Morgunblaðið - 22.10.1959, Qupperneq 8

8
MORCVTVBL4ÐIÐ
Fimmfudagur 22. okt. 1959
STETT VINNl M E-D STETT A-Ð UPPBYGCINGU f LANDSINS
FRÉTTAMAÐUR Morgun-
blaðsins hefur hitt að máli
þrjá af fulltrúum launþega á
lista Sjálfstæðisflokksins hér
í Reykjavík í kosningunum
nk. sunnudag. Þeir eru Ólafur
Björnsson, prófessor, fyrrver-
andi formaður BSRB, sem
skipar 6. sætið á listanum,
Pétur Sigurðsson, sjómaður,
sem er í 7. sæti listans, og Jó-
hann Sigurðsson, verkamað-
ur, sem skipar 11. sætið.
Ólafur Björnsson:
Hækkun kaupgjalds
því aðeins kjarabót
að verðlag hækki ekki
Ólafur Björnsson, prófessor,
var fyrst spurður um kjör launa-
fólks hér á landi og hvernig bezt
væri að bæta þau. Hann svaraði:
— Kjör launafólks eru að mínu
áliti einkum komin undir tvennu,
í fyrsta lagi hlutfallinu milli
kaupgjalds og verðlags á nauð-
synjum og í öðru lagi undir því,
að skattaálagningunni sé ekki
hagað þannig, að hún íþyngi
launafólki umfram aðra. Aðgerð-
ir í efnahagsmálum, er miða að
því að bæta hag launþeganna,
verða því að mínu áliti að bein-
ast annað hvort að því að gera
hlutfallið milli kaupgjalds og
verðlags hagstæðara eða hverfa
frá skattlagningu, sem er laun-
þegum óhagstæð.
— Þó samtökum launafólks og
þingfulltrúum, sem hag þeirra
bera fyrir brjósti, beri að vinna
saman að framkvæmd slíkra að-
gerða, sem ég minntist á áðan,
verður að hafa hugfast, að stór-
felldar hagsbætur öllu launafólki
til handa verða að jafnaði ekki
hristar fram úr erminni. Laun-
þegar eru meginþorri þjóðarinn-
ar og hljóta kjör þeirra, eins og
þjóðarinnar í heild, að vera fyrst
og fremst komin undir afkomu
framleiðslunnar, en hún verður
alltaf að talsverðu leyti háð óvið-
ráðanlegum orsökum. Það sem ég
mundi telja mest aðkallandi frá
hagsmunasjónarmiði launþega til
þess að skapa skilyrði fyrir bætt-
um kjörum þeim til handa, er
stöðvun verðbólgunnar og lækk-
un skatta af launatekjum. Um
fyrra atriðið, nauðsyn þess að
stöðva verðbólguna, virðast raun-
ar ailir stjórnmáiaflokkamir í
orði kveðnu vera sammála. En
það er ekki nóg til þess að shk
stöðvun megi takast, það verður
að horfast í augu við staðreyndir
og gera sér það ljóst, hvaða að-
gerðir séu líklegar til árangurs
og hverjar ekki. Launþegasam-
tökin verða líka að marka sér
ákveðna og raunsæja stefnu í
þessu efni, því að geri þau það
ekki, getur löggjafarsamkoman
ekki tekið tillit til vilja samtak-
anna, hversu gjarnan, sem hún að
öðru leyti vildi gera það.
— Nú hefur það af sumum
stjórnmálaflokkum verið taiin
heppilegust afstaða fyrir laun-
þega, að mótmæla öllum hugsan-
legum, raunhæfum leiðum.
— Já, þannig hefur það einmiit
verið — og krefjast svo annars,
sem vel kann að líta út á papp-
ímum, en ekki getur leyst vand-
ann. Slíkt leiðir aðeins til þess að
samtökin verða í rauninni áhrifa-
laus á gang þessara mála að öðru
leyti en því, að þau eiga sinn
þátt í að koma í veg fyrir lausn
verðbólguvandamálsins, en það
brýtur í bág við hagsmuni þeirra.
Því miður hefur afstaða laun-
þegasamtakanna I þessum efnum
verið alltof neikvæð til þessa, en
það breytist vonandi til bóta, því
þá fyrst er von til þess að hægt
verði að koma til móts við þá
kröfu samtakanna að verðbólgu-
vandamálið verði leyst í sam-
ræmi við hagsmuni launafólks.
