeusar" hefir hann nú einnig
skrifað kvikmyndahandrit eftir
leikriti sínu „Ritvélin". Líklegt
er, að han muni einnig sjálfur
setja þessa síðastnefndu kvik-
mynd á svið. Aðalhlutverkið í
kvikmyndinni á Annie Girardot
að leika, en hún fór einnig með
aðalhlutverkið í leikritinu er það
var sýnt í París.
Picasso gerði þessa mynd af
Jean Cocteau sem ungum
manni
Allt bendir til þess, að „Erfða-
skrá Orfeusar“ verði mjög at-
hyglisverð kvikmynd. Orfeus er
Cocteau sjálfur að nokkru leyti
og jafnframt rithöfundurinn, sem
verið hefir ein aðalpersónan í
verkum Cocteaus og birzt þar í
ýmsum gervum, t.d. í leikritinu
og kvikmyndinni „Orfeus“, í
kvikmyndinni „Skáldablóð" og í
ballettinum „Ungi maðurinn og
dauðinn“. Kvikmyndin „Erfða-
skrá Orfeusar" verður frumsýnd
á afmælisdegi Cocteaus 5. júlí á-
samt 65 mínútna kvikmynd, er
Etienne Perrier hefir gert um
æviferil Cocteaus. Er það lit-
kvikmynd af cinemascopegerð.
Löggjöfin um
sveitastjórnar-
mál endurskoðuí
SAMKVÆMT ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar skipaði félagsmála-
ráðherra hinn 20. maí s.l. fimm
manna nefnd til þess að endur-
skoða íslenzka löggjöf um sveitar
stjórnarmál og semja frumvarp
eða frumvörp ti! laga um þetta
efni.
Charles Darwin
100 ú síðon Darwin gerði grein
fyrir kenningum sínum
UM ÞESSAR MUNDIR eru liðin
hundrað ár, síðan Charles Dar-
win gerði í The Linnean Society
grein fyrir þróunarkenningunni,
sem haft hefir svo mikil áhrif á
skoðanir manna á náttúrunni og
lífinu. Flutti hann greinargerð
sína þann 1. júlí 1858. Um svip-
að leyti gaf hann út í bókarformi
greinargerð sína um þróunar-
kenninguna, sem vakti þegar
miklar deilur. Þó hörðnuðu deil-
urnar enn meir, eftir að Darwin
hafði ári síðar gefið út verk sitt,
Um uppruna tegundanna (On
the Origin af Species).
Um rannsóknir í náttúrufræði
gildir sama lögmál og á öðrum
sviðum, árangur rannsóknanna
vex ekki jafnt og þétt með
hverju ári. Komið geta löng tíma
bil algerrar kyrrstöðu, en annað
veifið koma fram á sjónarsviðið
snjallir vísindamenn, sem setja
fram fjölmargar nýjar hugmynd-
ir og kenningar. Kenmngar
þeirra geta valdið svo mikilli
byltingu, að langur tími líður,
áður en hægt er að meta réttilega
skerf þeirra til vísindanna og áð-
ur en hægt er að fjarlægja það
illgresi úr kenningunum, sem æ-
tíð fylgir aukinni grósku. En
hvað eftir annað leita menn aft-
ur til kenninga þessara miklu
vísindamanna. Charles Darwin
er .einn af þessum spámönnum
vísindanna. Á undanfarinni öld
hafa kenmngar nans hvað eftir
annað verið teknar til umræðu
á nýjan leik. Sumir hafa rifið
þær niður, aðrir hafa sagt þær
hafnar yfir alla gagnrýni, og enn
aðrir hafa velt þeim fyrir sér
og reynt að finna sannleikskjarn
ann í tilraun Darwins til að ráða
hina miklu gátu um þróun lífs-
ins.
í nefndinni eiga sæti þessir
menn:
Hjálmar Vilhjálmsson, ráðu-
neytisstjóri, sem er formaður
nefndarinnar, Bjarni Þórðarson,
bæjarstjóri, Björn Björnsson,
sýslumaður, Jón Guðjónsson,
bæjarstjóri og Tómas Jónsson,
borgarlögmaður.
Nefndin hefur þegar tekið til
starfa og hefur haldið fundi dag-
lega að undanförnu.
Á næstunni mun nefndin rita
sveitarstjórnum bréf þar sem
leitað verður álits þeirra og til-
lagna um ýmis atriði varðandi
þau mál, sem nefndinni ber að
fjalla um.
(Frá félagsmálaráðuneytinu.
Ný verzlun
NÝLEGA hóf ný verzlun starf-
semi sína á Strandgötu 31 í Hafn
arfirði undi nafninu Lótusbúðin.
Mun hún sérstaklega gera sér
far ma ð hafa á boðstólum
barnafatnað og kvenfatnað.
Er verzlunin smekklega inn-
réttuð. Eigandi er frú Sólveig
Ólafsdóttir.