Morgunblaðið - 14.10.1958, Síða 11

Þriðjudagur 14. okt. 1958
MORGVISBLAÐIÐ
11
Píus páfi XII. hefur til þessa
markað varanlegustu sporin í
sögu kirkjunnar
Minningerrœða Jóhannesar Hólabiskuos
í Kaþólsku kirkjunni í gœrkvöldi
Hans heilagleiki, Píus páfi XII.
fram á að uppnumning alsællar
Maríu meyjar yrði gerð að trúar-
atriði kaþólsku kirkjunnar.
í þeim atriðum, hver sé kenn-
ing kirkjunnar, eru menn utan
kirkjunnar ekki réttir dómendur.
Píus páfi tólfti var mikill
Maríudýrkandi og munu kaþólsk-
ir menn um víðan heim ekki
telja það honum til lasts, heldur
til lofs.
Hinn látni páfi var einlægur
friðarvinur. Á stríðsárunum tók
hann að sér að miðla málum í
hvert skipti og tækifæri gafst til
þess. Einnig reyndi hann eftir
megni að fá styrjaldar-aðila til
að draga úr hörmungum stríðs-
ins og að bæta kjör heimilis-
lausra og þeirra er áttu bágt.
Sjálfur lagði hann sinn skerf til
þeirra er verst urðu úti vegna
styrjaldarinnar eða náttúruham-
fara.
Þess skal getið að einkunnar-
orð hans voru: Opus justitiæ
pax, — er má þýða: árangur
réttlætisins er friður.
Á þeim 19 árum páfadóms síns
hefur Píus páfi tólfti tekið á moti
tugum milljóna pílagríma og
annarra aðkomumanna.
Meðal þeirra voru margir þjóð-
höfðingjar frá öllun^ heimsálf-
um og áhangendur margra trú-
arbragða.
En hver sem maðurinn var, er
sótti páfann heim, og hverrar
trúar sern hann var, hreifst hann
ætíð af þeim persónuleika er
skein út frá andliti Píusar páfa
tólfta og þeir munu flestir sam-
sinna Bandaríkjaforseta er mælti
er hann frétti andlát páfans:
„H-lmurinn er orðinn fátækari“.
Einnig xorseti vor og forseta-
frú l..,nu á ferð ' ' "ur í
lönd í páfagarð á fund Píusar
páfa tólfta og fór páfinn við það
tækifæri mörgum fögrum orðum
um fsland, jafnframt v>ví að hann
lýsti blessun sinni yfir landi og
Þjóð.
Þó nokkrir fslendingar hafa
farið á páfafund og séð Píus páfa
tólfta og hefi ég aldrei heyrt
nema einróma lof um hann.
Þess má einnig geta að Píus
páfi tólfti hafði verið sæmdur
íslenzkri orðu, fálkaorðunni, og
var hún veitt honum fyrir milli-
göngu í viðskiptum við stjórn
Ítalíu í tíð Mussolinis, en Píus
páfi var þá kardináli Eugenio
Pacelli.
Sjálfur hefi ég nokkrum sinn-
um hitt Píus páfa tólfta. Hann
var ávallt hinn alúðlegasti og
tók n ér eins og væri ég sonur
hans. Það var eitthvað yfirmann-
legt í viðmóti hans og munu marg
ir vera á mínu máli ,um það.
Nú biður allur hinn kaþólski
heimur fyrir hinum vinsælá
páfa, er í kvöld er til grafar
borinn.
Megi almáttugur Guð, sem hinn
látu pf.fi ákallaði svo oft sér og
kirkjunni og - örguxa öö--.m til
handa, 1 "a velþóknun á þess-
um þjóni sínum og með allri
kirkjunni biðjum vér: „Drott-
inn veit honum hina éilífu hvíld
og lj*5 'ð - ilífa lýsi honum. Hann
hvíli í friði“. Arr.en.
Kynningin á verkum
Hagalíns í fyrradag
ÞÚ ert Pétur (þ.e. klettur) og á ,
þessum kletti mun ég byggja
kirkju mína og hlið helvítis
munu ekki sigra hana.
