Morgunblaðið - 10.04.1959, Síða 18

18
MORCVNBL4Ð1Ð
Föstudapur 10. apríl 1059
— Ufan úr heimi
Framh. af bls. 10
ið máli sínu, hóf nemendaskarinn
upp raust sína og söng eitt lag,
gesti sínum til heiðurs. — Síðan
hófst kennslustundin í 3. bekk G.
Stjórnmálaskörungurinn tók sér
sæti við kennaraborðið — eins
og hann hefði aldrei gert annað
en kenna dönskum unglingum
frönsku. — Nú var þetta raun-
ar ekki venjuleg kennslustund,
heldur skyldi henni þannig hag-
að, að nemendurnir spyrðu
Mendés-France hvers sem þeir
vildu. — Sennilega hefir þetta
minnt hann á blaðamannafund-
ina, sem löngum hafa verið dag-
legt brauð í lífi hans, en hann
hefir þá einnig kynnzt því, að
menntaskólanemar gefa blaða-
mönnum ekkert eftir um bein-
skeyttar og ákveðnar spurningar.
Þátttaka æskunnar
í stjórnmálum
Fyrst ræddi Mendés-France
litla stund við nemendurna um
daginn og veginn, og er hann
hafði hrósað þeim fyrir góða
frönskukunnáttu, bað hann þá
að bera fram þær spurningar,
sem þeim helzt lægju á hjarta,
Og það stóð ekki á unglingunum.
íbúð
Ung hjón utan af landi óska
eftir lítilli 2ja herbergja íbúð.
Mætti vera í góðum bragga. —
Upplýsingar í síma 23698, milli
kl. 18x>g 20. —
Keflavík — Vinna
Stúlka með gagnfræðingsmennt
un, óskar eftir vinnu um mán-
aðamótin. Vön afgreiðslu. Upp
lýsingar í síma 546,
— Fyrsta spurningin var: Hvers
vegna teljið þér, að æskufólk eigi
að kynna sér stjórnmál? — Að
sjálfsögðu vegna þess, að það er
ríkjandi stjórnmálastefna hverju
sinni, sem ræður mestu um það,
hvernig lífi morgundagsins verð-
ur háttað, anzaði stjórnmálafor-
inginn. — Ef unglingarnir taka
sinn þátt í stjórnmálum, eru þeir
jafnframt þátttakendur í að á-
kvarða sína eigin framtíð. Það er
varla annað hægt en vorkenna
þeim unglingum, sem lifa í þeirri
trú, að stjórnmál séu eitthvað,
sem þeim komi ekkert við.
Næst var Mendés-France spurð
ur, hver hefðu verið höfuðstefnu-
mið hans, þegar hann „sat við
stjórnvölinn" í Frakklandi. — f
svari sínu talaði hann fyrst og
fremst um heimspólitíkina — til-
raunirnar til að minnkaspennuna
í alþjóðamálum — framkalla þíð
vindi í kalda stríðinu milli Aust-
urs og Vesturs. Þar var fyrsta
boðorðið að vera þolinmóður og
varkár, sagði hann; maður varð
að gera sér ljóst, að ekki var
árangurs að vænta á skömmum
tíma.
Hversvegna eruð þér andvígur
gaullismanum?
Og svo kom þriðja spurningin,
eins og þruma úr heiðskíru lofti
— og þó hefir hún sjálfsagt ekki
komið hinum franska stjórnmála
foringja að óvörum, a.m.k. virt-
ist hún ekki raska ró hans. —
Ljóshærður piltur í fremstu röð
spurði: — Hvers vegna eruð þér
andvígur gaullismanum?
Mendés France leiddi nemend-
unum fyrir sjónir, að það væri
ekki svo auðvelt fyrir foringja
stjórnarandstöðu að lýsa því sem
gestu á erlendri grund, hverja
skoðun hann hefði á stjórn lands
síns. — Síðan sagði hann: — Ég
Magnús Thorlaeius
hæstaréttarlögmaður.
Málflutningsskrifstofa.
Aðalstræti 9. — Sími 1-18-75.
Auglý sendur!
3®®rjpwií>l&iiiií&
er
helmingi útbreiddara
en nokkurt annað
íslenzkt dagblað.
