Morgunblaðið - 09.01.1959, Qupperneq 16

!6
MORCUNBLAÐIÐ
Föstudagur 9. jan. 1959
Helen varð ein eftir.
Hið mikla tækifæri. Nú hafði
hún löksins fengið hið mikla tæki-
færi. Persónulegur ráðgjafi Ric-
hard Morrison, Morrisons II. Her-
etjórnarráð í New York. Kannske
leikritið hennar í Broadway.....
Rússneski hermaðurinn hafði sikoll
ið á stein. Hann var dauður. Þeir
finnast alltaf morðingjarnir. Og
morðinginn segir frá öllu. Það var
nm lífið að tefla fyrir hann. „Ég
var að verja ameríska konu“. Það
sagði morðinginn, þegar um líf-
ið var að tefla fyrir hann. „Nei,
þér verðið hér“, hafði Morrison
sagt í Dahlemer Villa. 1 New Yoi'k
enoppungaði maður ekki hinn
mikla Morrison. New York er
engin eyja. _,Næstu fjórar vik-
urnar munu verða mjög örlagarík
ar“, hafði Morrison sagt.
Hún stóð á fætur og gekik hægt
til dyranna.
Hún vissi að Morrison hafði rétt
fyrir sér. Á næstu fjórum vikum
yrði gert út um líf Helen Cutt-
lers.
2.
„Hr. Clark biður yður að finna
eig, ungfrú Cuttler". Röddin kom
úr hljóðnemanum á skrifborði
Helenar. Hún reis úr sæti, ósjálf
rátt og annai-s hugar.
Skrifstofa Williams Clarks,
sem kallaður var „gamli Bill“,
var órafjarri skrifstofu hennar. í
höll Morrisons-hlaðanna virtust
fikrifstofurnar vera órafjarri hver
annarri.
Annars minnti höllin alls ekiki á
neina hlaðaútgáfu, þar eð engin
blöð voru framleidd þar. Skýja-
kljúfurinn á Fifth Avenue_ við
Ihliðina á Roekfell r-Center var
„Heili Morrison-blaðanna". Það-
an var hinum 26 daghlöðum milli
New York og Los Angeles stjórn-
að, myndablöðunum í New York
og Chieago, fréttatímaritunum,
fréttaþjónustunni, prentsmiðjun-
um, kvi'kmyndafélögunum og út-
varpsstöðvunum milli Seattle og
New Orleans. Þær ákvarðanir,
eem taká þurfti frá degi til.dags
voru faldar ritstjórUnum í Was-
hington og San Fransisko_ Minnea
polis og Houston. En í -'’-ýjakljúf-
unum við hliðina á Rockefeller-
Center, voru þær ákvarðanir tekn-
ar, sem höfðu áhrif um áraraðir:
hvaða umsækendur Morrisons-
blöðin skyld-i styðja við hinar eða
aðrar kosningar, hvort tekin var
afstaða með eða móti Motgentfoau-
áætluninni, hvort fallist var á
eina eða aðra sparnaðarráðstöf-
un í Wall-Street, meira að segja,
hvort hæla skyldi eða útskúfa ein-
hverri frægri söngkonu.
Blöðin í hinum sundurleitu horg
um, með hinum risastóru ritstjórn
arsölum, þar sem fréttaritararnir
sátu í hring, með setjara- og véla-
sölum, með lykt af prentsvertu,
próföi'kum og blýi — það voru her
mannaskálar. Höllin á Fifth
Avenue var hins vegar aðsetur-
staður hermálaráðuneytisins. Hér
stóðu stórletruð nöfn á hurðunum.
Hér voru í mesta lagi þrjár eða
fjórar manneskjur í sama her-
bergi. Hver þýðingarmikil per-
sóna hafði sína einka-skrifstofu.
Hér voru öll gólf hulin þykkum
gólfábreiðum. Hér fannst einungis
angan af Havana-vindlum og
svinsleðri. — Já, hér stóðu víð-
þekkt nöfn á hverri hurö. —
„Deutschland-Abteilung“, „Balk-
an“, „Rechtsfragen“_ „Wirtsc-
hafts-Berater", „Mode-Vorfúhr-
ung“, „Probe-KUcher".
„Hvað ætli _,gamli Bill vilji
mér nú?“ hugsaði Helen, um leið
og hún flýtti sér fram hjá lok-
uðu hurðunum og kom út í egg-
lagaðan forsal. Hann gerði oft boð
eftir henni, af litiu sem engu til-
efni.
