Morgunblaðið - 11.02.1960, Síða 2

2
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmfudagur 11. febrúar 1960
Dr. Jóhannes Nordal, bankastjóri:
Þegar komið er að skuldadögum
er tilgangslaust að berja
höfðinu við steininn
Svar til dr. Benjamíns Eirikssonar
DR. BENJAMIN Eiríksson, banka
stjóri, skxifar í Morgunblaðið og
Tímann í dag grein, er hann
nefnir „Erlendar skuldir". Er til-
gangur hans sá, að gera nokkrar
athugasemdir um þe&si mál í til-
efni af umræðum, sem farið hafa
fram að undanförnu um hina
miklu skuldasöfnun erlendis, þ.
á. m. í greinargerð fyrir efnahags
málafrumvarpi ríkisstjórnarinn-
ar, sem nú liggur fyrir Alþingi.
Því miður virðist mér þessi grein
Benjamíns illa til þess fallin að
skýra þau vandamál, sem nú er
við að stríða, þar sem hún er að
mestu almennar hugleiðingar um
það, hvers eðlis erlendar lántök-
ur séu og hvernig slík lán megi
greiða án þjóðhagslegra erfið-
ieika. Astæðan fyrir því, að ég
tek mér fyrir hendur að svara
þessari grein, er að mörgum kann
að virðast, að í henni sé gert
sem minnst úr þeim miklu erfið-
leikum, sem nú er við að etja í
efnahagsmálum fslendinga og eru
öðru fremur fólgnir í hinum
-nikla greiðsluhalla við útlönd.
Þetta kemur til dæmis fram í
því, að dr. Benjamín ræðir ein-
göngu um greiðslúbyrðina vegna
afborgana og vaxta fram til árs-
ins 1958, og kemst meðal annars
að þeirri niðurstöðu, að það hafi
ekki verið erfiðara fyrir fslend-
inga að greiða 5% milljón dollara
vegna erlendra lána 1958 heldur
en 2 miíljónir dollara árið 1951.
Ef til vill má þetta til sanns
vegar færa, en við verðum bara
að átta okkur á því, að við lifum
ekki á árinu 1958, heldur á árinu
1960. Vandamálið nú er, að
greiðslubyrðin í ár er hvorki
meira né minna en 10 milljón
dollarar, og hún verður að öll-
um líkindum hátt í 11 milljónir
dollara á næsta ári, eða 11—12%
af heildargjaldeyristekjum þjóð-
arinnar það ár. Og þessi byrði
er afleiðing skuldasöfnunar und-
anfarinna ára og verður ekki um-
flúin, hvað svo sem menn segja
um lántökur þessa tímabils með
^ða móti.
Dr. Benjamín bendir réttilega
i, að greiðsluhalli geti verið
tvenns konar. Annars vegar er
halli, sem myndast, eins og hann
orðar það, „við það, að þjóðin
notar of mikið til neyzlu og fjár-
festingar, og að orsakimar séu
af innlendum rótum.“ Hins vegar
er halli, sem stafar af því, að
lán eru tekin erlendis til fram-
kvæmda eða kaupa á fram-
Ieiðslutækjum. Benjamín telur
fyrri tegund halla óæskilega, en
ekki þá síðari, því að lánin
greiðist af auknum tekjum, sem
af viðkomandi framkvæmdum
leiðir. Síðan heldur hann því
fram, að ekki hafi ætíð verið
nægilega mikill greinarmunur
íerður á milli þessara tveggja
rsaka greiðsluhalla. Það kann
^agskrá Alþingis
DAG eru boðaðir fundir í báð-
m deildum Alþingis á venjuleg
m tíma. A dagskrá efri deildar
ru tvö mál.
1. Samkomudagur reglulegs
Uþingis, frv. 1. umr., 2. Útsvör,
rv. 1. umr.
Eitt mál er á dagskrá neðri
deildar. Efnahagsmál, frv. 2. umi.
Kf leyft verður.
