Morgunblaðið - 03.11.1960, Blaðsíða 16

16
MORClllSBLAÐÍÐ
Fimmtudagur 3. nóv. 1960
F O R M A L I
Diana! Diana Barrymore!
Það var eins og verið væri að
berja neðan í hnakkann á mér,
stöðugt og óaflátanlega. Og svo
heyrði ég einhversstaðar að —
rödd, hljómfagra og dásamlega,
sem kom eins og úr órafjarlægð,
yfir höfuðið á fagnandi áhorf-
endahóp yfir víðáttumikið leik-
svið, og kallaði á mig. Gat það
verið röddin hans pabba?
— Ó, Fig, elskan! Komdu aft-
ur! Fig elskan. Enginn annar en
pabbi notaði það gælunafn, og
aðeins við mömmu. Fig, eiskan,
farðu ekki frá mér. Blóðhundarn
ir hlaupa yfir sálina í mér og
rífa hana í tætlur.
En þetta voru einmitt örvænt-
ingarorðin, sem hann skrifaði
mömmu þegar þau voru að skilja
. . . Eg botnaði ekki neitt í neinu.
En í sama bili vaknaði ég. Eg lá
í hvítmálaðri stofu, og var undar-
lega máttfarin. Bob, maðurinn
minn, lá á hnjánum við rúmstokk
inn, neri á mér hendurnar og
endurtók í sífellu: — Þetta er
allt í lagi, Diana. Nú lagast allt
aftur.
Hafði þetta þá alltaf verið
röddin í Bob? Eg leit kringum
mig með mestu erfiðismunum,
þvi að ég gat ekki hrcyft höfuð-
ið. Nú tóku hlutir að slcýrast
kring um mig. Skór, hvitir karl-
mannsskór, hvítar buxur . . . var
þetta læknir? Eg gat hvorlti séð
það, sem lægst var eða hæst,
en reyndi að gera mér grein fyrir
því litla, sem ég sá. Þarna var
stóll. Og borð. Handtaskan mín.
Hatturinn hans Bobs. Bréfið frá
Leikarasambandinu, sem til-
kynnti mér, að ég yrði rekin, ef
ég kæmi oftar fram á leiksviði
drukkin . . . og svo gráa bréfið,
sem kom í sama pósti. Eg mundi,
hvað í því stóð.
Góða Diana . . . Mér þótti
svo vænt um, þegar ég las, að
þús ættir að leika í Boston.
Eg hef svo lengi ekkert frétt
af þér. Þú manst auðvitað
ekkert eftir mér, en ég þekkti
þig þegar þú varst smátelpa
í Newport, og ég var gestur
þegar kynningarveizlan þín
var haldin 1938. Hvað þú
varst falleg . . . og fjörug.
Hvað hefurðu verið að gera
öll þessi ár, Diana?
Á ég að segja þér það, frú
Óþekkt? í gærkvöldi reyndi ég
að FREMJA SJÁLFSMORÐ.
— Jæja, ungfrú Barrymore!
Þetta var hógvær rödd, sem tal-
aði. — Nú verðið þér að taka
þetta . . .
Sterk hönd tók undir hnakk-
ann á mér og lyfti upp höfðinu,
og ég opnaði munninn, hlýðin
eins og barn. Einhversstaðar að
kom teskeið. Eg fann málminn
snerta mig og svo var ég að bis
ast við að renna niður einhverj
um illþefjandi vökva. Einhver
bar glas af köldu vatni að vör-
unum, og ég drakk það, þakklát
í huga, og lét svo höfuðið síga
aftur niður á koddann.
— Taktu það rólega, sagði
röddin. Þér hefur liðið illa. Svo
þagnaði hún snöggvast, en hélt
svo áfram: — Lofaðu nú að gera
okkur ekki meiri erfiðleika.
— Eg skal lofa því f’-TÍr hana,
læknir, heyrði ég Bob segja. Það
var eins og hann talaði úr óra-
fjarlægð. — Það hefur allt setzt
að henni, og ég hef ekkert getað
hjálpað . . .
Eg mókti og heyrði samtal
þeirra eins og í draumi. Bob
sagðí: — Eg trúði því ekki fyrst,
læknir. Hún hefur verið með
þetta áður en þá hafa það bara
verið látalæti. Það er þessi dé-
skotans leikaramennska í allri
ættinni — pabbi hennar og
mamma hafa gert þetta sama . . .
Ef ég hefði ekki komið heim og
fundið hana í tæka tíð . . . Og
svo dó röddin út.