Á hverri af hinum "immtíu og
sex hæðum var egglagaður forsal-
ur. í miðjum forsal trónaði vel
klædd upplýsingadama, bak við
egglagað skrifborð. Maðui gat óð-
ar séð það á upplýsingastúlkunni
hvort maðúr var staddur á tízku-
hæðinni eða hæð utanríkismálanna.
Stúlkan á „utanríkishæðinni"
hafði hornspangargleraugu og var
komin nálægt fertugu. Stalla henn
ar á tízku- eða leikhúss- eða 'kvik-
myndahæðinni var um tvítugt með
hárauðar varir. Allar líktust þær
helst vaxmyndum í sýningar-
glugga. Sumar holdgrannar, aðr-
ar í feitara lagi — eitthvað fyr-
ir. alla.
Skrifstofa Helenar var á „mið-
evrópsku-hæðinni". Hún gekk
fram hjá upplýsingardömunni,
sem virtist jafngrá og Mið-Evrópa
sjálf á þessu hausti ársins 1945.
Hún gekk yfir að lyftunum. Stór-
ar glerklúlur ofan við sléttar_ hvít-
ar lyftuhurðimar sýndu hvort
lyftan var heldur á upp- eða nið-
urleið. Grænt ljós táknaði uppleið.
Rautt Ijós: niður.
Alls voru lyfturnar átta. Fjór-
ar þeirra voru „farþegalyftur“,
sem höfðu viðkomu á hverri hæð.
Tvær voru hraðlyftur. Þær stönz-
uðu einungis á sjöundu hverri hæð.
Tvær voru „ekspresslyftur". Þær
voru nær eingöngu í förum milli
13. og 56. hæðar.
Helen studdi á kall-takka hrað-
lyftunnar. Skrifstofa Bill Clurks
var á 50. hæð.
Lyftan var, eins og oftast, troð-
full af farþegum. Skrifstofustúlk-
an stóð með skjalamöppuna undir
handleggnum, milli ungra rit-
stjóra, sem allir voru stuttklippt-
ir, klæddir flúnelsfötum og litu
út eins og þeir kæmu beint úr há-
skólanum. Við lyftudyrnar stóð
maður í perlu-gráum þjónsbún-
ingi með mörgum og breiðum
gylltum borðum og snúrum.' Hann
var áþekkastur rússneskum her-
foringja, nema hvað hann bar silf-
urlitað M saumað í jakkahomið.
Helen fann til einhvers innri
kvíða. 1 þessum hraðfara lyftum
datt henni það alltaf í hug_ að hún
væri sveitastúlka. 1 Springfield
voru aðeins fjórar eða fimm lyft-
ur og þar var heldur ekki nein
hraðlyfta. Eftir Springfield kom
háskólinn og því næst sitríðið og
dvölin í Evrópu. Þar voru húsin
einungis fjórar eða fimm hæðir.
„Fimmtíu“. Fimmtugasta hæðin.
Helen fór út úr lyftunni.
í forsalnum með gulu svínsleð-
ur-húsgögnunum og háu bókaskáp
unum, þar sem blöð og tímarit
Morrisons voru geymd, var lyktin
eins og í leðurvöruverzlun. Vax-
myndin — skrifstofustúlkan —
var á fimmtugs aldri.
„Það er búizt við yður, ungfrú
Cuttler", tisti sú fimmtuga til-
gerðarlegum rómi.
Helen hélt áfram ferðinni, eft-
ir löngum göngum, í gegnum tvö
skrifstofuherbergi. Að lokum kom
hún inn í einkaherbergi , gamla
Bills“.
Hún hafði nú verið fjórar viik-
ur í New York, en alltaf gerði her-
bergi Clarks hana jafnundrandi.
Það var stofa, sem hinn voldugi
William Clark, rúmlega sextugur
að aldri og nánasti ráðgjafi
gamla Morrisons —- Morrisons I.
— hafði bersýnilega innréttað eft-
ir sínum eigin persónusmekk. —
Þetta var mjög litið herbergi,
spjaldþiljað, yfirfullt af bókum og
blöðum. Fljótt á litið minnti það
einna helzt á lesstofu mennta-
manns. Stutta enska pípan, sem
Bill reykti því nær hvíldarlaust.
— ,Það slokknar aldrei í pípunni
minni. Ég er heimsmeistari í þol-
reykingum‘f — var hann vanur að
segja, fyllti herbergið me.ö þykk-
um, bláum tóbaksreyk.
_,Fáið yður sæti“, sagði Bill.
