Morgunblaðið - 26.07.1960, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 26. júlí 1960

Utg.: H.f. Arvakur Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konróð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6 Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
VISINDI I ÞAGU
BJARGRÆÐIS-
VEGANNA
¥ ORÐSKVIÐUM hins vitra
-*• Salómons konungs er m.a.
komizt að orði á þessa leið:
„Á speki verður hús reist
og fyrir hyggni verður það
staðfast. Fyrir þekking fyll-
ast forðabúrin alls konar dýr-
um og yndislegum fjármun-
um.“
Boðskapur þessara orða er
fyrst og fremst sá, að vitið og
þekkingin sé grundvöllur
mannlegrar farsældar og
framfara og uppbyggingar í
heiminum.
Þessi boðskapur á ekki
síður erindi til okkar nútíma-
manna en þeirra ,sem með-
tóku hann af vörum Saló-
mons konungs. I dag byggir
mannkynxð vonir sínar um
farsælan og batnandi heim
fyrst og fremst á afrekum
vísindanna.
Snilligáfa mannsandans
hefur að vísu leitt yfir
mannkynið hrikalegri
hættur í dag en nokkru
sinni fyrr. En hún hefur
jafnframt skapað meiri og
glæsilegri möguleika fag-
urs og þroskavænlegs
mannlífs en nokkur kyn-
slóð hefur áður notið.
, Hagnýt vísindi
Allt atvinnulíf þjóðanna
byggist í raun og veru á því
í dag, að þær kunni að taka
hin hagnýtu vísindi í þjón-
ustu sína. Þannig getur til
dæmis íslenzkur landbúnað-
ur ekki verið án þess að njóta
leiðbeininga vísindanna um
hagnýtingu gróðurmoldarinn
ar, ræktun nýrra skóga, heft-
ingu uppblásturs og örfoks.
Á sama hátt kemst íslenzkur
sjávarútvegur ekki hjá því að
hagnýta sér hina nýju tækni
og vísindi, til dæmis við síld-
veiðar og ýmsar aðrar grein-
ar fiskveiðanna. Nýjar upp-
götvanir á sviði orku og efnis
valda byltingu í iðnaðinum.
í þágu atvinnulífsins
Allt þetta er okkur íslend-
ingum, eins og öllum þjóð-
um greinileg vísbending um
það, að án vísindalegrar
vinnu og sérfræðilegrar
menntunar vaxandi fjölda
landsmartna, getum við ekki
haldið áfram að bæta lífskjör
okkar eða náð því takmarki
að skapa og viðhalda full-
komnu þjóðfélagi, sem býður
borgurum sínum afkomuör-
yggi og þroskavænleg skil-
yrði.
Við verðum þess vegna
að leggja stóraukna á-
herzlu á stuðning við
hvers konar vísindastörf í
þágu bjargræðisvega okk-
ar, heilbrigðismála og
annarra mikilvægustu
þátta þjóðlífsins.
KJARVAL
Allir íslendingar fagna því,
þegar einhver landi þeirra
hefur unnið afrek og getið
sér frægð og frama. íslenzka
þjóðin fagnaði því þess vegna
þegar Jóhannesi Kjarval-list-
málara var sýndur sá heiður,
að honum var boðið að halda
málverkasýningu í stærsta
lístsýningahúsi Oslóarborgar
fyrir skömmu. Þessi sýning
hlaut síðan glæsilega dóma í
öllum helztu blöðum hinn-
ar norsku höfuðborgar og
sjálfum var listamanninum
sýndur margvíslegur sómi og
viðurkenning.
Á hátindi
listamannsferlis síns
Kjarval ej- í dag að verð-
leikum frægastur islenzkra
myndlistamanna. Rúmlega
sjötugur að aldri stendur
hann á hátindi listamanna-
ferils síns. I list sinni er hann
í senn ramm-íslenzkur og
stórbrotinn heimsborgari í
hinu mikla ríki listanna.
Þjóð hans samfagnar hon-
um með unna sigra um leið
og hún þakkar honum stór-
kostlegt fiamlag hans til
sköpunar íslenzkra menning-
arverðmæta.
Morgunblaðinu er það
hið mesta gleðiefni, að það
hefur nú fengið tækifæri
til þess að sýna nokkur
verk hins mikla listamanns
í sýningarglugga sínum.
Er blaðinu ekki sízt á-
nægja að þessari sýningu,
þar sem mikill fjöldi
frænda okkar frá Norður-
löndum gistir um þessar
mundir hina íslenzku höf-
uðborg.
UTAN UR HEIMI
vopn
FYRIR skömmu var einn af
kjarnorkukafbátum Banda-
ríkjanna, „Skate“ á ferð und-
an Floridaströnd — í kafi.
Annað bandarískt skip, tund-
urspillirinn „Norfolk“, var
einnig á siglingu á svipuðum
slóðum — og hafði fyrirskip-
anir um að „sökkva“ kaf-
bátnum. Ekki þarf að taka
það fram, að um æfingu var
að ræða. — En þar sem
„Skate“ er nokkurn veginn
jafnhraðskreiður og hvaða
tundurspillir sem er, og get-
ur auk þess „skotizt út und-
an sér“ eins og kanína, hafði
tundurspillirinn litla mögu-
leika til að „granda“ honum
með venjulegum vopnum,
sem ætluð eru gegn kafbát-
um. —
• EILDFLAUG OG TUNDUR-
SKEYTI
En Norfolk hafði nokkuð nýtt
í pokahorninu. Á afturþilfarinu
opnuðust dyr * dálitlu skýli -
og löng, grennluleg eldflaug þaut
skáhalt upp í loftið með beljandi
ASROC — hin nýja eldflaug Bandaríkjaflota er talin eina
vopnið, sem dugar gegn kjarnorkukafbátuin.
gegn kjarnorkukafbálum
hávaða, spúandi aftur úr sér eld
rák. Þegar eldflaugin náði mestu
hæð, féll einn hluti hennar af,
skeytið stanzaði andartak í loft-
inu og steypti sér síðan niður að
sjávarfletinum. Tveir hlutar
féllu enn af eldflauginni, og lítil
fallhlíf breiddist út, sem dró úr
hraða hennar. Þegar flaugin
snart yfirborð sjávarins, losnað'
fallhlífin — og jafnskjótt varð
hún eldflaugín að fjarstýrðu
tundurskeyti og þaut í áttina
til kafbátsins. Ef skeytið hefði
verið hlaðið sprengiefni, hefðu
Bandaríkin nú verið einum kjarn
orkukafbátnum fátækari.