Jóhannes Nordal
rétt að vera, en hann verður þá
líka að muna, að það sem nú
skiptir megin máli eru ekki
orsakir greiðsluhallans undan-
farin ár heldur vandamálin, sem
af honum hafa hlotizt í formi
geysiþungrar skuldabyrða og
hættulegrar gjaldeyrisstöðu.
Sjálfur virðist Benjamín
þeirrar skoðunar, að lántökur
undanfarinna ára hafi verið rétt
lætanlegar, en það sé aðeins eyð-
ing gjaldeyrisforðans og söfnun
lausaskulda bankanna erlendis,
sem sé af hinu illa. Á þetta get
ég ekki fallizt, þar sem ég tel
skuldasöfnun síðustu ára ótví-
rætt stafa af of mikilli neyzlu
og fjárfestingu, og orsakirnar
séu því af innlendum rótum og
alveg í samræmi við skilgreín-
ingu Benjamíns hér að framan.
Mikill hluti þessara lána, og þá
sérstaklega almennu vörukaupa-
lánin, sem tekin hafa verið í
Bandaríkjunum, voru fyrst og
fremst nauðsynleg vegna hinn-
ar almennu umframeyðslu þjóð-
arbúsins, en andvirði þeirra
var notað til framkvæmda, sem
eðlilegast hefði verið að greiða
af innlendum sparnaði. í stað
þess að afla þessa fjár með því
að takmarka neyzlu og fjárfest-
ing á öðrum sviðum, var byrð-
inni velt yfir á framtíðina í
formi erlendrar skuldasöfnunar.
Þótt lánin færu þannig ekki að
forminu til í neyzlu, urðu þau
til þess, að ekki þurfti að tak-
marka neyzlu þjóðarinnar við
það, sem hún raunverulega afl-
aði. Slík stefna getur gengið í
bili, en þegar kemur að. skulda-
dögum, er tilgangslaust, að berja
höfðinu við steininn.
Og þegar við þetta bætist, að
þær umframtekjur í erlendum
gjaldeyri, sem fengizt hafa með
lántökum, hafa gert það kleift
að flytja inn nægilega mikið af
hátollavörum til þess að halda
uppbótakerfinu gangandi, verð-
ur ekki hjá því komizt að álykta,
að lántökur þessa tímabils hafi
verið óeðlilegar og óæskilegar
og bein afleiðing af getuleysi
stjórnarvaldanna til að halda út-
gjöldum þjóðarbúsins í samræmi
við tekjur þess.
Þessar lántökur eru þeim mun
óeðlilegri vegna þess, að síðustu
árin hafa verið einstætt velmeg-
unartímabil, svo að auðvelt hefði
átt að vera að stilla lántökum
í hóf og jafnvel að bæta stöðu
þjóðarbúsins út á við. Þetta við-
urkennir Benjamín, þegar hann
segir: „Undanfarin átta ár hafa
verið mikil velgengnisár fyrir
þjóðina. Og hvenær á að greiða
erlendar skuldir, ef ekki þá? Síð-
ar koma nýir tímar og nýjar
þarfir, þegar taka verður og taka
má ný lán.“ Þetta er einmitt
mergurinn málsins, en því miður
ekki í neinu samræmi við aðra
hluta greinarinnar.
Kjarni þess máls er, að hvaða
skoðanir, sem menn hafa á lán-
tökum undanfarinna ára og rétt-
lætingu þeirra, breytir það ekki
því vandamáli, sem við okkur
blasir í dag. Þjóðin er komin í
stórkostlegar skuldir við útlönd,
bæði fastar og lausar, og afleið-
ingin er komin í ljós annars veg-
ar í sívaxandi greiðslúbyrði og
hins vegar í því, að frekari lán
eru ekki fáanleg með eðlilegu
móti erlendis. Samkv. greiðslu-
jafnaðaráætlunum er nú þegar
svo komið, að á þessu ári þarf
almennur innflutningur að
minnka um 15—20%, ef jöfnuður
á að nást í gjaldeyrisviðskiptum
þjóðarinnar, og er þó reiknað
með nokkru erlendu lánsfé. Það
er af þessum ástæðum, sem nauð-
synlegt er að grípa til svo rót-
tækra ráðstafana í efnahagsmál-
um og leggja á þjóðina veruleg-
ar nýjar byrðar. Og þær byrðar
verða því miður ekkert léttari,
þótt reynt sé að sanna, að skulda-
söfnun við útlönd geti við vissar
aðstæður verið réttlætanleg.
