Morgunblaðið - 09.01.1959, Qupperneq 3

Fðstuílae'lir 9 íau. 1PðP
M o rt r. 11 \ R 1 4 T) 1 Ð
3
Stœrsfi ketill smíðaður hérlendis
I STÁLSMIÐJUNNI er lokið
smíði á stærsta katlinum, sem
smíðaður hefur verið hér á landi.
Er hér um að ræða 25 tonna
ketil fyrir hina nýju mjólkur-
stöð Mjólkurbús Flóamanna á
Selfossi. Ketillinn, sem er 250
PARÍS, 8. jan. — Mikil hátíða-
höld voru í París í dag, þegar
de Gaulle, hershöfðingi, sem er
68 ára gamall, tók við embætti
fyrsta forseta fimmta franska
lýðveldisins. Er hann valdamesti
þjóðhöfðingi Frakka frá því á
dögum Napolions þriðja. Þegar
hinn nýi forseti sór embættiseið
sinn, voru viðstaddir í Sallex des
fetes, sem er stærsti salurinn í
Elyseehöllinni, nýkjörnir þing-
menn, ráðherrar, háttsettir em-
bættismenn, hershöfðingjar og
aðrir fyrirmenn franska ríkisins.
Coty fyrrum forseti og de Gaulle
stóðu hlið við hlið, en að at-
höfninni lokinni gekk de Gaulle
um salinn og heilsaði öllum við-
stöddum með handabandi. Coty
flutti stutta ræðu og bar mikið
lof á hershöfðingjann, sagði að
hann hefði orðið bjargvættur
Frakklands í tvö skipti, þ. e. a. s.
í síðustu styrjöld og svo nú, þeg-
ar við borð lá, að ríkið liðaðist
sundur. f fyrsta skipti í sögunni
er mikilhæfasti Frakkinn orðinn
valdamesti maður Frakklands,
sagði Coty. f svarræðu sinni
minntist hinn nýkjörni forseti á
Alsír og sagði, að það væri eitt
af helztu áhugamálum sínum að
leiða þetta land til mikillar far-
sældar innan franska ríkisins.
Kvaðst hann hafa sterka trú á
því, að Alsír mundi blómgast í
framtíðinni, því landið byggi yf-
ir miklum möguleikum. Hann
talaði um Alsír, þar sem friður-
inn ríkti, Alsír morgundagsins og
Alsir, sem réði þróun sinni sjálft.
Gestirnir ræddu mjög þennan
Alsirkafla í ræðu de Gaulles.
Hafa þessi ummæli verið túlkuð
á þá leið, að hann hafi í poka-
horninu einhverjar nýjar tillög-
ur um framtíðarskipun í Alsír.
Sumir benda á, að hann hafi
meira að segja í hyggju að láta
lausa foringja uppreisnarmanna,
sem handteknir voru, þegar
franskar orrustuflugvélar neyddu
vél uppreisnarmanna, sem var á
leið til Marokko í október 1956,
að lenda í Alsír.
Ný stjórn
Fyrsta embættisverk de Gaull
es í dag var að skipa Debre for-
sætisráðherra nýrrar stjórnar.
Hann er Gaullisti og skipaði
embætti dómsmálaráðherra í frá-
farandi stjórn. Hann átti mikinn
þátt í að semja hina nýju stjórn-
árskrá. Debre tilkynnti í kvöld,
að Murville yrði áfram utanríkis
ráðherra og Pinay fjármálaráð-
herra. Hins vegar hefur jafnað-
armannaforinginn Mollet látið af
ráðherraembætti, enda eru flokks
fermetrar, er hér á vagni þeim,
sem hann var fluttur á austur.
Er verið að ganga tryggilega frá
katlinum á vagninum, en í gær
kvöldi var farið með hann fyrsta
áfangann á leiðinni til Selfoss og
var það Skíðaskálinn. Til saman-
bræður hans yfirleitt komnir í
stjórnarandstöðu. Fréttamenn
segja líka, að verkalýðsfélögin
séu andvíg stefnu de Gaulles og
stjórnar hans og þykist ekki eiga
neinn hauk í horni, þar sem hinn
nýi forseti sé'. Þó muni þau ekki
láta til skarar skríða gegn hon-
um fyrst um inn, heldur bíða
átekta.
Þess má loks geta, að de
Gaulle hefur mjög víðtæk völd.
