Morgunblaðið - 04.01.1959, Blaðsíða 6

6
MORCUNfíLAÐIfí
Sunnudagur 4. jan. 1959
Parisarbréf:
Traust kjósenda virðisf framar öllu
vera rökrétt afleiðing heilbrigðrar
skynsemi í stjórnmálum
— eftir Jörgen Schleimann
Jón Krabbe. — Brjóstmynd
eítir Sigurjón Ólafsson.
París í desember.
SÚ sérstaka tegund pólitískrar
tilfinningasemi, sem einkennir
ýmsa, er láta til sín taka að jafn-
aði á ritvellinum, og einkum er
áberandi meðal þeirra, sem hafa
hjartað réttu megin þ. e. a. s.
vinstra megin, hefir haft óheppi-
leg áhrif á mat manna á því
ástandi, sem nú ríkir í Frakk-
landi. Af umsögnum innanlands
og utan mætti ætla, að Frakk-
ar væru óðum að nálgast fas-
isma.
Samt sem áður eru Frakkar
hvorki þjóðfélagslega eða efna-
Jón Krabbe
Á MORGUN, 5. janúar, verður | leit hafi verið á nýtari eða betri
Jón Krabbe 85 ára. Hann er fædd ' málsvara íslands í Danmörku,
ur sama árið og Kristján níundi
færði íslendingum stjórnar-
skrána. Faðir Jóns var danskur,
Harald Krabbe prófessor í Kaup-
mannahöfn, en móðir hans,
Kristín var dóttir Jóns Guð-
mundssonar ritstjóra og alþingis-
manns. Hafa atvikin hagað þvi
svo, að Jón Krabbe hefur allt frá
því er hann lauk háskólanámi
starfað í Danmörku að málefnum
íslands.
Að loknu námi í lögfræði og
hagfræði, varð Jón Krabbe að-
stoðarmaður í íslenzku stjórnar-
deildinni í Kaupmannahöfn, en
árið 1909 tók hann við forstöðu
skrifstofu Stjórnarráðs íslands í
Kaupmannahöfn og gegndi því
starfi þar til sendiráð fslands í
Kaupmannahöfn var stofnað árið
1920. Er sambandslögin gengu í
gildi 1. desember 1918 varð Jón
Krabbe trúnaðarmaður fslands í
danska utanríkísráðuneytinu. Við
sendiráðið íslenzka starfaði hann
frá upphafi þar til fyrir nokkrum
árum, er hann lét af störfum fyr-
ir aldurs sakir. Árin 1924—1926
og styrjaldarárin 1940—1945
veitti Jón Krabbe sendiráðinu
forstöðu sem chargé d’affaires.
Það mun samdóma álit allra
þeirra íslendinga, sem starfað
hafa með Jóni Krabbe eða
kynnzt nokkuð störfum hans, að
þótt störfin hafi oft verið unnin
við hinar erfiðustu aðstæður.
Virðist hann hafa flesta þá eigin-
leika til að bera er auðkenna hæf
ustu embættismenn: trausta
þekkingu, heiðarleika, hollustu,
skarpa greind, góðvild og mikla
réttsýni.
Er Jón Krabbe lét af starfi fyr-
ir nokkrum árum, hafði hann ver
ið ráðunautur allra ríkisstjórna
íslands síðan landið fékk heima-
stjórn. Hvert álit íslenzk stjórn-
völd hafa haft á Jóni Krabbe má
m.a. marka af því, að hann hefur
oftar en einu sinni þegið heimboð
til íslands sem gestur ríkisstjórn-
arinnar, auk þess sem hann hefur
verið sæmdur æðsta heiðurs-
merki íslands.
Þó að Jón Krabbe hafi að
miklu leyti helgað ættjörð móður
sinnar starfskrafta sína, hefur
hann engu að síður reynzt trúr
föðurlandi sínu, Danörku, enda
nýtur hann þar jafn óskoraðs
trausts og álits og hér heima, en
það er að sjálfsögðu ein ástæða
þess hve giftudrjúg störf hans
hafa orðið sambúð íslands og
Danmerkur.
Starfsmenn utanríkisþjónustu
fslands senda Jóni Krabbe beztu
árnaðaróskir í tilefni afmælisins.