Eg lá þarna, svífandi milli
þessa heims og annars, hálfsof-
andi, hálfvakandi. Gráa bréfið
hnippti eitthvað í minnið mitt.
Eg minntist kynningarveizlunn-
ar minnar, þó ekki greinilega,
heldur eins og einhverrar kvik-
myndar, sem ég hefði séð endur
fyrir löngu.
Salarins, sem var allur eitt
ljóshaf, gylltur og svartur, og
einn veggurinn einn spegill. Og
hvað ég hafði verið glæsileg í
hvíta satínkjólnum, sem Molyn-
eux hafði sniðið á mig í París,
sumarið áður. Eg hugsaði með
mér: ég man varla eftir þessari
stúlku, sem stendur þarna í röð
mótakendanna. En ég man eftir
Tony Duke með kampavinsglasið
í hendinni: — Eg gef ykkur fal-
legasta, gáfaðasta og glæsilegasta
nýliða ársins 1938! Við Tony ætl
uðum að opinbera trúlofun okkar
næsta vor. Eg mundi lika það,
sem Cholly Knickerbocker skrif-
aði um mig. — Eftirtektarverð-
asti nýliðinn. Eg var hreykin.
Eg man eftir þegar frú Cornel-
ius Vanderbilt greip báðar hend-
ur mínar og sagði: — Mesta
hrósið, sem ég get sagt um þig,
Diana, er það, að þú ert lifandi
eftirmynd mömmu þinnar, þegar
hún stóð i sömu sporum — þú
ert falleg, eins og hver stúlka
ætti að vera falleg þegar hún
kemst í fullorðinna töiu. Láttu
það ekki breytast, væna mín.
Minnið mitt var að gera mér
hinar og þessar grillur. Allt í
einu hvarf speglasalurinn, og nú
kom gærkvöldið í staðinn, í hótel
herberginu: Bob var úti að liðka
hundinn, en ég lá í rúminu og
horfði á veggina þrengjast að
mér, án þess að geta rekið upp óp
— ég gat aðeins hugsað. þetta er
að bera mig ofurliði, ég þoli það
ekki lengur. Eg var eins og í
einhverjum skrípaleik, en dóna-
legar auglýsingar utan á leikhús-
inu sýndu hálfnakta stúlku, sem
allir héldu að væri ég, en í
auglýsingum var ég kölluð kven
kynið af Jerry Lewis . . . Eg var
full, slagaði á sviðinu, og allir
sáu það og mér fannst ég vera
eins og fimmtaflokks stelpa í
ómerkilegum skrípaleik. Þú lagð
ist lágt, Diana, að selja Barry-
more-nafnið svona ódýrt og ger
ast subbuleg dræsa í ómerkilegri
skrípasýningu . . . Þegar ég hugsa
um allt, sem þú hefur fengið og
hefðir getað haft . . . Við skulum
segja það eins og það er, Diana:
þú ert búin að vera, þrjátíu og
fjögra ára gömul. Þú ert öllum
heillum horfin. Þú er á svarta
listanum í tveimur af hverjum
þremur leikhúsum í öllum ríkj-
unum. Og þú veizt, að þú hættir
ekki að drekka og Bob ekki held
ur, og að Leikarafélagið rekur
þig að lokum og þú kemur aldrei
nærri leikhúsi framar . . . Og til
hvers er þá að vera að halda
þessu áfram? Hvað annað get-
urðu gert? Þú gætir kannski
komizt að sem afgreiðslustúlka
í nærfataverzluninni hjá Macy,
en það getur maður ekki gert,
þegar maður heitir Barrymore.
Þá var var það, sem ég tók pill
urnar . . . tók pillurnar . . . pill-
urnar.
Eg opnaði augun.
Bob stóð þarna og horfði á mig.
Mér fannst nú, eins og svo oft
áður, að við værum tvö börn,
villt í skógi, sem þekkja engan
veg, en verða bara að halda
saman . . .
— Eg þoli það ekki lengur,
sagði ég upphátt.
Bob kinkaði kolli. — Eg veit
það, elskan. En nú er allt í lagi.
Reyndu að sofa.
Eg féll snöggiega í fasta svefn.
Síminn við rúmið mitt tók að
hamast og ég vaknaði. Það var
mörgum klukkustundum seinna.
Ann Andrews, skriftamóðir mín,
var að hringja til mín frá New
York. Hún eyddi engum tíma í
vorkunsemi. Jæja, elskan, ég
heyri, að þú hafir komizt á for-
síðurnar í öllum Boston-blöðun-
um með því sem þú gerðir í gær
kvöldi.