Reykjavík, 10 .febrúar.
Jóhannes Nordal.
Á markaði
í New York
MANNI nokkrum hér í bæn-
um, sem fæst við söfnun frí-
merkja, hefur fyrir stuttu bor-
izt bréf frá kunningja sínum
er hann á frímerkjaskipti við,
vestur í New York. f bréfinu
getur New York-búinn þess,
að einkennilega mikið af göml
um íslenzkum frímerkjum
hafi verið boðin upp á frí-
merkjauppboðum þar í borg,
nú um nokkurt skeið. Mikið
væri líka um þessi merki í frí-
merkjaverzlunum. — Kvaðst
hann furða sig á þessu, og því
gera þetta að umtalsefni.
Nordurlönd
Eisenhower
bjóða
heim
OSLO, 10. febr. (NTB) — Ríkis
stjórnir Noregs, Danmerkur og
Svíþjóðar hafa allar ákveðið að
bjóða Eisenhower forseta Banda-
ríkjanna að koma við í þessum
löndum í för sinni til eða frá
Rússlandi næafta vor.
Þó er jafnframt látið í það
skína, að litlar líkur séu til þess
að forsetinn hafi tíma til þess að
heimsækja þessi lönd. Er bent á
það í þessu sambandi að finnska
stjórnin hafi fyrir nokkru boðið
Eisenhower að koma þar við á
leiðinni til eða frá Rússlandi. En
Finnar hafi þegar fengið tilkynn-
ingu um að Eisehower hefði ekki
tíma til að heimsækja land
þeirra.
★
Mbl. spurði íslenzka utanrikis-
Víðtœkar aðgerðir gegn
byltingarmönnum í Alsír
Garðahreppur
SJÁFSTÆÐISFÉLAGI® í Garða
hreppi heldur spilakvöld í sam-
komuhúsinu á Garðaholti í kvöld
kl. 8,30.
PARÍS, 10. febrúar (Reuter) —
Franska stjórnin ákvað á ráðu-
neytisfundi með de Gaulle for-
seta í dag, að framkvæma víð-
tækar ráðstafanir til að refsa
þeim sem áttu sök á byltingar-
tilrauninni í Algeirsborg og koma
í veg fyrir að slíkt geti endur-
tekið sig.
Það var ákveðið að leysa upp
heimavamarlið Alsír, en þau sam
tök eru talin hafa átt mikinn
þátt í byltingartilrauninni Þá
verður hin svonefnda „Fimmta
skrifstofa“ franska hersins leyst
upp, en svo hefur kallazt áróð-
urs og ofsóknadeild hersins.
Franska stjórnin ákvað, að
sveitarstjórnarkosningar skuli
haldnar í Alsír fyrir júníbyrjun
og er það ætlunin að þessar kosn-
ingar komi í stað sveitarstjórn-
arkosninga, sem haldnar voru i
fyrra, en talið var að öfgamenn
hefðu viðhaft slíkar ofsóknir í
sambandi við þær, að úrslit
þeirra hafi orðið alröng. Nú er
ætlunin að sjá til þess að úrslit-
in verði í samræmi við vilja kjós-
endanna.
Það er nú vitað að 18 menn
sitija í fangelsi fyrir hlutdeild
að byltingartilrauninni í Alsír.
