Morgunblaðið - 28.10.1959, Síða 12

12
MORGVHTtrAT)Jh
Miðvik'údagur 28. okt. 1959

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson. _
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr. 35,00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 2.00 eintakið.
URSLITIN
YIÐ fyrstu sýn eru aðalein-
kenni kosningaúrslitanna
atkvæðatap Sjálfstæðis-
flokksins yfir til Alþýðuflokks.
Aðrar breytingar eru minni en
þó eftirtektarverðar.
Ætíð varð að búast við því, að
minni flokkarnir mundu eitthvað
auka fylgi sitt í kjördæmunum
úti á landi. Þar höfðu þeir víð-
ast áður litla eða enga mögu-
leika til að fá mann kosinn utan
stærstu kaupstaða. Barátta
þeirra var þvi erfið og oft von-
lítil. Nú breytist viðhorfið í þessu
og því eðlilegt — að öðru jöfnu,
— að þeir auki fylgi sitt * þess-
um kjördæmum.
★
Þrátt fyrir þetta verður að
játa, að kommúnistar fengu yf-
irleitt meira fylgi en menn höfðu
búizt við. Það kemur raunar
fram í fyrirsögn sjálfs Þjóðvilj-
ans í gær, þar sem hann segir
fagnandi: „Fylgi Alþýðubanda-
lagsins í Reykjavík óbreytt“, að
hann hafði búizt við lakari úr-
slitum. En muna verður, að
kommúnistar fengu sinn skell í
vor, þá hrundi fylgið af þeim um
land allt, og nú gerðu þeir ekki
betur en halda í horfinu.
Ráðagerð Framsóknar um að
bæla vinstri flokkana undir sig
og bæta stórlega við sig, svo sem
Tíminn hefur látlaust boðað, fór
gersamlega út um þúfur. Vonir
hennar um stórfellda sigurvinn-
inga í kosningunum og þar með
áframhaldandi lykilstöðu í ís-
lenzkum stjórnmálum urðu að
engu.
★
Vafalaust munu margar skýr-
ingar koma fram á atkvæðatapi
Sjálfstæðisflokksins til Alþýðu-
flokks. Hin nærtækasta er sú, að '
neytendur voru yfirleitt ánægð-
ir með bráðabirgðalög stjórnar-
innar. Sjálfstæðismenn eru sann-
færðir um, að þeirra aðstaða í
málinu var rétt. En það breytir
ekki því, að Alþýðuflokkurinn
þótti sýna röskleika með setn-
ingu laganna. Að vonum eiga
margir erfitt um fulla yfirsýn í
slíku máli og fylgja þess vegna
því, sem þeim virðist sitt hags-
munasj ónarmið.
Frávikning varnarmálanefnd-
armannanna og Hannesar Páls-
sonar og Sigurðar Sigmundsson-
ar mæltist einnig vel fyrir. Allt
varð þetta Alþýðuflokknum til
styrktar. Ýmsir hafa því fremur
greitt honum atkvæði, þar sem
hann hefur nú í veigamiklum
málum tekið upp mjög svipaða
stefnu og Sjálfstæðisflokkurinn.
Til viðbótar þessu kemur, að
Alþýðuflokkurinn hefur fyrr og
síðar tapað atkvæðum, þegar
hann hefur lagt í vinstra ævin-
týri með Framsókn, en ætíð unn-
ið á, þegar hann hefur hrist Frám
sókn af sér. Á þessu hefur nú enn
einu sinni fengizt mjög rækileg
staðfesting.
★
Við því verður ætíð að vera
búinn í stjórnmálum, að þar
gangi upp og ofan. Kjósendur
eru frjálsir að því að taka sína
ákvörðun enda eiga þeir sjálfir
allt í húfi. Sjálfstæðismenn hefðu
kosið úrslitin á nokkuð annan
veg en þau nú urðu. En styrk-
leiki flokksins er óhaggaður.
Hann er megin aflið í íslenzkum
stjórnmálum. og mun gera sitt
til að ryðja úr vegi þeim erfið-
leikum, sem eru á braut þjóðar-
innar til batnandi tíma.
UNNENDUR FRELSISINS VERÐA
AÐ SÝNA STÖÐUGA ÁRVEKNI
NÚ er enn einum kosningum
lokið, en þær hafa verið
alltíðar á íslandi að undan
förnu, reyndar svo tíðar, að mörg
um hefur þótt nóg um. Sumir hafa
talað um stjórnmálaleiða fólks, en
hann hefur þó ekki komið fram
í lítilli kjörsókn, þvert á móti er
kjörsókn yfirleitt meiri hér en í
flestum nágrannalandanna.
