Morgunblaðið - 03.12.1959, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 3. des. 1959
MORCTJNntAÐlÐ
3
íslenzk frímerki
í fána á afmælistertu Sir Winstons Churchills
Afmæliskakan vóg 80 pund
AÐ MORGNI 30. nóvember
stauluðust tveir menn með
80 punda rjómatertu upp
tröppurnar á bústað Sir Win-
stons Churchills í London.
Þetta var afmælisterta gamla
mannsins á 85 ára afmælis-
degi hans. Henni fylgdi heilla-
óskir frá 130 forsætisráðuneyt-
um og efnið í henni var frá
jafnmörgum löndum. Frá ís-
landi komu bananar. Tildrög
þess eru sem hér segir.
í ágústmánaði barst eftir-
farandi bréf til ráðuneytis-
stjórans í íslenzka forsætis-
ráðuneytinu frá bakara einum
í London:
„Við mundum verða yður
ákaflega þakklátir ef þér gæt-
uð lagt fyrir forsætisráðherr-
ann ráðagerð okkar í sam-
bandi við afmælisköku handa
Sir Winston Churchill. Sir
Winston verður 85 ára 30.
nóvember næstkomandi. Við
höfuð í mörg ár orðið þess
heiðurs aðnjótandi að vera
faiin gerð afmælistertunnar,
sem búin er til handa Sir
Winston samkvæmt gamalli
venju.
I ár er ráðgert eftirfarandi:
Að fá 28 gr. af efni í kökuna
frá hverju landi í neiminum.
Þó að hægt sé að fá allt sem
með þarf hér í landi, er það
hugmyndin að þetta magn
komi frá upprunastað hvers
efnis og sé sent sérstaklega
til okkar í þessum ákveðna
tilgangi.
Þá stingum við upp á að
hverjum pakka fylgi heilla-
óskabréf til Sir Winstons. Og
úr frímerkjunum á hverjum
pakka verður búinn til lítill
fáni á kökuna, sem komið
verði fyrir á undirstöðu með
áletruðu nafni viðkomandi
lands.
Meðfylgjandi bréf verður
sett í upplýsta skjalamöppu
með skreyttri forsíðu og verð-
ur hún einnig færð afmælis-
barninu.
Ef eitthvað verður eftir af
Churchill settist á þing
árið 1900
efninu, verða búnar til úr því
tertur og sendar á barnaspít-
ala og munaðarleysingahæli á
jólunum."
Síðan komu þakklætis- og
kurteisisorð og að lokum neð-
anmáls beiðni um að leyndar-
málsins verði vandlega gætt,
svo blöðin kæmust ekki í það,
og tertan geti komið Sir Win-
ston Churchill á óvart.
Ráðuneytið sneri sér til
Unnsteins Ölafssonar, skóla-
stjóra Garðyrkjuskólans, sem
útvegaði ísl. banana, sem síð-
ar voru sendir á ákvörðunar-
stað gegnum ísl. sendiráðið í
London. Þannig stóð á því að
íslendingar áttu hlutdeild í
þessari afmælisgjöf og heilla-
óskum til hins aldna stjórn-
málamanns. Ennfremur má
geta þess að Ólafur Thors for-
sætisráðherra sendi afmælis-
barninu heillaóskaskeyti á af-
mæiisdaginn.
Rauf f jögurra ára þögn
Sir Winston var hinn hress-
asti á afmælisdaginn. Hann
fékk morgunverðinn í rúmið
og las blöðin áður en hann fór
á fætur. Þegar hann kom nið-
ur, streymdu að heillaóska-
bréf og afmælisgjafir. Þar
biðu hans afmælisóskir frá
drottningunni, frá Macmillan,
Eisenhower forseta o. fl.
Fæstir þingmenn eyða
sjálfsagt merkilegum afmæl-
isdögum sínum í þingsölunum,
og allra sízt deginum sem þeir
verða 85 ára gamlir. En Sir
Winston Churchill lét sig ekki
vanta. Hann gekk inn í þing-
salinn kl. liðlega 15. Um leið
og hann settist í sæti sitt á
fremsta bekk kváðu við fagn-
aðaróp.
Foringi stjórnarandstöðunn-
ar, Hugh Gaitskell, reis á fæt-
ur og óskaði gamla manninum
til hamingju með afmælið og
Butler, forseti neðri deildar,
tók undir þær óskir. Þá greip
Sir Winston um stólarmana og
reis hægt á fætur.
Það var dauðaþögn er hann
sagði klökkum rómi: „Má ég
lýsa því yfir að ég þakka ósk-
ir beggja aðila“. Þetta þótti
merkur viðburður, því Chur-
chill hafði ekki tekið til máls
í þingdeildinni síðan 31. marz
1955, þegar hann sem forsæt-
isráðherra svaraði fyrirspurn-
um um innanríkismál.