• ERFIÐ „BRÁГ
ASROC, eins og þetta flugskeyti
er nefnt (skammstöfun fyrir
antisubmarine rocket), er sér-
staklega gert til þess. að granda
slíkum kafbátum, sem gert hafa
vopn þau, sem notuð voru gegn
kafbátum í síðari heimsstyrjöld-
inni, álíka gagnslaus eins og
venjuleg fjölskota-skammbyssa.
— Venjuegir kafbátar geta að-
eins forið á fuLlum hraða neðan-
sjáar nokurra mílna leið — verða
síðan að hægja á sér, til þess að
verða ekki rafmagnslausir. —
Tundurspillir, sem finnur slíkan
kafbót með bergmálsmæli sín-
um, getur sveimað yfir honum
klukkustundum saman og varp-
að honum djúpsprengjum. Kjarn
orkukafbátarnir geta hins vegar
farið á fullri ferð neðansjávar
vikum saman. Ef, tundurspillir
verður var við einn slíkan með
mælitækjum sínum, er ekki um
annað að gera en árás þegar í
stað, annars getur þessi erfiða
„bráð“ snúið við á einu andar-
taki og siglt burt á fullum hraða
og í alls kyns krákustígum. Að
eins hraðvirk og langdræg skeyti
geta komið að gagni gegn óvina
kafbátum af slikxi gerð.
• FLJÓTVIRKAR „REIKNI-
VÉLAR“
Og það er einmitt höfuðkost-
urinn við ASROCeldflaugina, að
henni er hægt að skjóta að óvina
kafbát svo að segja jafnskjótt
og vart verður við hann með
bergmálsmælinum. — I fyrr-
greindu skýli aftur á tundurspill
inum eru átta slík flugskeyti til-
búin til árásar — og í sambandi
við þau er hugvitssamlegur út-
búnaður, sem á svipstundu reikn
ar út allt, sem gera þarf ráð fyr-
ir, þegar skotið er — velting,
hraða og aðrar hreyfingar skips-
ins, stefnu og hraða vindsins o.
s. frv. — Frá .bergmálsmælinum
fá þessar flóknu „reiknivélar"
upplýsingar um hraða og stefnu
kafbátsins, hve langt hann er í
burtu og hve djúpt. Úr öllum
þessum atriðum vinna þser með
eldhraða og stilla ræsiútbúnað
eldflaugarinnar í rétta stefnu í
samræmi við það — og kafbáts-
menn geta ekki vitað, en verið er
að gera árás á þá, fyrr en skeytið
er komið niður í sjóinn.
• ASROC f 150 SKIP
Það er bæði hægt að nota
ASROC sem tundurskeyti, eins
og fyr segir, eða djúpsprengju.
OSLÓ, 22. júlí (Reuter): — /
Norðmenn hafa svarað mótmæl-
um Rússa við norsk stjórnarvöld
vegna meintrar aðildar Norð-
manna að flugi bandarísku flug-
vélarinnar RB-47, sem skotin var
niður yfir Barentshafi 1. júlí sl.
Sagði í norsku orðsendingunni
að Norðmenn hafi aldrei gefið
Ef síðarnefnda aðferðin er notuð
er eldflaugin látin steypast beint
niður í sjóinn, án fallhlífar, og
springa á nokkru dýpi. — Flot-
inn vill annars litlar upplýsing-
ar gefa um um þetta nýja vopn
— annað en það, að miklar von-
ir séu við það tengdar, en það
er enn ekki fullreynt. Fyrirhug-
að mun vera að búa a. m. k. 150
skip Bandaríkjaflota þessum
nýýju vopnum.
Lof tárás
á óþekkt sldp?
MANILA, 22. júlí. — (Reuter). —
Óstaðfestar fregnir herma, að
tvær bandarískar flotaflugvélar
hafi sl. sunnudag gert loftárás á
óþekkt skip og sökkt því. Er
sagt, að atburður þessi hafi orðið
skammt undan strönd Batanes
eyjar á norður Filippseyjum.
Talsmaður flotadeildar Banda-
ríkjanna á Manila, sagði í dag,
að Joseph M. Carson, yfirmaður
flota Bandaríkjanna á Filippseyj-
um hefði skipað fyrir um ná-
kvæm,a rannsókn á atburði þess-
um. Sagði talsmaðurinn að fregn-
ir þessar væru alveg óstaðfestar
og álitnar ósennilegar.
leyfi sitt til lendingar á norsku
landi og það hafi verið rannsak-
að að flugvélin hafi aldrei haft
samband við norska aðila.
Segir í lok norsku orðsending-
arinnar, að stjórnin telji ástæðu
til að mótmæla þeim fullyrðing-
um Rússa að Atlantshafsríkin
haldi uppi árásarstefnu gegn
Sovétríkjunum.
Mólmæla ósökum Rússu
Segjast ekki hafa gefið leyfi til lendinger