Morgunblaðið - 12.04.1960, Qupperneq 10

10
MORGUIS TiL AÐIÐ
Þriðjudagur 12. apríl 1960
Hópurinn stígur á land í Skotlandi.
Egg á morgnana og
blöðrusmyrsl á kvöldin
I Ur gönguferð
um Skotland
í FYRRASUMAR fór hópur ís-
lenzkra nemenda i sumarleyfi til
Skotlands og gönguferð um það
fagra land. Fyrir gönguferð þess-
ari stóð enski sendikennarinn við
Háskóla íslands, mr. Donald
Brander, sem hér er á vegum
British Council. Er nú aftur ráð-
gerð svipuð ferð í sumar, 4. júní
og verður að öllum líkindum
gengið um norð-vesturhluta
Skotlands.
Því báðum við dr. Brander að
segja okkur ofurlítið frá ferða-
laginu í fyrra og fórust honum
orð á þessa leið:
Það fer kliður um vorloftið —
kliður ótal radda, skraf um löngu
liðin og ókomin sumarleyfi. Hinn
fámenna hóp nemenda, sem hélt
til Skotlands í júní í fyrra, langar
einnig til þess að taka undir.
Sumum þeirra er þetta sumar-
leyfi i Skotlandi jafnt fortíð sem
Jramtíð; sumir þeirra ætla sér að
fara bangað aftur.
Ekki verður annað sagt en að
þessi tólf manna hópur hafi ferð-
azt á lýðræðislegasta og heims-
borgaralegasta plássi, sem ís-
lenzkir farkostir hafa upp á að
bjóða — þriðja farrými á
„GULLFOSSI“. Mönnum mun
þessi hluti sögunnar næsta kunn-
ugur — skyldi maður æt-la — svo
að ekki verður fjölyrt um hann..
Ekki þyrfti heldur að fara mörg-
um orðum um dvölina í Edin-
borg, heimsóknina í Edinborgar-
kastala, dýragarðinn og leit okk-
ar að sem Ijúffengustum „ham-
borgurum". Sagan um rölt okk-
ar milli verzlananna í Princes
Street væri nægilega efnisrík í
gilda bók, svo að einnig henni
verður sleppt. Sjálf sagan hefst,
þegar hinn skrúðugi hópur
karla og kvenna axlar bakpoka
sína, slær hendinni við öllum vél
rænum farkostum og þrammar
af stað í vesturátt.
Hálfrar mílu mörkin
Lagt var af stað frá Aberfeldy,
og innan skamms við komin til
Garth gistihússins, sem eingó igu
Dr. Brander ásamt tveimur öðrum göngugörpum
er ætlað æskufólki. Þetta gisti-
hús er á friðlýstu landsvæði, þar
sem kennaranemar og aðrir
stunda náttúrurannsóknir í grasa
fræði og fuglafræði. Okkur varð
það til láns, að þarna hafðist við
stór og fjörugur hópur nemenda,
svo að von bráðar leið okkur öll-
um eins og heima hjá okkur. Við
„lékum“ meira að segja í kvik-
mynd, sem verið var að gera um
lífið á æskulýðsgistihúsunum.
Það sem verið var að taka á þess-
um stað skyldi fjalla um félagslíf
unga fólksins úti undir beru lofti
á kvöldin. Auðvitað er dansinn
þar snar þáttur, og vafalaust eru
sum okkar enn að dansa við
skozka dansfélaga í kvikmynd,
sem við sjáum líklega aldrei.
Nú lögðum við af stað með hin-
um skozku kunningjum okkar
í stuttan vísindaleiðangur. En
þegar upp í hæðirnar var kom-
ið, treysti prófessorinn, sem var
leiðangursstjóri vísindamann-
anna ungu, sér. ekki til þess að
bera ábyrgð á okkur íslendmg-
unum og ákvað, að „hálfrar mílu
mörk“ skyldu skilja okkur hóp-
ana að. Hvort það var af skorti
á kímnigáfu, að hann tók ekki
undir hlátur bæði okkar og nem-
enda hans, skal látið ósagt. Ef
til vill hefði honum brugðið í
brún, hefði hann séð að hve litlu
gagni skipun hans kom, því að
þótt orð hans væru virt á dag-
inn, þá nálguðust hóparnir mjög
á kvöldin, sumir hverjir kannski
ískyggilega mikið.
Við verðum að fara fáum orð-
um um labb okkar og príl um
skóga og lyngheiðar. Bátsferðir
og sund í spegilsléttum vötnum,
veiðar í straumhörðum ám, rabb
yið smákaupmenn í þorpunum,
sem vildu óðir og uppvægir fræð
ast sem bezt um okkur og jafn-
framt því kenna okkur að velja
gómsætustu bitana af ósviknu
skozku nautakjöti — til þess að
segja frá þessu og öðru slíku
þyrfti ærin skrif. Og í sögunni
sjálfri felast aðrar sögur, því að
kvöld eitt skemmti gistihúseig-
andi nokkur og kona hans okkur
með krydduðum sögum um menn
og manndáðir í sveitinni og
bentu okkur á staði og kenni-
leiti, þar sem margur hildarleik-
urinn hafði verið háður. Og við
lifðum að nýju atburði liðinna
alda, þegar við lögðum aftur af
stað um þetta söguríka land.
