Morgunblaðið - 26.10.1958, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 26. okt. 1958

Þjóðleikhúsið:
Einn forstjóranna (Lárus Pálsson) ræðir við frú Láru Partridge
(Emilía Jónasdóttir).
„Sá hlœr bezt.."
gamanleikur eftir Howard Teichmann
og George Kaufmann
Leikstjóri: Ævar R. Kvaran
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ frumsýndi sl.
fimmtudagskvöld bandaríska
gamanleikinn „Sá hlær bezt . .
(The Solid Gold Cadillac) eftir
rithöfundana Howard Teichmann
og George Kaufmann. Munu
margir hér kannast við hinn síð-
arnefnda, því að hann samdi,
ásamt Moss Hart, gamanleikinn
„Er á meðan er“, sem sýndur
var í Þjóðleikhúsinu vorið 1955,
við góða aðsókn og ágætar við-
tökur áhorfenda.
Leikurinn „Sá hlær bezt . .
sem er í tveimur þáttum, gerist
í New York og Washington nú
á tímum. — Fjallar leikurinn um
bandarískan auðhring og stjórn-
endur hans, sem leggja megin-
áherzlu á það, að ná sem mestu
fé út úr fyrirtækinu sjálfum sér
til handa og eru ærið stórtækir
í því efni, en hirða lítt eða ekki
um hag annarra hluthafa, eink-
um hinna smærri. — En á aðal-
fundi félagsins gerist það óvænta
og óvenjulega atvik, að kona ein,
frú Lára Partridge, sem er ein
hinna smáu hluthafa, kveður sér
hljóðs og deilir harðlega á stjórn-
endur félagsins, sem hún kveður
skammta sjálfum sér óhófleg
laun, ekki minna en 100—150
þúsund dollara á ári. Verður for-
stjórunum svo mikið um þessa
„rödd hrópandans“, að þeir í of-
boði sínu bjóða frúnni stöðu í
fyrirtækinu, til þess að þagga
niður í henni. En það hefðu þeir
ekki átt að gera, því að frúin
kemur þannig ár sinni fyrir borð
í stöðu sinni, óafvitandi þó, að
hún hefur, áður en lýkur, öll ráð
forstjóranna í hendi sér. En sú
saga verður ekki rakin hér.
Þegar bornir eru saman leik-
irnir „Er á meðan er“ og „Sá
hlær bezt . . .“, getur maður ekki
varist þeirri hugsun að hinum
ágæta höfundi, mr. Kaufmann,
hljóti að vera ærið mislagðar
hendur (eða er hér Teichmann
Hainarfjörður
Okkur vantar mann á smurstöð og við bílamálun.
Uppl. gefur Sveinn Magnússon.
Mólningorstofan
Lækjarg. 32 — Hafnarfirði
Kjólaefni
nýkomin — 15 litir, breidd 140 cm
verð aðeins kr. 87,50.
V í K, Laugaveg 52
Góður bíll til sölu
Chevrolet ’53 með sjálfskiptingu, leðursætum, ný
sprautaður og í ágætu lagi.
Til sýnis að Ásvallagötu 61 kl. 1—7 í dag, sími 22536.
um að kenna?), því að fyrrnefnd
ur leikur var bráðskemmtilegur
og prýðilega saminn, en það er
meira en sagt verður um hinn
síðarnefnda. Ég hef reyndar les-
ið einhvers staðar að leikurinn
„Sá hlær bezt . . .” hafi „gengið“
alllengi á Broadway og að verið
sé að gera eftir honum kvik-
mynd vestra. Skal það ekki dreg-
ið í efa, þvi leikurinn er há-
amerískur að efni og allri gerð
og vafalaust saminn fyrst og
fremst fyrir amerískan markað.
Ég hef ekki hingað til verið
þeirra á meðal, sem amast við
því að Þjóðleikhúsið taki gaman-
leiki til sýningar, enda lít ég svo
á að þeir gegni nauðsynlegu
hlutverki og eigi því fyllsta rétt
skal þó ekki neitað að nokkur
atriði leiksins eru dágóð, en hin
eru þó miklu fleiri, sem eru svo
lífvana, að -leikstjórinn og hinir
ágætu leikarar hafa ekki fengið
þar við neitt ráðið. Gera þeir þó
allir til þess virðingarverða til-
raun. — Má vera að þýðingin,
sem er nokkuð þunglamaleg á
köflum, eigi hér einhverja sök á.