Henrik Sv. Björnsson.
hagslega í aðstæðum, sem svipar
til þess ástands, er ríkti í Þýzka-
landi, áður en Hitler tók við völd-
um, eða á Ítalíu, um það leyti,
sem Mussolini kom til sögunnar.
Og það ber vott um taugaveikl-
un að telja úrslitin í fyrstu kosn-
ingunum í Fimmta franska lýð-
veldinu vera spor í áttina til
fasisma. Það er öðru nær. Kosn-
ingarnar leiddu greinilega í ljós
Auk Debré kvað Edmond Mich-
elet, sem einnig er i UNR, koma
til greina, ef de GauPe tekur þá
ekki þann kostinn að snúa sér
til íhaldsmanna, Óháða flokks-
ins, og kveður á vettvang fjár-
málaráðherrann Antoine Pinay
eða samráðherra hans og flokks-
bróður Louis Jacquinot. Hinn
síðarnefndi er talinn hafa það
fram yfir fjármálaráðherrann að
vera meiri „Evrópusinni“
Ýmsir — t. d. jafnaðarmaður-
inn André Philip, sem Guy Mollet
gerði rækan úr fafnaðarmanna-
flokknum — hafa ráðlagt de
Gaulle að setja „faglærðan
ríkisráðherrann Couve de Mur-
ville er einkum nefndur í því
sambandi.
Hverju, sem fram vindur, verð-
ur kosningasigur hægri manna
og sú stjórnarmyndun, er sigla
myndi í kjölfar hans, ekki af-
dráttarlaust talin þjóðarógæfa.
Yfirráð kommúnista í verkalýðs-
samtökum einhvers lands yrðu
það aftur á móti. Fróðlegt verður
að fylgjast með, hvernig fr^nskir
verkamenn bregðast við úrslitum
kosninganna. Látlaust fylgistap
kommúnistaflokksins virðist ann-
ars vera afleiðing af rótgrónu
átthagastolti Frakka. Sovétríkin
og Ungverjaland eru of fjarlæg
fyrirbrigði til að hafa bein áhrif,
andúð á pólitískum öfgum. Jafn- mann“ í stjórnarforsæti. Utan
aðarmenn juku fylgi sitt á kostn-
að kommúnista, frjálslyndum og
hægfara íhaldsöflum óx fiskur
um hrygg á kostnað öfgafullra
þjóðernissinna.
Þar að auki var hér ekki um
að ræða kosningar í venjulegum
skilningi heldur yfirlýsingu af
hálfu þjóðarinnar, nýja trausts-
yfirlýsingu de Gaulle til handa.
Og þar sem hershöfðinginn hefir
reynzt vera bezti ábyrgðarmaður
lýðræðis í Fr.akklandi og einnig
sá maður, sem haft hefir mesta
möguleika á að koma á friði í
Alsír, virðist traust kjósendanna
framar öllu vera rökrétt afleið-
ing heilbrigðrar skynsemi í stjórn
málum.
Kosningarnar voru fyrir kjós-
endur leit að þeim flokki, sem
þeir vildu skipa sér í. Þeir reyndu
að leita uppi þá menn og þá
'flokka, sem hlutu að teljast fylgi-
spakastir de Gaulle. Mikil þátt-
taka í kosningunum afsannar orð
róminn um áhugaleysi kjósenda,
og leit kjósendanna kemur ljós-
lega fram í þeim miklu breyting-
um sem urðu á fylgi einstakra
fiokka í þessum kosningum.
Framtíðin mun leiða í ljós,
hvort Frökkum hefir tekizt valið
vel. De Gaulle hefir að vanda
haldið áliti sínu leyndu. Ef til vill
munu menn fá nokkra vísbend-
ingu um það, er hershöfðinginn
skipar eftirmann sinn í forsætis-
ráðherraembættið.