☆
Blaðið er nú sent
öllum þeim, er áður
fengu „ísafold og Vörð“.
og er því lesið á
flest öllum bæjum
dreifbýlisins.
☆
er blað allra landsmanna.
hefi alltaf verið mikill lýðræðis-
sinni — og staðið þar allangt til
vinstri, sem kallað er. Þess vegna
var það nokkurt áfall fyrir mig,
hvernig breytingin, sem gerð var
á stjórnarháttum Frakklands í
fyrra, var framkvæmd. Að vísu
ríkti upplausn og óreiða í fjórða
franska lýðveldinu — því verð-
ur ekki neitað. En skiptin frá
hinu fjórða til fimmta lýðveldis-
ins fóru ekki fram í samræmi við
leikreglur lýðræðisins — og þess
vegna var ég og vinir mínir og
skoðanabræður í andstöðu. En
— ef lýðræðisreglur verða virtar
í fimmta lýðveldinu, munum við
ekki vinna gegn stjórninni, held-
ur þvert á móti reyna að styðja
hana eftir mætti.
Síðasta spurningin, sem Mend
és-France svaraði, fjallaði úm ó-
sigur Frakka í stríðinu (1940) og
orsakir hans. — f svari sínu við
þessari spurningu fór hann mikl-
um viðurkenningarorðum um
þann mann, sem hann kvað
gleggst hafa skilið, að hin kom-
andi heimssyrjöld yrði með allt
öðrum hætti en hin fyrri, sem sé
de Gaulle, ofursta—nú de Gaulle,
forseta Frakklands. — Því miður,
sagði hann, skildi herforingja-
ráðið þetta ekki — og svo gerðist
það mótsagnakennda, að það
voru Þjóðverjarnir, sem beittu
einmitt þeirri hertækni, sem de
Gaulle, ofursti, hafði gert drög
að.
★
Allar spurningarnar, sem beint
var til Mendés-France, höfðu ver
ið bornar fram af piltum. —
Hann virtist dálítið undrandi á
þessu og spurði, hvort stúlkurn-
ar í bekknum langaði ekki til
að spyrja neinna spurninga —
en dömurnar horfðu aðeins í
gaupnir sér og þögðu. — í næsta
skipti verðið þér að láta „les
jeunes filles“ sitja í fremstu röð,
sagði Mendés-France brosandi
við Bendsen kennara, um leið og
hann gekk á milli nemendanna
og kvaddi þá með handabandi.
Þegár hann gekk út úr kennslu-
stofunni kvað við dynjandi lófa-
tak hinna þakk'átu nemenda.
„Diplomatarnir“ óku í snatri
til Kastrup, en nemendurnir í 3.
bekk G. hópuðust saman og
ræddú með ákafa æskufólksins
um þessa óvenjulegu heimsókn,
sem þeir munu áreiðanlega lengi
í minni geyma. — Þeir eru víst
ekki margir, sem geta státað af
því að hafa lært frönsku hjá
Pierre Mendés-France.
— Síðo S. U. S.
Frh. af bls. 8
þótt Vesturveldin hefðu viljað
láta hart mæta hörðu, skorti þau
styrk til að hrinda vilja sínum í
framkvæmd. Þau höfðu afvopnazt
í góðri trú, jafnskjótt og stríðinu
lauk, og á einu ári fækkaði þeim
mönnum, sem Bretland og Banda
ríkin höfðu undir vopnum í Ev-
rópu, úr 5 millj. í 880.000 manns,
en á sama tíma héldu Sovétríkin
áfram að hafa fjórar milljónir
manna undir vopnum í Evrópu,
og hernaðarundirbúningur þeirra
var í fullum gangi.
Rússar takmörkuðu ekki valda
baráttu sína við Austur-Evrópu,
heldur héldu þeir uppi undirróðri
og ofríki alls staðar meðfram
landamærum yfirráðasvæðis síns
í tveimur heimsálfum. í norður
hluta Persíu reyndu þeir þannig
að hrifsa til sín olíuhéraðið Az-
erbaídsjan og gera.það að Sovét-
lýðveldi, en voru neyddir til að
hörfa burt þaðan með heri sína.
