Morgunblaðið - 27.11.1958, Blaðsíða 6

e
MORGUNBLAÐIP
Fimmtudagur 27. nóv. 1958
ATÖKIN UM BERLÍN
BERLIN er eins og eyja í
hafi, umkringd af her-
námssvæði Rússa og þeim
löndum sem kommúnistar ráða
austan járntjalds. Borginni er
eins og kunnugt er skipt í tvennt,
svæði, sem Frakkar, Bretar og
Bandaríkjamenn réðu yfir eftir
stríðið, voru sameinuð í Vestur-
Berlín sem tilheyrir Vestur-
Þýzkalandi en austurhlutinn er á
hernámssvæði Rússa og tilheyr-
ir járntjaldslöndunum, eins og
það er kallað. Allar hernáms-
þjóðirnar hafa vissum skyldum
að gegna í borginni og hafa gert
um það samning sín á milli og
fer skipting borgarinnar eftir
honum.
k
Nú bar svo við, að fyrir
nokkru hélt Krúsjeff ræðu í
Moskvu, þar sem hann lýsti því
yfir, að tími
| væri kominn til
I þess að þær þjóð
i ir, sem hefðu
' undirritað Pots-
| dam-sáttmálann,
| ættu að hætta
| við allt hernám
í Berlín. Sovét-
> ríkin ætluðu sér
að afhenda Aust
ur-Þjóðverjum
Krúsjeff
Austur-Berlín að fullu og öllu
og draga sig þaðan til baka. Sagði
Krúsjeff að ef Vesturþjóðirnar
vildu eitthvað við Austur-Þjóð-
verja tala um Berlín, þá væri það
þeirra mál, en við Rússa yrði
þá ekki lengur hægt að ræða
um stöðu Berlínar.
Þetta var óðar skilið sem svo,
að með þessu væru Rússar raun-
verulega að afhenda Austur-
Berlín í hendur Austur-
Þjóðverjum og væru að koma
því þannig fyrir, að Vesturþjóð-
irnar yrðu neyddar til þess að
ræða við austur-þýzku stjórnina
en hún hefur aldrei verið við-
urkennd af þeim. Með þessu
skákbragði ætluðu Rússar sér að
koma Austur-Þjóðverjum í tölu
þeirra landa sem Vesturþjóðirn-
ar yrðu neyddar til að ræða og
semja við.
Berlínarmálin hafa að visu
Iengi verið á dagskrá og hafa
alla tíð verið mjög „brennandi",
eins og það var orðað, en síðan
þessi atburður gerðist, hefur þó
enn meiri hreyfing komið þar
á. Nokkrum dögum áður en
Krúsjeff hélt ræðu sína, lýsti
Dulles utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna því yfir, að Bandaríkja-
menn hefðu skuldbundið sig til
þess að vernda frelsi Vestur-
Berlínar og ef nauðsyn krefji,
með hervaldi. í sambandi við hin
nýju átök um Berlín hafa svip-
aðar yfirlýsingar komið frá
London og París og Bonnstjórnin
hefur ekki farið dult með það,
að Vestur-Þjóðverjar stæðu með
íbúum Vestur-Berlínar gegnum
þykkt og þunnt.
Eins og áður var vikið að, er
Berlínarborg eins og eyja og hef-
ur líka mjög á það reynt, hvern-
ig komið er fyrir henni. Fyrir
nokkrum árum eða 1948
til 1949 gerði Stalín tilraun til
þess að svelta Vestur-Berlín inni
með því að banna allar samgöng-
ur á landi til hennar. Var þá
tekin upp hin svonefnda flug-
brú, sem gerði það að verkum,
að Rússar urðu að láta af fyrir-
ætlun sinni. Var þá allt nauð-
synlegt flutt til borgarinnar flug-
leiðis um langan tíma. Nú hefur
þýzka stjórnin og íbúar Vestur-
Berlínar sett undir þennan leka
og á undanförnum árum hefur
óhemju miklu af alls konar nauð-
synjavörum verið komið í
geymslu til þess að unnt væri
að grípa til þeirra, ef Rússar
tækju aftur til sömu bragðanna.
Borgarstjóri í Berlín er Willy
Brandt, sem tók við af hinum
fræga Ernst Reuter, sem mestan
orðstír gat sér, þegar loftbrúin
stóð yfir.
★
í sambandi við yfirlýsingu
sína um að hann mundi afhenda
Austur-Þjóðverjum hlutdeild
Rússa í Berlín, lét Krúsjeff það
færi ekki ganga sér úr greipum,
að reyna að rægja Vesturþjóð-
irnar og Þjóðverja. Sagði
hann að Vestur-Þjóðverjar væru
nú orðnir svo öflugir, fjárhags-
lega og iðnaðarlega, að þeir væru
orðnir hættulegir keppinautar
fyrir Breta, Frakka og fleiri.
