Morgunblaðið - 21.07.1961, Qupperneq 11

Morgunblaðið - 21.07.1961, Qupperneq 11
Föstudagur 21. júlí 1961 MORGVISBLAÐIÐ 11 istland r Flóttamerm í Svíþjóð frá Eystrasaltslöndunum, — Lett- •flandi, Litháen og Eistlandi — Siafa um margra ára skeið reynt anjög til þess að fá aldraða ætt- fingja sína til Svíþjóðar, en þær (tilraunir hafa yfirleitt alltaf Btrandað á synjunum valdhaf- anna í Moskvu. — Þar til nú, að eitthvað virðist hafa slakn- að á þessum höftum, því að af og til ber það við, að aldrað fólk, sem ekki á lengur neina fjöl- iskyldu eða náin skyldmenni (heima fyrir, fær að flytjast úr Jandi. /■ En ekki er sopið kálið þótt í ausuna sé komið — þessu fylgja mörg vandkvæði. Beiðni um að rílytja hið aldraða fólk verður )að koma upphaflega frá ætt- ílingjum í viðkomandi landj og ; fylgir því margvísleg skrif- , tfinnska. Getur tekið allt að tveim árum að fá þetta leyfi og meðal- feostnaður, sem ættingjar þurfa að greiða til rússnesku valdhaf- anna fyrir leyfið eitt er 210 sterl- ingspund. 'í Þrátt fyrlr þessa annmarkalog Ihafa nokkrir tugir karla og Ikvenna komið til Svíþjóðar hin allra seinustu árin og þegar frá- aagnir fólksins eru tengdar sam- an og bornar saman má af þeim greina ýmislegt um hag manna og ástand í þessum löndum. Eistland er nú í miklu eftirlæti Ihjá hinni nýju miðstétt Rúss- ilands, sem hefur að undanförnu látið I ljósi sívaxandi áhuga á jþví að fá að litast um í heim- inum utan síns heimalands. Ekki þykir þó þorandi að hleypa fóik- inu til Vesturlanda — en til að sýna lit á vilja til að mæta ósk- um fólksins er því leyft að ferð- ast til Eistlands, sem er með meiri vestrænum blæ en önnur Icommúnísk ríki. í Eistlandi er auðveldara að nú í ýmsar munaðarvörur en annarsstaðar austur þar — vör- lur eru vandaðri og vöruverð lægra. Kússar tala sín á milli um Tall- in sem borgina, „þar sem hægt er að kaupa allt“ — meira að segja efsta sæti á lista yfir bif- reiðakaupendur, sem bíða af- greiðslu. Og síðast enn ekki sízt er þar að finna hina beztu klæð- skera austan tjalds. ' Á tímum keisaraveldisins voru eistneskir klæðskerar viður- Ikenndir fyrir hæfni sína og dugn að í þessari grein. Enn eimir verulega eftir af þeirri hæfni, Iþví að þeir sauma klæðnað eftir auglýsingamyndum, sem þeir sjá í blöðum og tímaritum. Velmegandi Rússar, sem marg ir meta mikils vestræna fata- tízku, kunna vel að notfæra sér þetta enda eru klæðskerameist- ararnir í Tallin mikils metnir — þeir hafa nóg að gera og efnast vel. Rússar gera sér upp erindi til Tallin hvenær sem þeir fá því viðkomið. Nú er talið að af 400 þúsund íbúum Tallin séu um 150 þús. Rússar, — sem flestir hafa flutzt þangað eftir stríð. Rúss- nesk börn sækja sérstaka skóla og hafa yfirleitt ekkert sam- neyti við eistnesk börn. Burt séð frá stjórnmálaskoð- unum Eistlendinga finna þeir sérlega til þess, hversu smekkur Rússa sé yfirleitt lítt þroskaður og þeim þykir einkum lítt til koma eiginkvenna margra hátt- settra herforingja Rauða hersins, sem berast mikið á í klæðaburði og hafa tilgerðarlega framkomu. Eistland er miðstöð víðtækrar skipulegrar svartamarkaðs- Eistlendingum skipað af Rússum í lestir til Siberíu. Það var tilraun til útrýmingar þjóðarinnar. — einkum agúrkur, sem örugg- ur markaður er fyrir í Rússlandi. Einnig er algengt, að rússnesk ir menn ferðist til Tallin, tötrum klæddir með gamla strigapoka, úttroðna af drasli. Er til borg- arinnar kemur fleygja þeir megninu af draslinu en fylla pok ana af allskyns vörum, — úrum, skartgripum, borðbúnaði, klukk um og klæðnaði, sem þeir síð- an selja á okurverði í Moskvu eða Leningrad. íbúar Rússlands virðast ekki hafa mikla trú á sparnaði og vilja heldur nota það litla sem afgangs kann að verða frá brýn- ustu þörfum til kaupa á ýms- um „munaðarvörum.