Morgunblaðið - 18.11.1958, Blaðsíða 6

6
MORCT’lVnLAniÐ
Þriðjudagur 18. nóv. 1958
„Annutio vobis goudium
magnum; Habemus papam'4
(Ég boba yður mikinn fögnuð — Vér höfum fengið páfa)
Feneyjar gefa kirkjunni
annan páfa
FJöRUTlU og átta klukkustund-
um áður en Roncalli kardínáli
var kjörinn eftirmaður Píusar
páfa barst fréttin um að búið
Fyrsta myndin, sem tekin
var af páfanam eftir kjörið.
væri að kjósa nýjan páfa út um
heimsbyggðina, á öldum ljósvak-
ans.
Þessi frétt hafði við engin rök
að styðjast og stafaði af mis-
skilningi og mistökum við send-
ingu reykjarmerkjanna frá ofn-
inum í Sikstinsku kapellunni.
Til þess að fyrirgirða frekari
misskilning en orðinn var, kom
reykurinn, eftir næstu neikvæðu
atkvæðagreiðslur kardínálanna, í
þykkum svörtum hnyklum og
mátti aðallega þakka það sér-
stöku reykaukandi efni, sem
flugeldaverksmiðja ein í ná-
grenni Rómar var svo hugulsöm
að senda kardínálasamkundunni.
Að áliðnum mánudegi fóru að
berast fréttir um það að einn
kardínálinn hefði veikzt hættu-
lega. Jafnframt fylgdi það sög-
unni að aðrir kardínálar hefðu
óskað eftir því ao þeim yrðu
send hlý og skjólgóð föt. Fullyrt
var að sjúklingurinn væri enginn
annar en Canali kardínáli, sá
hinn sami sem birtist á svölum
St. Péturskirkja síðdegis á þriðju
dag og flutti heiminum þann
boðskap, að páfi hefði verið kos-
inn.
Habemus Papam
Þriðjudaginn 28. okt., hálfri
klukkustund eftir að hvítur reyk-
ur gaf til kynna að nýr páfi
hefði loks verið kosinn í elleftu
atkvæðagreiðslu kardínálasam-
kundunnar, spurðust þau tíðindi
að feneyskur kardínáli hefði sezt
í páfastól í annað skipti á hálfri
öld.
Rúmlega 250,000 manns flykkt-
ust til St. Péturstorgsins. Heim-
ili, skrifstofur og verzlanir tæmd
ust, þegar íbúar Rómar söfnuðust
saman til þess að sjá nýja páf-
ann, þegar hann kæmi opinber-
lega fram í fyrsta skipti.
Mannfjöldinn beið í djúpri
órofa þögn og allra augu beind-
ust að miðsvölum S. Péturskirkj-
unnar. Flöktandi Ijósgeislar voru
nú þegar farnir að sjást í gegn-
um stóru dyrnar og gluggana.
„Hvaða nafni óskir þér að
nefnast?" spurði Tisserant kardí-
náli hinn nýkjörna páfa, hvers
nafn og persónuleiki heimurinn
þekkti enn ekki.
„Eg óska að þekkjast undir
nafninu Jóhannes 23.“, svaraði
hann.
Því næst gekk hann til skrúð-
hússins, til að skrýðast hvítu
hempunni, en kardínálarnir fóru
úr dumbrauða sorgarbúningnum
og klæddust aftur hinum venju-
legu ljósrauðu klæðum sínum.
Nú yfirgaf Canali kardínáli
(senior Deacon) Sixtinsku kap-
elluna og gekk út á svalir St.
Péturskirkj unnar.
Mjög sterk kastljós böðuðu
svalirnar í skærri birtu, þegar
hann gekk fram, til að kunngera:
„Annuntio vobis gaudium magn-
um: habemus Papam. — Eg boða
yður mikil gleðitíðindi: við
höfum páfa“.