Fáir vænta þess, að Soustelle
verði trúað fyrir því starfi. Ann-
ar foringi Nýju lýðveldisfylking-
arinnar (UNR), Michel Debré,
þykir líklegri til að hreppa hross-
ið. Debré er maðurinn, sem mót-
aði nýju stjórnskipunarlögin,
enda yrði hann vafalaust mun
meðfærilegri en hinn atkvæða-
mikli og ráðríki Soustelle. For-
setinn vill framvegis fá að hafa
hönd í bagga með aðgerðum ríkis
stjórnarinnar.
skrifcsr úr
daglegq lífínu
Buddan þyngri —
skapið léttara
ÞEGAR Velvakandi steig út úr
húsinu hjá sér í gærmorgun,
mætti hann nágrannakonunni,
sem kom heldur glaðklakkalega
eftir götunni með innkaupatösk-
una í annarri hendinni. — Nú
líkar mér lífið, kallaði hún. Ég
er með afgang í buddunni. Það
er ekki amalegt að byrja nýja
árið svona. Þetta er mál sem ég
skil betur en allar yfirlýsingar,
bætti hún við. Annars var ég orð-
in þvi svo vön að undanförnu að
þurfa að sækja meiri peninga
heim, þegar ég kom eftir mjólk-
inni, að ég var hætt að kippa mér
upp við það.
Sumar konurnar voru nú eitt-
hvað að hafa orð á því að ekki
væri séð fyrir endann á þessu,
en ég er bjartsýnin sjálf, bætti
hún við. Þetta er þó breyting frá
því sem verið hefur um langt
skeið, þegar það eina sem maður
gat verið viss um, var að allt
verðlag hækkaði.
Svo sveiflaði hún töskunni og
vatt sér inn í húsið. Það lá vel
á þessari nágrannakonu minni, og
þennan dag hafa fleiri snúið
heim úr mjólkurbúðinni með
þyngri buddu en undanfarið og
léttari í skapi.
ÍT
Él
Númer í verzlunum
R því búðarferðir eru til um-
ræðu, væri ef til vill ekki úr
vegi að minnast enn einu sinni
á afgreiðslunúmerin eða réttara
sagt númeraleysið í verzlununum.
Fyrir nokkru voru tekin í notkun
afgreiðslunúmer í þó nokkuð
mörgum matvöruverzlunum, en
ég sé ekki betur en sá siður sé
aftur að hverfa.
Ef til vill er ekki ástæða til
þess að láta viðskiptavinina taka
númer þegar lítið er að gera, en
þegar margt er um manninn fyrir
stórhátíðir er ógerlegt að afgreiða
fólkið eftir röð, nema láta það
taka afgreiðslunúmer. Vonandi' seríum.
láta þeir kaupmenn, sem búnir
voru að fá númer, þau ekki
hverfa úr búðum sínum, og þeir
sem ekki hafa fengið þau enn,
ættu að útvega sér þau. Það er
vissulega til þæginda bæði fyrir
afgreiðslufólkið og viðskiptavin-
ina.
Útvarpstruflanir
G hef orðið var við að víða
hefur borið talsvert á út-
varpstruflunum undanfarna viku,
og heyrt menn hafa orð á því að
bannsettir lamparnir í tækinu
hlytu að vera farnir að losna.
Ég spjallaði því um þetta við
Dagfinn Sveinbjörnsson, fulltrúa
í tseknideild útvarpsins. Hann
sagði að ekki hefðu verið neinar
óvenjulegar truflanir frá stöðinni
að undanförnu, en um jólin létu
margir loga á rafmagnsperum á
jólatrjám og öðru slíku, og
gat það valdið truflunum, eink-
um ef laus var pera í jólatrés-
lýðræðisþjóðfélagi, og sú vinstri-
samvinna, sem kennd er við
Mendes-France og var á sínum
tíma mikið hampað, á með réttu
heima á afrétti utanríkismálanna.
Er Pierre Mendes-France lét
mest til sín taka fyrir fáum ár-
um, var hann fulltrúi raunsærr-
ar, franskrar borgarastéttar nú á
tímum, andvígur „Evrópusinn-
um“ og Atlantshafsbandalaginu.
Mendes-France hefði getað orðið
Bonaparte hnignunartímabilsins,
en hann varð úr leik vegna
þeirra aðferða, er hann beitti í
valdabaráttunni innan flokks
síns, Róttæka flokksins.
