Morgunblaðið - 09.12.1959, Blaðsíða 16

16
M O R C 111S rt r a n j fí
MiðVikudagiir 9. des. 1959
Skírnarfonturinn
SAGAN segir, að Bertel Thor-
valdsen hafi óskað þess að gefa
skírnarfont eftir sig „Miklabæj-
arkirkju í Blönduhlíð, sem afi
hans hafði byggt og þar sem
hann hafði verið prestur", (sbr.
„fslenzkir listamenn" eftir Matt-
hias Þórðarson). Það gekk þó
örðuglega að koma hugmyndinni
í íramkvæmd. Fyrsta fontinn
dagaði uppi í Danmörku, og bjó
þá Thorvaldsen til annan. Við
vitum vel, að ekki voru allir
vegir færir á íslandi í þá daga.
Fonturinn komst ekki nema til
Reykjavíkur og þar er hann enn.
Gottskálk Þorvaldsson, faðir Bert
els, var fslendingur í Kaup-
mannahöfn með öllum einkenn-
um hins óhamingjusama íslenzka
útlaga og listamanns, — fátæk-
ur, óþroskaður, drykkfeldur
myndskeri, og sonurinn hjálpaði
honum ungur við útskurðinn. —
Meðan Bertel dvaldi síðar í Róm
var faðir hans auðugur fluttur
á fátækrahæli í Kaupmannahöí' 7,
án þess að T tel fengi einu sinni
að vita um það fyrr en eftir a,
og þar dó faðirinn vesæll og ein-
mana, bugaður á sál og líkama.
Halda menn að sársauki hafi
ekki safnazt fyrir í huga sonar-
ins við slíh- - að„'.æðu ?
Skilja menn ekki að tilfinning
sú er meira tengd við persó.nu
föðurins en ættlandið?
Þýzká skáldið Hebbel segir frá
því að hann hafi eitt sinn í Kaup-
mannahöfn heimsótt Bertel Thor-
valdsen, leks heimsfrægan, á
vinnustofu hans í Charlottenborg.
Þar vann Bertel klæddur eins og
áður íslenzkur bóndi við éngja-
vinnu: á nærbuxunum og með
uilarsokka þykka utanyfir. Hebb
el segir að Bertel hafi þannig
klæddur tekið ósnortinn á móti
kóngum og prinsessum án þess
að truflast í vinnu sinni, enda
augljóst að hér væri mikill mað-
ur að verki. Var klæðaburðurinn
ekki tákn og arfleifð frá fátækt-
arárum föðursins?
Bertel kom aldrei til fslands,
og hefði ef til vill hans list þá
farið í aðrar áttir, — en hann
sendi skírnarfontinn og vildi þar
með hylla föður sinn og ætt hans
og milda sinn mikla sársauka
vegna föður síns. Þetta er aug-
ljóst mál.
Höfum vér leyfi til að ganga
fram hjá síkum tifinningum, —
rétt eins og t. d. leyfilegt sé að af-
má ömureikann að Saurbæ á
Hvalfjarðarströnd, hljómgrunn-
inn í verkum Hallgríms Péturs-
sonar, með því að byggja þar
tildurkirkju eða t. d. rífa upp leg-
steina og fagrar hellur í Bessa-
staðakirkju og setja þar nokkurs
konar dansparkett á gólf að hirð-
mannasið?
Sögufræðingar og lögfræðingar
mega vel athuga slíkar aðgerðir
en ekki þarf listamaður að halda
á sögulegum eða lagálegum rann-
sóknum til að skilja orsakir og
afeiðingar í meðferð sálrænna
verðmæta.
Segja má að íslenzkir lista-
menn „gefi íslandi“ öll sín verk,
en þó getur í rauninni enginn
eignast með réttu neitt listaverk,
heldur aðeins fengið vissan af-
notarétt. Um hvers konar með-
ferð, staðsetningu, sýningu, flutn-
ing eða varðveizlu listaverks
verður eingöngu hinn upphaflegi
vilji höfundarins að vera ráð-
andi og að eilífu. Annað er synd
gegn heilögum anda.
Reykjavík, 7. desember 1959.
Jón Leifs.
Björgunarbáturinn afhentur. Á myndinni eru talið frá vinstri:
Gunnar Eggertsson úr stjórn Slysavarnadeildarinnar í Kópa-
vogi, Guðbjartur Ólafsson, forseti Slysavarnafélags íslands,
Sigurgeir Jónsson, bæjarfógeti, Ingibergur Sæmundsson, yfir-
lögregluþjónn, Inga Blandon úr stjórn Slysavarnardeildarinn-
ar og Lárus Salómonsson, formaður deildarinnar.
Askorun lista-
manna um danslist
Á AÐALFUNDI Bandalags lista-
manna var nýlega samþykkt ein-
róma eftirfarandi ályktun:
„í samræmi við lið D-8 í
stefnuskrá Bandalags íslenzkra
listamanna skorár aðalfundur
bandalagsins á stjórn Þjóðleik-
hússins að hafa fastan erlendan
ballettmeistara a. m. k. átta mán-
uði ársins ásamt íslenzkum að-
stoðarkennara”
Á fundinum var mikið rætt
um örðugleika íslenzkra listdans-
ara og nauðsyn á stuðningi við
þá til samræmis við aðstöðu ann-
arra listgreina í landinu.
