Morgunblaðið - 24.12.1958, Page 11

Miðvikudagur 24. des. 1958
MORGVKBL AÐ1Ð
)3
muni lítið hrökkva handa okkur
báðum, einkum þar sem hennar
atvinna er alltaf að verða arð-
minni, því yfirsetukonum er að
fjölga. En eg get nú tekið þessu
með ró, svo lengi sem eg sé, að
eg muni komast af án þess að
fara í skuldir eða fá hjálp. Eg
þoli allt nema það að verða upp
á aðra kominn, einungis fyrir
tóma vitleysu og vanspilun, þvert
á móti sannfæringu minni. En
það þarf ekki miklu að muna
til þess, þegar það litla er farið,
em fengið var, því það er þó
hægara að styðja en reisa. En
nóg um það.-----------
--------Eg hefi haft einn stað
hér, sem eg er vanur að hvarfla
í þegar eg hefi ekkert að gera,
og það er áheyrendapallarnir á
þingi. Það hefir kveðið svo
rammt að, að húsbóndinn hefir
bæði sótt mig þangað og sent
eftir mér. Það er samt hreint
ekki fyrir það, að mér þyki svo
mikið varið í ræðurnar, að eg
hafi gaman af að vera þar, því
eftir mínum smekk og skilningi
eru þær margar hverjar tómt
bull og vitleysu og endalaust
stagl. En fyrir utan það, að sum-
ar eru góðar og greinilegar, þá
er svo gaman að heyra, hvernig
einn rífur niður það sem annar
byggir, og hvernig hver um sig
reynir að færa ástæður fyrir sínu
máli, og svo hvernig málinu lykt-
ar. I efri deild er einna mest
gaman að því, þegar Jón Ólafs-
son og Arnljótur eigast við, sá
fyrri með blessaðri hógværðinni
og sá síðari með glettninni og
stríðninni, sem hann útbýtir oft
á báðar hendur. Það er líka
makalaust skemmtilegt að heyra
Jakob prest Guðumndsson tala,
þar sem kjarnyrði, fjör og spaug
fljóta með alvörunni í straumi
ræðunnar, sem sjaldan verður
stanz á. í neðri deild kveður lang
mest að ræðum Benedikts Sveins
sonar, ekki fyrir það, að hann
hafi svo mjög liðugan talanda —
fyrr en hann er orðinn heitur —,
heldur fyrir andann og áherzl-
una, sem ræðunum fylgja. Ef
til vill er hægt að segja, að ræð-
ur Gríms Thomsens sé einna
formlegastar og bezt fyrir kom-
ið. Margir fleiri halda liprar og
laglegar ræður, og væri allt und-
ir því komið, þá væri mikið feng-
ið. En flokkadrættir og sundrung
og persónulegar þráttanir hafa
hönd í bagga með, fyrir utan
það, að grundvöllur málsins er
ef til vill ekki svo vel valinn,
að það verði ætíð til heilla fyrir
þjóðina. En eg hefi svo skratti
lítið vit á stjórnmálum, að mér
er bezt að hætta að tala um þetta.
Eg veit öldungis fyrir víst, að
eg verð aldrei þingmaður og
gagnar því ekki að gefa mig inn
í þess konar efni.---------
Reykjavík, 17. sept. 1887.
--------Það er segin saga, að
þegar eitthvað óvanalegt er gert
í kirkjunni, þá ætlar fólkið að
troðast undir af þrengslum, þó að
vanalega sé að líta inn í hana á
messudögum eins og í tóma ámu,
sem fáeinum krækiberjum hefir
verið fleygt í. Það var ofurlítið
um dýrðir hérna um daginn, þeg-
ar sýslumaðurinn, Franz Siem-
sen, gekk að eiga dóttur Árna
Thorsteinssonar. Þvílík andskot-
ans læti í fólkinu! Ég var að
skipa út fiski fyrir húsbóndann,
og vorum við búnir klukkan 4.