Lagði hann mikla áherzlu á, að
það væri sameiginlegt hagsmuna
mál Rússa og annarra að halda
Þjóðverjum á allan hátt sem mest
niðri. Krúsjeff lét ennfremur í
ljósi, að Þjóðverjar væru hvergi
nærri öruggir bandamenn, því að
um það væri að ræða fyrir þá að
forðast kjarnorkustyrjöld og
nýjar hörmungar, sem væru
þjóðinni enn í fersku minni frá
stríðsárunum, þá mundu þeir
snúa sér til austurs frekar en
vesturs og benti í því sambandi
á samninginn, sem Hitler og
Stalín höfðu gert. Þannig notaði
Krúsjeff tækifærið til mikils á-
róðurs gegn Vestur-Þjóðverjum
og reyndi eftir mætti að spilla
samstarfi annarra Vesturlanda
við þá.
Eftir að Krúsjeff hafði haldið
ræðu sína, var á hverjum degi
búizt við því, að hann mundi
gera alvöru úr því, sem hann
hafði boðað, en úr því varð ekki.
Dagarnir hafa liðið án þess að
Krúsjeff hafi afhent Austur-Þjóð
verjum hinn rússneska hluta
Berlínar, eins og hann kvaðst
mundu gera. En Þjóðverjar í
vestri og aðrir sjá, að það sem
Krúsjeff boðaði blasir við og hafa
Þjóðverjar mjög rætt um að kalla
saman fund æðstu manna innan
NATO til þess að ræða þetta alv-
arlega mál.
★
Hvað fyrir Krúsjeff vakir í
einstökum atriðum virðist ekki
vera fullljóst, en talið er að með
hinum nýju aðgerðum sé hann að
styrkja aðstöðu Austur-Þjóð-
verja, eins og bent hefur verið
á hér á undan og að hann ætli
sér að nota Berlín til þess að
knýja Vesturlöndin til þess að
gera nýtt samkomulag um borg-
ina, þar sem Þjóðverjum verði
boðið upp á eins konar samein-
Grotewohl
ingu, en þó þannig að austur-
þýzka kommúnistastjórnin haldi
öllu sínu. Hvernig þessu ætti svo
nánar að vera komið í fram-
kvæmd vita menn ekki. Vestur-
Þjóðverjar og Vesturlönd hafa
boðið Rússum að sameiningin
færi fram á þann hátt, að frjáls-
ar kosningar færu fram í öllu
landinu en það veit Krúsjeff að
mundi þýða algeran ósigur aust-
ur-þýzku kommúnistastjórnar-
innar. Þar með væri Grotewohl-
stjórnin úr sögunni. Rússar hafa
því aldrei viljað ljá máls á neinu
í þá átt, en hvort Krúsjeff tekst
nú að ná nýju samkomulagi við
Vesturlönd, þar sem austur-þýzka
ríkisstjórnin verði samþykkt,
leiðir framtíðin í Ijós, en eins
og nú standa sakir virðist ekki
blása byrlega fyrir því, þar sem
vestrænar þjóðir hafa lýst því
yfir, hvað eftir annað, að þeir
vilji ekkert við leppstjórn Rússa
í Austur-Þýzkalandi tala.
A¥
♦ *
BRIDGE
♦ *
í SJÖTTU umferð sveitakeppni
I. flokks hjá Tafl- og bridge-
klúbbnum fóru leikar þannig:
Zopus vann Harald ........ 44:29
Svavar vann Hörð.......... 82:24
Hákon vann Hafstein .... 44:38
Sigurleifur jafnt. Reynar . 43:41
Sveit Ingólfs er þá efst með 12
stig. — 7. umferð verður spiluð
í kvöld.
A ¥ ♦ *
Hin árlega bridgekeppni starfs
manna ríkisins stendur nú yfir.
10 sveitir taka þátt í keppninni
að þessu sinni. Að loknum 5 um-
ferðum er röð fjögurra efstu
sveitanna þessi:
Útvarps- og viðtækjaverzlun
9 stig,
Brunabótafélag Islands 8 stig,
Innflutnings- og verðlags-
skrifstofan 7 stig,
A-sveit stjórnarráðsins 6 stig.
Sjötta umferð verður spiluð
annað kvöld í Arnarhvoli.
A ¥ ♦ *
Úrslitin í sveitakeppni Bridge-
félags Reykjavíkur eru nú hafin,
taka fjórar sveitir þátt í þeirri
keppni. Einni umferð er lokið og
fóru leikar þannig, að Sigurhjört
ur vann Hörð, en leikurinn milli
sveita Stefáns og Ásbjarnar er
óútkljáður.