— Þeir Indriði Waage, Róbert
Arnfinnsson, Valdimar Helgason
og Lárus Pálsson, njóta sín
hvergi nærri í hlutverkum fram-
kvæmdastjóranna og hafa ekki
einu sinni hirt um að klæða sig
eins og sæmir forstjórum slíks
„billjónafyrirtækis“, sem Gen-
eral Products er. Þó bregður fyr-
ir dágóðri kímni í leik Indriða
og Lárusar og gervi þeirra eru
góð. — Haraldur Björnsson, er
leikur Mc Keever, fyrrverandi
framkvæmdastjóra General Pro-
ducts, er „svifléttur og sífjaður-
magnaður" eins og svo oft og ger
ir úr hlutverkinu það sem hægt
er, og Bryndís Pétursdóttir leik-
ur sæmilega einkaritara frú Part
ridge, hlutverk, sem gerir sínar
kröfur. — En sá leikandinn, sem
tvímælalaust ber af, er Emilía
Jónasdóttir í aðalhlutverki leiks-
ins, frú Partridge, sem túlkar hið
heilbrigða sjónarmið almúga-
mannsins. — Hlutverkið gefur
leikandanum mikið, en Emilía
kann líka að færa sér það í nyt.
Svipbrigði hennar og viðbrögð
öll eru oftast skemmtileg og
einnig þegar hryggðin slær hana
er leikur hennar eðlilegur og
sannur. — Er ekki ofmælt að
Emilía beri leikinn uppi að þvl
leyti se mhægt er
önnur hlutverk eru smá.
Skemmtileg nýbreytni er það
að inn í leikinn er skotið tveim-
ur sjónvarpsþáttum, þar sem
fram koma aðalpersónur leiks-
ins, þulir og blaðamenn. Óskar
Gíslason hefur annazt töku sjón-
varpsatriðanna. — Tóku leikhús-
gestir þessum sjónvarpsþáttum
feginshendi, enda lyfta þeir sýn-
ingunni nokkuð.
Leiktjöld hefur Gunnar Bjarna
son gert. Híbýli Mc Keever’s í
Washington eru hin glæsileg-
ustu, en skrifstofur „biljónafyrir-
tækisins" og húsbúnaður þar
ótrúlega fátæklegur.
Bjarni Benediktsson frá Hof-
teigi hefur þýtt leikinn.
Sigurður Grimsson.
Einkaritarinn (Bryndís Pétursdóttir), bréfberinn (Flosi Óiafs-
son), McKeever (Haraldur Björnsson) og frú Partridge gleðj-
ast yfir „litlu“ hlutabréfunum.
Hugur og hönd
á sér. En hitt er jafn víst, að
ekki eru allir gamanleikir góð og
gild vara og ber því að vanda
val þeirra og ekki taka til sýn-
ingar aðra leiki en þá, sem hafa
eitthvað verulegt til brunns að
bera. — Því miður hefur þessa
ekki verið gætt, er leikur sá, er
hér er um að ræða, var valinn
til sýningar, því að hann á, að
mínu viti, ekkert erindi á leik-
svið hér. Það er þó ekki vegna
þess, út af fyrir sig, að hann
fjallar um fyrirbæri er stendur-
okkur íslendingum svo fjarri,
heldur blátt áfram af því að hér
er um lítilfjörlegt leikhúsverk
að ræða. — Það skiptir kannske
ekki miklu máli að ádeilan sem
í leiknum felst er svo fjarstæðu-
kennd að hún missir algerlega
marks. Hitt varðar miklu meiru,
að leikurinn er hvorki nægilega
skemmtilegur né vel saminn að
öðru leyti til þess að hann geti
talist boðlegur, — allra sízt á
sviði Þjóðleikhússins. — Því
SÝNINGIN á handavinnu sjúk-
linganna á Kleppi er blátt áfram
furðuleg. Ég hefði aldrei trúað
því að óséðu, að hægt væri að
fá þá til að sýna þann áhuga og
það þolgæði, sem þurft hefur til
að gera marga af mununum þar,
bæði útsauminn, handknýttu
teppin, körfumunina og alla smá-
gripina úr béini, horni og fleiri
efnum. Maður undrast bæði fjöl-
breytnina og listfengnina, en mað
ur dáist líka að þeim mun, sem
er á því að sjá sjúkling festa
yndi við vinnu og finna til starfs-
gleði eða hinu, að sjá hann sitja
dag eftir dag hreyfingarlausan
og sokkinn í svartmyrkur þung-
lyndisins. Víða úti um land, bæði
á sjúkrahúsum og heimilum, er
fólk, sem talið er öryrkjar, en
gæti ekki aðeins unnið sér Inn
nokkurt fé, heldur og aukið lifs-
gleði sína stórlega, ef það ætti
kost á slíkri kennslu sem sjúk-
lingarnir á Kleppi. Við þurfum
að eignast fleiri kennara, sem
leggja stund á vinnulækningar,
þótt ég efist um, að margir muni
komast framar með tærnar en
ungfrú Jóna S. Kristófersdóttir
með hælana.