Ég vissi, að það átti að gifta
um daginn, heyrði klukkna-
hljóminn, þegar ég var að enda
við, og gekk því að kirkjunni til
að sjá öll ósköpin. Ég stanzaði
svo við Alþingishúshornið, því
mér leizt ekki að fara lengra. Á
Austurvelli stóðu lúðurþeytar-
arnir og biðu eftir því að brúður.
in kæmi (brúðguminn var kom-
inn í kirkju). Við kirkjuna og á
götuhorninu stóðu stórir hópar af
fólki, og úr öllum áttum kom
fleira og fleira, sem ýmist slædd-
ist í hópana eða þrengdi sér inn
x kirkjuna. Hringjarinn lamdi
klukkurnar í sífellu, pólitíin
stóðu með prikin sín í forkirkj-
unni, og var aðferð þeirra líkust
því þegar menn hleypa inn ám í
grimmri þorrahríð, og oft urðu
þeir að ýta frá sér. Svoxxa leið
góður tími. Loksins kváðu horn-
in við á Austurvelli, og þá sást
brúðurin koma við hlið föður
síns og heilmikill skari á eftir.
En pólitíin urðu að ryðja þeim
fcraut í gegnum forkirkjuna með
handafli. Nú var um að gera að
komast inn, enda herti hver sig
sem mest hann kunni, og kvað
svo rammt að, að sumir komu út
aftur cg vildu ekki hætta sér og
sínu b'fi inni í kássunni. Þegar
menn voru búnir að jafna sig,
laumaðist ég í hópinn í forkirkj-
unni og gat smeygt höfðinu upp
á ioftið, en ekki komst ég svo
Halldór Guffmundsson
langt, að ég sæi niður í kirkjuna,
Og lítið heyrði ég af því sem
fram fór. Stóð ég þar litla stund
og hafði mig svo út aftur og tók
mér stöðu hjá þinghúsinu ásamt
fáeinum piltum þegar allt var á
enda, var eins og tekin væri
stífla úr vatnsræsi, fólkið kom út
úr kirkjunni í bunu. En svo var
það eins og bunan kæmi niður í
skál, hún rann ekki lengra, held-
ur stanzaði allt við kirkjudyrn-
ar, flest var það kvenfólk. Póli-
tíin gerðu þeim aðvart um að
fylkja sér til hliðar, svo brúð-
hjónin og höfðingjaflokkurinn
kæmist út. Nei, það dugði ekki,
og þá var ekki um annað að gera
en að brúka veldissprotana. Jú,
það hrökk undan eitt augnablik,
en kom óðara aftur, svo þyrping-
in varð eins og hálfkringla fram-
an við forkirkjuna. Það var engu
líkara en þegar ær ryðjast að dyr
um á lambakró, þar sem lömb
þeirra eru inni. En pólitíin hertu
sig með prikin, svo höfðingja-
skarinn komst klakklaust í gegn,
enda kváðu þá hornin við, og
menn fóru að brúka hlustirnar
ekki síður en augun. — Að bún-
ingur brúðhjónanna og helztu
höfðingja landsins hafi verið fag
ur, má geta nærri. Að það hafi
verið gaman að sjá það og heyra
hornasönginn, má geta nærri. En
að þar hafi sézt eins ljótt og and-
styggilegt að sínu leýti, er ekki
víst að nokkur geti nærri. Eg
meina áfergjuna og óhemjuskap-
inn í fjöldanum. Það má maka-
laust heita, að siðað fólk, jafn-
vel af menntaðasta flokknum,
skuli auðvirða sjálft sig með því
að láta þurfa að stjórna sér eins
og sauðfé við hátíðleg tækifæri,
og það í og við sjálfa kirkjuna.
