Morgunblaðið - 03.10.1958, Qupperneq 10

1
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 3. október 1958
J®l0r2PEMaM!>
Utg.: H.l. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastióri: tjigíus Jónsson.
Aðarritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Öla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar K.ristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalst.ræti 6 Sími 22480
AsKriftargjald kr 35.00 á mánuði innanlands.
1 iausasölu kr. 2.00 eintakið.
A RIKISUrVARPIÐ AÐ VERA
EINKAÚÍVARP VINSTRI STJÓRN-
ARINNAR ?
SÚ meginregla að ríkisút-
varpið skuli vera- hlutlaus
stofnun, óháð pólitískum
flokkum á hverjum tíma, á áreið-
anlega ríkan hljómgrunn í rétt-
lætistilfinningu flestra íslend-
inga. Öllum lýðræðissinnuðum
mönnum er það ljóst, hvílík
hætta væri í því fólgin, ef ríkis-
útvarpið teldi það hlutverk sitt
að vera nokkurs konar einka út-
varpsstöð ríkisstjórnarinnar á
hverjum tíma.
Því miður hefur það komið í
ljós, að núverandi ríkisstjórn og
fulltrúar hennar í útvarpsráði
líta öðru vísi á þetta mál. Þetta
varð ljóst þegar tekin var
ákvörðun um það í útvarpsráði
s.l. þriðjudag, hvort útvarpa
skyldi umræðufundi Stúdentafé-
lags Reykjavíkur um landhelgis-
málið. Það hefur verið siður und
anfarin ár að almennum umræðu
fundum Stúdentafélagsins væri
útvarpað.
En nú brá svo við, að meiri-
hluti útvarpsráðs, þeir þrír full-
trúar, sem kosnir eru af vinstri
flokkunum, greiddu atkvæði
gegn þvi að umræðum fyrr-
greinds stúdentafundar yrði út-
varpað.
Reynt að kæfa rödd
stjórnarandstöðunnar
Engum hugsandi manni getur
dulizt, hvað fyrir rrieirihluta
vinstri stjórnarinnar í útvarps-
ráði vakir með þessari ákvörðun.
Tilgangur meirihlutans er greini-
lega sá að kæfa rödd stjórnar-
andstöðunnar. Ólafur Thors, fyrr
verandi forsætisráðherra, formað
ur Sjálfstæðisflokksins var frum-
mælandi á stúdentafundinum og
flutti þar þróttmikla og skil-
merkilega ræðu um landhelgis-
málið. Allir vita, að hann hefur
á undanförnum árum haft meiri
afskipti af þessu máli en nokkur
annar íslendingur. Hann hefur
staðið fremstur í fylkingu þeirra
manna, sem barizt hafa drengi-
legast fyrir rétti íslands, til auk-
innar verndunar fiskimiða sinna.
En það er einmitt rödd þessa
manns, sem fulltrúar vinstri
stjórnarinnar í útvarpsráði
vilja kæfa, hindra að þjóðin
öll fái að heyra. Þannig vinn-
ur vinstri stjórnin að því að
skapa þjóðareiningu um land-
helgismálið!
Rök meirihluta útvarpsráðs fyr
ir banni sínu á útvarpi frá
stúdentafundinum eru næsta
fáránleg. Meginatriði þeirra er,
að óeining hafi ríkt innan stjórn-
ar Stúdentafélagsins um val á
ræðumanni. En hvað kemur það
málinu við? Hefur ekki vinstri
stjórnin sjálf logað að innan af
ágremingi um landhelgismálið í
allt sumar? Engu að síður hafa
ráðherrar hennar komið fram í
útvarpið og haldið ræður um mál-
ið hver á fætur öðrum. Meiri-
hluti útvarpsráðs hafði ekkert við
það að athuga. En þegar formað-
ur stjórnarandstöðunnar, sem
helmingur þjóðarinnar stendur á
bak við, flytur ræðu á stúdenta-
fundi — þá þykist meirihluti út-
UTAN UR HEIMI
Grœnlenzku stúlkurnar táldregnar
versnandi heilhrigðis
ástand
varpsráðs verða að banna útvarp
á ræðu hans, vegna þess að stjórn
Stúdentafélagsins hafi ekki ver-
ið sammála!
Skrúfað fyrir
hljóðnemann
Almenningur sér í gegnum
þessi yfirskinsrök meirihluta út-
varpsráðs fyrir þeirri valdníðslu,
sem beitt hefur verið gagnvart
útvarpi frá landhelgisfundi Stú-
dentafélagsins. Kjarni málsins er,
að vinstri stjórnin er hrædd við
hinn skilmerkilega málflutning
Ólafs Thors. Þá grípur hún til
þess fantabragðs að láta fulltrúa
sína í útvarpsráði skrúfa fyrir
hljóðnemann.