Ég vil með þessum fáu línum
vekja eftirtekt á sýningunni
Hugur og hönd, sem haldin er í
bogasal Þjóðminjasafnsins, en
verður ekki opin lengur en til
sunnudagskvölds. Það er bæði
fróðlegt og gleðilegt að koma
þangað. Auk þess fást þar ýmsir
prýðilega gerðir gripir við mjög
I lágu verði. P. V. G. Kolka.
skrifar úr
daglega lífinu
J
Reikningsmeistarar
S. K. skrifar:
Ú þarf að reikna og skipu-
leggja þjóðarbúskap íslend-
inga“, sagði hinn ágæti formaður
Alþýðuflokksins við fjárlagaum-
ræðurnar á Alþingi. Þetta er orð
að sönnu, og mun margan undra
að stjórnarflokkarnir skyldu ekki
koma auga á þessa nauðsyn, þeg-
ar þeir gengu saman til stjórnar-
myndunar fyrir meira en tveim-
ur árum.
Hinu verður þó ekki neitað, að
allmikið hefir borið á reiknimeist
urum, svo að ekki hafa þeir sézt
jafnmargir og slyngir í annan
tíma. Reiknimeistarar e”u menn,
sem gengið hafa í fína skóla og
lært þar, ekki aðeins reiKnilistina,
heldur og jafnframt mannvit,
framsýni og hvers kyns búhygg-
indi. En þrátt fyrir alit fór þó
hér eins og fyrr þegar skrattinn
fór að skapa menn. Erlendir
meistarar voru pantaðir hingað
til lands, til þess að segja fyrir
um það hvernig íslendingar
skyldu búa í landi sínu. Þeir
reiknuðu sig sveitta og lögðu
fyrir stjórnina mikla álitsgjörð.
Efni hennar kvisaðist að vísu út,
en hún var á þann hátt, að stjórn-
ir. sá þann kost vænstan, að loka
hana inni í paningaskáp og varð-
veita hana eins og hernaðar-
leyndarmál. Meisturunum var
greidd allhá fúlga í erlendri mynt |
og leystir út með gjöfum. Hurfu
þeir síðan til síns heimalands.
Nú vantar Sölva Helgason
EGIR svo í ævisögu Sölva: Það
var einu sinni þegar ég var
erlendis, að heimsfrægur visinda-
iðkari kom til Kaupmannahafnar.
Hann var reiknimeistari og var
ítalskur. Hafði hann keppt við
alla helztu lærdómsmenn danska,
en þeir ekki staðizt honum snún-
ing . .. var sendur til mín maður
beint frá hirðinni og ég beðinn
að firra ríkið vandræðum og
hneisu ...
Við reiknimeistararnir vorum
leiddir saman og settir sinn í
hvorn enda á gríðarstórum sal ...
Þetta var í konungshöllinni. Var
fenginn maður einn eiðsvarinn,
til að flytja boð okkar í milli
Var það mesti hlaupagikkur í
Danaveldi ... Blöð okkar voru
vallardagslátta og ritblý okkar
voru þrjár álnir danskar . .. Við
reiknuðum nú lengi dags, en þá
tókst þeim ítalska. að reikna barn
í eina danska. Ég var viðbúinn og
reiknaði það strax úr henni. Þá
brá þeim ítalska og hugði á
hefndir. í djöfulmóði rissaði hann
með leifturhraða ... hamaðist tii
kvölds alla nóttina og fram á há-
degi. Þá tókst honum, með herkju
brögðum þó, að hnoða tvíburum
í eina ítalska.
Nú tók ég til minna ráða. Ég
reiknaði, mældi og krotaði. Sá
ítalski var hróðugur og glotti.
En ég gafst ekki upp. Og loks
tókst mér að reikna tvíbura i
eina afríkanska, og var annað
barnið hvítt og hitt svart. Þá
steinleið yfir pann ítalska ...
Áreynslan var gífurleg, já piltar,
þá var Sölvi sveittur.“
Gerður að prófessor
JÓN Helgason prófessor kvað
fyrir allmörgum árum til
Sölva, og hafa þau orð reynzt
spámannleg, en svona er niður-
lagið:
Aumingja Sölvi minn, ógæfa þín
var sú,
að aðeins þú lifðir vors þjóðfrelsis
byrjandi vor,
en ekki þess sumar, með vaxandi
virðing og trú
á vísindamönnum, sem frömuðu
sig eins og þú.
Nú stígum við orðið svo merkileg
menningarspor,
nú mundi landstjórnin gera þig
prófessor.“