Morgunblaðið - 11.11.1961, Blaðsíða 15

Laug?.rdagui 11. nóv. 1961
MORGVNBLAÐIÐ
15

Veiðifélag Miðfirðinga
sýknað í Hæstarétti
mánudag var kveðinn upp í
Hæstarélti öómur i máli, er reis
milli Björns Jónssonar, bónda að
Litla-Os- í Kirkjuhvammshreppi
i Vestur-Húnavatnssýlu óg Fiski-
ræktar og veiðifélags Miðfirðinga.
I héraðsöómi gerði Björn þær
kröfur, að veiðifélagið verði með
dómi gert að láta af hendi veiði-
réttindi íyrir landi Litla-Oss, sem
Fiskiræktar og veiðifélagið hefur
haft undanfarm ár og ennfremur
að veiðrfélagið verði dæmt til að
greiða Stefnanda skaðabætur
fyrir veiðitap að upphæð kr.
21.900,00 auk vaxta og málskostn
aðar.
Kröfur sinar byggði stefnandi
á því, að starfsræksla félagsins
hafi verið með þéim hætti, að
hvorki samrymíst landslögum né
stofnskrá iéiagsins og sé félagið
því ólöglegt orðið og einstökum
félagsmönnum því rétt og heimilt
að veiðiréttinói þeirra í Miðfjarð
ará og vatnasvæði hennar verði
skilað aftur i þeirra hendur.
Hann véfengdi og löigmæti eign-
arnáms. er sjávarvejiði var af hon-
um tekin, bæði að því er snerti
framkvæmd þess, svo og að slíkt
eignarnám faen í bága við 67. gr.
st j órnarskrái innar.
Stefndur r.eitaði því eindregið
að rekstur Ifiskiræktar og veiði-
félagsins hafi í nokkru tilliti ver-
ið með óeðlilégum hætti, miðað
vlð gildandi iög. Að því er sjáv
arveiðina snerti, taldi félagið, að
það hefði með fullkomlega lög-
legum leiðurn fengið hana tekna
eignarnámi. Þar hefði verið um
aimenningsþörf í stóru byggðar-
lagi að ræða og því fjarri lagi
að telja það stjórnarskrárbrot.
Héraðsdómur hafnaði þeim
kröfum stefnda, að sjávarveiðinni
yrði skilað aítur, svo og öðrum’
veiðiréttindum. Héraðsdómur j
hafnaði Og skaðabótakröfum
stefnanda.
Björn Jónsson áfrýjaði málinu
til HæUaréttar og krafðist þar
einungis bóta fyrir veiðitap að
uppnæð kr 20 834.00 auk máls-
kostnaðar i héraðsdómi og fyrir
Kæstarétti.
í forsendum Hæstaréttardóms
segir: „Kröfur sínar hér fyrir
dómi byggir áfrýjandi á því, að
frá stofnun hins stefnda félags ár
ið 1938 og fram til ársins 1956
hafi hann einungis fengið kr. 1066
sem arð fyrir bá veiði jarðar hans
sem ekki var tekin eignarnámi
ánð 1940 i stað þess, að honum
hefði að réttu lagi borið að fá
kr. 21.900 00 i veiðiarð nefnt
tímabil miðað við þau 60 arðstig,
sem jörð hans var úthlutað fyrir
veiði p.-ssa árið 1957. Krefur
áfrýjandi stefnda um mismuninn,
kr. 20.834.00, par sem hann telur,
að mistök við nefnt eignarnám,
er stef idi hafi látið framkvæma,
hafi vaiaið því, að hann fékk svo
lítinn veiðiarð, sem raun ber
vitni fram til 1956.
Afrýjandi gerði ekki á sínum
tima neinar raðstafanir til að fá
hnekkt eignarnámsgerð þeirri eða
eignarnámsmati er að framan
getur, og hann tók fyrirvaralaust
við greiðsium þeim fyrir veiði ár-
in 1940—1955, sem lýst hefur ver-
ið. Að svo vöxnu máli geta dóm-
kröfur hans á hendur stefnda eigi
orðið teknar tii greina“.
Talið var rétt að málskostn-
aður fyrií báðum réttum skyldi