A ¥ ♦ *
Spilið er hér fer á eftir kom
fyrir í úrslitum sveitakeppni
Bridgefélags Reykjavíkur í leik
milli sveita Stefáns Guðjohnsen
og Ásbjarnar Jónssonar. Á öðru
Tvœr nýjar Ijjáöabœkur
Kristinn Pétursson hefur sent
frá sér fjórðu ljóðabók sína.
Nefnist hún „Teningum kastað“
og hefur að geyma 28 ljóð, meira
eða minna bundin. Eru ljóðin
mörg glettin og sum ádeilugjörn,
en önnur stórpólitísk. Bókin er
64 bls. í stóru broti.
Aðrar ljóðabækur Kristins
Péturssonar eru „Suður með sjó“
(1942), „Sólgull í skýjum“ (1950)
og „Turnar við torg“ (1954).
Jón frá Pálmaholti hefur gefið
út fyrstu ljóðabók sína hjá for-
lagi Helgafells. Bókin nefnist
„Ókunnir dagar“, og í henni eru
27 ljóð á 39 bls. Höfundurinn
yrkir í frjálsu formi. Þrjú ljóð-
anna eru þýdd af erlendum tung-
um.
borðinu sátu þeir Guðjón Tómas-
son og Sigurður Helgason, N-S,
og Guðlaugur Guðmundsson og
Kristján Kristjánsson, A-V, og
þar gengu sagnir bannig:
s V N A
1 ¥ P 3 * P
3 ¥ P 4 G P
5 ♦ P 6 ¥ P
P D Allir P
A A K 7
V D 9 3
♦ K G
♦ ÁD643
A D 9 2
A 10 5 4 3 N V 6
VK 10 8 2V A ♦ 10 9 8 7
♦ Á 5 4 2 S 63
* 9 4» 10 5 2
A G 8 6
V Á G 7 5 4
♦ D
♦ KG8T
Suður fékk ekki nema 10 slagi
og tapaði því 300. Segja má, að
eftir opnun sé eðlilegt að Norður
fari í slemmu, en þar sem spil
Suðurs eru heldur léleg verður
að telja opnun hæpna.
Á hinu borðinu sátu þeir
Stefán Guðjohnsen og Jóhann
Jóhannsson, N-S, og Ásmundur
Pálsson og Jóhann Jónsson, A-V.
Þar gengu sagnir þannig:
S V N A
P P 1 G P
2 * P 2 G P
3 ¥ P 4 ¥ P
4 G P 5 ¥ P
P P
ður fékk hér, eins og á hinu
borðinu, aðeins 10 slagi og tap-
aði 50. Fékk því sveit Stefáns
250 fyrir spilið.
Útsvarsskyldur í Reykja-
vík en ekki í Sandgerði
í HÆSTARÉTTI er genginn dóm
ur í útsvarsmáli, en hér er um
að ræða Svein Jónsson fram-
kvæmdastjóra hf. Miðness í
Sandgerði, en hreppsnefnd Mið-
neshrepps höfðaði málið gegn
Sveini. Hafði hreppsnefndin lagt
á hann útsvar, en hann neitað að
greiða það á þeim forsendum að
skrifar úr
dagieoq lífinu

Aðsetursstaðir Fjalla-
Eyvindar.
Hraunbúi skrifar:
„¥ sambandi við útvarpsþátt
A Sveins Ásgeirssonar" Vogun
vinnur, vogun tapar“, sunnudag-
inn 9. þ. m., þar sem því var
slegið föstu að Fjalla-Eyvindur
hafi hafzt við í Hvannalindum,
langar mig til að spyrja um hvort
það sé nú almennt haft fyrir satt
og hverjar rannsóknir hafi leitt
til þeirrar niðurstöðu“.
Það mun vera misskilningur
hjá Hraunbúa að nokkru hafi
verið slegið fóstu um þetta í
spurningaþætti Sveins Ásgeirs-
sonar. Spurningin var orðuð
þannig: Nefnið 3 staði i óbyggð-
um íslands, þar sem talið er að
Fjalla-Eyvindur haíi haft aðset-
ur? Þar sem þetta var 1. spurning
í 1. áfanga, var hún viljandi höfð
fremur létt.
Sá, sem spurður var, Þórður
Kárason, lögregluþjónn, nefndi
þrjá staði, og voru Hvannalindir
einn þeirra. Það var dæmt rétt,
því sögur ganga um að Fjalla-
Eyvindur hafi einhvern tíma
hafzt þar við. Það mun þó ekki
vera sannað, en líkur hafa verið
að því leiddar.