Hann skipar sjálfur forsætisráð-
herra og ber stjórn hans ekki á-
byrgð gagnvart þinginu. Ef for-
setinn álítur nauðsynlegt, getur
hann jafnvel tekið sér alræðis-
vald. Forsetinn er kosinn til sjö
ára í senn.
Á MORGUN, laugardaginn 10.
jan. er 75 ára afmæli Góðtempl-
arareglunnar hér á landi. Af því
tilefni gefur reglan út rit um
bindindishreyfinguna og góð-
templararegluna sérstaklcga, hef-
ur samfellda dagsskrá í útvarp-
inu í kvöld, samsæti í Góðtempl-
arahúsinu í Reykjavik annað
kvöld. Auk þess messar próf.
Björn Magnússon í tilefni afmæl-
isins í Dómkirkjunni ki. 2 á laug-
ardag og haldinn verður stór-
stúkufundur kl. 4.30 á sunnudag.
Fyrsta stúkan, ísafold nr. 1, var
stofnuð af 12 mönnum á Akur-
eyri 10. jan. árið 1884. Norskur
skósmiður, sem sezt hafði að á
Akureyri, hafði umboð frá góð-
templarareglunni í Noregi. Þessi
maður skrifaði grein um bind-
indismál í blöðin og varð það til
þess að hafizt var handa um
stofnun stúku. Forystumenn góð-
templara urðu fljótlega þeir Frið-
björn Steinsson á Akureyri og
Ásgeir Sigurðsson, sem seinna
varð ræðismaður Breta í Reykja-
vík. Nú munu vera í landinu 50
stúkur fullorSinna með um 4000
meðlimi, 8 unglingastúkur og 60
barnastúkur, og telja þær síðast-
töldu um 6000 meðlimi.
Fréttamenn áttu í gær tal við
nokkra forystumenn Godtempl-
arareglunnar, þá sem einkum
hafa undirbúið afmælið. Hafði
Gunnar Dal, rithöfundur orð fyrir
þeim og ræddi lítillega um það
hvaða áhrif góðtemplarareglan
hefði haft, og vitnaði í hið ný-
útkomna afmælisrit, sem Indriði
Indriðason rithöfundur hefur
burðar við venjulega katla í íbúð
arhúsum, er litli ketillinn, sem
stendur við vagninn. Stálsmiðjan
er að smíða annan stóran ketil
um þessar mundir. Það er 100
fermetra ketill fyrir mjólkurbú-
ið á Hvammstanga. Stærstu
katlar, sem hér hafa verið byggð-
ir, eru innan við 100 fermetra.
Þessi stóri ketill í Flóamannabú-
ið verður með öflugum brennara,
sem brennt getur 500 lítrum af
olíu á klukkustund. Agnar Nor-
land, verkfræðingur, sagði, að
einu áhyggjurnar, sem væru í
sambandi við flutning ketilsins
austur, væri færðin í Kömbum.
Ef á þarf að halda, verður send
jarðýta, til þess að vera nokkurs
konar drifakkeri er bíllinn fer
niður Kamba. — Ljósm. Mbl.
Ný þingskjöl
Þremur nýjum þingskjölum
var útbýtt í gær. Nefndaráliti frá
minni hluta landbúnaðarnefndar.
Frumvarpi um breytingu á lögum
um bann gegn botnvörpuveiðum
frá allsherjarnefnd og þingsálykt
unartillögu um niðurgreiðslu á
innfluttum áburði.
samið. Sagði hann að þegar regl-
an tók til starfa hefðu íslendingar
drukkið þriðjungi meira en nú.
