Morgunblaðið - 09.11.1961, Blaðsíða 10

10
MORGVTSliL iÐlfí
Fimmtudagur 9. nóv. 1961
MBL. HEFIR borist eintak af
nýju brezku ársfjórðungsriti
uam fiskveiðimál, er nefnist
„Fishing News International“
Aðalritstjóri er Arthur J.
Heigwa, London. Hlutverk
þess er að flytja upplýsingar
um fiskveiðar víðsvegar um
heim, vinnslu sjávarafurða, af
urðasölu og vísindaleg störf.
Fyrsta heftið er vel úr garði
gert, og má af því sjá, að fær-
um samstarfsmönnum er á að
skipa í verklegri og vísinda-
legri þekkingu á öllu er varð
ar fiskveiðimál heims, allt frá
Astralíu tii nyrstu hjara norð
urslóða.
Af megin efni mætti nefna
ritgerð um: „Fisk í fæðuöflun
heimsins“. „Fiskveiðar í
Kína“. „Uppbygging fiskveiða
í Túnis“. „Verksmiðjuskip til
veiða í heitari heimshöfum".
„Vaxandi byggingar skuttog-
ara“. Utbúnað fiskskipa og
veiðarfæri. „Nýjungar í skipa
smíðum og veiðitækni". Og
margar íleiri fróðlegar grein-
ar, ásamt fjölda mynda.
Til þess að gefa nofckra inn-
sýn í þau viðfangsefni, sem
Sérfræðingar frá FAO í ýmsum greinum íiskveiðimála, hafa mörg unðanfarin ár starfað á
Ceylon við leiðbeiningarstörf. A myndinni er einn þeirra E. Kvaran (Island) að koma fyrir
utanborðsmótor á „catamaran“ — samtengðir trjábolir —. sem um aldaraðir hafa verið
notaðir á Ceylon.
Lífið er þorskur
- þorskur er lífið
þarna eru rædd, fer hér á eftir
örstuttur útdráttur úr nokkr-
um þessara rigterða:
Baráttan gegn hungrinu.
Dr. D. B. Finn forstjóri fiski
deildar FAO ritar um verk-
efni Sameinuðu þjóðanna, sem
hófst 1. júlí 1960 undir kjör-
orðinu: „Baráttan gegn hungr
inu“ (Freedom from Hunger)
og segir m.a.: „með aukinni
landbúnaðartækni, betra út-
:æði, skipulagningu ræktun-
ir jarðar og aufcnum fiskveið
u.m, standa vonir til, að hægt
verði að stórauka matvæla-
Eramleiðslu hjá vannærðum.
jjóðum og leysa þær undan
>ki hungursins.
Verkefnið er hinsvegar
margbrotnara en mörgum sýn
ist, vegna breytilegra að-
að taka upp baráttuna við
hungursneyðina.
Eins og stendur er talið, að
um helmingur íbúa jarðar-
innar sé vannærður og lang-
mestur hluti þess fólks á
heima í fyrrgreindum heims-
álfum. En þetta Þýðir, að verk
efnið sem fyrir liggur, er í
fyrsta lagi, að auka svo mat
vælaframleiðsluna, að hægt sé
að fullnægja þörfum um 1.500
millj. manna eins og nú stend
ur, en auk þess að auka svo
fram.leiðsluna og flutninga-
möguleika á fæðuvörum, að*
fullnægi tvöfaldum þeim
mannfjölda innan næstu 40
ára.
Það er engin vön til, að þess
ar þjóðir geti gert slíkt átak
hjálparlaust, þær þurfa á
tæknilegri og viðskiptalegri
aðstoð að halda í stórum stíl
Þriðji frá r: Jan-Olaf Traung sérfræðingur FAO um fiski-
íkipasmíðar, ásamt öðrum tæknisérfræðingum frá FAO um
borð í íiskirannsóknarskipinu Bondy, áður en það leggur úr
töfn i Perú. Ekki verður betur séð, en fimmti maður frá
instrí sé Hermann Einarsson fiskifræðingur.
stæðna í hverju landi, mót-
bróa fólks af ótrúlegum á-
itæðum og siðvenjum, og
vegna hinnar gífurlegu mann-
ijölgunar, sem er mest meðal
ainna vanþróuðu þjóða.