“ Þeir sem einna helzt hafa fé til eyðslu eru ýmsir háttsettir menn í flokknum og hernum, en þeir geta lítið gert við eyðslufé heima fyrir. Því er það mjög í tízku í þeim hópi að fara í skemmtiferðir til Eistlands, skemmta sér þar á veitingahús- um og eyða peningum rétt eins og í gamla daga er rússneskir aðalsmenn fóru til Monte Carlo til þess að eyða fjármunum sín- um. OBSERVER — öll réttindi áskilin Miðstöð svartamarkaðs- verzlunar við Rússland verzlunar við Rússland. Bifreiða stjórum á vöruflutningabifreið- um í þjónustu ríkisins er iðulega mútað til flutninga fyrir einstakl ínga og er þá oft beitt fölsuð- um skjölum til að sanna, að flutningarnir fari fram sam- kvæmt skipunum æðstu yfir- valda. Stimpluð skjöl renna oft- ast athugasemdalaust gegnum hendur opinberra starfsmanna í Sovétríkjunum, án þess þeir kynni sér efni þeirra gaumgæfi lega. Eftirspurn eftir byggingarefni er gífurleg einkum tjörupappa og timburflekum. Rússar eru orðnir áfjáðir í að byggja sér sín eigin einbýlishús en bygging- arefni er ófáanlegt eftir eðlileg- um leiðum. Algengt er, að svarta markaðsbraskarar komi því svo fyrir, að byggingarefni sé flutt úr vöruhúsum í Tallin til Hvíta Rússlands og Úkrainu með farar tækjum ríkisins. Hagnaður af þessum viðskiptum er gífurleg- ur; allar greiðslur staðgreiðslur, og greitt með hinni gömlu keis- eftir nýjustu tízku Vesturlanda aramynt — tíu rúblna gullpen- ingum (jafngildir einu ensku pundi) sem er hinn viðurkenndi, stöðugi gjaldmiðill svartamark- aðsins. Á árunum milli heimsstyrjald anna safnaðist fyrir atbeina fram takssamra eistneskra kaupmanna, mikið af þessari gullmynt í land inu. Vitneskjan um þetta hefur síazt út meðal Rússa, sem reyna nú eftir mætti að breyta sparifé sínu eða ólöglegum hagnað) af viðskiptum í gull. Orðrómur ’hefur verið á lofti um væntan- lega gengisbreytingu hins opin- bera gjaldmiðils og hefur það hækkað gullrúbluna í verði. Venjulegt verð tíu rúblna gull- penings er 150 nýrúblur en ótt- inn við gengisbreytingu hefur komið því upp í 500 nýrúblur (Um 200 sterlingspund samkv. f erðamannagengi). Af öðrum viðskiptum sem gefa góðan arð má nefna flutning matvæla til Leningrad frá Eist- landi. íbúar Leningrad borgar eru farnir að óska dálítillar til- breytningar 1 mataræðj en lítið sem ekkert er gert til þess að bæta úr því, svo að hagsýnir spekúlantar sjá sér leik á borði að hagnýta sér þennan markað fyrir ferska ávexti og grænmeti. Til borgarinnar eru fluttar afurð ir frá samyrkjubúum og einnig grænmeti, sem bændur rækta á smáskikum í frístundum sínum Þjóforinn stal lykl inuni á innkrots- stað AÐFARAN ÓTT þriðjudagsins var brotizt inn í biðskýlið á Kópa vogshálsi. Hafði þjófurinn skrið- ið inn um sölulúgu sem snýr út að Reykjanesbrautinni, en farið út um bakdyrnar og tekið með sér lykilinn. Ekki var fengur- inn þó svo míkill, að hann gæfi tilefni til að hann kæmi aftur. Hann náði