Launþegunum hefur hætt til þess
að ofmeta möguleikana á því að
bæta hag sinn með einhllða
hækkunum kaupgjalds. Hækkun
kaupgjaldsins er vitanlega kjara-
bót, ef trygging er fyrir því að
verðlagið hækki ekki að sarna
skapi sem afleiðing kauphækk-
ananna. En sé slík trygging ekki
fyrir' hendi, renna kauphækkan-
irnar út í sandinn og löng og dýr
verkföll, sem það oft hefur kost-
að að knýja kauphækkanirnar
fram, verða þá fyrir gýg. Ég tel
að launþegasamtökin ættu í rík-
ara mæli að beita áhrifum sínum
til eflingar ráðstöfunum, sem
hafa mundu í för með sér aukn-
ingu framleiðsluafkasta. Slíkar
ráðstafanir geta jöfnum höndum
verið fólgnar í því að bæta tækni
og auka tæknimenntun og gera
þær ráðstafanir á fjármálasviðinu
er skapi meira jafnvægi í hag-
kerfinu. Þá tel ég og, hélt Ólafur
Björnsson áfram, að launþega-
samtökin ættu að láta fjárfest-
ingarmálin miklu meira til sín
taka en nú er. Hin mikla fjár-
festing, sem hefur átt sér stað
hér á landi um langt skeið, hefur
óhjákvæmilega verið þjóðinni
þung byrði og þá ekki sízt laun-
þegunum. Að því leyti sem fjár-
festingin er nauðsynleg til trygg-
ingar framförum og uppbygging-
ar atvinnuveganna verða byrðir
hennar að vísu ekki umflúnar. En
ég tel það þó vert ítarlegrar rann-
sóknar, sem launþegasamtökln
eigi aðild að, hvort eigi væri
unnt að minnka eitthváð fjárfest-
inguna, án þess að draga þyrfti
úr framförum. Ef niðurstaðan
yrði jákvæð, yrði það fljótvirk-
asta leiðin til þess að auka kaup-
mátt launanna.
Að lokum fórust Ólafi Björns-
syni svo orð um skattamálin:
— Skattamálin eru annað
mesta hagsmunamál launþega-
samtakanna, sagði hann. Hinir
háu, beinu skattar, sem tíðkast
hér á landi, eru launafólki vitan-
lega óhagstæðir. Ég er nú að vísu
ekki trúaður á það, að fram-
kvæmanlegt verði að afnema
beina skatta með öllu í náinni
framtíð. En væri hægt að lækka
þá svo um munaði og umfram
allt ef hægt væri að gera þá lag-
færingu á skattstigunum að þeir
dragi ekki svo úr starfsvilja fólks
og sjálfsbjargarhvöt sem nú á sér
stað. Einnig í þessu efni tel ég að
launþegasamtökin ættu að beita
þeim miklu pólitísku áhrifum,
sem þau gætu haft, ef rétt væri
á haldið.
Pétur Sigurðsson:
Finna verður nýjar leiðir
til verðmætisaukningar
Næst talaði fréttamaður Morg-
unblaðsins við Pétur Sigurðsson,
sjómann. Hann sagði m. a., að
það sem nú lægi einna brýnast
fyrir í sambandi við kaup og k jör
sjómanna væri að fá lagfæringu
á lögunum um lífeyrissjóð tog-
arasjómanna og að uppfyllt yrðu
þau loforð, sem gefin hafa verið
um lífeyrissjóð fyrir aðra sjó-
menn. Ennfremur þyrfti nú að
gera gangskör að því að herða
á öryggismálum sjómannanna.
— Ennfremur tel ég, hélt Pét-
ur Sigurðsson áfram, að nú sé
ekki annað sæmandi lengur en
að koma upp einhvers konar
vinnutryggingu fyrir aldraða
sjómenn og þá sem hætta verða
sjómennsku af öðrum ástæðum.