Sir Winston tók fyrst sæti á
þingi árið 1900, þá 25 ára
gamall.
Gamlan kempan hin
hressasta
Um kvöldið sat Churchill
afmælisveizlu ásamt fjöl-
skyldu sinni. Þar voru dóttir
hans og tengdasonur, Christo-
pher Soams hermálaráðherra,
Randolph sonur hans og Win-
ston yngri, 18 ára gamall,
sonarsonur hans, sem hafði
fengið frí úr skólanum í Ox-
ford í tilefni dagsins og dótt-
ir hans, sem gift var Duncan
Sandis. En Sarah dóttir hans
virti einkunnarorð leikara:
„Sýningin verður að halda
áfram“ og lék á frumsýningu
í Leeds þetta kvöld. Einnig
vantaði yngri barnabörnin,
sem ekki var boðið í þessa
veizlu fullorðinna.
Var haft á orði að Sir Win-
ston, þessi gamla kempa, hefði
verið hinn hressasti er veizl-
unni lauk.
(A
Gísla Sveinssonar
minnzt á Alþingi í gær
ER FUNDUR hafði verið
settur í Sameinuðu Alþingi í
gær, tók forseti Sameinaðs
þings, Friðjón Skarphéðins-
son, til máls ,og mælti á þessa
leið:
Gísli Sveinsson fyrrum sendi-
herra og alþingisforseti andaðist
í Landsspítalanum í fyrradag,
mánudaginn 30. nóvember, tæpra
sjötíu og níu ára að aldri. Við
fráfall hans á þjóð vor á bak að
sjá merkum embættis- og stjórn-
málamanni, sem vann henni af
heilum hug á löngum æviferli.
Gísli Sveinsson fæddist 7. des-
ember 1880 á Sandfelli í Öræfum.
Foreldrar hans voru Sveinn Ei-
ríksson prestur þar og alþingis-
maður og kona hans, Guðríður
Pálsdóttir prófasts og þjóðfund-
armanns í Hörgsdal Pálssonar. —
Hann lauk stúdentsprófi í Reykja
vík árið 1903 og embættisprófi
í lögum við Kaupmannahafnar-
háskóla 1910. Á háskólanámi sínu
gerði hann nokkurt hlé sökuin
heilsubrests á árunum 1906—1907,
dvaldist þá á Akureyri og var um
skeið settur bæjarfágeti þar og
sýslumaður Eyjafjarðarsýslu. Að
námi loknu var hann yfirdóms-
lögmaður í Reykjavík og sinnti
þeim störfum fram til 1918. —
Sýslumaður í Skaftfellssýslum
var hann meginhluta ævi sinnar,
á tímabilinu 1918—1947, og bjó í
Vík í Mýrdal. Á árinu 1947 var
hann skipaður sendihex-ra íslands
í Noregi með aðsetri í Osló, og
gegndi hann því embætti fram á
árið 1951, er hann lét af störf-
um sökum aldurs. Upp frá því
átti hann heimili í Reykjavík og
vann að ýmsum hugðarmálum
sínum.
Skólaár Gísla voru miklir um-
brotatímar í íslenzkum þjóðmá.-
um. Á fyrsta háskólavetri hans
var náð merkum áfanga í sókn
þjóðarinnar fram til sjálfstæðis,
er ísland fékk heimastjórn. En
baráttunni var haldið áfram, og
Gísli Sveinsson skipaði sér ó-
trauður þar í fylkingu, sem fyllst
ar kröfur voru gerðar um skilnað
við Dani og algert sjálfstæði
landsins. Á Hafnarárum sínum
gekk hann í lið með þeim, sem
flytja vildu starfsemi Hins is-
lenzka bókmenntafélags að fullu
heim til íslands, og sótti það mal
til sigurs. Á Akureyri var hann
ötull samherji Guðmundar Hann-
STAKSTEII\!AH
liii
’’ : ■
Ljósmyndarar sátu um Churchill-hjónin á 85 ára afmælis-
degi Sir Winstons
tssonar í sjálfstæðisbaráttunni,
og varð þeim gott til liðs. Fram
undan voru miklir sigrar, og jafn
an var Gísli Sveinsson framar-
lega í fylkingu þeirra, sem unnu
að sjálfstæði landsins og stóðu
um það vörð.
Þegar Gísli Sveinsson kom
heim að loknu námi, hafði hann
getið sér orð fyrir framgöngu
sína í sjálfstæðisbaráttunni. Upp
frá því voru honum falin mörg
trúnaðarstörf fyrir land og þjóð
jafnframt embættisstörfum.Hann
var ráðinn málaflutningsmaður
Landsbanka íslands 1912—1918,
skipaður í milliþinganefnd um
Flóaáveitu 1916 og í milliþinga-
nefnd um bankamál 1937, en
fékk lausn úr henni. Hann átti
sæti í landsbankanefnd 1934 —
1945, var kosinn í dansk-íslenzku
ráðgjafarnefndina 1938 og í milli-
þinganefnd um póstmál 1943.