Það væri síður tiltökumál ef um
aumasta skrílinn væri að ræða,
en það er ekki tilfellið, hann
kemur þar sjaldnast nærri. Það
kvað hafa komið fyrir í kirkj-
unni, að menn hafi meiðzt, föt
verið rifin, forklæði og klútar
týnzt og ekki sézt aftur. Að þetta
eigi sér stað alls staðar þar, sem
mikill mannfjöldi er saman kom-
inn, er auðvitað, og það því frem-
ur sem fleira er. En því verður
ekki mælt bót að heldur, og það
bendir til þess, að langt verði
þangað til mannkynið nái þeirri
framför að fullkomnast af sjálfu
sér, eða verða fullkomið einung-
is fyrir sinn eigin kraft, þegar
fjöldinn getur ekki haft sóma-
samlega stjórn á sér litla stund.
--------Eg stóð dálitla stund á
Austurvelli hjá „hornaspilurun-
um“ meðan straumurinn rann úr
kirkjunni. Ójá, það var nú sjá-
andi allt saman, en þó var það
einkum brúðurin, sem allra augu
störðu á. Hún var líka drifhvít
frá top til táa, skórnir fannhvítir
aukheldur, og ekkert dökkt utan
svartur hártoppur, sem sást
remst á höfðinu. Þætti þér ekki
gaman að eiga svoleiðis hvíta
brúði, lasm? Svona heyri ég sagt,
að þær séu hvítar hér vanalega,
allt frá brúði embættismannsins
niður að brúði handverksmanns-
ins. Skaði að ég vissi það ekki
fyrr. Eg hefði eflaust látið mína
vera eins.---------
Reykjavík, á jóladags-
kvöldið 1887.
Elskulegi vinur minn!
Guð gefi þér og ykkur öllum
gleðileg jól. Jó, nú eru jólin
komin loksins. Það er langt síð-
an á jólunum í fyrra ,og þó er
það aðeins eitt ár, sem nú er liðið
og kemur ekki aftur. En nú þætti
mér gaman að vita, hvernig þú
hefir það, því það veit eg ekki, og
þú veizt ekki heldur hvernig eg
hefi það, fyrr en eg segi þér það.
Reyndar er eg í standi til að
draga það dálítið ,að minnsta
kosti þarf eg fyrst að segja þér
að hafa beztu þökk fyrir bréfið,
er þú sendir mér-með síðasta
pósti, o .s. frv.
Hvernig annars heldur þú að
það gangi til hérna í Reykjavík
núna? Ekki ósköp leiðinlega,
hugsa eg. Jú, „það er svona upp
og niður eins og í askinum prests-
ins“, sums staðar er gleði og
glaumur, sums staðar þögn og
kyrrð. X gærkveldi var eg boð-
inn niður til Hjaltesteðs, og þar
át eg og drakk, allslags sælgæti,
fór síðan með fólkinu á kvöld-
sönginn og kom ekki heim til
mín fyrr en undir háttatíma. 1
kvöld fór eg niður að pósthúsi
og hlustaði ásamt fleirum á lúðra
söng. Fleiri skemmtanir hafa
ekki mætt mér ennþá um þessi
jól. En það er nú ekki öll nótt
úti, jólin eru svo sem ekki liðin, >
eins og þú veizt og skilur. —
Hvað skyldir þú annars segja ef
eg segði, að lífið væri eins og
gluggalaust fangelsi? En það er
nú öðru nær en eg fari með slíka
vitléysu svona um sjálfa hátíð-
ina, þegar hangiketið, magállinn,
sperðillinn, brihgukollurinn,
laufabrauðið, jólabrauðið og alls
lags góðgæti liggur alt í kringum
mann og maður veit eiginlega
ekki, hvernig brotizt verður í
gegnum það allt og hefir ekki
af öðru að segja en sælgæti og
sólskini. Að vísu er nú lítið um
sólskinið hérna, því nú er kaf-
þoka á hverjum degi. En hvað
hinu öðru líður, þá skal eg á-
byrgjast ,að þú getur aldrei gizk-
að á, hvað eg hafði til matar í
dag ,því eg ímynda mér, að eng-
inn á landinu •— og þá ekki í
heiminum — hafi haft það sama.