Eg var komin til sjálfrar mín.
Eg spurði. — En hvernig voru
þá New York-blöðin?
Ann, sem hafði fyrir löngu
gefið upp alla von um mig, and
varpaði: — Svo er guði fyrir að
þakka, að þú komst ekki nema á
innri síðurnar hjá þeim.
— O-o, mér finnst nú þeir
hefðu getað haft meira við mig.
Ann var alls ekki skemmt. —
Eg verð að segja, að ég skil blátt
áfram ekki í þér. Eftir allt, sem
þú hefur orðið að þola áður,
því þurftirðu að sleppa þér svona
núna? Reyndu ekki að segja mér
að þig hafi raunverulega langað
til að deyja.
Eg hugsaði mig um. — Nei, mig
langaði ekki til að deyja . . . en
mig langaði heldur ekki til að
lifa.
Ann skellti í góm og lét í ljós
óþolinmæði. Hún segir mér allt
af sannleikann, eins og hún tel-
ur hann vera; það eru nú einu
sinni hennar forréttindi. Hún
þekkti bæði pabba og mömmu,
og hún veit um allan minn feril
frá upphafi til enda. Og hún hef-
ur enga trú á því að vera að vor-
kenna sjálfum sér. Hún telur,
að hver maður fái það, sem hann
á skilið. Nú sagði hún: — Diana,
þú býrð þér sjálf til helvíti og
flytur það með þér. Veiztu það
ekki . . . ?
Eg hugsaði um þessi orð henn
ar, meðan ég var að ná mér í Al-
menna Sjúkrahúsinu í Boston,
þennan dag og ég hugsa um þau
núna^ þegar ég sit og er að velta
því fyrir mér, hvernig . . . og
hvar . . . ég eigi að byrja söguna,
sem krefst svo mikilla skýringa,
jafnharðan. Svo miklir hafa ver-
ið draumar minir og svo litlar
framkvæmdir . . . svo mikil lof-
orð og svo miklu eitt til ónýtis.
Þegar ég lít um öxl, finnst mér
ég hafa átt þrjú mismunandi líf.
Hið fyrsta þeirra var þegar ég
var að alast upp með kennslu
konum í New York og París,
og var óþekktarormur, og óx
svo upp í það að komast í allan
Ijómann og dýrðina meðal fína
fólksins. Hið annað var hjá ungu
leikkonunni á Broadway, sem
lagði sig alla fram um að halda
uppi frægu nafni, í heimi, sem
takmarkaðist af útsláttarsemi
föður hennar og eigin villu og
svima. Og í þriðja lagi er líf
mitt síðan, sem helzt mundi
þurfa Tennessee Williams og
Dostojewski samanlagða til að
lýsa, og samúð heilags Ágústín-
usar tilað fyrirgefa.
Eg skal reyna að segja frá því
eins hreinskilningslega og mér
er unnt. Hver veit nema ég kom
ist til einhvers síðbúins skilnings
á sjálfri mér, þegar ég fer að
segja frá þvi. Það virðast vera til
meira en ein Diana Barrymore
— ein, sem ég þekki og önnur,
sem ég þekki ekki. önnur hefur
valdið hverskyns hneykslum.
Hún hefur drukkið of mikið og
tranað sér ofmikið fram á al-
j mannafæri. Hún hefur tekið þátt
í götuuppþotum. Oftar en einu
sinni hefur hún orðið matur fyr
| ir ómerkileg blöð og tímarit. Hún
I hefur verið óheppin í viðskiptum
; sínum við karlmenn — marga
karlmenn. Sú Diana hefur verið
bölvaður heimskingi.
En svo er hin — hún sem segir
þessa sögu. Eg er sú dama, sem
ég var fædd og uppalin til að
vera. Þegar ég heyri, hvað Diana
Barrymore hefur gert fyrir sér
— og seinni árin hef ég varla
I getað opnað blað, án þess að
j geta átt von a einhverju um hana
1 — þá hnykkir mér við. — Skömm
| er að heyra þetta! segi ég við
' sjálfa mig og í fullri alvöru. —•
a
L
á
á
- Ég býst við að nú sé Jca j
Malotte öllum lokið gamli fé-
lagi! Fiskurinn tekur ekki hjá
gHÍItvarpið
Fimmtudagur 3. nóvember
8.00—10.00 Morgunútvarp (Bæn.
