Morgunblaðið - 04.01.1959, Qupperneq 10

10
M O R C V 1» R T. 4 Ð 1 Ð
Sunnudagur 4. jan. 1959
r

♦ A-
<*>
TJtg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Aðairitstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá
Ej anr Asmundsson.
Lesbók; Arni Óla, sími 33045
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
Askriftargjald kr 35.00 á mánuð; innanlands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
BRÁÐAB/RGÐARÁÐST AFANIR
GEGN VERÐBÖLGUNNI
LLT frá því að vinstri
Astjórnin setti „bjargráða-
lög“ sín fyrir rúmlega
hálfu ári hefur öllum hugsandi
mönnum verið það ljóst, að
stefnt var út í botnlaust ögn-
þveiti í íslenzkum efnahagsmál-
um. Á árinu 1957 hélt dýrtíð og
verðbólga að vísu áfram að vaxa.
Kaupgjald og verðlag hækkaði
á víxl og uppbóta- og skattastefna
ríkisstjórnarinnar fól í sér vísi
nýrrar verðbólguskrúfu.
En það var fyrst eftir setningu
„bjargráðanna", sem segja má að
allar stíflur gegn taumlausri
verðbólgu hafi verið brotnar nið-
ur. Þá voru ekki aðeins lagðir á
hrikalegir nýir skattar og tollar,
sem stórhækkuðu allt verðlag á
nokkrum mánuðum, heldur var
jafnhliða lögboðin nokkur kaup-
hækkun.
Síðan hefur verðbólgan vaxið
hröðum skrefum. Var það greini-
lega viðurkennt af forsætisráð-
herra vinstri stjórnarinnar er
hann skýrði Alþingi frá því, að
stjórn hans hefði beðizt lausnar
vegna ágreinings um efnahags-
málin. „Ný verðbólgualda er
skollin yfir“, sagði Hermann
Jónasson við fall vinstri stjórn-
arinnar. Þannig lauk viðureign
hennar við verðbólguna, sem hún
hafði lofað að útrýma með „nýj-
um leiðum" og „varanlegum úr-
ræðum“.
Emil Jónsson, forsætisráðherra
hinnar nýju stjórnar, komst
einnig þannig að orði í áramóta-
ávarpi, er hann flutti á gamlárs-
kvöld, að skuggi grúfði nú yfir
þjóðinni vegna „verðbólgunnar,
sem á síðustu mánuðum hefur
verið ört vaxandi og virðist
stefna í hreint óefni, ef ekki
verður spyrnt við fótum-------“
Voðinn framundan
Sú staðreynd blasir þannig við
allra augum, og er viðurkennd
af flokkum vinstri stjórnarinnar
sálugu, að hinn hraði vöxtur verð
bólgunnar á stjórnartímabili frá-
farandi stjórnar ógnar nú íslenzk
um bjargræðisvegum og efna-
hagslegu öryggi þjóðarinnar. —
Framfærsluvísitalan hefur hækk-
að um nær 30 stig síðan um mitt
ár 1958. En stórfelldar nýjar
hækkanir eru framundan ef ekki
verður að gert. Aðalráðunautur
vinstri stjórnarinnar í efnahags-
málum hefur lýst því yfir, að
vísitalan muni hækka um 51 stig
á tímabilinu frá 1. nóv. 1958 til
1. nóv. 1959, ef ekki verði gerðar
ráðstafanir til þess að hindra
vöxt dýrtíðarinnar.
Þannig hefur stefna vinstri
stjórnarinnar leitt algert öng-
þveiti yfir þjóðina. Hún hefur
alltaf sagzt vera að framkvæma
„stöðvunarstefnu“, þ, e. sporna
gegn hækkun verðlags í landinu.
En árangurinn hefur orðið þessi.
Aldrei hefur nokkur ríkisstjórn
brugðizt jafnhrapallega fyrir-
heitum sínum.