Ósigur kommúnista og fylgis-
leysi óháðra jafnaðarmanna, t. d.
hins listamannslega stjórn-
málamanns Claude Bourdet,
hefir samt opnað hugsanlega
leið til myndunar fransks
verkamannaflokks að enskri
eða skandinavískri fyrir-
mynd, verkamannaflokks, sem
gæti gefið’fordæmi um „heiðar-
lega stjórnarandstöðu“, sem
franskt þingræði hefir lengi farið
á mis við. Ýmis ummæli for-
manns Jafnaðarmannaflokksins,
Guy Mollet, eftir kosningarnar
hafa sýnt, að hann eygir þessa
möguleika, og í kaþólska þjóð-
veldisflokknum, MRP, eru einnig
til menn, sem myndu vera hlynnt
ir slíkri þróun.
Enn er of snemmt að spá
nokkru um UNR. Foringjar UNR,
t. d. Edmond Michelet, hafa þó
lýst því yfir opinberlega, að ætl-
unin hafi verið að mynda frjáls-
lyndan, umbótasinnaðan flokk.
Eins og stjórnmálaskrifstofa
greifans af París, sem venjulega
má treysta, hefir bent á, mun
Utsýn yfir París. Sigurboginn í miðju
en svívirðilegar árásir kommún-
ista á de Gaulle gat hver maður
fundið og þreifað á.
„Menntamannaflokkurinn“ —
eins og Pierre-Henri Simon hefir
kallað hann — var einnig meðal
þeirra flokka, er misstu mikið
fylgi í kosningunum. í Frakk-
landi hefir löngum verið tekið
mark á þeim menntamönnum,
sem afskipti hafa af stjórnmálum,
og að meirihluta hafa talizt
vinstrisinnaðir. Nú reyndust þeir
UNR vera mjög háð kjósendum
sínum meðal alþýðumanna. Fram
kvæmdastjóri flokksins, Roger
Frey, hefir sagt það afdráttar-
laust, að fylgisaukning íhalds-
manna sýndi, að UNR hafi unnið
atkvæði sín frá kommúnistum.
'Stefna UNR í efnahagsmálum,
sem að undanförnu hefir komið
fram hjá Albin Chalandon og
Christian de la Malene, nánum
samstarfsmanni Michel Debré,
kann að vekja kvíða meðal þeirra
i , .- , * „5 ríkja, sem aðild eiga að
alveg utanveltu við það, sem var , ’ . , ,
.5 gerast.
kusu þeir heldur að gylla gamlar
skýjaborgir sínar en leggja hönd
að því að koma á festu í frönsk-
um stjórnmálum.
Draumurinn um vinstristjórn í
Frakklandi varð að engu með úr-
slitum kosninganna. Þetta var
jákvæður skerfur til glöggvunar
á pólitískum hugmyndum, þar eð
þessi draumur hafði ekkert átt
skylt við veruleikann allt frá því
að heimsstyrjöldinni síðari lauk.
Kommúnistar eiga ekki heima í
Leiðrétting.
IGÆR var prentvillupúkinn á
ferðinni hér í dálkunum. Að
sjálfsögðu átti að standa, að börn
væru fyrirferðarmeiri en full-
orðnir þó ekki séu þau hærri í
loftinu, og því þárf að vera rýmra
á skemmtunum, sem þeim eru ætl
aðar.
Frakklandi. Heyrzt hefir um kröf
ur um endurskoðun Rómarsamn-
ingsins og ótvíræða afstöðu gegn
Markaðsbandalaginu. Á Norður-
löndum munu slík sjónarmið
miklu síður þykja kvíðvænleg.
Nú sem fyrr er þó framtíðar-
heill Frakklands háð gangi mála
í Alsír. Kosningaskrípaleikurinn
var friðarstefnu de Gaulles mikill
hnekkir. Mótleikur hans var að
svipta Salan hershöfðingja hinum
borgaralegu völdum þegar í stað
og fá þau í hendur hagfræðingn-
um Paul Delouvrier, og hinn
franski forseti virðist staðráðinn
í því að gera Constantine-áætlun
sína að lifandi veruleika. Enn
ættu að vera líkur fyrir friði, því
að með deiluaðiljum í Alsír hefir
hvort tveggja aukizt stríðsþreyta
og pólitískur þroski, eins og
Erling Bjöl hefir nýlega fært
sönnunar á í greinaflokki frá
Frönsku Norður-Afríku.