í 50 kr. í skiptimynt og nökkra vindlakveikjara af Himalayagerð. Kiljanskvöld" úti um land N.K. LAUGARDAG leggur upp frá Reykjavík 4 manna leikflokkur, sem á næstunni mun ferðast um Norður-, Vestur- og Austurland, og sýna þar á 25—30 stöðum leik þætti, sem Lárus Pálsson hef- ur búið til sviðsflutnings eft- ir 5 skáldsögum Halldórs Kiljan Laxness. Nefnir flokk- urinn sýningu sína „Kiljans- kvöld", en þau verk Kiljans, sem kaflar verða fluttir úr, eru Paradísarheimt, Heims- Ijós, Brekkukotsannáll, fs- landsklukkan og Salka Valka. Leikararnir eru Helga Valtýs- dóttir, Lárus Pálsson, Harald- ur Björnsson og Rúrik Har- aldsson, en auk þeirra verð- ur með í förinni Björn Thors, sem verður leiksviðsstjóri. Blaðamenn hittu fjórmenn- ingana nokkra stund í gær og létu spurningarnar dynja á þeim: — Ferðaáætlunin? .— Við leggjum upp á laug- ardag, en fyrsta sýningin verð ur þá um kvöldið í Ólafsvík. Næstu sýningar verða svo á Breiðabliki á Snæfellsnesi, Logalandi í Reykholtsdal og Stykkishólmi. Þaðan verður haldið norður á Sauðárkrók og Akureyri, síðan austur á land með viðkomu á Hvamm- stanga, þar sem þegar hafa verið keyptar upp 3 sýningar, er verða á vegum kvenfélags- ins þar. Til Reykjavíkur verð- um við svo að vera komin um 20. ágúst, en um það leyti hefj ast æfingar hjá Þjóðleikhús- inu að nýju, en þó verður væntanlega sýning hér í bæn- um í sambandi við 175 ára af- mæli Reykjavíkur í ágúst. — Og sýningin sjálf? — Það má segja, að hér sé um að ræða tilraun til þess að kynna á þennan hátt, verk, sem annars er erfitt að sýna á leiksviði. Tilgangurinn er ekki sá að gefa heildaryfirlit yfir efni hverrar skáldsögu, heldur gefa týpiskar svipmyndir, sem ná blæ verksins og gefa hug- mynd um aðalpersónur þess. Sennilega eru verk Kiljans betur til slíks flutnings fallin en verk nokkurs annars ís- lenzkt rithöfundar, þar sem langir kaflar þeirra eru oft í samtalsformi. Þó eru t.d. marg smásögur Einars H. Kvar- an sambærilegar að þessu leyti. Með þessu móti verða áhorfendur að beita eigin hug- myndaflugi meira en við venjulegan leikritaflutning. — Hvað stendur hver sýn- ing lengi yfir? — Um það bil 2 klukku- stundir. — Sviðsútbúnaður? — Ja, í raun og veru not- Rúrik Haraldsson, Haraldur Björnsson, Helga Valtýsdóttir og Lárus Pálsson. um við ekki eiginleg leik- tjöld, heldur einungis „drapp- eringar“ og auk þess eru ljós- in mjög þýðingarmikið atriði, svo að við verðum að hafa okkar eigin ljósaútbúnað. — Hlutverkaskipting? — Hvert okkar fer með 4 hlutverk, en alls eru þættirn- ir, sem við sýnum, þrír. — Og þið ykkar, sem eruð ríkisstarfsmenn, hugsið ykkur náttúrlega að bæta það upp? •— Haraldur: Við vonum auð vitað að fá sæmilegt mánaðar- kaup, en fyrst og fremst ger- um við þetta í þágu listarinn- ar! — Lárus: öl) leikhús eru rekin sem gróðrafyrirtæki, þó að útkoman verði hins vegar ævinlega sú, að þau eru rek- in með tapi! Hvað heldurðu Haraldur, að Shakespere segði um það, að leikhús sé ekki rekið sem fjárgróðrafyrir- tæki?! — Haraldur: Já, jæja, merg- urinn málsins er sá, að við eigum Nóbelsskáld, sem skrif- ar bækurnar sínar þannig, að við getum leikið þær! — Með þetta urðu blaða- mennirnir að fara, enda fæst það víst ekki upplýst fyrr en eftir leikförina, hvort um gróðrafyrirtæki verður að ræða(

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.