En nú er svo komið að mikill
voði er framundan, ef þjóðin hik-
ar við að átta sig á staðreyndun-
um og líta raunsætt á hlutina.
Ef framfærsluvísitalan fengi að
hækka um 51 stig á næstu mán-
uðum þýddi það óhjákvæmilega
stöðvun framleiðslutækjanna á
miðju ári. Af því hlyti einnig að
leiða enn nýja og stórfellda verð-
rýrnun íslenzks gjaldmiðils.
Nú er þess vegna lífsnauðsyn-
legt að gera dæmið upp:
Vill þjóðin hindra gengis-
hrun og stórfelldari verðbólgu
en nokkru sinni fyrr, eða vill
hún ganga blindandi „fram af
brúninni“, eins og efnahags-
málasérfræðingur vinstri
stjórnarinnar orðaði það?
Fyrst stöðvun verðbólg-
unnar — síðan jafnvægi
Þingflokkur og flokksráð Sjálf-
stæðisflokksins hafa svarað þess-
ari spurningu fyrir sitt leyti.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur lagt
fram tillögur um bráðabirgðaráð-
stafanir til þess að stöðva verð-
bólguna og jafnframt bent á fjöl-
þætt úrræði til þess að koma á
jafnvægi til frambúðar í íslenzk-
um efnahagsmálum.
Þær bráðabirgðaráðstafanir,
sem Sjálfstæðismenn hafa bent á,
eru í fyrsta lagi nokkur lækkun
kaupgjalds, sem jafnhliða hefði
í för með sér lækkun á verði inn-
lendra afurða. Launþegar og
bændur legðu þannig sameigin-
lega fram lið sitt til þess að
bægja voða gengishruns og
trylltrar verðbólgu frá dyrum
sínum og þjóðarinnar í heild.
í öðru lagi yrðu niðurgreiðslur
á vöruverði um skeið auknar er
næmi 10—12 vísitölustigum.
í þriðja lagi yrðu jafnhliða þess
um ráðstöfunum gerðar ýmsar
aðrar ráðstafanir, svo sem í
bankamálum og fjárfestingarmál-
um.
Aðeins bráðabirgða-
ráðstafanir
Sjálfstæðismönnum er ljóst að
hér er aðeins um bráðabirgðaráð-
stafanir að ræða til þess að
bægja bráðum voða frá dyrum
þjóðarinnar. Þeim dettur heldur
ekki í hug að halda því fram, að
almenningur þurfi ekki að borga
það fé, sem varið er til niður-
greiðslna á verðlaginu. Vitan-
lega verður þjóðin sjálf að standa
undir herkostnaðinum við niður-
greiðslu dýrtíðarinnar. Til þess
að framkvæma stöðvun verð-
bólgunnar þarf að fara fleiri
leiðir en eina. En sú kauplækk-
un sem lögð hefur verið til gerir
kleift að auka niðurgreiðslu verð
lagsins án þess að leggja á nýja
skatta og tolla.
Um þær ráðstafanir, sem hin
nýja ríkisstjórn hefur nú ýmist
hafizt handa um eða boðað skjót-
lega, verður ekki dæmt fyrr en
þær sjást í heild. Mest er undir
því komið, að með þeim takist
að stöðva vöxt verðbólgunnar.
Reynist svo eru þær upphaf
að nauðsynlegu verki og á miklu
veltur að þjóðin taki þeim með
skilningi og velvild.
Þegar tekizt hefur að stöðva
vöxt verðbólgunnar kcmur
svo að því að skapa raunveru-
legt jafnvægi í efnahagsmál-
um landsmanna.
UTAN UR HEIMI
Vinsœlasta leiksviðsverk allra tíma
A.m.k. 3 milljónir manna hafa nú séð
óperettuna "My Fair Lady,
INNAN skamms mun hinn
þekkti sænski leikhúsmaður,
Lars Schmidt — sem undanfarið
hefir þó verið enn betur þekktur
sem góður „vinur“ og nú loks
sem eiginmaður Ingrid Bergman
— setja hina margfrægu óperettu
„My Fair Lady“ á svið í Stokk-
hólmi. Verður það fyrsta „upp-
færsla“ þessa ofurvinsæla leik-
sviðsverks á Norðurlöndum.