Sumir vandlætingarpostular
tala um, að stjórnmálin séu eitt-
hvað óhreint, sem „heiðvirðir"
menn megi tæpast koma nálægt.
Nær væri þessum mönnum að
reyna að bæta eitthvað það, sem
þeim þykir aflaga fara, heldur en
að leggja ekkert annað til mál-
anna en neikvæða gagnrýni. Satt
er það að vísu, að stjórnmálabar-
áttan er hér oft óvægin og pers-
ónuleg úr hófi, en efalaust á það
að nokkru leyti rætur sínar að
rekja til fámennis þjóðarinnar.
Margt bendir og til þess, að í
þessu efni stefni í rétta átt.
-A
Á hinn bóginn ber ekki að
harma, að menn greini á og deili
nokkuð um hvernig bregðast
skuli við hinum ýmsu vandamál-
um. Skoðanamunur er eðlilegur
og það er gæfa okkar þjóðar, að
menn geta óhræddir látið skoð-
anir sínar í ljós. — Auðvitað geta
menn það, kann nú einhver að
segja. En er þetta nú svo auð-
vitað? Að minnsta kosti er hundr-
uðum milljóna manna neitað um
þessi Sjálfsögðu mannréttindi í
heiminum í dag.
★
Nokkrir eru þeir, sem óska
kunningjum sínum gleðilegrar há
tíðar á kosningadögum. Sjálfsagt
fylgir þessu mismunandi mikil
alvara og margir myndu svara
slíkri kveðju með glensi. En er
það hin rétta afstaða? Vissulega
er það hátíðleg stund fyrir hvern
borgara, að mega neyta kosninga-
réttar síns í leynilegum kosning-
um. Allt of fáir hugsa um þessa
hlið málsins, en því fleiri myndu
gera það, ef hinn sjálfsagði rétt-
ur hefði verið tekinn frá þeim.
Mönnum er hollt að minnast
þess stundum, að hin sjálfsögðu
gæði, og þá ekki sízt það, sem er
öllu öðru mikilvægara, frelsið,
lúta engum náttúrulögmálum,
sem tryggi, að þau skuli falla öll-
um mönnum i skaut. Á öllum tím
um hafa einhverjir staðið í bar-
áttu til þess að öðlast frelsi og
þeir sem hafa náð markinu, verða
að skilja, að það kostar stöðuga
árvekni að halda því.
IITAN IIR HEIMI
HÚN FÆR KARLMENNINA
★ til að andvarpa af aðdáun ★
HOLLYWOOD hefur ekki litið
neitt henni líkt — síðan
Marilyn Monroe geystist fram á
sjónarsviðið. Hún heitir Tuesday
Weld — og er aðeins seytján
vetra. En hún er á allra vörum
— meira umtöluð en nokkur önn-
ur stúlka í Hollywood nú um
stundir. — Til þessa hefur hún
reyndar aðeins fengið smáhlut-
verk í kvikmyndum, enda er það
ekki á hvíta tjaldinu, sem hún
hefur vakið slíka athygli á sér.
En þegar hún kemur í samkvæmi
^ s
i Gervöll Hollywood-1
\ borg talar um hina )
i \
j nýju þokkagyðju j
\ sína, Tuesday Weld, \
s |
\ sem að eins er 17 s
i \
$ ara s
i 5
— og það gerir hún oft — fer
kliður um sali, og síðan hjóðnar
allt. Viðstaddir snúa sér í sætum
og horfa með áhugaglampa í aug-
um — sér í lagi karlmennirnir.
★
Tuesday hefur til að bera flest
það, sem fengið getur karlmenn
um heimsbyggðina víða til þess
að glenna upp augun af ein-
skærri hrifningu. En hún hefur
annað og meira. Við getum kall-
að það persónuleika, við getum
kallað það ágengni eða frekju —
eða bara æsku. Það er „eitthvað",
sem fangar og vekur áhuga —
og gerir það að verkum, að hún
hlýtur að vekja umtal.
★
Og það gerir hún líka svika-
laust. Gervöll Hollywood-borg
talar um hana. Og meira er skrif-
að um hana en nokkra aðra leik-
konu — síðan Marilyn Monroe
„skall eins og sprengja yfir Holly
wood“, eins og einn hugkvæmur
maður orðaði það. — Það líður
varla svo dagur, að Louella Par-
sons, Sheilah Graham eða Hedda
Hopper veiti henni ekki eitthvert
rúm í slaðurdálkum sínum — og
útsendarar blaða og tímarita um
Bandaríkin þver og endilöng hafa
sífellt verið á hælum hennar síð-
ustu mánuðina.