Herra forseti, kæru kristnu
vinir.
Orð Jesú til Péturs pnstula, er
tilfærð voru, eiga einnig við um
eftirmenn hans á Pétursstóli. Páf
inn er eftirmaður heuags Péturs
postula, jarl Krists hér á jörðu.
Það býr í oss ósjáxfráð virðing
fyrir öllu því sem ei eilift en ég
þekki aðeins tvennt hér í heimi,
sem hefur t iiifðarmörkin á enni
sér; annars vegar er það heilög
liirkja Jesú Krists, en hins vegar
stjórn hennar: páfadómurmn.
Hann er eins konar endurgeislun
frá Kristi, sem nefur í sér e.ilífa
lífið og miðiar öðrum af ótæm-
andi andlegum auðsuppsprettum
sínum.
Páfarnir deyja, en páfadómur-
inn deyr aldrei.
Jesús Kristur veitir kirkju
sinni stöðugt nýjan páfa, er sezt
á Pétursstól til þess að stjórna
málefnum kirkjunnar.
Hvernig myndu annars rætast
orð Hans: hlið helvítis munu
ekki sigra hana?
Aldirnar líða — mennirnir
koma og hverfa — kynslóðir
koma og fara — ný ríki verða
stofnuð og sökkva síðan í
gleymsku liðins tíma — styrj-
aldir leggja lönd í rústir og nýir
drottnarar taka við stjórnartaum
unum — en eitt embætti er ó-
hagganlegt. Tönn tímans megn-
ar ekki að sundurnaga Péturs-
stólinn, -því hann er reistur á
guðlegum stoðum, með því að
Jesús sagði við Pétur, hinn fyrsta
páfa: Þú ert Pétur og á þessum
kletti mun ég byggja kirkju mína
og hlið neivitis munu ekki sigra
hana.
Eins og kirkjan stendur til
heimsenua og mun sjá kynsióðir
bða hjá, án i ess að nokkurn tíma
muni yfir iiuka með henni, ems
mun sá grundvöllur, sá klettur,
sá Pétur, sem kirkjan er reist á,
standa til enda veraldar.
Það er því sorg um gjörvalla
kirkjuna, er menn frétta lát ein-
hvers páfa. En það var sérstak-
lega djúp sorg um alla kirkjuna,
er fregnin um andlát Píusar páfa
XII. barst út um heiminn.
Því að hann hafði stjórnað
kirkjunni með einstökum dugn-
aði i nærfellt 20 ár. Það var eins
og alúðlegur faðir væri látinn,
þegar menn fréttu að „hinn heil-
agi faðir“ væn liðinn.
Sem ungur prestnemi var Píus
páfi þegar heilsutæpur og þótt
hann alla ævi berðist við heilsu-
brest, nélt hann starfi sinu áfram
með einstakri elju og óvenjulegu
viljaþreki.
Endn sýndi það sig síðar að
þótt hann væri öðru hverju
nærri kominn að dyrum dauð-
ans, auðnaðist honum samt langt
lií', kirkjunni til heilla.
Er það, íyrir nokkrum dögum,
fréttist að heilsa páfa hefði orð-
ið fyrir r.ýju áfalli, var öil kirkj-
an e nhuga í því að biðja fyrir
bata hans, — eins og öll kirkjan
bað forðum fyrir Pétri, er hann
var í fjötrum.
En í þetta sinn vildi Guð haga
málum á annan veg en oss var í
huga og veita þessum dygga
þjóni sínum launin fyrir vel unn
ið starf.
Þetta starf hefur verið með
eindæmum margþætt og mun
Píus páfi XII. hafa til þessa
markað mestu varanlegu sporin í
sögu kirkjunnar, — enda þótt
nokkrir aðrir páfar hafi setið
lengur á páfastóli.
Sem páfi virðist hann hafa
valið sér það hlutverk að full-
gjöra eða ieiða Ui lykta þau marg
víslegu má.efni, er heilagur Píus
páfi X. hafði átt frumkvæði að.