★
„My Fóir Lady“ hefir nú verið
sýnd í rúmlega hálft þriðja ár á
Broadway í New York, og undan-
farna mánuði einnig í London —
á báðum stöðum við slíka óhemju
aðsókn, að slíks eru engin dæmi.
Óperettu þessari hafa verið
valin flest þau stórfenglegustu
lýsingarorð, sem til eru — stór
kostleg, dásamleg, óviðjafnan-
lega skemmtileg og fyndin o.s.
frv. — enda mun ekkert leik-
sviðsverk hafa náð neitt svipuð-
um vinsælclum, fyrr eða síðar.
Óperettan er gerð eftir hinu
kunna leikriti Bernards Shaw,
„Pygmalion" — um blómasölu-
stúlkuna ómenntuðu og óupp-
dregnu, sem prófessor nokkur
tekur að sér og gerir að fyrir-
myndar-hefðarfrú. En hér er um
annað og meira að ræða en vel
heppnaða, létta „útgáfu" af á-
gætu, klassísku leikriti. — Hér
hefir loksins tekizt að hitta þann
ig naglann á höfuðið, að hin jass-
sinnaða kynslóð nútímans hefir
látið heillast af léttum, „rytmisk
um“ lögum með textum, sem
raunverulega virðast skrifaðir af
fullorðnu fólki — fyrir fullorðið
fólk.
★
Þegar með frumsýningunni
náði „My Fair Lady“ hljóm-
grunni í steinhjarta Broadway —
og mörgum mánuðum áður en
sýningar hófust í London var
hver einasti aðgöngumiði á frum
sýninguna seldur. Nú þegar er
búið að selja fjölda miða á flestar
sýningar allt fram á næsta ár —
og ef menn vilja á annað borð
sjá óperettuna, þýðir ekki ann-
að en panta aðgöngumiða með
minnst þriggja mánaða fyrirvara.
„My Fair Lady“ skipar nú orð-
ið þá stöðu, sem „kanasta“ hafði
áður sem vinsælasta dægrastytt-
ing Englendinga. Sagt er, að þeg
ar tvær hertogaynjur komi sam-
an, séu samræðurnar eitthvað á
þessa leið: „Nei, my dear, ég
hætti við þennan skrambans baz-
ar. Ég átti svo annríkt. Ég skal
segja þér — ég náði nefnilega í
nokkra aðgöngumiða að „My
Fair Lady“. Nei, nei — spurðu
mig ekki, hvernig ég fékk þá,
eða frá hverjum. Nú, jæja þá —
ég verð að játa, að það á ofur-
lítið skylt við svartamarkað. And
styggilegt mannkerti, sem þekkti
rr
annað álíka andstyggilegt mann-
kerti, útvegaði mér aðgöngumiða
fyrir laugardaginn. Hann krafð-
ist reyndar ofboðslegs verðs fyr-
ir þá — en, darling, ég sá þó
óperettuna, og það verður þú
líka að gera“.
■Usi&
★
f New York eru allir aðgöngu-
miðar að leikhúsinu, þar sem
óperettan er sýnd, uppseldir
marga mánuði fram á árið, og
þegar er búið að selja sex fyrstu
sætaraðirnar í húsinu fyrir allar
sýningar á árinu. Fólk stendur í
biðröð úti fyrir leikhúsinu frá
kl. 5 á hverjum morgni til þess
að reyna að ná í eitthvað af þeim
fjörutíu stæðum, sem byrjað er
að selja kl. 10 — og kosta hvert
sem svarar um 60 krónum. Til
Rex Harrison sem
Prófessor Higgins,
og Julie Andrews
sem blómasölu-
stúlkan Elisa Doo
little í óperett-
unni „My Fair
Lady“. — Þau
hafa nú leikið
hlutverk sín fyrir
fullu húsi áhorf-
enda í hálft þriðja
ár — og ekkert lát
er á aðsókninni
enn. — Ætli þau
Rex og Julie verði
ekki farin að
þreytast um það
er lýkur.
skamms tíma mátti sjá fólk liggja
þarna í svefnpokum alla nóttina.