falia niður, en málið var gjaf-
sóknar og gjafvarnarmál.
Dýrkun úskapnaðarins
— sjukdómsræði aldarinnar
1 BEYKJAVIKURBRÉFI blaðs-
ins, síðastliðinn sunnudag, ptanda
jþessi spaklegu orð: ,,víst er, að
óbreyttir borgarar á Islandi hafa
fyrr og síðar haldið. að eitt helsta
verkefni listamanna væri að
benda á það, sem er feyskið og
falskt í umhverfi þeirra". Sýnt
er fram á að hefting persónu-
legra skoðanna, meðal einræðis-
jþjóðanna, leiði til öngþveitis og
þrældóimsótta.
Þá er að athuga hverniig málið
horfir við, frá okkar bæjardyr-
um, okkar sem búum við lýðræði,
frjálsa hugsun og gamla menn-
ingu. Þjónar myndlist vor þess-
ari háleitu hugsjón? Síðasta ára
tug hefi ég hugleitt þetta, heima
og erlendis. Ekki ætti að vera
éstæða til að kvarta, ekki þurf-
um við að æpa eða klappa, þótt
öskurapar hóti að eyða öllu mann
lífi, eða ef þeir tjarga yfir nöfn
Öýrðlinga sinna. Okkur ætti auð-
veldlega að lánast að bera kyndil
listanna bjartan og lýsandi. Er-
Um við ekki hin útvalda þjóð?
Athuganir mínar hafa leitt til
þess, að ég sé, að við búum við
enotrasta einræði í þesssum efn-
um. Tilkvaddir aðiljar ákveða
hverjum skal bjóða að sýna,
Iheima og erlendis, hengja einnig
tipp myndirnar og tala yfir þeim.
Samþykkja af hverjum skuli
kaupa myndir fyrir ríkissafnið,
Ihvern skuli verðlauna sem fyrsta-
annars eða þriðja-flokks lista-
mann. Hver teljast skuli til snill-
inga. Þetta mætti kalla ráðstjórn,
einvalaliðið er löggillt, og mjög
evo einlitt.
Fyrir skömmu gafst ðkkur færi
Fyrir skömmu gafst okkur færi
t að sannprófa afstöðu okkar,
gagnvart öðrum norðurlandaþjóð
um Tveir stærstu sýningarsalir
•borgarinnar sýndu, myndlist
valda af Norræna listbandalag-
inu, Færeyingar komu með vand
eða sýnimgu. Þá og síðar vóru
haldnar margar listsýningar,
ckóla og einstaklinga. Mynd'list-
in var aðal umræðuefni hausts-
ins, unz kjarnorkuæðið hófst í
Iiorðurhöfum.
Eg leyfi mér að álykta,
fið hin minnsta norðurlanda-
þjóðin — Færeyingar —
hafi borið hreinastan skjöld í
kapphlaupi þessu. Sýning þeirra
var heilsteypt, öfgalaus og vönd-
uð — enginn falskur tónn sleg-
inn. Þetta var viðurkennt af sýn
ingargestum velflestum. Hins
vegar vóru umeagnir blaðanna
villandi, túlkuðu aðallega óhlut-
ræn sjónarmið. Hið sama gildir
um einkasýningar haustsins.
„Hver þjóð eignast þá lista-|
menn sem hún á skilið“, segir
kínverskt spakmæli. Eg get ekki
skilið að Norræna sýningin hafi
þjónað þeim tilgangi að mann-
bæta fólkið. Öskapnaðardýrkun-
in var áberandi, en hún verkar
sem eiturlyf, eyðir, tortímir, skap
ar ringulreið. Glæpum verður
ekki afstýrt með því að fremja
glæpi, eins og falskir tónar eru
jafn falskir, þótt þeir heiti elec-
tronisk-músik!
Þjóðir hafa tortímzt vegna þess
að þær sáu hættuna of seint, því
svo má illu venjast að gott þyki.
A sýningunni mátti líta sam-
anhnoðað öskuhaugarusl eftir
frægustu listamenn, spýtnarusl
með málningarslettum, fóta og
handalausa búka og æpandi