Talið er einnig, að Fjalla-Ey-
vindur hafi hafzt við í Herðu-
breiðarlindum, á Hveravöllum, í
Arnarfelli og Eyvindarkofaveri,
austur af Þjórsá. Það nægði því
að nefna þrjá af þessum stöðum.
Nú hefur hinn nýi spurninga-
þáttur Sveins Ásgeirssonar verið
þrisvar sinnum í útvarpinu, og
méi virðist að hann ætli að verða
bæði ánægjulegur og fróðlegur.
Það er óneitanlega dálítið spenn-
andi að vita hvort sá, sem spurð-
ur er, getur svarað, áheyrendur
bíða með eftirvæntingu. Sumir
þykjast vita hið rétta svar og biða
eftir staðfestingu á því.
Það má kannski segja að þarna
sé engan alhliða fróðleik að finna,
en fróðleiksmolar eru það þó að
minnsta kosti. Eftir bréfinu hér
að ofan að dæma, veltir fólk fyrir
sér spurningunum og ræðir um
þær á eftir.
Sumum finnst spurningasvið
nokkurra þátttakenda fullþröngt,
segja sem svo að þegar vinning-
urinn er kr. 10.000 megi ætlast
til þess að þátttakendur viti ein
hver ósköp og það ekki aðeins
um efni, sem hægt er að fara yfir
og læra á skömmum tíma. Annað
er það, að spurningar verða að
vera þannig, að hægt sé að gefa
við þeim eitt svar, en öll önnur
svör séu röng. Það er að sjálf-
sögðu erfitt að finna slíkar spurn-
ingar, en þegar góður vinningur
er í boði, verður að vanda allan
undirbúning.
Mér lízt sem sagt allvel á spurn
ingaþáttinn sjálfan og sýnist
hann líklegur til vinsælda. Aftur
á móti held ég að leikurinn, sem
notaður er til uppfyllingar, endist
aldrei lengi. Það getur verið gam-
an að svona gríni nokkrum sinn-
um, en varla til lengdar.
Leiðrétting á villum.
PRENTVILLUPÚKINN hefur
heldur bet-ur farið á stúfana
og slætt hvorki meira né minna
en 4 villum inn í bréf frá H. St.,
sem birtist í þessum dálkum um
daginn. Þar sem þetta var bréf
um íslenzkt mál, óskar bréfritari
eftir að þetta verði leiðrétt:
1) Prentazt hefir Thorarensen
fyrir Thorarenseni. 2) Washing-
ton fyrir Washingtons (hvort-
tveggja á síðari staðnum sem til-
fært er), 3) Berlínarborg fyrir
Berlínarborg, 4) villtir fyrir villir'
hann væri ekki búsettur í Sand-
gerði.
Var Sveinn sýknaður i undir-
rétti, og þann dóm staðfesti svo
Hæstiréttur nú fyrir nokkrum
dögum. í forsendum dómsins
segir m. a. á þessa leið:
Áfrýjandi gerir þær dómkröf-
ur, að stefndi verði dæmdur til
að greiða honum kr. 19.592,00 auk
dráttarvaxta samkvæmt útsvars-
lögum og málskostnað í héraði
og fyrir Hæstarétti. Stefr.di
krefst staðfestingar hins áfrýjaða
dóms og málskostnaðar fyrir
Hæstarétti að mati dómsins.
Leitt er í ljós, að stefndi á íbúð
að Grenimel 1 í Reykjavík. Þar
dvaldist fjölskylda hans og einnig
hann sjálfur, þegar hann var í
Reykjavík, á þeim tíma, er gjöld
þau voru lögð á, sem um er deilt
í máli þessu. Hins vegar hafði
hann aðeins eitt herbergi til af-
nota í húseign hf. Miðness í Sand-
gerði, þegar hann dvaldist þar
við störf sín í þágu félagsins.
Samkvæmt þessu verður að telja,
að heimilisfang hans han verið
í Reykjavík. Gat hvorki dvöl
hans í Sandgerði né störf hans i
þjónustu hf. Miðness bakað hon-
um útsvarsskyldu í Miðr.ess-
hreppi og þá eigi heldur skyldu
til greiðslu annarra þeirra gjalda,
sem hann er krafinn um í máli
þessu. Ber því íð staðfesta hinn
afrýjaða dóm.
Rétt þykir, að aðaláfrýjandi
greiði stefnda málskostnað i
Hæstarétti.
PORT MORSEBY, Nýju Guineu,
25. nóv. — Skonnortu með 12
manns innanborðs, sem lagði upp
frá Hong Kong áleiðis hingað
fyrir einum mánuði, er saknað.
Er óttazt að kínverskir sjóræn-
ingjar eigi sök á hvarfinu.