Hin skyndilegu og áköfu fagn-
aðaróp fjöldans töfðu í fyrstu
fyrir því að nafn hins nýja páfa
yrði tilkynnt. Svo hélt Canali
kardínáli áfram: „Það er hinn
göfugi og háærðuverðugi Angelo
Giuseppi Roncalli, sem hefur tek-
ið sér nafnið Giovanni (Jóhann-
es) 23.“
Jafnskjótt gekk hinn Heilagi
Faðir fram á svalirar í fylgd
með Tisserant kardínála, forseta
(Dean) kardínálasamkundunnar
og Micara kardínála, Vicar í
Róm. Á eftir þeim kom páfaleg-
ur siðameistari og bar páfakross-
inn.
Þvi næst veitti Jóhannes páfi
sína fyrstu páfalegu blessun,
urbi et orbi, borginni og heim-
inum.
Þegar hinn nýkjörni páfi birt-
ist á svölum kirkjunnar hljóm-
uðu hrópin frá mannfjöldanum:
— Viva il Papa. Viva il Papa“.
Þetta hafði aldrei heyrzt hrópað
á St. Péturstorginu síðan hinn
látni Heilagi Faðir kom fram á
svalir St. Péturskirkjunnar í síð-
asta skipti, áður en hann fór til
Castel Gandolfo, en þar andað-
ist hann fáum vikum síðar..
Hinn nýi páfi biður fyrir friði
Jóhannes páfi 23. hélt fyrstu
ræðu sína eftir kosninguna frá
hásætinu í Sixtínsku kapellunni,
að lokinni hátíðlegri messu, sem
var lokaþáttur páfakjörsins á
miðvikudagsmorguninn. Hann
sagði:
„ Á þessari alvörustund, þegar
hin þunga byrði páfastólsins, sem
Guð hefur lagt á oss, samkvæmt
sínum leyndu ákvörðunum, eftir
fráfall fyrirrennara vors, Píusar
páfa 12., ógnar oss og næstum
yfirbugar sál vora, biðjum vér
Guð að upplýsa anda vorn og
styrkja vilja vorn“.
Því næst vék hann talinu að
kardínálunum, einkum „þeim,
sem ekki eru hér viðstaddir, því
að þjáningar þeirra koma mjög
við hjarta vort“. — Mun þar sér-
staklega átt við kardínálana
Stepinac og Mindzsenty.
„Lítið á fólkið, hlustið á radd-
ir þess“, sagði nýi páfinn enn-
fremur. — „Hvers biður það?
Um hvað grátbænir það? Ekki
um hryllileg vopn og hernaðar-
tæki, heldur frið, réttlæti, kyrrð
og samlyndi."
Hann kvað heiminn þurfandi
fyrir frjálsan frið, ekki þann
frið, sem héldist í skjóli þræl-
dóms og ánauðar. Hann beindi
orðum sínum til þeirra, „sem
halda örlögum þjóðanna í hönd-
um sér“ og sagði: — „Hvers
vegna er ekki bundinn endi á allt
ósamræmi og sundurþykkju? —
Hvers vegna miða allar tilraun-
ir í þá átt að búa til skaðleg
og hættusöm tæki, en ekki ann-
að, sem til blessunar má verða?“
Páfinn vitnaði í þá St. August-
ínus og St. Thomas og sagði: —
„Milli friðar og þrældóms er
mikið djúp staðfest. Friður er
kyrrlátt frelsi".
Þegar Jóhannes XXIII kom í fyrsta sinn fram á svalir Péturs-
kirkjunnar og blessaði mannfjöldann.
Jóhannes páfi ræðir við
Wyszynski kardínála
„Hugsanir vorar leita alveg
sérstaklega til biskupanna,
prestanna og hinna trúuðu, sem
lifa þar sem hinn heilagi réttur
kirkjunnar er fótum troðinn, þar
sem prestarnir eru hindraðir svo
mjög að þeir geta ekki rækt köll-
unarverk sín. Vér tökum þátt í
sorgum þeirra.“
Slíka skerðing á frelsi kirkj-
unnar sagði páfinn algerlega
gagnstæða frjálsum anda og sið-
uðum þjóðum og hann bað þess,
að guðleg fræðsla mætti ná svo
tökum á sálum ofsækjendanna,
að af því leiddi frelsi öllum til
handa.