ófreskjur. Atomgoð hangandi á
stoð og brennda trjábúta. Allt
þetta minnti mig á sýningar á
meginlandinu, eftir fyrri heim-
styrjöldina. Þetta var „nútíma-
list“ einnig 1921 til 1929. Þá,
voru „mynd'höggvaraverk" gjörð
úr ofnrörum, nöglum, spítnarusli,
vélahl'utum og gömlum tannburst
um. „málverk með dagblaðaút-
klippum, papparæmum og tusk-
um. Fundin upp slagorð og svig-
urmæli, sem enn þá er tönglast á.
Framförin er ekki lítil. Nú er
fyrirsætum Parísar velt um strig
ann útötuðum í málningu, sjimp-
ainsar mála Da-daisk málverk!
Það hjálpar lítið til skilnings,
að segja: „Það má ekki eyði-
leggja h'Ugmyndaflugið", eða
hvers virði náttúrudýrkun og
rómanlík sé á atómöld, ef við-
komandi dýrkar óskapnað, eða
hefir tapað trúnni á tilverunni.
Við erum nú á hættusvæði, í
mörgum, skilningi, þótt við höf-
um sloppið við gjörnimgaveður
fyrri landplágunnar. Stórviðburð
ir hafa dunið á okkur, óviðbún-
um, aukning hraðans hefir ná-
lega keyrt okkur um koll.
I sumum tilfellum höfum við
— Óskapnaðardýrkupinni höf-
um við boðið heim, um þetta
tízkufyrirbæri hefjur verið hlað-
ið auglýsingaskrumi, fólki talin
trú um að óskiljanlegt föndur
sé „nútímalist". Þar sem hér er
aðeins um lítið brot að ræða, af
listsköpun aldarinnar, þá er það
öfugmæli.
Hitt er sanni nær, að óskapn-
aður í list, sé fals og rotnunar-
einkenni nútímans. Kærkomið
vopn þeim sem deyfa vilja feg-
urðarkend og eilífðarþrá, en auka
á upplausn og þrælsótta. Það er
barnalegt að rugla þessum sjúk
dómsroða aldarinnar saman við
frumleika og nýsköpun, hér er
um það að ræða hina sígildu
spurningu: Að vera eða vera
ekki.
Guffmundur Einarsson
frá Miðdal.
Sindrastóllinn
Frarnh. af bls. 12.
hann er höfundur stólsins, á ferð
í London og kom þá til þeirra
einn af ritsjórum „Womans
Journal" ásamt húsameistara, en
þau sjá um útbúnað húss ársins,
em byggt er árlega á vegum
blaðsins og til þess valið það nýj
asta og vandaðasta, em sést hefir
á því ári. Að þessu sinni hefir
Sindrastóllinn verið valinn í hús
ið.
Dómnefndir færustu sérfræð-
inga eru fengnar til að ákveða
gerð og val á húsgögnum í það.
Þykir það einhver hin mesta við
urkenning, sem hugsast getur í
Bretlandi að eiga muni í þessu
húsi. Teikningar hússins eru síð
an birtar í fyrrgreindu blaði svo
og litskreyttar myndir af öllu
jafnt innan sem utan.
Þetta er ekki einasta mikil við,
urkenning fyrir þennan s,tól held
• u_ glæsileg auglýsing fyrir ís-
sigrað, í öðrum farið halloka. I lenzkan iðnað.
Lögfrœðingur
í föstu scaifi óskai eftir aukavinnu, helzt inn-
heimtustöi’íum eða einhverjum öórum lögfræðistörf-
um, sem hann gecur unnið eftir reglulegan vinnu-
i tíma. Þeir sem kynnu að vilja sinna þessu, geri svo
vel að leggja nöfn sín og símanúmor inn á afgreiðslu
Morgunblaðs.ns f.yr r þriðjudaeskvöld 14. þ.m.,
merkt: „Aukastörf — 184“. v,
Av

H
.Q'
a>
v.
Ol
O
AO
1 ^
£ o
o ?
Si

-ac
is -S
■+■*

"O
a
c c * V- a (S
'o> o E ■S
-c o * s
'O

V. ^o -í
<u vo c/5
c/>
#c
*3S
<*■
*©
S+m
3T