Morgunblaðið - 27.11.1958, Blaðsíða 3

Rmmtudagur 27. nóv. 1958
MORGVTSBLAÐIÐ
3
Svikin við forsetakjör spá ekki góðu
um að treysta megi kommún-
istum i verkalýðssamstarfi
i
Fráfarandi sambandsstjórn ASÍ gagn-
rýnd harðlega á fundinum i gær
I FYRRAKVÖLD stóð fundur
Alþýðusambandsins yfir langt
fram á nótt og það eina sem gerð
ist var, að Hannibal Valdimars-
son las í hartnær 3 klst. upp úr
prentaðri skýrslu sem útbýtt
hafði verið meðal fuiltrúanna.
Fundargerð og reikningart.
Fundur hófst aftur í KR-hús-
inu kl. 2,15 síðdegis í gær með
því að Árni Ágústsson las upp
fundargerð frá deginum áður.
Tók sá lestur langan tíma fyrir
þá sök að endurtekin voru nöfn
allra, sem fengið höfðu samþykkt
kjörbréf.
Þá skýrði Jón Þorsteinsson lög
fræðingur ASÍ reikninga sam-
bandsins fyrir 1956 og ’57, en
þeim hafði verið útbýtt meðal
fundarmanna. Kom í ljós, að árið
1956 höfðu tekjur numið 557
þúsund krónum en íekjuafgang-
ur 20 þús. kr. Árið 1957 námu
tekjur 474 þúsundum en tekju-
afgangur varð 125 þús. kr. Raun
verulegar eignir námu við árslok
1957 um 900 þúsund krónum.
Ræða Jóns Sigurðssonar
Þá hófust umræður, sem urðu
í gær bæði harðar og langar.
Fyrstur tók til máls Jón Sig-
urðsson, fulltrúi Sjómannafélags
Reykjavíkur. Hann gerði svo-
litla athugasemd við reikning-
ana, bénti á að með svolitlum til-
færslum hefði reikningunum fyr
ir árið 1956 verið hagrætt svo að
þeir sýndu 20 þús. kr. tekjuaf-
gang. Þetta hefði verið gert með
því, að tveir liðir, sem eiga heima
í rekstrarreikningi höfðu verið
færðir yfir á menningarsjóð sam
bandsins, þ.e. móttaka erlendra
sendinefnda er kostaði 27 þúsund
krónur og kostnaður við afmæli
og fund í Austurbæjarbíói, sem
nam 11.000,00 krónum. Réttilega
átti því að vera 18.000,00 króna
halli á rekstursreikningnum, en
hann er falinn. Svona tilfærslu
er hægt að gera, en það er ekki
rétt.
Einnig gagnrýndi Jón Sigurðs
son það, hve erindrekstur sam-
bandsins hefði verið lítill. Kæmi
það fram á reikningunum, þar
sem kostnaður við hann á 2 árum
næmi aðeins um 12.000,00 krón-
um. Kvaðst Jón Sigurðsson
hyggja, að félögin úti um land
hefðu frekar viljað að reksturs-
hagnaður væri minni en félög
þeirra fengju meiri erindrekst-
ur.
Síðasta stórn ASÍ veik og
skortir traust verkalýðsins
Jón Sigurðsson minnti nú á síð
asta sambandsþing, sem haldið
var fyrir tveimur árum. Þá hefðu
þeir Alþýðuflokksmenn komið
með því hugarfari að reynt yrði
að mynda sambandsstjórn á lík-
um grundvelli og ríkisstjórnin.
Úrslitin urðu, að hlutur okkar í
Alþýðusambandinu ætti að vera
allur annar en kommúnistanna.
Það er að við ættum að fá aðeins
1 eða 2 fulltrúa af 9, hins vegar
ef fjölgað yrði í 11 fulltrúa á
sambandsstjórn, þá áttum við að
fá 3. Samningar þeir, sem okkur
var boðið upp á var að komm-
únistar og Hannibal fengju 7 full
trúa, við Alþýðuflokksmenn ætt-
um að fá þrjá og svo yrði einn
flokkslaus fulltrúi, Hermann
Guðmundsson. Kvaðst Jón minn-
ast þess að Björn Jónsson, einn
af foringjum kommúnista, segði
að þetta væri það rétta hlutfall,
sem okkur bæri. En við atkvæða
greiðslur á þinginu kom hins
vegar í ljós, að Edvarð Sigurðs-
son hlaut 164 atkvæði en Eggert
G. Þorsteinsson fékk 153 atkvæði.
Síðar kom í ljós, að munurinn í
atkvæðagreiðslu var þetta 6—12
atkvæði. Þannig hindruðu komm
únistar með ofbeldi sínu sam-
starf um stjórn ASÍ.