Enda var á hans stjórnarárum
þessi merki fyrirrennari hans
tekinn í dýrlingatölu og tel ég
það muni hafa verið eitthvert
mesta gleðiefni hins iátna páfa.
Píus páfi XII. var mikill vís-
indamaður og stuðlaði mjög að
því að kirkjan héldi ávallt þeirri
stöðu að vera í fararbroddi allra
greina vísinda og framíara.
Einnig Va ð hann eð berjast
við andstæðmga kirkjunnar í
stjórnmálum. Kirkjan refur ætíð
varið freisi einstaklingsins og
verið skjöidnr litilmagnans. Hún
hefur Da’uzt gegn hvers konar
þrældómi, ofbeldi og kúgun,
ekki sízt í andlegum efnum, og
þess vegna hefur hún reist rönd
við sérhverri guðleysisstefnu,
er gjörði vart við sig.
Trúr þessari skyldu kirkjunn-
ar hefur Píus XII. orðið
svarinn óvinur sérhverrar kúg-
unar- eða guðleysisstefnu er kom
fram eða efldist á stjórnarárum
hans.
í eigin ættlandi' sínu, Ítalíu,
er hann unni mjög, varð hann
að standa gegn stjórn landsins
vegna þess að ríkið vildi hrifsa
í sínar eigin hendur of víðtækt
vald yfir æskuiyðnum og virða
þar að veltugi réttindx Guðs og
kirkjunnar.
Á yngri árum hafð Eugenio
Jóhannes Gunnarsson
Hólabiskup
Pacelli gegnt mörgum Irúnaðar-
störfum fyrir páfastólinn. Stuttu
eftir að hann var biskupsvígður
var hann að minnsta kosti þrí-
vegis legáti páfa, meðal annars
til helgistaðanna Louvdes og Lisi
aux á Frakklandi, og hefur vegna
þess hve víðförull hann var
(hann hafði séð meira af heim-
inum en nokkur fyrrverandi
páfi) verið -nefndur „páfi hins
nýja tíma“. Þetta heiti á einnig
vel við vegna þess hve mjög
hann notaði nútíma-tækni í þjón
ustu kirkjunnar og hagaði mörgú
í guðsþjónustugjörðum eftir þörf
um nútíma-mannsins, til þess að
gjöra alla þátttöku trúaðra
manna í helgiathöfnum auðveld
ari.
En einnig vann hann sem bisk-
up eða kardínáli að því að gjöra
þann samning við Ítalíu, er
gjörði páfagarð að sérstöku ríki
og kom það honum sjálfum síðar
meir að gagni, því það veitti
honum meira frjálsræði til að
gegna hinu umfangsmikla starfi
sínu sem andlegur leiðtogi nær-
fellt 500 milljóna manna.
Haiin var einnig á þessari uld
fyrsti páfinn sem um leið og
hann var krýndur sem páfi var
einnig krýndur sem ve: aldlegur
stjórnari páfaríkisins.
Það væri ógerningu” hér að
teija upp jaínvel í ágnpi allt
það blessunarríka stavf er Píus
páfi hei ir unn ð k.rv.j, nni til
gagns. En bæði meðal xat ólskra
manna og margia annirra utan
kirkjunnat heí^i hann venð á-
litinn sannheilagur maður og
standa vonir til þess að síðar
meir kunni að fara svo að hann
verði tekinn í dýrlingatölu.
Menn mega ekki halda að slíkt
sé auðvelt mál. Þegar Píus páfi
tíundi var tekinn í helgra manna
tölu, hafði enginn páfi hlotið þá
vegsemd í meira en 250 ár.
Vera má að guðleysingjar og
svarnir óvinir kirkjunnar ráðist
á minningu hans óg reyni að
rangfæra gjörðir hans og ákvarð-
anir, en slíkt yrði raunverulega
honum til lofs og myndi sýna
enn betur hversu blessunarríkt
starf hans hefur verið.