Þeir gerðu harðar kröfur á hend-
ur Tyrkjum um yfirráð yfirlanda
mærahéruðunum Kars og Arda-
han og um herbækistöðvar við
strendur Svartahafs, en það hefur
um langan aldur verið kappsmál
Rússa. í Grikklandi studdu þeir
lið kommúnista beint og óbeint,
en þar geisaði allsherjarborgara-
stríð árum saman. Norður-Kóreu,
sem var hernumin af sovézkum
herjum, gerðu þeir að leppríki;
og í hverju landinu á fætur öðru,
þar sem kommúnistaflokkarnir
— „fimmta herdeild Moskvuvalds
ins“ — voru nægilega sterkir,
komu þeir af stað afdrifaríkum
Jón Sigurðsson járn
smiður — Minning
í DAG er til moldar borinn einn
ágætasti borgari þessa bæjar, Jón
Sigurðsson, járnsmiður.
Jón var fæddur að Krossi í
Ölfusi 2. júlí 1871. Foreldrar hans
voru Guðrún Ögmundsdóttir og
Sigurður Gissurarson, bóndi.
Foreldrar Jóns áttu margt
barna, og vegna fátæktar urðu
þau að bregða búi og fara í
vinnumennsku. Jón fylgdi föður
sínum og voru þeir á ýmsum
stoðum, en kjörin voru oftast
erfið. Hann vann af sjálfsögðu
öll alm. sveitastörf og stundaði
sjóróðra. Hann sagði síðar, að svo
hefðu kjör sín verið bágborin,
að sig hefði ekki getað dreymt
um, að hann nokkru sinni kæm-
ist til þess starfa, er hugur hans
stóð til, einhverra smíða.
Er hann, 24 ára gamall, kom
til Reykjavíkur 1895, brýzt hann
í að nema járnsmíði hjá Ólafi
Þórðarsyni, og varð það hans
ævistarf.
Árið 1905, 2. september, giftist
hann Sigurborgu Jónsdóttur frá
Hallbjarnarstöðum á Héraði,
hinni ágætustu konu. Þau eignuð-
ust sjö mannvænleg börn og eru
sex þeirra á lífi. Ólöf Hólmfríður
dó 21 árs að aldri, árið 1931,
efnisstúlka. Konu sína missti
Jón haustið 1950. Þar missti
hann þann ástvin, er honum var
alla þeirra sambúð sterkasta
stoðin í blíðu og stríðu.
Árið 1907 réðst hann í að
kaupa húsið númer 54 við Lauga-
veg. Þar hefur hann síðan átt
heima og rekið járnsmiðju sína
í rúmlega hálfa öld.
Margir Austurbæingar, sem
komnir eru á miðjan aldur, eiga
ýmsar endurminningar frá því
umhverfi sem Laugavegurinn
var í á árunum 1915—1925. Þá
var smiðja Jóns Sigurðssonar
fyrir margar sakir töfraheimur
ungra drengja. í „sundinu", eins
og við kölluðum umhverfi smiðj-
unnar, var alltaf eitthvað að ger-
ast, sem tók hug allan. Mynd
Jóns í smiðjunni, við eld aflsins
og gneistaflug glóandi járnsins,
sem lýtur vilja listasmiðsins, er
frá þeim tíma í huga mér, sem
listaverk meistarans Rembrants
— hið bjartasta ljós og dimm-
ustu skuggar.
Jón var afbragðs smiður, mikil
verkföllum og óeirðum, jafnt í
Vestur-Evrópu og í Austur-Asíu“.
Árás á Davíð — árás á Golíat.
Það var með þetta í huga, og
í þeirri fullvissu, að kommúnistar
teldu ráð yíir gjörvallri Evrópu
lið í áformum sínum um heims-
yfirráð, að Atlantshafsbandalagið
var myndað.
Heimstyrjöldin síðari hafði
kennt þjóðum Evrópu, að árás á
eina þeirra ógnaði öryggi hinna
og þær hlytu fyrr eða síðar að
dragast inn í átökin.
Til þess að tryggja öryggi sitt
ákváðu þau, að litið skyldi á
„vopnaða árás gegn einu eða
fleiri aðildarríkjanna í Evrópu
eða Norður-Ameríku sem árás á
öll aðildarríkin“.