8.05 Morgunleikfimi. — 8.15 Tón«
leikar. — 8.30 Fréttir. — 8.40
Tónleikar. — 9.10 Veðurfregnir.
— 9.20 Tónleikar).
12.00 Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
13.00 ,,A frívaktinni", sjómannaþáttur
(Guðrún Erlendsdóttir).
14.40 „Við, sem heima sitjum"; nýr
heimilisþáttur (Svava Jakobsdótt
ir B.A. hefur umsjón með hönd-
um).
15.00—16.30 Miðdegisútvarp. — (15.00
Fréttir. — 16.00 Fréttir og veður-
fregnir).
18.00 Fyrir yngstu hlustendurna (Gyða
Ragnarsdóttir og Erna Aradóttir
sjá um tímann).
herra Blakely, svo hann fer
heim með þá sögu til vina sinna
að þessi staður sé ófær .... Og
ég fer á hausinn! .... Tapa öllu
sem ég á!
— Ekki gefast upp Jói ....
Þar sem þú hefur reynt allt
annað, hvernig væri að láta
Blakely reyna eina af gervibeit-
unum mínum á morgun?
18.25
18.30
18.50
19.30
20.00
20.30
21.45
22.00
22.10
22.25
23.00
12.00
13.15
13.30
15.00
18.00
18.25
18.30
18.50
19.30
20.00
20.05
20.35
21.00
21.30
22.00
22.10
23.00
Veðurfregnir.
Þúngfréttir. — Tónleikar.
Tiikynningar.
Fréttir.
Ungversk tónlist: Janos Starker
leikur á selló og Otto Herz á
píanó:
a) Rapsódía nr. 1 eftir Béla
Bartók.
b) Sónata op. 4 eftir Zoltán
Kodály.
Kvöldvaka:
a; Lestur fornrita: Lárentíusar
saga Kálfssonar; II. (Andrés
Björnsson).
b) Olafur Sigurðsson bóndi á
Hellulandi flytur vísnaþátt úr
Skagafirði.
c) Tryggvi Tryggvason og félag-
ar syngja ísl. þjóðlög.
d) Inn í Laugafell; ferðaþáttur
(Hallgrímur Jónasson kenn*
ari).
Islenzkt mál (Asgeir Bl. Magn-
ússon cand. mag.).
Fréttir og veðurfregnir.
Upplestur: „Eintal við flöskuna'%
smásaga eftir Friðjón Stefánsson
(Nína Sveinsdóttir leikkona).
Kammertónleikar: Strengjakvart
ett í F-dúr op. 96 eftir Antonin
Dvorák (Janácek-kvartettinn
leikur).
Dagskrárlok.
Föstudagur 4. nóvember
—10.00 Morgunútvarp (Bæn.
8.05 Morgunleikfimi. — 8.15 Tón-
leikar. — 8,30 Fréttir. — 8.40
Tónleikar. — 9.10 Veðurfregnir.
— 9.20 Tónleikar).
Hádegisútvarp. — (12.25 Fréttir
og tilkynningar).
Lesin dagskrá næstu viku.
„Við vinnuna'*: Tónleikar.
—16.30 Miðdegisútvarp. — (15.00
Fréttir. — 16.00 Fréttir og veður-
fregnir).
Börnin heimsækja framandi þjóð
ir: Guðmundur M. Þorlákssson
kynnir Indíána við Amazón-fljót.
Veðurfregnir.
Þingfréttir. — Tónleikar.
Tilkynningar.
Fréttir.
Daglegt mál (Oskar Halldórsson,
cand. mag.).
Efst á baugi (Haraldur J. Ham-
ar og Heimir Hannesson annast
þáttinn).
Tónleikar: Ljóðsöngur og ljóíl
án orða eftir Mendelssohn (Fiytj
endur: Walter Gieseking, Max
Lichtegg og Hans Willi Haeussl*
ein).
Upplestur: Helga Bachmann
leikkona les kvæði eftir Guð-
mund Kamban.
„Harpa Davíðs": Guðmundur
Matthíasson söngkennari kynnir
tónlist Gyðinga; II. þáttur.
Utvarpssagan: „Læknirinn Lúk-
as“ eftir Taylor Caldwell; III,
(Ragnheiður Hafstein þýðir og
les).
Fréttir og veðurfregnir.
Erindi: Auk oss trú (Jón H. í»or-
bergfeson bóndi á Laxamýri).
I léttum tón: Lög eftir Tóifta
september. KK-sextettinn otf
Ellý Vilhjálms flytja.
Dagskrárlok.