Alvatflegt tilræði
við lýðræðið
Það er vissulega alvarlegt til-
ræði við lýðræðið, sem meiri-
hluti útvarpsráðs hefur að fyrir-
lagi vinstri stjórnarinnar gerzt
sekt um. Ríkisútvarpið á ekki að
vera einkaútvarpsstöð ríkisstjórn
ar landsins á hverjum tíma. Ríkis
útvarpið er stofnun, sem öll þjóð-
in á, og ber að vera hlutlaust í
stjórnmálum, hver sem með völd-
in fer. Vitanlega hljóta ráðherr-
ar og ýmsir aðrir forystumenn
þjóðarinnar að eiga aðgang að
útvarpinu til þess að flytja al-
menningi fréttir og ýmis konar
yfirlýsingar. En það er fjarstæða
að ríkisstjórnin eigi að hafa ein-
hvern einkarétt á útvarpinu, og '
að því beri að loka að verulegu
leyti fyrir þeim flokki eða flokk-
um, sem kunna að vera í stjórn-
arandstöðu á hverjum tíma.
Spor í einræðisáít
Bannið við útvarpi frá stúd-
dentafundinum, þar sem formað-
ur stjórnarandstöðunnar flutti
þýðingarmikla ræðu, sem alþjóð
átti rétt á að heyra er greinilegt
spor í einræðisátt. Þess vegna
munu allir sanngjarnir menn víta
það harðlega.
Sjálfstæðismenn lögðu til, að
fundinum í heild yrði útvarpað.
Kæmi þá einnig fram rödd stuðn
' ingsmanns stjórnarinnar á fund-
i inum.
I Tvö af stuðningsblöðum ríkis-
. stjórnarinnar höfðu lýst því yfir,
að þessi stuðningsmaður stjórn-
arinnar hefði borið mikið sigur-
orð af Ólafi Thors. En fulltrúar
vinstri stjórnarinnar í útvarps-
ráði vildu ómögulega að þjóðinni
gæfist tækifæri til þess að kynn-
ast því, hvernig vinstri maður-
inn „sigraði" Ólaf Thors. Vinstra
liðið felldi útvarp frá stúdenta-
fundinum. Gefur það betri hug-
mynd en nokkuð annað um það,
hver hafi gengið þaðan með sig-
ur af hólmi.
Þjóðin mótmælir ofbeldi
meirihluta útvarpsráðs um leið
og hún krefst þess, að ríkis-
útvarpið verði áfram hlutlaus
og sjálfstæð stofnun, en verði
ekki gert að einkaútvarpsstöð ,
vinstri stjórnarinnar, eins og
auðsýnt er að forystumenn '
hennar hafa fullan hug á. *
Aukið heilbrigðiseft-
irlit, menntun og
nánara samband við
umheiminn belzta
bjargráðið
GRÆNLAND er nú meira á dag-
skrá í Danrr/orku en oft áður.
Fregnirnar frá Nanortaiik hafa
vakið óskipta athygli í Dan-
mörku, en í þeim grænlenzka bæ
er sögð spilling mikil og sjúk-
dómabæli. Kynferðissjúkdómar
hafa sjaldan leikið Grænlendinga
verr, enda hefur sjaldan eða
aldrei verið jafn gestkvæmt á
Grænlandi og nú — síðan námu-
vinnsla og margs konar önnur
starfsemi hófst þar. Mikill fjöldi
danskra verkamanna hefur verið
fluttur vestur til Grænlands —
og þeir eiga gjarnan vingott við
grænlenzkar stúlkur.
☆
Danskur klerkur í Grænlandi
hefur látið svo um mælt, að það
væri Dönum til skammar hvernig
þeir kæmu fram við grænlenzku
stúlkurnar. Það þykir auðvitað
mikill heiður og frami meðal
grænlenzkra ungmeyja að eign-
ast danskan unnusta — og dönsku
piltarnir, sem unnið hafa í Græn-
landi á sumrin, hafa ekki látið
sitt eftir liggja. Grænlenzku stúlk
urnar hafa vonazt til að geta
haldið þeim — gengið í hjóna-
band, en þær hafa sjaldnast hald-
ið öðru en barninu, sagði danski
presturinn.
Auk þess, að danskir piltar
hafa dregið grænlenzkar
stúlkur á tálar, þá hefur margs
konar spilling komið í kjölfar
samskipta Dana og Grænlend-
inga. Grænlendingarnir líta mjög
upp til Dana og finnst Danirnir
hljóta. að vera betur úr garði
gerðir, segir klerkurinn. Þess
[g Og það eru ekki einungis
skólar, sem reisa þarf svo að
undirstaða menntunar sé fengin.
