Morgunblaðið - 09.11.1961, Blaðsíða 8

8
MORGVNM AÐU*
jp’immtudagiir 9. nóv. 1961
til þess að hugsa um veðrið
og tala um það. Og ekki
verður áhuginn fyrir því
minni þegar vindar himins-
ins eru farnir að flytja geisla
virkt ryk um háloftin frá
atómsprengingum Rússa, og
regnvatnið er mengað eitri
þess. Aldrei hefur mannkind-
in staðið eins umkomulaus
og ráðþrota gagnvart þessum
furðulegu fyrirbrigðum og
djöfullegu uppátækjum.
Frammi fyrir þessari stað-
reynd reyna menn auðvitað að
hugga sig með ýmsum hætti,
setja traust sitt á margskon-
ar tilraunir til að afstýra
ógæfunni. Ein þeirra tilrauna
er stofnun og starf hinna Sam-
einuðu þjóða. En þær eru enn-
þá veikar og sundurþykkar þótt
markmið þeirra sé háleitt og
göfugt. Þær gátu t. d. engin
áhrif haft á það áform Krús-
jeffs að sprengja „Stóru bomb-
ur“ sínar, enda þótt þær sam-
þykktu áskorun til hans um að
láta það ógert, með 86 atkvæð-
um gegn 10.
Nú er svo komið, að jafn-
vel á svokölluðum „friðar-
tímum“ vofir tortíming ekki
aðeins yfir þeim, sem fengin
hafa verið vopn í hönd, held-
ur yfir vöggu hvers smá-
Einróma kosning U Thants
En þrátt fyrir þungar horfur
í alþjóðamálum um þessar mund
ir fannst ýmsum aðeins rofa til
þegar allsherjarþingið kaus U
Thant í dag með 103 samhljóða
atkvæðum til þess að gegna
framkvæmdastjórastörfum sam-
U Thant fer með eið um að hann muni halda stefnuskrá Sameinuðu þjóðanna ©g ekkl taka
við fyrirskipunum frá neinni einstakri ríkisstjórn eða stofnun utan samtakanna.
Kew York, 3. nóvember.
HÆGUM en öruggum skref-
um færist haustið yfir heims-
borgina. Visnað lauf fýkur
um stéttar. í stað hins þús-
undlita skógar októbermán-
aðar kemur brúnni og þung-
búnari nóvember. Það er síð-
asta kveðjan til gróanda lið-
ins sumars, blandinu trega
og þrá eftir nýjum degi, apríl
eða maí-degi, fullum af sól
og fyrirheitum um nýjan
gróður, líf og vöxt.
En þetta haust hér í New
York er milt og blítt. Blóma-
beðin í garðinum bak við
Bæjarbókasafnið við fertug-
asta og aðra götu og fimmta
breiðstræti glóa ennþá, þótt
skógurinn hafi fellt lauf sitt
að mestu. Veðurspámenn
gera sér vonir um áframhald
andi hlýindi. í fyrrahaust tók
að snjóa hér í síðari hluta
ÞEGAR U THANT VAR KOSINH
Orðsendiag Russa til Finna
Fjölskylda U. Thants, kona hans sitjandi t.v. og dóttir (sitj-
andi t.h.). Standandi frá vinskri, tengdasonur og sonur.
nóvember og kyngdi þá nið-
ur snjó með frosti og storm-
um. Þá var blíðviðri heima á
íslandi.
Hvað sem gengur á í heim-
inum hefur fólk alltaf tíma
barns, hvar sem hún stend-
ur, hvort sem hörundslitur
þess er hvítur, gulur eða
svartur. Svona hrikaleg er
uppgjöf „homo sapiens“ fyr-
ir sinni eigin snilligáfu.
takanna til 10. apríl 1953. í sex
vikur höfðu Sameinuðu þjóð-
irnar verið framkvæmdastjóra-
lausar. Allt samkomulag strand-
aði lengi á þeirri kröfu Sovét-
ríkjanna að framkvæmdastjórar
samtakanna yrðu þrír og hefði
hver einstakur þeirra neitunar-
vald. Þegar Rússar höfðu fallið
frá þeirri kröfu hóft togstreita
um það, hve víðtækt vald þeírra
ætti að vera og frá hvaða lönd-
um þeir ættu að vera.