Hann var meðalmaður á hæð,
nokkuð riðvaxinn, með þykkt,
grátt hárfax, hátt enni og lítil, blá
augu. Hann hæfði vel herberginu
sínu, en herbergið átti bai'a ekki
heima í Morrisons-byggingunni.
Helen settist í stólinn, framan
við skrifborðið, sem svignaði und-
an blöðum, bókum og pappirshlöð-
um.
„Loksins hef ég góðar fréttir að
s«gja yður“_ hóf Bill mál sitt. —
„Kannist þér við Ruth Ryan?“
„Að sjálfsögðu. Republikskur
þingmaður frá Kalifomíu. Fyrr-
verandi blaðakona. Andstæðingur
Ele-anor Roosevelts. Þrjátíu og
átta ára, eða eitthvað nálægt þ1 í.
Ein áhrifamesta kona Ameriku“.
„Heyr. Ruth Ryan leggur af
stað á morgun í kosningaferð um
Kaliforníu. Að vísu verða ekki
þingkosningar fyrr en næsta ár,
en maður getur aldrei byrjað nógu
snemma. Þér eigið að fylgja Ruth
og skrifa frásagnir fyrir öll blöð
in okkar“. Hann leit á Helen. —
„Þér virðist ekki vera neitt sér-
lega hrifin, Helen“.
_,Má ég í-eykja einn vindling?“
„Auðvitað. Annars væri það
langtum skynsamlegra fyrir kven-
fólk að reykja pípu“. Hann ýtti
vindlingapakka yfir borðið til Hel
en. — „Og nú ieysið þér frá skjóð
unni. Hvað er það sem liggur yð-
ur á hjarta?“
„Leyfist mér að tala af fyllstu
hreinskilni?“
„Þér spyrjið of mi!kið“.
„Nú er ég búin að vera fjórar
vikur í New York. Það eru liðnar
nákvæmlega átta vikur frá því að
hr. Morrison var í Berlín. Þá
sagði hann mér að hann hefði í
hyggju að ráða mig sem ráðunaut
sinn í Þýzkalandsmálum hérna í
New Yo 'k. Ég tóik mig upp frá
Berlín. Ég kom hingað e.ins fljótt
og mér var unnt. Það var tekið
sérlega vel á móti mér“.
Hún reykti stundankorn þegj-
andi. — Sérlega vel — hugsaði
hún með sér. Á hverjum morgni í
síðastliðnar fjórar vikur hef ég
fundið heila tylft af rósum á
skrifborðinu mínu. Rósir án nafn
spjalds. Samt sagði hún það ekki.
Hún hélt áfram:
,_Ég kvarta alls ekki. Ég hef
mjög snotra og viðfeldna skrif-
stofu. Ég hef einkaritara. Það er
komið fram við mig eins og ég
væri einn af stjómendunum. Ég
hef tvisvar sinnum meira kaup en
á vígstöðvunum. Og ég sit bara og
glápi út í loftið. Innan skamms
verð ég f-arin að þekkja hvert ein-
asta blóm á veggfóðrinu í her-
berginu mínu. Hr. Morrison hef
ég enn ekki séð. Enginn hefur
lagt fyrir mig eina skynsamlega
spurningu, hvað þá fleiri. Það er
engu líkara en ég sé komin á eft-
irlaunaaldurinn“.
Bill Clark hló.
„Já, þessi óþolinmóða æsika“,
andvarpaði hann. — „Annars er
ég nú nýbúinn að fela yður mjög
þýðingai-mikið starf til fram-
kvæmda“.
„Er kosningaferð Ruth Ryan
svo mjög þýðingarmikil?“
,_Gamli Bill“ fór að leika sér að
litlum silfurlitum fíl á skrifborð-
inu sínu. Það var lí'kast því sem
hann vildi draga við sig svarið,
eins lengi og þess var kostur. Svo
ræskti hann sig og leit á Helen.
„Segið mér, Helen. — Yitið þér
raunverulega alls ekikert, eða lát-
izst þér bara ekkert vita?“ spurði
hann að lokum.
„Hvað eigið þér við, hr. Clark?“
„í guðanna bænum_ Helen. Verð
ég að skýra yður formlega frá því
sem hver spörfugl á hverju hús-
þaki tístir um? Ruth Ryan hefur
verið ástkona húsbóndans í síðast-
liðin þrjú ár“.
Helen fann hvernig hjartað tók
að hamast í brjósti hennar. Hún
slökJkti í hálfreyktum vindlingn-
um, stóð á fætur og gekk yfir að
stóra, rétthyrnda glugganum. Hún
gat ekki svarað Bill samstundis.
Hún varð að átta sig.
Fyrir neðan hana lá New York.