Mannfjöldi jarðar er nú talinn
vera 3.000 millj., en verði eft-
k 40 ár orðinn um 6.000 millj.
og mikill hluti þeirrar fjölg-
unar verði í Asíu, Afríku og
S-Ameríku, en í þeim heims-
álfum ríkir mestur skortur.
Það er með hliðsjón af þess
um staðreyndum, sem verður
ásamt vélvæðingu og útbúnaði
af ýmsum gerðum.
Fiskveiðar um allan heim,
eru stór þáttur til fæðuöflun-
ar, og það er margt sem gef-
ur mönnum vonir um, að hægt
sé að stórauka fæðuöflun úr
hafinu og í stöðuvötnum á
meginlöndunum. Sá árangur,
sem náðst hefir í fiskveiðum
eftir síðari heimsstyrjöldina
bendir til þess. Fyrir styrjöld
ina var heildar magn á fisk-
afla allrar veraldar um 20
millj. metric tonn árlega, og
náði fljótlega eftir styrjöldina
svipuðu magni. Þess tíma fiski
fræðingar töldu varhugavert
að áætla, að hægt væri að
auka fisköflunina meira en í
mesta lagi upp í 25 millj.
tonna, án þess jafnhliða að
vinna stórfellt tjón á stofnin-
um. En á eftir ár hafa fiskveið-
arnar aukizt og hafa nú kom-
izt upp í 35 millj. tonna. 1 dag
teljum við að með skipulagn-
ingu fiskveiða víðsvegar um
heim væri hægt að auka þetta
magn, upp í allt að 60 millj.
tonna af fiski úr hafinu, án
þess þar með að skerða sjálf-
an stofninn.
Fyrsta stigið er að fá hinar
frumstæðu þjóðir, til þess að
notfæra sér tækni nútímans á
eigin fiskveiðisvæðum. Starf-
semi Sameinuðu þjóðanna hef
ir sannað í Indlandi, Ceylon
og meðal Asíuþjóða, að slíkt
ber skjótan árangur. A þessu
ári er fiskframleiðsla Ind-
lands að nálgast einnar millj.
tonna framleiðslu, og þó að
í Ceylon sé um lægri tölur að
ræða, hefir framleiðslan þar
þó tvöfaldast úr 24 þús. tonn-
um 1948 upp í 50 þús. tönn á
þessu ári. Þegar fyrsti umboðs
maður FAO hóf leiðbeiningar
starf sitt þar 1951 var aðeins
einn vélbátur á allri eynni,
en nú skifta þeir hundruðum.
Meðalafli á hvern fiskimann
var þá um 360 lbs. á rnánuði
og tekjur af því 185 rúpíur. En
nú á samskonar bátum, en
með utanborðs mótora, er með
alafli á hvern sjómann orðinn
um 2.435 lbs. af fiski á mán-
uði og tekjurnar 1.562 rúpíur.
Það er ágizkun að í hinum
vanþróuðu löndum séu um 2
millj. fiskimanna og að afli
þeirra sé að meðaltali aðeins
um 1 tonn af fiski á ári, en
þeir gætu með nokkurri tækni
hjálp og aukinni þekkingu
margfaldað það fiskmagn.
Vatnafiskur.
Um þúsundir ára hefir upp
eldi vatnafiska verið þekkt á
þessum slóðum, en með nú-
tímatækni og þekkingu, er
hægt að rækta margfalt fisk
magn umfram það sem áður er
þekkt.