Þetta er án efa þýðingarmesta
ákvæði Atlantshafssáttmálans.
Með þessu átti að koma í veg fyr
ir, að ofbeldisöflin freistuðust
til árásar á varnarlítil eða varnar
laus smáríki í þeirri trú, að eng-
inn skeytti um að verja þau. Að-
ild að bandalaginu er því engum
eins mikilvæg og einmitt smáríkj
unum. Vissan um, að litið muni á
árás á hið minnsta þeirra sem
árás á hið stærsta og öflugasta
veitir ómetanlega öryggiskennd.
Frá upphafi hefur verið lögð á
það rík áherzla, að Atlantshafs-
bandalagið er eingöngu varnar-
bandalag og meginhlutverk þess
er að hindra stríð en ekki að
sigra í stríði.
Er óskandi, að því megi auðn-
ast „að tryggja frelsi þjóða á
grundvallaratriðum lýðræðis-
stjórnar, einstaklingsfrelsis og
réttarríkis".
virkur og framkvæmdasamur og
hugviti hans var viðbrugðið.
Hanti var áreiðanlegur og sam-
vizkusamur um að öll verk væru
vel af hendi leyst. Sköpunar-
gáfa og listsmíði Jóns kom glöggt
fram í smíði járnhliða og girð-
inga, fagurlega skreytt með ýms-
um formum, og eru sum þeirra
enn við líði hér í bæ.
Jón var sterkur persónuleiki,
bæði að innra atgervi og ytra út-
liti. Hart, skarþleitt andlitið lýsti
vilja og þrótti, þreklega vaxinn,
enda sterkur vel.
Hann var maður fróður um
flesta þá hluti, er fjölluðu um
alvöru lífsins. Góð bók var hans
töfraheimur. Hann talaði fallegt
mál, en dálítið hæðnislegt, sagði
frá á sérstakan og hrífandi hátt.
Aldrei miklaðist hann af neinu
í fari sínu nú verkum. Hann var
að eðlisfari maður stilltur, en
hann gat verið hvassyrtur, ef
honum fannst ástæða til. Reglu-
maður alla tíð.
Mér er það í barnsminni, hve
mér fannst heimili þeirra
hjóna bera sérstakan blæ,
hlýju og rausnar, enda var það
svo að oftast var þar mann-
margt. Ættingjar og vinafólk
dvaldist þar oft um lengri og
skemmri tíma. Húsrúm og hjarta
rúm var alla tíð boðorð þeirra
beggja.
í húsinu við Laugaveg 54 hefur
Jón búið^ síðan hann eignaðist
það, og er hann missti eiginkonu
sína fyrir 9 árum, gat hann ekki
hugsað til þess að yfirgefa þann
stað, er hann átti sínar hjart-
fólgnustu minningar bundnar við
og þar sem hann hafði mestan
hluta af langri ævi starfað og
stritað, með konu og ástríkum
börnum — skapað traust fyrir-
myndarheimili.
Börn þeirra á lífi eru Sigur-
jón, vélstjóri; Vilborg Hjalte-
sted, frú; Ögmundur, járnsmiður
(sem rekur smiðju föður síns);
Þuríður Billich, frú; Gunnar,
járnsmiður, og Hjalti, járnsmið-
ur.
Oft. hefur mér við lestur kvæða
Davíðs Stefánssonar fundizt sem
kvæði hans,*„Höfðingi smiðjunn-
ar“, væri ort um frænda minn,
Jón Sigurðsson. Allt, sem þar er
sagt, gæti verið um hann.
Hann tignar þau lög, sem lífið
með logandi eldi reit.
Hann lærði af styrkleika stálsins
að standa við öll sín heit.
Hann lærði verk sín að vanda
og verða engum til meins.
Þá væri þjóðinni borgið,
ef þúsundir gerðu eins.
1 dag kveðja börn, ættingjar og
vinir hins látna, góðan föður,
traustan vin og sannan mann. Og
verum minnug þess, að:
Sú hönd vinnur heilagan starfa,
sú hugsun er máttug og sterk,
sem meitlar og mótar í stálið
sinn manndóm — sín kraftaverk.
Vertu sæll, sterki og stórbrotni
frændi.
S. S.