Kvöldið var komið og breiðgatan
skar borgina sundur í miðju, eins
og glitrandi hnífur. Hundruð
grænna Ijósa, sem öll urðu skyndi
lega rauð og svo aftur græn. Skýja
1) „Komdu, kallinn. Mér þykir
l«itt að þurfa að loka þig inni,
2) „En ég skal vera góður við
þig, því skal ég lofa“.
3) Seinna. „Jæja, Vaskur. | Farðu nú með þetta bréf til
I Franks — og vertu nú fljótur“.
kljúfarnir voru eins og glerhallir,
lýsandi og gegnsæir.
Helen varð hugsað til Berlínar,
hinnar myrkvuðu, ömurlegu Ber-
línar með húsabeinagrindunum.
Hún fann sársaukafulla þrá grípa
sig heljartökum, þrá eftir borg-
inni, sem var nú svo óraf jarri. —
Hún sá Jan Möller skyndilega fyr-
ir sér_ magran, dapurlegan mann,
milli dapurlegra húsarústa.
Hún hafði eklci séð hann frá
því um kvöldið þegar hann bjarg-
aði henni úr klóm rússneska her-
mannsins. Á hverri stundu þessar
fjórar vikur, sem hún átti eftir
að dveljast í Berlín, hafði hún von
að að hann léti eitthvað frá sér
heyra, en sú von hafði algerlega
brugðizt. Hana hafði langað til að
heimsækja hann, en hún hafði ekki
þorað það. Kannske voru hafðar
á honum gætur? Kannske kæmist
hún aldrei í burt, ef hún hitti
hann aftur. H;n skammaðist sín
fyrir hugleysið. Eða var það ekki
hugleysi? Með hverri stundu,
hverjum degi sem leið, án þess að
nokkuð heyrðist um liandtöku
morðingjans ókunna, hafði ótti
hennar rénað. Hún hafði kastað
sér út í starf sitt, samningu leik-
ritsins, sem nú lá fullsamið í skrif
borðsskúffunni hennar. Metnaðar-
girndin hafði knúið hana áfram —
metnaðurinn og ástin.
Líka ástin? Hún vildi ekki hugsa
hugsunina til enda. Ys og háreisti
breiðgötunnar barst að eyrum
hennar eins og þungur, fjarlægur
dynur. Aftur var það New York
sem blasti við augum hennar. Hún
sneri sér við.
SHUtvarpiö
Föstudagur 9. janúar?
Fastir liðir eins og venjuleg*.
13.15 Lesin dagsikra næstu viku.
18.30 Barnatími: Merkar uppfinn-
ingar (Guðmundúr M. Þorláksson
kennari). 20.30 Daglegt mál (Árrti
Böðvarsson kand. mag.) 20.35
Góðtemplarareglan á íslandi 75
ára: Samfelld dagskrá, sem Stef-
án Ágúst Krisijánsson, Einar
Björnsson og Gunnar Dal búa til
flutnings. Flytjendur auk þeirra:
Benedikt S. Bjarklind, Indriði
Indriðason, Sigþrúður Pétursdótt
ir, Ólafur Þ. Kristjánsson og
Ingimar Jóhannesson. — Ennfrem
ur tónleikar. 22.10 Upplestur:
Hvítt og svart“_ smásaga eftir Róg
berg G. Snædal (Höfundur les).
22.25 „Á léttum strengjum“ (plöt
ur). 23.00 Dagskrárlok.
Laugardagur 10 .janúar:
Fastir liðir eins og venjulega.
12_50 Óskalög sjúklinga (Bryndís
Sigurjónsdóttir). 14,00 þrótta-
fræðsla (Benedikt Jakobsson). —
14.15 Laugardagslögin. -— 16,30
Miðdegisfónninn. 17,15 Skákþátt-
ur (Guðmundur Arnlaugsson). —
18,00 Tómstundaþáttur barna og
unglinga (Jón Pálsson). 18,30 Út-
varpssaga barnanna: „í landinu,
þar .sem enginn tími er til“ eftir
Yen Wen-ching; III. (Pétur Sum
arliðason kennari). 18,55 1 kvöld-
rökkrinu; — tónleikar af plötum.
20.30 Tónleikar (plötur). 20_50
Leikrit: „Afríkudrottningin“ eft-
ir C. S. Forrester og J. K. Cross.
Þýðandi: Pagnar Jóhannesson. —
Leiikstjóri: Rúrik Haraldssón. —
22,10 Danslög (plötur). — 24,00
Dagskrárlok.
HAPPDRÆTTl
HÁSKÚLANS