Niðurstaðan varð svo sú, að
framkvæmdarstjórinn heldur
því valdi, sem stofnskrá sam-
takanna gerir ráð fyrir. Kröf
unni um f jölgun framkvæmda
stjóra og neitunarvald hefur
algerlega verjð vísað á bug.
Undir hana tóku engir aðrir
en Rússar og fylgiríki þeirra.
U Thant hefur einnig frjálsar
hendur um val aðstoðarfram-
kvæmdastjóra. En hann lýsti
því yfir í þakkarræðu sinni að
kosningu lokinni, að meðal
þeirra yrðu Bandaríkjamaður-
inn Ralph J. Bunche og Rússinn
Georgi P. Arkadyev, sem báðir
voru aðstoðarframkvæmdastjór-
ar hjá Hammarskjöld. U Thant
sagði ekkert um það í ræðu
sinni, hver margir aðstoðarfram
kvæmdastjórar hans yrðu og frá
hvaða löndum. En rætt mun
hafa verið um það að þeir yrðu
sex.
Hátíðleg athöfn
Kosning framkvæmdastjórans
fór fram á allsherjarþinginu kl.
tæplega 4 síðd. í dag, föstudag.
Kl. 11 fyrir hádegi hafði Örygg-
isráðið komið saman á fund og
samþykkt með samhljóða at-
eftir Sigurð Bjarnason
kvæðum að mæla með U Thant
sendiherra Burma í stöðu fram-
kvæmdastjóra. Síðan var þrem-
ur ríkjum, sem fulltrúa eiga í
Öryggisráðinu falið að flytja
tillögu um að allsherjarþingið
kysi hann í starfið. Voru það
Ceylon, Libería og Sameinaða
Arabalýðveldið.
Fundur allsherjarþingsins
hófst kl. 3,30 síðdegis. Var þing-
salurinn þá þéttsetinn og sömu-
leiðis áhorfendasvæði og blaða-
mannastúkur.
Fulltrúi Ceylon flutti fyrst
stutta ræðu, þar sem hann
gerði grein fyrir tillögu Örygg-
isráðsins og mælti með kosn-
ingu U Thants. Komst hann
m. a. þannig að orði um hann,
,að á öld, þar sem aflið væri
oft sýnt með brýndri rödd og
krepptum hnefa túlkaði U Thant
styrkleika sinn með kyrrlátum
virðuleik".
Að þessari ræðu lokinni lýsti
forseti þingsins því yfir að
fram færi. skrifleg kosning á
framkvæmdastjóra samtakanna.
Voru fulltrúar allra þjóða sam-
takanna kallaðir fram með
nafnakalli í stafrófsröð til þess
að setja atkvæðaseðil sinn í at-
kvæðakassa hjá forsetastóli. Tók
hin skriflega atkvæðagreiðsla
um 9 mínútur. Var töluverð
þröng við atkvæðakassann með-
an á henni stóð. Strax að henni
lokinni tóku skrifarar að telja
atkvæðin og luku því á ör-
skammri stund. — Kl. 3,59 reis
Mongi Slim, forseti allsherjar-
þingsins úr sæti sínu og mælti:
„Atkvæði hafa fallið þann-
ig um tillöguna: 103 hafa sagt
já (samþykkt kosningu U
Thants), enginn hefur sagt
nei og enginn verið fjar-
staddur.
Ég lýsi því hér með yfir
að hans hágöfgi, U Thant,
hefur verið kjörinn til þess
að fara með starf aðalfram-
kvæindastjóra Sameinuðu
þjóðanna til 10. apríl 1963.“
Allur þingheimur klappaði
ákafiega fyrir þessari yfirlýs-
ingu forseta.
U Thant vinnur eið sinn
Þingforseti kallaði nú for-
menn og varaformenn allra
nefnda og ráða þingsins upp að
forsetastól og skipuðu þeir sér
fyrir framan hann. Stóðu þar
hlið við hlið brosandi þeir Adlai
E. Stevenson og Valerian Zorin.
Síðan gekk hinn nýkjömi fram-
kvæmdastjóri í salinn og risu
þingfulltrúar þá úr sætum og
hylltu hann með langvarandi
lófataki. Heilsaði hann nefndar-
formönnum öllum með handa-
bandi.