Páfinn sagði, að hann minnt-
ist einnig þeirra „sem vinna í
víngarði Drottins, hvar sem væri
í heiminum — allra presta og
alveg sérstaklega trúboðanna,
sem útbreiddu orð Guðs í öllum
löndum, hversu miklar fórnir,
sem það kynni að kosta þá
sjálfa."
Að lokum blessaði hann „öll
börnin, sem við eigum í Kristi“.
Heillaóskir frá drottningunni
Meðal hinna mörgu hamingju-
óska frá þjóðhöfðingjum og pre-
látum, sem hfnum nýja páfa bár-
ust hvaðanæva úr heiminum,
voru skeyti frá hennar hátign
Bretadrottningu og erkibiskupin-
um af Westminster.
Godfrey erkibiskup af West-
minster sagði:
„Til Hans Heilagleika, Jóhann-
esar páfa 23.
Votta auðmjúklega sonarlega
hollustu og hamingjuóskir í
nafni klerkastjórnar Englands og
Wales, klerka og trúaðra. Bið
postullegrar blessunar. — God-
freý, erkibiskup af Westminst-
er‘.
Skýrsla frá erkibiskupnum af
Westminster hljóðaði svö: —
„Kardínálaráðið hefur kjörið til
páfa preláta einn, sem víðfrægur
er sakir frábærrar diplomatískr-
ar þjónustu, sem postullegur er-
indreki í Búlgaríu og Tyrklandi
og nú síðast sem postullegur
sendiherra í Frakklandi frá 1945
til 1953, eða þar til hann var
skipaður patríark af Feneyjum.
Hinn nýi páfi hefur öðlazt að-
dáun, ást og virðingu allra, sem
þekkja hann, ekki einungis vegna
sinna prestlegu dyggða og hæfi-
leika, heldur líka sökum hjarta-
hlýju og ástúðlegs viðmóts.
skrifar úr
daglega lífinii
Eg komst í náið samband við
hann á þeim árum sem ég var
postullegur erindreki í Stóra-
Bretlandi og síðustu persónuleg-
ar samræður mínar við hann
fóru fram um það leyti, sem hann
var skipaður sendiherra páfa í
París. Hinir fjölmörgu vinir hans
og öll kaþólska fjölskyldan í
heild fagnar því að preláti, sem
hefur bæði klerklega og stjórn-
málalega reynslu að baki sér,
skuli hafi sezt í páfastól“.
De Gaulle
Á þriðjudagskvöldið sendi
de Gaulle hershöfðingi hinum
nýkjörna páfa svohljóðandi
skeyti: „Um leið og ég tek þátt
í gleði allrar kristninnar, bið ég
yðar Heilagleika að þiggja holl-
ustu minnar sonarlegu virðing-
ar“. — Það er gaman að minnast
þess að þegar hinn nýi páfi var
skipaður postullegur sendiherra
í París þá afhenti hann skipun-
arbréf sitt de Gaulle hershöfð-
ingja.
O’Hara, erkibiskup, postul-
legur erindreki í Stóra-
Bretlandi, skrifaði m. a.:
v.... Við getum verið þess fúll-
vissir, að hinn nýi páfi muni
ávallt hafa sérstakt rúm í hjarta
sínu fyrir hina auðmjúku og lítil-
látu og þá, sem vinna í sveita síns
andlits. Þeim mönnum, og
fyrst og fremst þeim, mun Jó-
hannes páfi 23. taka tveim hönd-
um í Vatikaninu. ...”
Andlegur faðir 500,000,000
Eins og síðasti feneyski patrí-
arkinn, er hélt til páfakjörsins,
Heiti á viðkomustaði
strætisvagnanna
VELVAKANDA hefur borizt
eftirfarandi bréf frá „Mál-
pípu“ um gamalkunnugt, en sí-
gilt efni:
Ég hefi veit bví athygli, að fátt
virðist þér jafnhugleikið og tamt
til nöldurs í dálkum þínum eins
og það ómissandi fyrirtæki,
„Strætisvagnar Reykjavíkur",
vagnar þess og vagnstjórar. Er
ekki nema gott eitt um það að
segja, að fyrirtækjum, sem eiga
að inna af hendi nauðsynlega
þjónustu við almenning, se gefið
olnbogaskot öðru hverju, ef þau
vaka ekki á verðinum sem sltyldi.