Gettu nú bara, lasm!
En nú skal eg líka segja þér
nokkuð ,og það er ,að eg er bú-
inn að fá embætti. Hvað heldur
þú að það sé? Það er svei' því
ekki mjög slóðalegt og því síður
leiðinlegt. Aldrei að eilífu gætir
þú getið hvað það er. En þér
verður náttúrlega fyrst fyrir að
lofa guð fyrir, að nú hafi vinur
þinn loksins fengið atvinnu og
geti nú haft ofan af fyrir sér.
NB veiztu samt ekki enn hver
atvinnan er eða kaupið. En í
öllu falli getur maður þó sagt,
að það sé betra en að gera ekk-
ert. Hins vegar hefði það mátt
heita helvíti hart, ef eg hefði
ekkert erindið átt hingað í
Reykjavík, og það liggur mér
við að segja. En slíkt er ekki
tilfellið .Fyrst gifti eg mig, eins
og kunnugt er, og það má kall-
ast sæmilegt erindi svona á vor-
daginn. En svo var ekki þar með
búið, heldur koxrist eg í þá stöðu
að vera bæði bóndi og húsfreyja,
með öðrum orðum, að sjá um allt
búið og — matreiffa. Já, þarna
kom það, eg er orðinn kokkur.
Þeir eru vanalega nógu feitir, og
mér veitir heldur ekki af að
fitna dálítið, ekki sízt ef eg
skyldi bráðum flytja aftur norð-
ur í harðindin. Svona gengur
það, segir þú, þetta átti hann
eftir, að verða kokkur, og skítt
með það. — En eg á nú eftir að
segja þér orsökina, því að orsök
er til alls. Hún er sem sé sú,
að konan mín hefir legið síðan
um jólaföstugang, og eg fann
ekki ,að ástæðurnar væru svo-
leiðis lagaðar ,að ég gæti keypt
allt ,sem gera þurfti ,og þá var
ekki um annað að gera en að eg
gerði það sem eg gat, og það
varð meira en búast mátti við.
Að það hafi stundum verið sól-
skinslítið innan í mér við mat-
artilbúninginn er sök sér, og að
eg hafi stundum bölvað í hljóði
má nærri geta, því í svoleiðis
andstreymi fær auðmýktin ekki
húsnæði hjá mér. En nú er eg
líka orðinn flinkur að matreiða.
Hvernig lízt þér á þetta? Ertu
alveg hissa? Nei, djeskotinn hafi
nú það, af svona litlu verður
maður ekki hissa. Þú mátt nærri
geta, að eg muni hírast heima og
ekki komast til að sýna mig og
sjá aðra á götunum, enda læt
eg mér lynda að fara með pípu
mína hér á hólinn, þegar fer að
rökkva, bara til að púa úr mér
gufunni og dauða loftinu og
súpa í mig aftur þetta hreina
himinsloft, sem guð gefur alls
staðar. Það er líka annað en
gaman að vera niðri í bænum
þegar logn er og þokubræla;
maður getur einu sinni ekki and-
að fyrir svælu og sér ekki út úr
augunum fyrir þoku og reyk.
Eg ímynda mér, að ekki sé meiri
svæla í helvíti. —
2. janúar 1888.