Hann var formaður milliþinga-
nefndar um stjórnarskrármálið
1942— 1947, og átti sæti í Alþing-
issögunefnd, meðan hún starfaði,
1943— 1956. Hann vann mikið
starf að málum hinnar íslenzku
þjóðkirkju, sat í kirkjuráði frá
stofnun þess, 1931, var forgöngu-
maður og forseti almennra
kirkjufunda og tók sæti á hinu
nýstofnaði kirkjuþingi 1958.
Hann var formaður Félags hér-
aðsdómara 1941—1947 og heiðurs
forseti þess síðan. Á Alþingi átti
hann sæti á árunum 1916—1921
og 1933—1947, sat á 27 þingum
alls og var lengst af þeim tíma
Framh. á bls 18.
Til að sanna nstríka
samvinnu
Alþýðublaðið ræðir fyrir
skömmu hina nánu samvinnn
kommúnista og Framsóknar-
manna og kemst þá m. a. að orði
á þessa leið:
„Við nefndakjör í efri deild
Alþingis á dögunum höfðu Fram-
sóknarflokkurinn og Alþýðu-
bandalagið sameiginlegan lista.
Flokkarnir uppskáru ekkert hag-
ræði af þessu fyrirkomulagi,
kosningarnar hefðu farið ná-
kvæmlega á sama veg með sér-
stökum listum þeirra í kjöri. Til-
gangurinn var því ekki að bæta
aðstöðu Framsóknarflokksins eða
Alþýðubandalagsins og klekkja
á einhverjum öðrum. Hann var
allt annar og miklu göfugri. Þessi
háttur var aðeins á hafður til að
sanna þjóðinni ástríka samvinnu
Framsóknarflokksins og Alþýðu-
bandalagsins og vekja kjósendum
þeirra vonina um, hvað koma
skuli. Sennilega þarf ekki Einar
Olgeirsson að skrifa Hermanni
og Eysteini pólitískt bónorðsbréf
fyrir næstu kosningar með sama
áframhaldi. Tilhugalíf Framsókn
arflokksins og Alþýðubandalags-
ins virðist í fullum gangi.“
Fá engar upplýsingar!
„Stjórnarandstæðingar fá eng-
ar upplýsingar um ástand efna-
hagsmálanna. Þinginu er engiu
skýrsla gefin um það, bara Varð-
arfélaginu“.
Þessi klausa stendur í forystu-
grein Tímans í gær. Aumingja
Framsóknarmenn og kommúnist-
ar. Þeir standa eftir allt saman
uppi gersamlega upplýsingalausir
um ástandið í efnahagsmálum
þjóðarinnar. Þó er ekki nema
tæplega eitt ár liðið síðan þeir
fóru úr ríkisstjórn. Kannske að
ríkisstjórn þeirra, vinstri stjórn-
in hafi gefizt upp og hröklazt
frá völdum, einmitt vegna þess
að hana vantaði „upplýsingar um
ástandið í efnahagsmálum þjóð-
arinnar“.!!
Gátu ekki komið sér
saman
Nei, ástæðan var ekki sú fyrir
falii vinstri stjórnarinnar. Hún
sundraðist vegna þess, að hún
treysti sér ekki til þess að draga
réttar ályktanir af þeim upplýs-
ingum, sem fyrir henni lágu um
ástandið í þesum málum. Flokkar
hennar gátu ekki komið sér sam-
an um nein sameiginleg úrræði í
: þessum vanda, sem við var að
etja. Þess vegna fór sem fór.
Annars er óþarfi fyrir Fram-
sóknarmenn og kommúnista að
kvarta yfir því, að þeir fái nú
engar upplýsingar um ástand-
ið í efnahagsmálum landsmanna.
Bæði Ólafur Thors, forsætisráð-
herra, og Jónas Haralz ráðuneytis
stjóri hafa dregið upp glögga
mynd af ástandinu. Núverandi
ríkisstjórn mun heldur ekki
' fylgja fordæmi vinstri stjórnar-
innar og dylja þjóðina hins raun-
verulega ástands í efnahagsmál-
um. Hún mun þvert á móti leggja
spilin á borðið og freista þess að
gera þjóðinni sem ljósast, hvern-
ig viðhorfin eru í efnahagsmálun-
um, hvaða leiðir koma þar til
greina til úrbóta, og hvernig hver
einstök þeirra verkar á hag al-
mennings. Á grundvelli þesarra
upplýsinga mun síðan verða ráð-
izt í þær aðgerðir, sem nauðsyn-
legar eru til þess að ráða fram
úr þeim mikla vanda, sem vinstri
stjórnin leiddi yfir islenzka þjóð.