Gætu þeir þá fengið vinnu á öðr-
um vettvangi við sitt hæfi. Sjó-
menn, sem koma í land, eru oft-
ast útslitnir löngu fyrir lok eðli-
legs starfsaldurs og hafa ekki að
neinu að hverfa nema nýrri
erfiðisvinnu, sem oft reynist
erfiðari fyrir þá undir þessum
kringumstæðum en hina, sem við
hana hafa starfað. Ég held að
þess hafi ekki verið nógsamlega
gæt't, að íslenzkur fiskimaður
hefur á miðri starfsævi sinni oft
og tíðum skilað lengri og þyngri
vinnudegi en margir aðrir ljúka
á allri sinni starfsævi.
— Hefurðu nokkrar tillögur
um það, í hvaða formi slík
vinnutrygging yrði?
— Nei, ekki að svo stöddu,
enda tel ég vænlegast að ræða
það mál í sambandi við úrlausn-
ir á fólksekluvandamáli fiski-
skipanna. En hins vegar má
benda á, að allir þeir aðilar, sem
sjómennsku stunda og þurfa á
sémámi að halda vegna starfa
síns, geta unnið sömu störf í
landi, þar sem sérnám þeirra
kemur að fullum notum, — nema
skipstjórar og stýrimenn, þeirx-a
sérnám er einskorðað við þetta
eina starf, siglingu skipa, og
það sem því fylgir. Ef reglugerð
Stýrimannaskólans yrði endur-
skoðuð, mætti bæta inn í hana
um leið og öðru yrði sleppt: sér-
námi í störfum, sem þeir gætu
unnið við í landi og stæðu þá
ekki jafn berskjaldaðir og raun
ber vitni, ef í land þyrfti að
leita. Á það má benda, að hásetar
á fiskiskipunum, sem nokkxxr
starfsár hafa að baki, t. d. neta-
menn á togurum, eru prýðilega
kunnugir allri meðferð véiðar-
færa, og vinnubrögðum við
meðferð aflans og hásetar á far-
skipum gjörþekkja allt, sem við-
kemur losun og lestun slíkra
skipa, viðhaldi þeirra og þar með
allri málningarvinnu. Ég held
að á þessu sviði sem öðru sé
mikið verk að vinna fyrir hinar
almennu samstarfsnefndir laun-
þega og vinnuveitenda, sem
Sjálfstæðisflokkurinn tekur einn
upp í stefnuskrá sína.
— Hvernig lízt þér á stefnu-
skrár flokkanna, ef litið er á
þær frá sjónarhóli launþega?
— Áður en þær eru skoðaðar
ættu launþegar að rifja upp
stefnuskrár flokkanna fyrir kosn-
ingarnar 1956, rifja upp öll lof-
orðin og öll svikin, nema þetta
eina, sem efnt var: að útiloka
Sjálfstæðisflokkinn frá öllum
áhrifum á Alþingi, í bönkunum,
í húsnæðismálastjórn og í verka-
lýðsfélögunum, svo eitthvað sé
nefnt. Um endalok svikaferils-
ins er alþjóð kunnugt. Hann end-
aði á brún öngþveitis, þegar eng-
in samstaða var um neitt í ríkis-
stjórninni og ný dýrtíðarbylgja
flæddi yfir. Þá var það fynr
styrk Sjálfstæðisflokksins, að
stöðvað var á þeirri brún. Einu
held ég að launþegar gleðjist nú
yfir og það er að svo virðist sem
samkomulagsgrundvöllur sé fyrir
hendi um lagfæringu ú úreltum
og óréttlátum lögum um skatta
og útsvör. Hið gamla baráttumál
Sjálfstæðisflokksins fyrir óbein-
um sköttum virðist nú hafa feng-
ið þann hljómgrunn, sem þurfa
mun til lagfæringar. Þó ekki taK-
ist að afnema beinu skattana að
öllu leyti, tel ég nauðsynlegt að
þess verði gætt í fyrirhuguðum
breytingum, að þeir beinu skatt-
ar, sem eftir verða, séu teknir
jafnóðum af kaupi. Þetta er ekki
svo þýðingarlítið t. d. fyrir þann
stóra hluta sjómannastéttarinnar,
sem tekur laun sín að miklu leyti
með hlutafyrirkomulagi. Þeir
afla vel eitt árið en næsta árið
bregst aflinn. Skattar tekjuháa