Eigi alls fyrir löngu hélt Col-
umbia-kvikmyndafélagið eitt
fjörugt „kokkteil“-boð í tilefni
þess, að hinn sænski heimsmeist-
ari í hnefaleikum, Ingemar Jo-
hansson, var þá að byrja að leika
í fyrstu kvikmynd sinni, „All the
Young Men“. — Þangað kom
Tuesday Weld í fylgd með korn-
ungum „sjónvarpsleikara" frá
New York, Lee Kinsolving, er
einnig fær sitt fyrsta kvikmynda
hlutverk í nefndri mynd — sem
einn af „ungu mönnunum". —
Tuesday var klædd sérstæðri,
rauðri peysu. Andlit hennar var
algerlega farðalaust — hún hafði
ekki einu sinni notað varalit —
og minnti mest á unga og ferska
sveitastúlku. — Gestirnir byrj-
uðu strax að hvíslast á og spyrja
hver annan, hver hún gæti verið
þessi unga stúlka, sem líktist
mest stofustúlkunni heima hjá
þeim, eða „barnapíunni“. Flestir
urðu alveg forviði, þegar þeir
fengu að vita, að þetta væri engin
önnur en Tuesday Weld — því
að allir höfðu eitthvað um hana
heyrt eða lesið. En leit hún í
raun og veru þannig út — var
þetta þá allt og sumt? ,
★
En, viti menn — ekki leið á
löngu, áður en allir — það er að
segja, allir ungu karlmennimir
(og reyndar hinir eldri líka) hóp-
uðust um hana — andvarpandi
af aðdáun. Og þeir hlustuðu hug-
fangnir og fullir áhuga á skemmti
legar og persónulegar athuga-
semdir hennar, sem aldrei eru
hversdagslegar — og geta stund-
um verið dálítið „djarfar", sem
kallað er. — Hún virðist gera
sér far um að „slá um sig“ með
skoðunum og athugasemdum,
sem hljóma eins og blaðafyrir-
sagnir.
En þótt sumum hafi dottið þao
í hug, er enginn, sem leggui'
Tuesday orð í munn — athuga-
semdir hennar fæðast ósjálfrátt,
og koma gjarna á óvart — jafn
vel henni sálfri stundum að því
er virðist. Eins og þegar hún
sagði við blaðamann á sínum
tíma: „Ég hlakka til, þegar ég
verð nógu þroskuð til þess að
sitja fyrir nakin — hjá lista-
mönnum og ljósmyndurum . . . .“
— Þá verður svipur hennar eins
og vildi hún segja: „Ég vona, að
ég hafi ekki sagt neina vitleysu?“
Já, hún Tuesday Weld hefur
hæfileika — margs konar hæfi-
leika ....
Engin furða þótt herramir
horfi
Jafnaðarmenn
tapa í Svisslamli
BERN, 26. okt. (Reuter). — Jafn
aðarmenn töpuðu nokkru fylgi í
svissnesku þingkosningunum,
sem fram fóru á sunnudag. Áður
voru þeir stærsti flokkur þings-
ins, með 53 þingsæti, en nú eru
bæði þeir og Róttæki flokkurinn
með 51 þingsæti.
Kaþólski flokkurinn hefur 47
þingsæti (óbreytt), Bændaflokk-
urinn 23 (vann eitt), Óháði flokk
urinn 10 (óbreytt), Demókratar
6 (unnu eitt) og Frjálslyndir 5
(óbreytt).
Jafnaðarmenn áttu ekki sæti í
ríkisstjórn, enda þótt þeir væru
stærsti flokkur þingsins. Slitu
þeir stjórnarsamstarfi við hina
stóru flokkana 1951 eftir deilur
um efnahagsmálin og hafa ekki
síðan verið í stjórn. Nú er búizt
við að þeir gangi í stjórn að
nýju.
AKRANESI, 24. okt. --- Hrað-
frystihús Haraldar Böðvarssonar
& Co. er að byrja að kaupa ýsuna
af trillubátunum hér, og greiðir
landssambandsverð, eins og þeir
hafa fengið í Reykjavík. Léttir
það mikið á trillubátamönnum
að þurfa ekki að flytja afla sinn
til Reykjavíkur í skammdeginu.
— Oddur.