18 menn til viðbótar eru eftir-
lýstir af lögreglunni. Þá hafa
ellefu háttsettir herforingjar,
þeirra á meðal þrír hershöfðingj-
ar verið færðir til, svo að þeir
verði ekki eins hættulegir öryggi
Frakklands. Meðal þeirra er Jean
Gracieux yfirmaður fallhlifa-
sveitanna í nágrenni Algeirs-
borgar, sem kom mjög við sögu
þegar byltingin var að brjótast
út og lýsti margsinnis yfir sam-
úð með byltingarmönnum. Hefir
Gracieux nú verið sendur til bar-
dagasvæðis í austurhluta Alsír.
Annar frægur herforingi, sem
hefur verið færður til er Marcel
Bigeard ofursti. í fallhlifaliðinu.
sem hefur fengið stöðu heima í
Frakklandi.
Franska stjórnin hefur enn
fremur ákveðið að láta endur-
skoða refsilöggjöfina svo að refs-
ingar verði þyngdar stórlega fyr-
ir brot gegn öryggi ríkisins og
að endurskipuleggja ailt lögreglu
lið Alsír og dómaskipun.
ráðuneytið í gær, hvort íslenzka
stjórnin hefði í hyggju að fylgja
fordæmi hinna Norðuriandaþjóð
anna og bjóða Eisenhower hing-
að. Var því svarað, að ekkert
hefði verið um slíkt rætt.
Enn slys
við Borgartún
ENN hefur orðið slys í Borgar-
túni. í fyrrakvöld um kl. 9, varð
maður fyrir bíl þar á götunni og
hlaut hann slæmt fótbrot. Hann
heitir Páll Hannesson, Höfðaborg
99. Gekk Páll á nyrðri jaðar göt-
unnar og kom bíllinn aftan á
hann. Taldi bílstjórinn sig ekki
hafa séð til ferða mannsins fyrr
en um leið og slysið varð.
Gangstétt er þarna engin, og
gangbraut eigi afmörkuð. Nærri
því á sama stað varð samskonar
slys fyrr í vetur.
WASHINGTON, 10. febr. (NTB).
Bandaríska flotamálaráðuneytið
tilkynnir, að enn einn bandarísk-
ur kafbátur, Sargo, hafi siglt imd
ir íshelluna á Norðurpólnum.
Lagði kafbáturinn af stað frá
Pearl Harbour á Hawai-eyjum
18. og var á Norðurpólnum á
þriðjudag. Hann er þriðji kafbát-
urinn sem þangað kemst.
NA 15 hnútar y SV50hnútar ¥: Snjókoma » Úði U Skúrír IZ Þrumur KuMaskil Hiltskil H Hetl L Laq!
Straumur aí heimsskautslofti
HÆÐIN, sem var yfir Bret-
landseyjum í fyrradag, hefur
smám saman minnkað og þok-
azt vestur eftir hafinu suður
af fslandi. Á sama tíma hefur
önnur hæð færzt í aukana yf-
ir Grænlandi. Þar er loftþrýst-
ingur 1045 mb. Milli þessarar
hæðar og djúprar lægðar yfir
Finnlandi er breiður straumur
af köldu heimsskautalofti norð
an úr íshafi. Þessum kalda
flaumi fylgir éljagangur alla
leið suður á Norðursjó, og hér
á landi er éljaþeytingur í Þing
eyjar- og Múlasýslum.
Veðurhorfur kl. 10 í gær-
kvöldi: — Suðvesturland og
Faxaflói og miðin: Norðan
kaldi eða stinningskaldi, létt-
skýjað, frost 3—-6 st. Breiða-
fjörður, Vestfirðir og miðin:
Norðaustan gola, víða létt-
skýjað. — Norðurland og mið-
in: — Norðan kaldi og skýjað,
en víðast úrkomulaust. —
Norðausturland, Austfirðir og
miðin: Norðan stinningskaldi
og gengur á með éljum. —
Suðausturland og miðin: —
Norðaustan stinningskaldi,
léttskýjað.