Árið 1860 hefðu verið drukknir
8 lítrar á hvert mannsbarn, en
nú væru aðeins drukknir 1,7
lítrar á mann. Taldi hann óhugs-
andi að við hefðum náð því marki
að verða sjálfstæð þjóð, ef við
hefðum ekki haft okkur upp úr
þeim drykkjuskap, enda hefðu
flestir forystumenn okkar í sjálf-
stæðisbaráttunni, barist jafn-
framt fyrir bindindi. Þá sagði
hann að Góðtemplarareglan hefði
verið fyrsti félagsskóli fyrir al-
þýðu á íslandi. Gegnum hana
hefðu menn þrozkast í félags-
anda, og víða hefðu ungmenna-
félögin og verkalýðsfélögin verið
stofnuð fyrir forgöngu manna úr
reglunni. Á þeim árum byggði
félagsskapurinn hús í tugatali
um landið og voru það um skeið
einu fundarhúsin í mörgum
byggðarlögum. Innan reglunnar
var stofnað til margs konar fé-
laga, söngfélaga, íþróttafélaga,
leikfélaga o. s. frv. Að tilhlutan
templara var t. d. stofnað Leik-
félag Reykjavíkur 1897, Sjúkra-
samlag Reykjavíkur árið 1909,
Glímufélagið Ármann, sem runn-
ið er frá stúkunni Einingunni, Sam
verjinn, sem Elliheimilið er vaxið
upp af, Alþýðulestrarfélagið, sem
Alþýðubókasafnið og núverandi
Bæjarbókasafn eru runnin frá og
Dýraverndarfélag íslands. Barna-
heimili hafa verið rekin af templ-
urum og einnig drykkjumanna-
hæli um skeið, ein af stúkunum
í Reykjavík setti á stofn fanga-
Allt sprengief nið,
sem stolið var, er
nú fundið
AKRANESI, 8. jan. — Á gamlárs-
kvöld voru tveir 14 ára drengir
saman á gangi hér í bænum. Það
voru þeir Baldur Njálsson og
Börkur Jónsson. Sjá þeir þá allt
í einu, hvar sprengju er varpað
út í garð. Sprengjan springur
ekki, svo að drengirnir ganga að
henni, taka hana upp og fara með
hana á lögreglustöðina. Við nán-
ari athugun kom í ljós, að dyna-
mít var í sprengjunni.
Fór þá lögreglan á stúfana og
klófesti þann, sem kastað hafði
sprengjunni. Játaði "fa að vera
ásamt nokkrum öðrum valdur að
dynamítstuldinum, sem framinn
var inni við Hólabrú rétt fyrir
jólin. Á nýjársnótt varpaði annar
piltur fjórum sprengjum víðs
vegar um bæinn, og voru þær svo
kraftmiklar, að rúður sprungu í
húsum. Fjórtán ára drengur,
Óskar Finnsson, meiddist í andliti
aðallega á auga af völdum heima-
tilbúinnar sprengju á þrettánd-
anum.
Allt dynamítið, sem stolið var,
er nú fundið. — Oddur.
Mislingarnir
eru í rénun
í GÆRDAG barzt Mbl. yfirlit
borgarlæknisembættisins um
heilsufar bæjarbúa. Við ahugun
á því vekur það fyrst og fremst
athygli, að bersýnilega eru mis-
lingarnir, sem mjög hafa geisað
hér í bænum í vetur, mjög í rén-
un. Vikuna 21.—27. des. höfðu
mislingatilfelli verið skráð 115.
Aftur á móti höfðu þau verið 255
vikuna þar áður. Kringum mán-
aðamót ngv.—des. voru misling-
tilfellin yfir 200. Af þessum töl-
um má það ljóst vera að misling
arnir eru í rénun.
hjálpina, sjómannaheimili hefur
verið rekið á Siglufirði, les-
hringir voru innleiddir og hafa
náð útbreiðslu og góðtemplara-
reglan hefur fengizt mikið við
bóka og blaðaútgáfu, m. a. var
hafin útgáfa á Barnablaðinu
Æskunni fyrir 60 árum. Að lokum
skal þess getið, að eftir 25 ára
starf reglunnar, ávannst það, að
íslendingar bönnuðu fyrstir allra
þjóða aðflutning áfengra drykkja.
Þriggja manna nefnd, skipuð
þeim Stefáni Ágústi Kristjáns-
syni á Akureyri, Einari Björns-
syni og Gunnari Dal, sér um
kvöldvöku Godtemplarareglunn-
ar í útvarpinu í kvöld, en Björn
Magnússon, stórtemplar, Bene-
dikt Bjarklind, Gissur Pálsson og
Indriði Indriðason sjá um afmæl-
ishátíðina og útgáfu afmælisrits-
ins.
Upp undir 15 þús.
manns hafa séð
kvikmyndina
MJÖG mikil aðsókn hefir verið
að bandarísku Óskarsverðlauna-
myndinni, Brúin yfir Kwaifljótið,
sem undanfarið hefir verið sýnd
í Stjörnubíói. Alls munu upp und-
ir 15 þús. manns hafa séð mynd-
ina, sem nú hefir verið sýnd 35
sinnum. Húsfyllir var á hverri
sýningu milli jóla og nýjárs, og
segja forráðamenn kvikmynda-
hússins, að enginn jólamynd í
Stjörnubíói hafi verið eins mikið
sótt. Hætt er við, að sýningum
á þessari ágætu mynd fari nú
að fækka.