Leikhússtjórnin fær á hverj-
um degi um 2000 beiðnir um að-
göngumiða hvaðanæva úr heim-
inum — frá Róm, París, Tókíó,
Stokkhólmi, Berlín, Venezuela
— já, jafnvel frá Saudi-Arabíu.
— Sögð er saga um það, að dag
nokkurn hafi leikhúsinu bórizt
bréf frá konu í Saudi-Arabíu
með beiðni um aðgöngumiða.
Með bréfinu fylgdi nægilegt fé
til þess að senda konunni mið-
ana í flugpósti áður en hún legði
af stað til Ameríku. Hún fékk
miðana. En svo var það einhver,
sem „kjaftaði frá“ ■— sagan
komst í blöðin og þótti mikið
hneyksli. Reiðir borgarbúar
gerðu aðsúg að leikhúsinu með
háreysti mikilli, og heyrðist þá
mörg bitur athugasemd; urðu
sumar fleygar, eins og þessi, sem
hrópuð var í kór: „Á að neyða
okkur til að flytjast til Austur-
landa til þess að fá aðgöngumiða
hér?“ — En ekki varð þetta
„hneyksli“ til þess að draga úr
aðsókninni að óperettunni, síður
en svo.
★
Þegar síðast var athugað hvaS
margir hefðu sótt sýningar á
„My Fair Lady“ í New York (fyr-
ir um hálfu ári), kom í Ijós, aS
sýningargestir í Broadway-leik*
húsinu voru orðnir rúmlega
1.200.000. Aðalhlutverkin þar
leika þau Rex Harrison og Julie
Andrews. Auk þess hafa um
500.000 manns séð sýningar um-
ferðaleikflokka, sem sýnt hefir
óperettuna víðs vegar um Banda
ríkin, með Brian Aherne og Ann
Rogers í aðalhlutverkunum.
Tekjurnar, sem Broadway-
leikhúsið hefir haft af „My Fair
Lady“ hingað til, nema hátt á
sjöttu milljón dala — og tekjur
umferðaleúkflokksins eru fyrir
löngu komnar yfir þrjár milljón-
ir. — Og ekki virðist enn hiS
minnsta lát á aðsókninni.
Hljómplata með lögunum úr
„My Fair Lady“ hefir veríð gífur
lega eftirsótt af fólki á öllum
aldri. — Bannað var að selja plöt
una í Englandi áður en óperettan
var frumsýnd þar, en þá kom
bara svarti markaðurinn til skjal
anna. Og virðulegar ömmur stóðu
við hlið unglinganna í löngum
biðröðum til þess að reyna að
tryggja sér eintak af „Lady-plöt-
unni“ — á þreföldu verði. —
Meira en tvær milljónir eintaka
af hljómplötu þessari hafa verið
seldar í Bandaríkjunum til þessa,
en í Englandi nálgast salan nú
eina milljón.
★
Þeir, sem tekið hafa þátt í „upp
færslu“ þessarar einstæðu óper-
ettu, þurfa sannarlega ekki að sjá
eftir því. Það má til dæmis næst-
um segja, að kraftaverk hafi
gerzt á Rex Harrison, því að hann
sem varla getur komið upp ein-
Framh. á bls. 17
Þannig sér teiknarinn aðalleikendurna í „My Fair Lady",
ásamt Bernard gamla Shaw, en leikrit hans, „Pymaiion“, er
fvrirmvmlin að ónerettunni.