I mörg horn er að líta — og margt
er það, sem að menningarmálum
lýtur og úrbóta þarfnast. Sam-
ir löngu, en þeir þurftu mikillar
viðgerðar við — og eru enn ekki
komnir í umferð.
gj Að sinni virðist því ekki út-
lit fyrir að Danir hefji innan-
landsflug í Grænlandi, en í fyrra
ætluðu grænlenzkir aðilar að
beita sér fyrir stofnun félags til
að annast innanlandsflug þar.
Það þykir alltaf tíðindum sæta á hinni strjálbýlu Grænlands-
strönd, þegar skip siglir að landi . . .
göngumálin eru m. a. einn liður
menningarbaráttunnar. Betri og
nánari sambönd við umheiminn
hafa mikið að segja og geta haft
mikil áhrif í menningarbarátt-
☆
Danir hugsa þá aðallega til
flugsins. Um skeið hefur mjög
verið haft í huga að taka upp
flugsamgöngur á Grænlandi. Dan
svo ekki sé minnzt á flugvélakomur. Þá er öllum fleytum
hrundið úr vör
vegna taka þeir upp marga slæma
siði, sem Danirnir leggja að ein-
hverju stund á til þess að drepa
tímann þegar þeir dveljast lang-
dvölum fjarri heimilum sínum í
Danmörku. Hér er aðallega átt
við drykkjuskap og lauslæti —
og þykir nóg af því víðast hvar
í Grænlandi.
Danir gera sér Ijósa grein
fyrir hættunni, sem áfengis-
neyzlan veldur í Grænlandi.
Menn eru á einu máli um það, að
betra heilbrigðiseftirlit og mennt
unarskilyrði verði það jina, sem
bætt geti úr. Danir hafa gert
mikið á þessum sviðum á und-
anförnum árum, en Ijóst er, að
betur má ef duga skal.
ir hafa löngum talið, að danska
flughernum bæri að annast þessa
hlið málsins, því að undanfarin
sumur hefur herinn haft tvo flug-
báta við Grænland við margs
konar störf. Aðallega hefur verið
um að ræða sjúkraflug, póstflug
og flutningar í þágu landsstjórri-
arinnar grænlenzku.
jg Nú eru þessir flugbátar orðn-
ir gamlir og úr sér gengnir,
armar er t. d. smíðaður árið 1934
og samkvæmt dönskum blaða-
fregnum er hann ævinlega veð-
urtepptur á Islandi, þegar eitt-
hvað reynir á. Danski flugheriKn
keypti sjö notaða katalínabáta af
bandaríska hernum ekki alls fyr
í Sögðu dönsku blöðin, að ætlun
Grænlendinganna væri að leigja
flugvélar hjá Flugfélagi íslands.
Grænlendingarnir létu að vísu
sjá sig hérlendis, ræddu lítillega
við forráðamenn Flugfélagsins —
en ekkert varð úr flugvélaleig-
unni.
☆
Enn sem komið er annast Flug.
félag íslands mest af því farþega-
flugi, sem fram fer innan Græn-
lands. Að vísu má segja, að hafn-
ar séu reglubundnar ferðir milli.
Kaupmannahafnar og Syðri-
Straumfjarðar, en þar koma flug-
vélar SAS við á leiðinni til Los
Angeles. Félagið mun samt sem
áður taka lítinn eða engan flutn-
ing milli Grænlands og Danmerk-
ur, en mönnum er það mikið
áhugamál í Grænlandi að fá full
not af þessum ferðum.
gj Vandinn er að vísu ekki leyst
ur þar með, því að Græn-
landsbyggð er strjál og strand-
lengjan löng. Það er mikið verk
og erfitt að halda uppi samgöng-
um milli byggðarlaganna, sér-
staklega þó að vetrinum — en
samgöngubæturnar eru eitt
helzta framfaramál Grænlend-
inga og mikið menningaratriði.
Cagnlegur
bæklingur
IÐNAÐARMÁLASTOFNUN Is-
lands hefur sent frá sér leið-
beiningabækling um hagræðingu
vinnunnar, sem nefnist: Léttið
störfin. Er bæklingurinn eftir Dr.
Hermann Böhrs, framkvæmda-
stjóra framkvæmdanefndar verk
athugunarsamtakanna í Vestur-
Þýzkalandi og er leitazt við að
myndskýra forsagnir um beztu
tilhögun vinnu og vinnustaðar í
mörgum starfsgreinum. Fyrst og
fremst er leiðbeiningar fyrir verk
stjóra og aðra þá, sem hafa um-
sjón með starfshópum. Bókin get-
ur einnig verið gagnleg öllum
þeim, sem nálægt viðkomandi
störfum koma.