Næst vék Jón Sigurðsson að
því, að sambandsstjórnin, sem
kosin var hefði alls ekki notið
trausts félaganna og víst væri að
ef allsherjaratkvæðagreiðsla
hefði farið fram um allt land, þá
hefði hún beðið mikinn ósigur.
1 9 manna miðstjórn sátu aðeins
2 menn, sem höfðu nokkurt veru
legt fylgi í verkalýðsfélögunum,
þeir Edvarð Sigurðsson og Snorri
Jónsson. Aðeins 2 fulltrúar, sem
setið hafa í miðstjórn ASÍ síð-
asta kjörtímabil, hafa nú hlotið
það traust að vera kjörnir, sem
fulltrúar á Alþýðusambandsþing.
Það var þegar sýnt, að ekki
samninga. Hún hefði ekki gert
það fyrr en eftir að samningum
hefði verið sagt upp og jafnvel
eftir að sjómannafélögin voru
búin að ákveða kröfur sínar.
Komið hefði jafnvel fyrir, að hún
hefði ekki rumskað fyrr en að
Sjómannafélag Reykjavíkur
hefði verið búið að kalla saman
slíka ráðstefnu. Kvað Jón sjó-
menn almennt vita um þetta að-
gerðarleysi og þessa vanrækslu
sambandsstjórnarinnar.
Alvarlegustu vanrækslu sam-
bandsstjórnarinnar kvað Jón það
þó vera, að hún hefði ekki séð
um að ríkisstjórnin hefði samráð
við verkalýðsfélögin um Iausn
efnahagsmálanna. Það var ein
mitt grundvöllur ríkisstjórnar-
innar að hún hefði samráð við
verkalýðinn og til þess að tryggja
þetta var Hannibal Valdimars-
son gerður að ráðherra. Hann
væri ekki ráðherra í dag, nema
af því að hann gegndi valdastöðu
hjá verkalýðshreyfingunni.
Spáir ekki góðu
Spurningin er; verður stjórn
ASÍ áfram veik stjórn eins og
hún hefur verið, eða verður hægt
að ná samkomulagi um sterka
faglega stjórn?
Það sem gerðist hér í gær-
kvöldi spáir ekki góðu um
þetta. Það var orðið samkomu
lag um kjör forseta og það
vissu allir fulltrúar, en reynd-
in varð sú að þetta samkomu-
lag var ekki haldið. Við Al-
þýðuflokksmenn verðum því
mjög tortryggnir á að hægt sé
að treysta nokkru sem komm
únistar lofa, og munum ræða
það nánar í okkar hóp. Verka-
lýðssamtökunum er nú meiri
vandi á höndum en nokkru
sinni fyrr, og því meiri nauð-
syn að kjósa þeim sterka
stjórn, svo hún geti unnið
störf sín betur en þessi stjórn
hefur gert.
Ræða Péturs Sigurðssonar
Næstur tók til máls Pétur Sig'
urðsson, sjómaður frá Reykjavík.
Hann sagði, að nú þegar Alþýðu-
sambandið ætti að fara að ræða
um efnahagsmál, væri það frum
skilyrðið að vinstri stjórnin
reyndi að standa við eitt af sín-
um gömlu loforðum um að út
KfAKSTtíWIS
Myndin sýnir háborðið á Alþýðusambandsþinginu, sem nú er haldið vestur í Kaplaskjóli. Talið
frá vinstri: Jón Sigurðsson að ræða við forseta þingsins, Björn Jónsson, Óskar Hallgrímsson, 1.
varaforseti, Kristinn B. Gíslason, 2. varaforseti, Sverrir Guðmundsson og Árni Ágústsson, ritarar.
væri hægt að búast við miklu af
slíkri stjórn, enda lögðu komm-
únistar til, þegar þeir voru bún-
ir að vinna þennan Pyrrhosar-sig
ur, að stofnuð væri hin svo-
nefnda 19-manna nefnd. Það var
til að dreifa ábyrgðinni, því að í
henni sátu 9 kommúnistar og 9
Alþýðuflokksmenn og Hermann
Guðmundsson sá 19.