Þá tók þingforseti eið af fram
kvæmdastjóranum, um að hann
mundi halda stofnskrá Samein-
uðu þjóðanna í hvívítna og ekki
taka við fyrirskipunum frá
neinni einstakri ríkisstjórn eða
öðrum utanaðkomandi öflum
um framkvæmd skyldustarfa
sinna. Settist U Thant' síðan í
sæti framkvæmdastjóra við hlið
þingforseta.
Mongi Slim flytur nú fram-
kvæmdastjóranum heillaóskir en
hann heldur síðan stutta ræðu,
þakkar traustið, sem sér hafi
verið sýnt, segir að sér sé Ijós
sú þunga ábyrgð, sem á sér
hvíli nú, útlitið verði naumast
talið bjart í alþjóðamálum um
þessar mundir. En í viðureign
sinni við vandamálin reiði hann
sig á stuðning allra góðviljaðra
karla og kvenna um víða ver-
öld, sem þrái frið, öryggi og
framfarir.
Ræðu framkvæmdastjórans er
tekið með almennu og lang-
varandi lófataki.
20 heillaóskaræður
Þegar ræðu framkvæmda-
stjórans lýkur hafa yfir 20
menn kvatt sér hljóðs til þess
að flytja honum heillaóskir. —.
Forseti biður menn að vera
stuttorða og mæla helzt fyrir
hönd þjóðahópa, ella muni um-
ræður dragast úr hófi fram.
Meðal hinna fyrstu, sem tala
er Adlai Stevenson, sem leggur
megináherzlu á, að valdsvið hins
nýja framkvæmdastjóra sé með
öllu óskert og engum skilyrð-
um bundið öðrum en þeim, sem
stofnskráin geri ráð fyrir. Zor-
in talar líka og segir að af-
staða Rússa til framkvæmda-
stjórastarfsins sé óbreytt. Þeir
hafi aðeins fallizt á þessa skip-
an til bráðabirgða.
Undén utanríkisráðherna Svía
talar fyrir hönd allra Norður-
landanna.
Standa þessar heillaóskaræður
fram á kvöld.
U Thant er þriðji maðurinn,
sem gegnir framkvæmdastjóra-
starfi Sameinuðu þjóðanna. Fyr-
irrennarar hans voru Norður-
landabúarnir Trygve Lie og
Dag Hammarskjöld, hinn fyrr-
nefndi frá 1. febrúar 1946 til
7. apríl 1953 og sá síðarnefndi
frá þeim tíma til dauðadags, 18.
sept. sl.
Hinn nýi framkvæmdastjóri
er meðalmaður á hæð, 52ja ára
gamall, kvæntur og á tvö börn.
Sat fjölskylda hans í þingsaln-
um er hann var kosinn. Hann
hefur verið sendiherra Burma
hjá Sameinuðu þjóðunum sl. 4
ár og getið sér ágætt orð. Hann
er Búddatrúarmaður, hægur og
prúður í framkomu, talar góða
ensku og flytur mál sitt áheyri-
lega.
Tekur við erfiðu hlutverki
Enda þótt mikils feginleiks
yrði vart meðal fulltrúa á alls-
herjarþinginu vegna einróma
kjörs hins nýja framkvæmda-
stjóra, dylst áreiðanlega engum
að hans bíður erfitt hlutverk
og fjölþætt vandamál. Það sem
fyrst kallar að er lausn Kongó-
málsins, öflun fjár til þess að
greiða kostnaðinn við aðgerðir
samtakanna í Kongó, friðun
landsins og sættir milli hinna
stríðandi aðila.
Á 16. allsherjarþinginu eru
það kjarnorkumálin og afvopn-
unarmálin í heild, sem erfiðust
eru úrlausnar. í þeim sér hvergi
til lands. Rússar láta sig engu
skipta áskoranir yfirgnæfandi
meirihluta meðlimaþjóðanna um
að láta af tilraunasprengingum
sínum og Bandaríkin hafa lýst
því yfir, að ef ekki náist sam-
komulag inn raunhæft eftirlit
með banni við kjarnorkuspreng-
ingum þá kunni svo að fara að
Framih. á bls. 11.