Elsku vinur! Guð gefi þér gott
og gleðilegt ár og láti ykkur alla
blessun í skaut falla,
Það varð endasleppt samtalið
við þig í bréfinu á jóladags-
kvöldið, því eg fór að spila
stelpuspil við konuna. En það
gerði ekkert til, var bara ljót-
ara, og nú byrja eg á nýjan leik
á nýju tímabili, og sjálfur orff-
inn nærri því nýr, sem sé endur-
lifnaður við allt hátíðahaldið,
hátJðaréttina og hátíðadrykkj-
una. Já, það rættist vonum frem-
ur fram úr því öllu saman, því
guð og góðir menn gáfu mér af
sínum nægtum. Fyrsí var það að
konan mín gat skreiðst á löpp
og niður til Hjaltesteðs á gamla-
árskvöld, svo eg lenti þar náttúr-
lega líka sem hennar leiðtogL
Þar sat eg fram undir háttatíma,
en svo fór eg heim, og slóust
þá í förina Björn Hjaltesteð,
sonur hans og fóstursonur, og
spiluðum við heima hjá mér
þangað til klukkan hálfþrjú. I
gærkveldi fórum við hjónin aft-
ur niður eftir og sátum þar allt
kvöldið í friði og ró við sælgæti
og sólskin. Það var langt fram
yfir það sem eg gat búizt við.
Það gengur svona, maður veit
ekki að hvaða barni gagn verður.
Eftir orðum og atvikum að dæma
hefði eg getað búizt við, að konu
minni hefði verið sýnd hluttekn-
ing úr öðrum stöðum fyrr, — um
mig er ekki að tala, eg gat ekki
búizt við því af einum fremur
en öðrum. — En hluttekningin
kom þarna í ljós fyrst og sein-
ast, og það gefur mér tilefni til
að kannast við af reynslunni, að
í Reykjavík séu sálir, er taki þátt
í annarra kjörum. Svoleiðis er
það alls staðar. En sem sagt,
þær koma upp þar, sem maður
á sízt von á, og draga sig stund-
um í hlé þar, sem maður bjóst
við að sjá þær. —
<Q=<Ö=<Q^«P '-Q=>:<P<Q=*<P'CQ=«P<Q=«j
CjLkL^ jót!
Farsælt komandi ár!
1
1
°/
1
!
|
I
i
J
I
I
I
1
f
l
í
1
i
t
|
1
<<^<P<Q=rfP<Q^.Cp<Q^<p;Q=«P<Ci=«;
(l ®
* ~" ■■(!
| CjLkL
Ortt.f oít farsæl
te<£ fo
^erzlunin SNÓT
//
CjLkLy jót!
KJÖT & AVEXXIR

l CULf jól!
Farsælt nýtt árl
Hafliðabúff
CjLkL^ jól! 11 CfLkLy jói!
ie(£ foi
, Farsælt komandi ár!
Verzlunin HOLT
GttiL, jó(! {I CjtkL9 jót!
\
\
\
l
(Sa 9>=ö>=9>==ö>=9»^>=!>v:=ö:'='>>=ö>=£>! ^
I QLkL9 jót! |
I I
*9 r
« Gott og farsælt komandi ár! „
f Verzlunin PERLON |
Skólavötðustíg 5
I Í'
l i-f
J CfleoLle*
I
I' =9>=öi^>=C>>=9>S)>=9>P)>=C>>=ö:= '
| Cjtektecf jót! |
| H.f. DVERGUR (ft
jf Hafnarfirði *j)
J I
^ Q^.CP<Q=>.(P<Q=<CP<Q=<<P(Q==<<P<QI|
\ gtekh9 jót! I
Drengjafataslofan ^
i
I
J Sfi
^ <Q=*P<Cb^CP<Q=^CPQ=^<P<Q=«P<< 1
1
í
e$ foi
Nýja sendibílastöðin
VEIÐIMAÐURINN.
|
J Verzlun
(í, Guffbjargar Bergþórsdóttur *))
J\ Öldugötu (f
'Pö>=9>=ö.'=9>!S>.'=9>=S).'=9>=ð)=!>>'1)
Cjtektea jót7
Verzlunin
Pétur Kristjánsson S.f.
Ásvallagötu 19

9>=S)>=9>!S):=9>=S):=9>=<)>=9>!::\):=£>>==:ös