ársins koma þá á lágu tekjurnar
og geta orðið óbærilegir. Allxr
launþegar þekkja þetta nú. A
síðasta ári, þegar verðbólga
vinstri stjórnarinnar fór að segja
til sín, hækkuðu launatekjur
mikið sökum víxlverkana kaups
og verðlags. Skattstigar allir
voru samt óbreyttir. Síðan er
verðlag og kaup fært niður á
þessu ári en þá lendir ofurþungi
skatta og útsv. á launþegum, sem
eru með miklu lægri launatekjur
nú en í fyrra. Ef hin innheimtu-
aðferðin hefði verið notuð, þá
hefðu afleiðingar af verðbólgu
vinstri stjórnarinnar ekki komið
jafn hart niður á skattgreiðend-
ur nú eins og dæmin sýna. Ann-
ars fær maður ekki varizt brosi,
þegar skattpíningarflokkur kaup-
staðanna er orðinn svo hræddur
við eigin stefnu í þessum mál-
um, að hann skirrist ekki við að
saka sinn eigin fulltrúa í niður-
jöfnunarnefnd hér í Reykjavík
um trúnaðarbrot í starfi til þess
eins að hylja feril sinn í þess-
um málum reykskýi. Þetta hafa
Framsóknarmenn leikið áður,
þegar almenningsálitið hefur
fordæmt framferði þeirra. Þeir
fórnuðu Sigurði Jónassyni þegar
fyrsta olíuhneykslið komst upp
en hann var síðan verðlaunaður
af Eysteini með feitu ríkisemb-
ætti. Þeir ráku Hannes á Undir-
felli úr bænum eftir gula
hneykslið en verðlaunuðu hann
síðan með áframhaldandi setu í
húsnæðismálastjórn, þar sem
hann gat unnið myrkraverk Fram
sóknar áfram. Reykvíkingar ættu
að minnast þess, að það er Fram-
sókn að kenna að ekki hefur tek-
izt að skapa aðra tekjustofna fyr-
ir bæjarfélögin og það er þeim
að kenna að stærsti auðhringur
landsins er útsvarsfrjáls.
Að lokum ræddi Pétur Sig-
urðsson um fólksekluna ó fiski-
skipunum og starfsgrundvöll út-
gerðarinnar og sagði, að þau mál
hlytu að verða ein af fyrstu mál-
unum, sem nýkjörið Alþingi fær
til úrlausnar. Hann benti á, að
á valdatíma vinstri stjórnarinn-
ar hefðu fleiri útlendingar unn-
ið að framleiðslustörfum en
nokkru sinni fyrr og miklir erfið-
leikar sköpuðust oft á tíðum
vegna manneklu, en samt sé nú
reynt að nota þann áróður, að
vinstri stjórnirt hafi unnið bug
á þessu vandamáli.
Pétur Sigurðsson sagði að lok-
um:
— Ef við ætlum að lifa góðu
lífi í þessu landi, þá verðum við
að stefna hverju skipi og hverj-
um báti á miðin, hvert frystihús,
fiskvinnslustöð og sérhvert það
fyrirtæki, sem eykur verðmæti
útflutningsframleiðslunnar verð-
ur að starfrækja. Finna verður
nýjar leiðir til nauðsynlegrar
verðmætisaukningar. Þessar leið-
ir getur Sjálfstæðisflokkurinn
einn bent á.
Jóhann Sigurðsson:
Elexír V-stjórnarinnar
var: Rangindi, stjóm-
leysi, uppgjöf
Að lokum talaði fréttamaður
Morgunblaðsins við Jóhann Sig-
urðsson, verkamann hjá Skelj-
ungi h.f. í upphafi samtalsins
sagði Jóhann, að fólk skyldi nú
minnast vinstri stjórnarinnar
sálugu, þeirra fögru fyrirheita,
sem hún gaf, og hvernig þau
urðu öll að engu. Vinstri stjórn-
in hafði engar hugsjónir aðrar
en þá að njóta valdsins, sagði
Jóhann, og útiloka næstum helm-
ing þjóðarinnar, Sjálfstæðisfólk,
frá áhrifum í þjóðfélaginu. Auð-
vitað hlaut þetta að enda með
þeim ósköpum, sem allir þekkja.
Vinstri stjómin kallaði sig „stjórn
Framh. á bls. 13.
Þrír af fulltrúum launþcga á D-listanum í Reykjavík, Jóhann Sigurðsson, Ólafur Björnsson
og Pétur Sigurðsson.