Skýrsla forseta hlutdræg
Jón Sigurðsson gagnrýndi harð
lega skýrslu þá, sem Hannibal
hafði samið og lesið upp kvöldið
áður, og fannst hún bera tals-
verðan keim af höfundi. Hún
væri alls ekki hlutlæg og all-
skrumkennd. Til dæmis um hlut-
drægni er greint frá því í skýrsl-
unni, hvernig atkvæði féllu í 1.
maí nefndinni. En þegar sagt er
frá 19-manna nefndinni, þá er
ekkert minnzt á hvernig atkvæði
féllu og er það þó nokkru mikil-
vægara mál. Sannleikurinn er sá,
að í 19-manna nefndinni voru
þeir á móti tillögu ríkisstjórnar-
innar í efnahagsmálum, sem
höfðu 85% verkalýðssamtakanna
á bak við sig en þeir sem sögðu
já, höfðu aðeins 15%. Þótt af-
greiðsla fengizt samkvæmt höfða
tölureglum í nefndinni, var
þetta mjög hæpin afgriðsla á svo
alvarlegu máli.
Vanræksla sambandsstjórnar
Jón Sigurðsson sagði, að það
væri erfitt að gagnrýna sambands
stjórnina fyrir það sem hún hefði
gert, því' að það væri svo lítið
sem hún hefði gert, stærstu ávít-
urnar ætti hún skilið fyrir það
sem hún hefði ekki gert. Sem
dæmi um vanrækslu sambands-
stjórnarinnar nefndi hann, hve
stjórn ASÍ hefði dregið að halda
sjómannaráðstefnur um kjara-
Ekkert „samráð“ við verka-
lýðinn
En hvað gerðist? Þegar tillög-
ur ríkisstjórnarinnar komu fyrir
19- manna nefndina, þá spurðu
nefndarmenn: Er einhverju hægt
að breyta?
Svarið var: Nei, það er annað
hvort að skrifa upp á víxilinn
með ríkisstjórninni eða segja nei.
Forseti Alþýðusambandsins og
ríkisstjórnin hafa með þessu
brugðist trausti fólksins. Þau
hafa ekki leitað samráðs við
vinnustéttirnar, því þetta er ekki
að leita samráðs.
Næst vék Jón Sigurðsson að
því, að háværar raddir væru um
það, að nú þyrfti að velja stjórn
ASÍ eins stéttarlega sterka og
hægt væri. Ýmis rök hnigu að
því að stjórnin yrði ekki veru-
lega sterk, nema í henni væru
starfandi fulltrúar stærstu verka-
lýðsfélaganna.
Nú er það svo, að á Alþýðu-
sambandsþingi eru starfandi
hópar manna, sem aðhyllast
ýmsa flokka, og hljóta allir full-
trúarnir að vera jafn réttháir,
hvaða flokki, sem þeir tilheyra.
Þessar blokkir hafa svo komið
sér saman um forystumenn og
hefur verið rætt um það milli
okkar í Alþýðuflokknum og for-
ystumanna Alþýðubandaiagsins,
að koma á slíkri faglegri stjórn,
en árangurinn er enginn.
Að vísu er ekki nóg að koma
sér eingöngu saman um, hvaða
menn eigi að sitja í stjórninni,
heldur þarf einnig samkomulag
um stærstu málefni. í þessu sam
bandi benti ræðumaður á að sam
komulag hefði náðst varðandi
grundvallaratriði í skipulagsmál-
um og ekki ætti heldur að bera
svo mjög á milli í efnahagsmál-
unum.
tekt á þjóðarbúinu færi fram
augsýn þjóðarinnar. Erlendir sér
fræðingar hefðu komið og farið
en skýrsla þeirra hefði aldrei
verið birt, og ætti þjóðin þó
heimtingu á að fá að vita hvað
í henni hefði falizt.
Pétur sagði, að þegar jólagöf
ríkisstjórnarinnar kom fram 1956
hefði slegið óhug á þjóðina. Þeir
sem lofað höfðu að engar nýjar
álögur yrðu lagðar á almenning
og engin gegnislækkun fram.'
kvæmd, kölluðu þetta millifærslu
leið. Þó hefur einn af hagfræð
ingum kommúnista lýst því
greinilega yfir, að þetta væri
dulbúin gengislækkun og vitað
er, að með þessum ráðstöfunum
voru lagðir 300 milljón króna
skattar á almenning.
Kaupmáttur rýrnaði
Ræðumaður benti á ýmsar mót
sagnir, sem komið hafa fram í
skýrslu miðstjórnarinnar, svo
sem þegar þar segir á einum stað
að ekki hafi verið tímabært að
leggja til almennra samningsupp
sagna að svo stöddu en á öðrum
stað segir, að vísitala kaupmátt
arins hafi verið lægri nú en 1956
og því bætt við, að í rauninni
sé kaupmátturinn ennþá lægri
vegna þess að hann sé miðaður
við vísitöluvörurnar, en að á
lögurnar hafi komið að minnst
um hluta á þær. Þá er hvergi í
skýrslunni minnzt á vísitölustig-
in 6, sem tekin voru af launþeg-
um.