Arið 1954 ákvað stjórn Mada
gascar að beita sér fyrir slíkri
fiskrækt og uppeldi, voru sér-
fræðingar fengnir til þess að
kenna íbúunum að hreinsa til
í vötnum og koma þar fyrir
ungviði. Hugmyndinni var vel
tekið af almenningi. Innan
fárra ára var búið að koma
ræktun af stað í 40 þús. tjörn
um, og á þessu ári fer ræktun
fram í 80 þús. tjörnum, sem
fylltar eru af fræum og fisk-
seiðum, úr eldisstöðvum þeim
sem stjórnin lét byrja með. Eg
hygg að þetta sýni ljóslega
hvað hægt er að gera með vel
skipulagðri fiskirækt.
FAO hefir einnig fengið
mifcla reynslu víðsvegar ann-
arsstaðar um ræktun vatna-
fisks. Þegar fulltrúi samtak-
anna kom fyrst til eyjunnar
Haiti, var hvergi innanlands
fiskveiði. Þegar rannsakaðar
höfðu verið ár og vötn, hófst
fulltrúi FAO handa við að út
búa tilraunarfiskitjarnir. Síð
ustu upplýsingar af þessum til
raunum gefa til kynna, að
þær hafi heppnast vel, einkum
af þeim fiski sem sleppt var í
árnar, því að á þessum fáu ár
um er nú að rísa upp fiskiðn
aður með vatnafisk, sem aldrei
hafði þekkst áður.
Alþjóða-ráðstefnur á vegum
Sameinuðu þjóðanna.
I tímaritinu er skýrt frá
helztu niðurstöðum frá fimm
ráðstefnum alþjóðaráðstefn-;
um sem haldnar hafa verið
1961 á vegum SÞ. I Róm var
ráðstefna í sambandi við fram
leiðslu fiskimjöls í heiminum,
þar segir m.a.:
„Ymsir v.sindamenn telja
nú, að notfeun fiskimjöls
hverfi, að verulegu leyti á
næstu árum fyrir gerfiefnum
sem framleidd verði í þess
stað, slík framleiðsla sé nú
aðeins spurning um kostnað.
Aðrir telja hinsvegar að ekki
verði hægt að uppfylla efnis
innihald fiskimjölsins.
Fyrir um 10 árum síðan, var
fiskframleiðsla Peru aðeins
um 50 þús. tonn, en 1959 var
framleiðslan um 2 millj. tonna,
en þar af var 1,8 rnillj. tonna
ansjósa eða skyldar síldarteg
undir, sem nær eingöngu fóru
í fiskimjölsframleiðsluna.
I Peru straumnum, sem
rennur norður með ströndum
Peru er mikið og auðugt fiska
líf, auk hinnar stórkostlegu
smásíldargengdar, eru þar
einnig hvalir, selir, hnýsur og
höfrungar, og fæðir auk þess
óhemjumikinn sæg gúanó-
fugla“.
En þó síldarstofninn se
sterkur, er vafasamt að hann
þoli ofan á allt þetta, þessa
miklu veiði, einfcum ef halda
á við gúanó-fugla fjöldanum.
Gúanó-fuglinn, sem lifir á
ansjósunni, er talinn torga um
4 millj. tonna af henni árlega.
Fjöldi þessara fugla er háð
ur miklum sveiflum, allt frá
30 millj. niður í 10 millj: Eng
in veit hvernig á þessum
sveiflum stendur, sumir telja
að þeir falli úr hor, ef fiskur
er minnj eitt árið en annað,
en aðrir álíta að þetta standi
í sambandi við einhverja sýkla
sem hrjái þá eð" rðra tilfall-
andi sjúfcdó*r.a. : : fa einmitt
nú verið gerðir út visindaleið
angrar til þess að rannsaka
þessi mál.
Fiskirannsóknarskip.
I frásögn af ráðstefnu i
Tokyó um fiskirannsóknar-
skip segir m.a.: „nauðsyn fiiski
rannsókna má bezt marfca af
þeirri staðreynd, að árlega
er aflað úr hafinu 30 millj.
tonna af protein. Hefir sú öfl-
un aukizt um helming á s.l.