Annað sem sumir menn utan
kaþólsku kirkjunnar hafa viljað
telja Píusi páfa tólfta til foráttu,
er það að hann á Maríuárinu
1954 boðaði sem trúarsetningu
það, að alsæl María mey hafi að
lokinn jarðneskri ævi sinni verið
numin upp í himneska dýrð með
líkama og sál. En þetta hefur
frá upphafi verið kenning
kaþólsku kirkjunnar. Á miðöld-
unum var hér á landi talað um
uppnumningu Maríu og þess at-
burðar minnzt 15. ágúst, á hátíð
er kölluð var „Maríumessa hin
fyrri“.
Maríudýrkunina má rekja alla
leið til daga Krists og hafa
kirkjufeður fyrri alda látið ó-
spart í ljós trú sína á yfirburð-
um alsællar Maríu meyjar. Enda
voru það svo til allir kaþólskir
biskupar heimsins er höfðu, fyrir
sig og biskupsdæmi sín, farið
í TILEFNI af sextugsafmæli
Guðmundar G. Hagalíns rithöf-
undar hafði Almenna bókafélagið
kynningu á verkum hans í hátíða
sal Háskólans á sunnudaginn kl.
4,30 e. h. Var salurinn þéttskip-
aður fólki.
Kynningin hófst á ávarpi
Alexanders Jóhannessonar próf.
Síðan flutti Andrés Björnsson
skrifstofustjóri fróðlegt erindi
um Guðmund G. Hagalín, þar
sem hann drap á helztu einkenni
mannsins og sagnaskáldsins.
Benti hann á áhrif æskustöðv-
anna á þennan upprennandi rit-
höfund, hin afdrifaríku kynni
hans af alþýðunni fyrir vestan,
kjarnafólki sem ól með honum
trú á manninn, hvernig sem ver-
öldin veltist. Andrés rakti nokk-
uð æviferil Hagalíns, sagði frá
skólagöngu hans og námsþro.xa,
kynnum hans af bókmennta-
mönnum í höfuðstaðnum, marg-
háttuðum i hans á fsa-
firði og í Rey’ .' vík. Hann gat
einnig um hin miklu afköst
Hagalíns á ritvellinum: hann hef
ur sent írá sér eitt hundrað ú-
sögur, átta stórar skáldsögur,
fimm ævisögur annarra auk
sjálfsævisögu frá bernsku til
fullorðinsára. Greinar hans um
bókmenntir, menningarmál og
þjóðmál eru nær óteljandi.
Andrés ræddi síðan helztu
eigi-’éikana i fari Hagw,'ns. fjör
hans, athafnasemi,
bjartsýni og ríka einstaklings-
hyggju, sem nærðist á kynnum
hans við alþýðuna fyrir vestan.
Ef hægt væri að tala um boðskap
í sögum Hagalíns, yrði hann í
sem fæstum orðum þessi: „Allt
hefðarstand er mótuð mynt, en
maðurinn gullið, þrátt fyrir allt“.
Þegar Andrés Björnsson hafði
lokið máli sinu komu fram leik-
ararnir Arndís Björnsdóttir, Val-
ur Gíslason og Róbert Arnfinns-
son og lásu saman upp úr skáld-
sögunni „Kristrún í Hamravík".
Var þessi samlestur nýstárleg
tilbreytni.
Síðan söng Guðmundur Jóns-
son óperusöngvari þrjú íslenzk
lög, en að því búnu las Þorsteinn
Ö. Stephensen kafla úr „Virkum
dögum“. Var það hinn áhrifa-
mikli kafli þegar Sæmundur kem
ur heim og kona hans er nýdáin.
Vakti þessi upplestur almenna
athygli.
Að lokum las höfundurinn
sjálfur smásöguna „Konan að
austan“ við mikla hrifningu
áheyrenda og mælti síðan nokk-
ur lokaorð, þar sem hann ræddi
um æskuna nú á tímum og þær
öfgastefnur sem mest láta til sín
taka í samtíðinni. Bar hann fram
þá ósk, að æskunni mætti auðn-
ast að verða þessum stefnum ekki
að bráð.
Kynningin stóð yfir rétta tvo
tíma og for hið bezta fram.
hreinskilni,