Þá benti ræðumaður einnig
þá mótsögn, að í skýrslunni væri
veitzt að Sjálfstæðisflokknum
fyrir að hafa magnað til samn
ingsuppsagna og verkfalla árið
1957. En síðar í skýrslunni sé hins
vegar ekkert talað um, að neinir
Framh. á bls. 22
Af litlu að státa
Flestum mun hafa fundizt for.
seti Alþýðusambands íslands
hafa af litlu að státa, er hann
rakti ,,a.frek“ vinstri stjórnarinn-
ar og Alþýöusambandsstjórnar,
er þing samtakanna var sett í
fyrradag. Sannleikurinn er sá, að
aldrei hefur nokkur maður af-
hjúpað eins greinilega getuleysi
sitt, yfirborðshátt og flumbru-
skap og núverandi forseti ASÍ
á sl. tveimur árum. Hann sagði
verkalýðnum að hann ætti ný og
varanleg úrræði til úrlausnar öll-
um \anda án þess að nokkurra
fórna þyrfti að krefjast af „al-
þýðunni“. Fyrsta verk hans var
að leggja 300 millj. kr. nýja skatta
a hana og síðan 8—900 millj. kr.
nýja skatta. Hann lét það verða
sitt fyrsta verk í vinstri stjórninni
haustið 1956 að taka af verka-
lýðnum alla kauphækkunina, sem
hann knúði fram vorið 1955. Önn-
ur úræði átti hann ekki til. Þessi
„árás á verkalýðinn“ var eina
leiðin, sem hann eygði til bjarg-
ar!
Sjö spurningar
— en ekkert svair
Svo kemur þessi úrræðalausi
en kokhrausti maður fram fyrir
26. þing verkalýðssamtakanna
enn úrræðalausari og stefnu-
lausari en nokkru sinni fyrr.
Hann varpar fram að minnsta
kosti 7 spurningum um leiðir, sem
„ýmsir ræði um“. Hann spyr
hvort verkamenn vilji gefa eftir
10—15 stig af kaupi sínu svo
hægt sé að halda vísitölunni í 185
stigum, hvort bændur vilji gefa
eftir líka, hvort ríkisvaldið geti
ekki lækkað húsaleigu, hvort
hægt sé að lækka heildsöluálagn-
ingu, hvort hægt sé að lögbinda
kaupgjald og verðlag, hvort hægt
sé að afnema vísitölukerfið og
hvort hægt sé að binda kaupgjald
um einhvern óákveðinn tíma.
Þetta sagði forseti Alþýðusam-
bandsins að væru spurningar og
leiðir, sem „ýmsir ræddu um“.
En hann svaraði sínum eigin
spurningum engu. Hann var ger-
samlega úti á þekju um svör við
þeim.
Hálft þriðja ár
í ríkisstjórn
Þessi maður, sem spurði sjálf-
an sig sjö spurninga og gat engri
svarað, hefur setið hálft þriðja
ár í ríkisstjórn og sagzt vera að
vinna þar fyrir verkalýðinn.
Hann sagði verkalýðnum að hann
ætti ráð við öllum vanda fyrir
rúmum tveimur árum. Hann
lofaði upp á æru sína að fram-
fylgja því „lágmarksskilyrði
verkalýðssamtakanna" að leggja
ekkj nýja álögur á alþýðuna“.
Nú kemur þessi sami maður
fram fyrir þing verkalýðssam-
takanna og verður að játa að
verðbólga og dýrtíð sé að eyði-
leggja afkomugrundvöll fólksins.
Hann verður líka að játa að hann
kunni engin ráð við vandanum.
Hann getur aðeins varpað fram
spurningum, sem hann á engin
svör við.
Þannig hefur lífið sjálft,
reynslan og raunveruleikinn
sannað getuleysi hans til þess að
að standa við stóru orðin.
Allt er þetta mjög athyglisvert
fyrir hið fjölmenna þing íslenzks
verkalýðs, sem nú situr að störf-
um. Fólkið í verkalýðssamtök-
unum um iand allt veitir þessari
staðreynd einnig athygli. Reynsl-
an er ólygnasti dómarinn. Rétt-
dæmi þess dómara er örugglega
hægt að treysta. En þá verður
líka allt skynsamt fólk að hafa
manndóm og þroska til þess að
taka afleiðingunum af dómi
reynslunnar.