Klipptur út úr nútíma fornsögu
Við rákumst meira að segja á
mann,' sem var eins og klipptur
út úr nútíma fornsögu, ef svo
mætti að orði kveða. Þetta var
undarlegur, veðurbarinn lítill
karl, líklega huldumaður, sprott-
inn út úr næsta álfhól. Og ekki
stóð á honum að tala um sjálfan
sig og ferðir sínar um Evrópu.
Hann hafði verið námumaður í
skozku plássi í nánd við Glasgow,
hafði farið niður í námuna tólf
ára gamall og stritaði þar dægrin
löng allt til sjötugs. Upp frá því
hafði hann lifað flækingsævi.
Hann gekk í skotapilsi, og alls
staðar var honum tekið opnum
| örmum. Og hann launaði vel-
‘ gjörðarmönnum sínum ríkulega;
hann sýndi okkur, hvernig hann
fór að því að kyrja stemmur eftir
sjálfan sig, og textann samdi
hann einnig sjálfur. Við gátum
auðveldlega gert okkur í hugar-
lund, þegar við hlustuðum á ein-
falda og takmarkaða kveðandi
gamla mannsins, hvernig þessi
hæfileiki hans fékk að njóta sín
niðri í dimmri og drungalegri
námunni. Hann lék eínnig á hijóð
færi — þótt ekki þyrfti ýkja-
mikla hæfni til að leika á það.
Hljóðfæri þetta nefnist Gyðinga-
harpa, en hún er ekki annað en
strengur, sem nær vissri tíðni,
þegar raulað er upp við hann, og
gefur frá sér veikan óm. Við viss-
um ekki hvort við áttum heldur
að hlæja eða gráta, þegar við
skildum við þennan raunalega
litla karl, sem þó virtist loks
hafa fundið hamingjuna. Við leit
uðum að Gyðingahörpum í verzl-
unum í Leith, með það fyrir aug-
um að kynna þetta hljóðfæri á
íslandi, en allt kom fyrir ekki.
Og enn kynntust við manni,
sem hefði getað verið lifandi per-
sóna út*ævagömlum þjóðsögum.
Sem niðjar Víkinganna, tókum
við okkur það bessaleyfi að
heimsækja gamlan skozkan ætt-
arhöfðingja. Hann hafðist við í
bústað forfeðra sinna við sögu-
frægt vatn. Okkur var tekið með
kostum og kynjum, og þar voru
okkur sýndir erfðagripir ættar-
innar og skýrt frá megindrát:um
sögu ættarhmar. Húsbóndi
hreykti sér mjög af því að vera
kominn af mönnum, sem tóku
þátt í fraun Stúartanna 'il þess
að endurheimta skozku krún-
una, og okkur var ley^, áð fara
höndum um eitt sigurmerki ætt-
arinnar, sverðið, sem Bonnie
Prince Charlie bar, þegar hann
reyndi í síðasta sinn að endur-
reisa konungsríkið.
Fisk-fasta allan timann
En það var ekki einungis hin
rómantízka fortíð, sem bauð upp
á ævintýri, því að á hverjum
degi þurftum við að leysa ný og
ný verkefni. Yfirleitt elduðum
við sjálf ofan í okkur (í prýðis-
góðum eldhúsum æskulýðsgisti-
húsanna), og mörg ævintýri
spunnust utan um matreiðsluna
og ferðir þeirra, sem áttu að bera
björg í búið — ættum við að
hætta á að borða þennan ein-
kennilega og dularfulla ost,
hvaða flesksneiðar eigum við að
velja, og auðvitað eilífðarspurn-
ingin eftir matarkaupin, hver
kunni að matreiða þetta eða hitt.
Það er okkur stolti blandin á-
nægja að segja, að öll'þessi verk-
efni levstum '-’ð =Bm sapnir
meistarar, og matarlystin var af-
bragðsgóð — stundum jafnvei of
góð. Auðvitað áttum við aldrei
við fisk að stríða: við héldum
fisk-föstu allan tímann, þar til
við komum heim. Glæsilegustu
kaupin, sem gerð voru í ferðinni
gerði einn úr hópnum, og það átti
hann einungis að þakka þokka-
legri framkomu — þótt ekki
gerði hann sér grein fyrir því
sjálfur. Hann kom dag einn’ með
morgunmjólkina, sem hann hafði
fengið á litlum, afskekktum
bóndabæ, en þegar einhver úr
hópnum fór þangað er liðið var
Raunalegi litli karlinn með
Gyðingahörpuna
á daginn, til þess að ná í meiri
mjólk, og sagði fólkinu á bænum,
að þarna hefði áður verið keypt
mjólk, svaraði húsfreyjan, „Ójá,
það kom hingað indæll piltur,
hár og ljós yfirlitum. En við átt-
um enga mjólk afgangs, svo að
við létum hann bara fá mjólkina
okkar.“
Þannig létum við hverjum degi
nægja sína þjáning, suðum eggin
ofan í okkur á morgnana og bár-
um smyrsl á blöðrurnar á kvöld-
in en nutum þess á milli lands-
ins og sögu þess. Dag eftir dag
blandaðist strit hversdagsleikans
hástemdri lýrik umhverfisins, og
bezt sannaðist þetta að ferðalok-
um, þegar við klifum upp á tind
Ben Lomond, rómaðasta fjalls
Skotlands. Fyrst var þrammað
upp þröngan stíginn í dalnum,
síðan bröltu menn upp mosa-
Framh. á bls. I<\
mílu mörkin voru ekki virt á kvöi<’;