10 árum. En með vaxandi
fólksfjölgun í heiminum verð
ur enn að margfalda þennan
afrakstur úr sjónum. Til slíks
þurfum við að afla ofckur
þekkingar um hvernig sa-m-
hliða megi rækta grundvöll-
inn og auka afraksturinn í
aflabrögðum. Aðeins örfáar
fiskitegundir eru veiddar, af
þeim mikla fjölda tegunda,
sem vitað er um að eru til.
Og stór hluti úthafanna er
alls ekki nýttur til fiskveiða,
einkum á suðurhveli jarðar.
Rannsóknarskip, alveg sama
hver byggir þau, eiga eitt
sameiginlegt, þau eru dýr.
Lítil rannsóknarskip um 500
tonna, myndi kosta um 1,65
millj. dollara (um 71 millj.
ísl. kr.) ástæðan til þessa, eru
hin margbrotnu tæki og út-
búnaður, sem slík skip þurfa
að hafa. Bandaríkin hafa gert
áætlun um byggingu 70 nýrra
rannsóknarskipa fyrir um 210
millj. diollara á næstu 10 ár-
um.(I Japan eru nú starfrækt
um 200 fiskirannsóknarskip af
ýmsum stærðum).
A ráðstefnu þessari var
mættur Takao Inui prófessor
við Tokyo Xiáskóla, og skýrði
frá tilraunum sem hann stóð
fyrir urri nýtt stefnislag á
skipum. „Það er vitað, að
hnúðlag á stefni dregur úr
mótstöðu" en hið endurbætta
form sem prófessor Inui hefir
fundið að, hefir sannað á
farþegaskipum ennþá betri ár
angur, þannig að bóg aldan
nær hverfur. Hagnaðurinn af
því? Hægt er að nota 1000 ha.
vél í stað 1500 ha. með sama
árangri, en við það sparast
einnig mikið pláss í skips-
rými“.
Fiskveiðar i Kína.
Fiskislóðir fyrir strönd meg
inlands Kína eru um 11000
km á lengd og ná yfir um
436.000 fermilna svæði, eða um
24% allrar veraldar. Með
fram meirihluta strandlengj-
unnar streymir hlýr sjór frá
miðbaugi jarðar, en fast upp
við ströndina rennur kaldur
Straumur suður eftir. A land
grunninu út til hafs þar sesm
hinn kaldi og heiti hafstraum-
ur sameinast við afrennsli
stórfljóta frá meginlandinu
skapast ákjósanleg fæðuskil-
yrði og hrygningarsvæði fyrir
þúsund tegundir fiska. Og á
meginlandinu sjálfu eru 8,7
millj. hektarar fljóta og stöðu
vatna og 1.6 millj. hektara
minni vatna og tjarna, sem
gefa af sér ýmiskonar fisk-
meti til næringar.
Arið 1955 var talið að um
860.000 heimili byggðu afkomu
sína á fiskveiðum innanlands,
og að fiskimenn væru um 1,5
millj., en samanlagt mætti
teljast að þeir sem byggðu
afkomu sína á fiskveiðum, og
vinnslu afurðanna væru um
4.5 millj. manna.
Arið 1960 er talið að þeim
sem hefðu eingöngu fiskveið
ar að atvinnu hefði fjölgað í 2
millj. manna, og mikið kapp
er lagt á að auka fiskveiðar
.enn að mun, með vélvæðingu
bátaflotans.
Mjög takmarkaðar upplýs-
ingar eru fyrir hendi um
stærð og útbúnað fiskiskipa-
flotans, en 1955 var talið að
heildarfjöldi báta væri um
440.000. Engar upplýsingar
voru um tonnatal þeirra, en
áætla mætti ef meðalstærð bát
anna vœri um 1 tonn, að heild
artonnatal flotans hafi verið
um 500.000 tonn. Tonnatal vél
knúinna báta var áætlað
26.600 tonn og sagt vera 54%
hærra heldur en 1952. Það
mætti því áætla, að aðeins
um 5% af heildarflotanum
hafi verið vélvæddur. Og hef