Ekki ætla ég þó að leggja þér lið
við að skamma strætisvagnana,
að þessu sinni a. m. k. — en vona,
að þú úthýsir mér ekki, ef ég
skyldi einhvern tíma síðar hafa
þörf fyrir að ausa úr skálum
reiði minnar á því sviði.
Ég minnist þess, að á sínum
tíma bar Velvakandi allmjög
fyrir brjósti sérstakt mál í sam-
bandi við strætisvagnanna. Braut
hann þá oft heilann um það —-
svo og ýmsir tilskrifendur hans —
hvaða heiti ætti að velja við-hvernig mönnum lízt á þessa til-
komustöðum vagnanna. Komu
fram ýmsar tillögur, en ég minn-
ist þess ekki, að nein þeirra hlyti
verulegan byr. — Orðið „biðstöð“
mun nú allmikið notað um þetta
fyrirbæri, en mér hefir skilizt, að
menn óski eftir styttra og tungu-
tamara orði. (Auk þess talar
fjöldi fólks um „stoppistöð“, en
það vil ég leyfa mér að nefna
orðskrípi.)
Nú langar mig til að biðja þig
geta um eitt orð í þessu sam-
bandi, sem ég mundi sætta mig
allvel við sem heiti á viðkomu-
stöðum strætisvagnanna. Ég vildi
gjarna kalla þá „dokur“ — kven-
kynsorð (nf. et. doka; sbr. sögn-
ina að doka — að staldra við).
Einnig mætti nota hvorugkyns-
myndina dok (eins í nf. et. og
flt.), þótt ég felli mig varla eins
vel við hana. — Báðar þessar
orðmyndir hafa þann kost, að
þær- eru mjög stuttar og tungu-
tamar og auðveldar í beygingu
(beygjast nákvæmlega eins og
orðin loka og lok, sem allir kann-
ast við).
Ég hefði gaman af að kanna,
lögu mína, og þætti því vænt um,
ef þú vildir „públisera“ þessa
þanka.
Bið ég þig svo lengi lifa og
vel vaka.
E
Bænastund í skólunum
INN af þekktari borgurum
þessa bæjar, kom að máli við
Velvakanda fyrir nokkrum dög-
um og bað hann um að koma á
framfæri þeirri hugmynd, að
höfð yrði „andakt“ í skólunum
á morgnana, áður en nemendur
hæfu námið, og er það hér með
gert.
0'
Lífsframfæri öryrkja
RYRKI einn leit inn til Vel
vakanda og bar sig illa. Sagði
hann að örorkustyrkurinn, sem
ætlaður er til lífsframfæris þeim
sem ekki geta séð um sig sjálfir,
sé aðeins 750,00 kr. á mánuði.
Ekki er þörf á að hafa um það
mörg orð við fólk, sem daglega
kaupir nauðsynjar, að sú upp-
hæð dugir skammt. Við eru vissu
lega orðin langt á eftir í þessum
málum, ef hér er rétt með farið.
sem kardínáli, en nom þaðan aft-
ur sem Hans Heilagleiki Píus
páfi 10., þannig er lika Angelo
Giuseppi Roncalli kardínáli af
fátækum kominn.
Hann fæddist árið 1881, einn
af tíu börnum landbúnaðarverka-
manns, í þorpinu Sotto il Monte
í Bergamo-biskupsdæmi, fjörutíu
mílum fyrir austan Milano.
Hann á eina systur og tvo
bræður enn á lífi.
Ættin hafði átt heima í þorp-
inu í um það bil 500 ár, allt frá
því er einn af forfeðrunum,
Martino Roncalli, reisti sér þar
fínt hús og málaði, — enda þótt
hann væri ekki skráður sem að-
alsmaður, — skjaldarmerki á
Framh. á bls. 8