Listamenn
mótmæla
Lítill björgunar-
bátur á Kópavoginn
SLYSAVARNAFÉLAG íslands
og Slysavarnadeildin í Kópa-
vogi hafa gefið Kópavogskaup-
stað lítinn bát, bjarghring og
björgunarbelti. Eru mörg dæmi
til þess að krakkar hafa dottið út
af bryggju eða borizt frá landi á
jökum og flekum í Kópavogi, og
á báturinn að vera til taks, ef
svo ber við. Er mikið öryggi í að
hafa alltaf bát til taks á ákveðn-
um stað.
Lárus Salomonsson, formaður
slysavarnadeildarinnar í Kópa-
vogi afhenti bátinn, en Sigurgeir
Jónsson, bsejarfógeti veitti hon-
um viðtöku fyrir Kópavogskaup-
sað.
Báturinn er úr deborinefni, smíð
aður í Grindavík. Meðfram öll-
um hliðum hans eru hólf, þannig
að hann á ekki að sökkva þó gat
komi einhvers staðar á hann.
Hann er mjög léttur og meðfæri-
legur og verður hann geymdur í
hafnarskýli fremst á Kópavogs-
tanga. Mun lögreglan í Kópavogs
kaupstað hafa á hendi vörzlu
hans.
STJÓRN Bandalags listamanna
samþykkti nýlega einróma svo-
hljóðandi ólyktun:
„Stjórn Bandalags íslenzkra
listamanna mótmælir því ein-
dregið að Þingvallanefnd hefur
ekki orðið við einróma tilmælum
stjórnarinnar um að veita lista-
manni embætti þjóðgarðsvarðar".
í greinargerð segir að nefndin
hafi ekki einu sinni reynt að
setja sig inn í óskir og aðstæður
listamanna og að mjög beri að
harma hið sameiginlega kæru-
leysi þjóðkirkjunnar og stjórn-
málamanna gegnvart hinum list-
ræna skipunarmætti þjóðarinnar.
Cæzlustjóri
Á FUNDI neðri deildar Alþingis
í gær var kosinn gæzlustjóri
Söfnunarsjóðs íslands til næstu
fjögurra ára. Kjörinn var Jón
Skaftason 4. þm. Reykjaness
með 13 atkv., en 27 seðlar voru
auðir.
4
LESBÓK BARNANNA
LESBÓK BARNANNA
3
Pétur
i hnattierð
Pétur sigldi í kring um jörðina og
ænti í margvíslegum ævintýrum. Hér
sjáið þið nokkrar ferðamyndir, sem
voru teknar af honum.
Getið þið séð á þeim í hvaða lönd-
um eða álfum hann er staddur?
-k
&
sýnt er á myndinni og síð-
an er sterkt teygjuband
dregið í gegnum þau og
hnútar bundnir á endana,
svo að það dragist ekki
gegn um götin (sjá mynd-
ina).
Trépinna, sem er helm-
ingi lengri en keflið er
stungið í gatið á því. —
Raufar eru tálgaðar upp
í báða enda á honum.
Raufin er nú límd vand-
lega við endan á pinn-
anum, þannig að skor-
urnar grípi saman.
Síðan er teygjan sett í
hina raufina á pinnanum
og teygjan spennt upp.
Um leið og sleppt er, þýt-
ur flaugin af stað.
Tunglið getur t. d. verið
lítill bolti, sem hengdur er
upp í seglgarni. Þegar
honum er sleppt snýst
„máninn“ á bandinu. Það
má mála hann gulan með
„mánalandslagi" svo hann
[jciöU mér
vænyi
Ur fyrstu sögu
flugsins
5. Nokkrum árum áður
hafði enskur vísindamað-
ur uppgötvað, að þegar
hann hellti þynntri
brennisteinssýru á zink
eða járn, myndaðist sér-
stök lofttegund.Þessi loft-
tegund var vetni. Vetni
er um það bil 14 sinnum
léttara en venjulegt loft,
og þess vegna er það mjög
vel fallið til að setja það
í loftbelgi.
líkist tunglinu sem mest.
Til þess að gera bol
flaugarinnar stífari má
lima léttan stálvír í miðj-
una á milli stykkjanna A
og B, eða, sem er betrá
6. Fyrsti loftbelgurinn, er
fylltur var vetni, var
sendur upp frá velli í
grennd við Paris, skömmu
eftir að Montgolfier
bræðurnir högðu gert til-
raun sína með belginn,
sem fylltur var heitu
lofti.
að láta pinnann mjókka
fram og líma bolstykkið
utan um hann.
Sjálfsagt er að mála
tunglflaugina í sem falleg
ustum litum.
Þremur stundarfjórð-
ungum eftir, að belgurinn
hóf sig á loft, féll hann
niður í þorp nokkra kíló-
metra frá París. Maður-
inn, sem hafði búið hann
til, flýtti sér eins og hann
gat að sækja hann. En
hann kom of seint.
Þorpsbúar urðu skelk-
aðir, þegar þeir sáu þessa
ófreskju falla niður af
himnum ofan og réðust á
loftbelginn með ljáum og
heykvíslum. Á eftir létu
þeir hest draga brakið út
á þjóðveginn til að losna
við það úr þorpinu.
Krossgátc
Lóðrétt: himinljós.,
Lárétt: hátið.