a TA K S T EI \ A li
Tíminn ræðst
á Jón Pálmason
Tíminn ræðst í gær með hörku
skömmum á Jón Pálmason for-
seta Sameinaðs Alþingis. Að
þessu sinni er tilefnið ummæli
Jóns er hann hafði verið kjörinn
þingforseti. En hann komst þá m.
a. þannig að orði, að hann vonaði
að Alþingi „fái tækifæri til þess á
þessu ári að starfa með eðlilegri
hætti heldur en tft hefur verið
síðustiu árin og þannig að vanda-
mál þjóðarinnar verði afgreidd
innan veggja þessarar stofnunar,
en ekki annarsstaðar“.
Mikill meirihluti íslendinga
mun telja þessi ummæli forseta
Sameinaðs þings eðlileg og skyn-
samleg. Vinstri stjórnin hafði
undir forystu Framsóknarmanna
sýnt Alþingi þá óvirðingu, að
ráða þýðingarmestu málum þjóð-
arinnar til Iyktar utan vébanda
þess. Alþingi var látið sitja að-
gerðarlaust mánuð eftir mánuð
til þess að híða eftir ákvörðun-
um stéttaþinga. Engin mun hafa
á móti því að tillit sé tekið til
óska og afstöðu einstakra stétta
og starfshópa í þjóðfélagimi. En
það er of langt gengið þegar sam-
tök einstakra stétta eru sett of-
ar löggjafarsamkomu þjóðarinn-
ar.
Ummæli Jóns Pálmasonar áttu
því við fyllstu rök að styðjast og
fáryrði Tímans um hinn virðu-
lega bændaleiðtoga falla því
dauð og ómerk.
Undirtektir
almennings við
k j öfrdæmabrey tinguna
Mjög mikið er nú rætt um
hina fyrirhuguðu kjördæmabreyt
ingu meðal almennings um land
allt. Af þeim fregnum, sem bor-
ist hafa utan af Iandi er auðsætt
að menn ræða þetta þýðingar-
mikla mál yfirleitt rólega og öfga
laust. Einstaka Framsóknarmaður
reynir að hafa í frammi æsingar
um það, en þær virðast ekki eiga
mikinn hljómgrunn. Fólk í öllum
stjórnmálaflokkum viðurkennir
að brýna nauðsyn beri til þess að
koma á réttlátri og skynsamlegri
kjördæmaskipun og treysta þar-
með grundvöll lýðræðis og þing-
ræðis í landinu.
Ueiðtogar allra stjórnmála-
flokka nema Framsóknarflokks-
ins lýstu því yfir í áramótahug-
leiðingum sinum um síðustu ára-
mót að þelr myndu styðja þá
kjördæmabreytingu, sem tillögur
munu verða fluttar um á yfir-
standandi Alþingi. Framgangur
þess máls er því tryggður. Fram-
sóknarmenn munu að vísu reyna
að hindra sigur réttlætisins í
þesstum málum eins og jafnan áð-
ur. Þeir hafa tekið að sér að
gegna hlutverki hins steinrunna
afturhalds, sem heldur í forrétt-
indi ranglætisins í lengstu lög.
Eru þeir vissulega ekki ofsælir
af því hlutskipti.
Innantóm hrópyrði
Meðan kommúnistar voru f
ríkisstjórn áttu þeir ekkert úr-
ræði í efnahagsmálunum nema
að leggja nýja skatta á almenn-
ing til þess að unnt væri að greiða
verðlagið niður i stöðugt ríkara
mæli. Síðasta tillaga þeirra var
einmitt sú, að niðurgreiðslur
yrðu stórauknar. Þá tillögu sína
létu þeir svo þing Alþýðusam-
bandsins samþykkja.
Nú þegar kommúnistar eru
komnir í stjórnarandstöðu reyna
þeir að rífa minnihhitastjórn Al-
þýðuflokksins á hol fyrir að auka
niðurgreiðslur til bráðabirgða til
þess að hindra stöðvun útflutn-
ingsframleiðslunnar.
De Caulle tók við for-
setaembœtti í gcer
75 ára sfarf Góðtemplarareglunnar
íslendingar drekka þriðjungi minna nú
en er það hófst